Den e taki foe „vréde”, ma vrede no de
1. Sortoe positie na Jeremiaklasse foe now e teki na mindri den soema di e meki „vréde” bekenti, aladi vréde no de?
NA PROFÉTI Jeremia no ben de na mindri den soema di ini hen ten ben taki: „Vréde de”!, aladi vréde no ben de. Na so toe na Jeremia-klasse foe now no de na mindri den takiman foe na kristenheid, di e waka baka den soema ini na ten foe Jeremia di ben tan taki: „Vréde de!”. Sortoe soema te foe kaba sa de den soema di ben taki na waarheid di ben de prékiman foe „vrede!” ofoe den sokari „onheilsproféti”?
2, 3. (a) Den soema e firi na fanowdoe foe loekoe na sortoe fonten foe vréde di e tan? (b) San Jeremia ben moe taki moro fara foe sori tapoe na abi di den sortoe fonten dati foe vréde no abi jepi?
2 Foe wan loesoe foe den grontapoe afersi tapoe wan vréde fasi, den soema e firi na fanowdoe foe loekoe na tapoesé, foe kan kisi jepi di hé moro libisoema. Ma den no e loekoe na a Gado foe na proféti Jeremia foe owroeten leki na Fonten foe vréde di e tan langa. Den krakti di hé moro libisoema di den e loekoe na den foe vréde, sa de falsi gado, di no kan gi jepi kwetkweti! Foe kan warskow wi alamala, dati den dren foe vréde foe kownoe, granman, priester, proféti nanga na volkoe di e broko-ede no sa tjari noti boen kon, te den falsi vréde-gado foe den sa meki den fesi fadon, meki na proféti Jeremia kisi na komando foe taki foe na ten dati:
3 „’Ini na ten dati (Soleki ini Jeremia 7:32-34 ben taki na fesi)’, so Jehovah ben taki, ’den (den Babylon winiman) sa poeroe foe den grebi foe den ooktoe den bonjo foe den kownoe foe Juda en den bonjo foe den priester, den bonjo foe den granman en den bonjo foe den proféti en den bonjo foe den soema di e libi ini Jeruzalem. En den sa panja den na fesi foe na son en na moen en na heri legre foe hemel (den stari), di den ben lobi (leki sani foe aanbegi) en di den ben dini en di den ben waka na den baka en di den ben soekoe en di den ben boigi na den fesi. Den (den bonjo) no sa tjari konmakandra en no sa beri. Den sa de leki fatoe tapoe na gron.’” — Jer. 8:1, 2.
4. San na opo foe grebi, dati den no moe de santa moro e sori foe datede fe den aanbegiman foe falsi aanbegi en sortoe behandeling den no verdini?
4 Ah, ja, den hemel skin di ben skijn kon na ondro nanga so meni pramisi tapoe den soema foe Jeruzalem nanga na kondre foe Juda, ben sa lokoe kon na ondro sondro jepi ini na ongolokoe ten, te na aksi sa moe loesoe, Soema de na Gado foe waarheid? Na opo foe den grebi foe bigiman foe kerki nanga politiek, sodati den no de santa moro, e sori fa soema ben sa loekoe nanga veragti den soema, di kontrari den tin komando e aanbegi falsi gado. Den ben sa trobi srefi na vréde di den ben abi ini na dede-sribi (Job 3:13-19). Vroom aanbegiman foe falsi gado no e verdini ini na ai foe Jehovah santafasi di sa kibri den, spesroetoe te den e taki dati den de ini wan kristen matifasi nanga na Gado foe na bijbel, ma ete den e pasa den komando di a ben meki bekenti krin (Ex. 20:1-6; 1 Joh. 5:21; 2 Kor. 6:16). Den no e verdini dati den handri nanga den nanga respeki ini dede.
5. Fa den vervolgoeman foe Jehovah Kotoigi sa si dati na spotoe foe den tapoe Jehovah Gado, e kon tapoe den égi gado foe den?
5 Soboen, na dé foe pai sa gi den soema di ben vervolgoe kristen kotoigi foe Jehovah en ben spotoe den nanga den tjalansi wortoe: „Pe na Gado foe oenoe Jehovah de? Meki a kon en jepi oenoe now!” (Ps. 22:7, 8). Ini na bigi benawtoe di e kon krosibé en pe na kristenheid sa go na ondro, dan den vervolgoeman, di ben prisiri hen nanga den doe foe den, sa kon sabi ofoe den falsi gado foe den kan jepi den. Dan den sa si dati den gado foe den kan jepi den foe na kroetoe foe na Gado di den ben spotoe.
6, 7. (a) San den soema di ben tjari go na Babylon ben sa wani moro foeroe en foe sainde? (b) a den soema ben doe, soleki a ben de ini na ten foe Jeremia, aladi Jehovah ben kari den tranga foe drai kon baka na hen?
6 Ini na ten foe Jeremia joe ben sa abi soema di ben sa tan na libi ini na ten foe na pori foe Jeruzalem. Fa a ben sa go nanga den? Den ben sa tjari go na a kondre Babylon. Efoe a ben de foe den wawan, dan den ben sa „teki drape na dede na presi foe na libi” (Jer. 8:3). Aladi Jehovah ben taki nanga den Israëlsoema di ben broko na verbontoe foe meki na vréde matifasi nanga hen kon-boen baka, tog den ben waka te 607 bifo G.T. baka na „popu pasi” foe na grontapoe disi. Foe datede den no ben poti wan seker fundamenti foe wan vréde ten di e kon ondro na blesi foe Jehovah. Ooktoe ini na ten disi na kristenheid ben waka baka a popupasi. Sensi 1919 G.T., na Jeremiaklasse foe salfoe Kotoigi foe Jehovah ben meki bekenti en dati de now kaba someni tin tron jari, fa wan soema kan kon baka ini wan vréde matifasi nanga na Gado foe na bijbel. Ma na moro bigi pisi foe den kerkiman ben wégri foe poti prakseri tapoe disi. A ben de precies soleki Jeremia ben taki:
7 „Foe sainde na pipel disi, Jeruzalem, de ontrouw nanga wan alaten ontrouw? Den ben hori fasti na bidrigi fasi; den ben wégri foe drai baka. No wan soema ben de di ben abi berouw foe hen ogridoe, sodati a ben taki: ’San mi ben doe?’ Ibriwan e drai go baka na a popu pasi.” — Jer. 8:4-6.
8. A moeilijkheid ben de na sortoe mankeri foe onderscheidingsvermogen ini na ten dati, soleki disi de troe te now ete?
8 San ben de ini na ten dati foe Jeremia a moeilijkheid, di Jehovah ben go ondrosoekoe hen verbontoe-pipel? En san de now na moeilijkheid nanga den soema foe na kristenheid? A ben de en a de na sani, dati den no ben gebroiki na onderscheidingsvermogen foe den, soleki den fowroe abi disi foe sabi oten na lente e bigin. Fowroe foe Nordsé, di e soekoe wan kibri-pe ini den waran gebied, ini den ten foe na winter ini Nordsé soleki dati de ini Palestina, e drai go prompt baka na den libipresi foe den pe den e meki eksi ini nordsé. „Ma”, so Jehovah e taki leki wan tegenstelling, „foe taki foe mi pipel, den no ben leri sabi na retidoe foe Jehovah” (Jer. 8:7). Na srefi situatie ben de ini den dé foe Jezus nanga hen apostel, bifo den Romein soema ben pori Jeruzalem ini 70 G.T. (Matt. 16:2-4; Luk. 19:44). Ini den dé disi foe na Jeremiaklasse a de sori dati a de ooktoe so nanga na kristenheid.
NA MANKERI NO DRESI
9, 10. (a) Tapoe na gron foe san den geestelijken foe na kristenheid e taki dati den koni en sabi na wet? (b) Fa Jehovah e sori dati san den e taki no de troe te a de sori na fesi den bakapisi foe den doe foe den?
9 Den geestelijken foe na kristenheid e taki dati den koni, ini na fosi presi no foedi den abi na bijbel, ma foedi den ben kisi wan theologische opleiding na wan héskoro. Den e taki nanga tranga dati den sabi na wet foe na Gado foe na bijbel en dati den sabi fa den moe tjari hen kon na krin en fa foe gebroiki hen. Ma na Gado foe na bijbel sabi moro betre. A de loekoe na fesi ini na krosibé ten di e kon, te den sa abi foe doe nanga den bakapisi fa den ben doe den afersi foe na kristenheid. Nanga na si foe sani so fara na fesi, Jehovah e taki:
10 „Fa oen kan taki: ’Wi koni, en na wet foe Jehovah de na wi’? Troe troe, loekoe, na lé-pen foe na sekretarsi no ben skrifi noti moro leki lé (di den laatste moeilijkheid ben kon). Den koniman kisi sjen. Den skreki en den go na doengroe-oso. Den ben trowe na wortoe foe Jehovah, en sortoe koni den abi dan? Foe datede mi sa gi den oema foe den na tra man (ini na ten di den féjanti legre kon feti), en den gron foe den na den di e teki den leki goedoe; bikasi foe bigin na den moro pikin te go miti den moro bigiwan, ibriwan e meki onregtvaardiki wini, foe bigin foe na proféti te go miti srefi na priester, ibriwan e handri tapoe wan bedrigifasi.” — Jer. 8:8-10.
11, 12. (a) Fa na pen foe den „sekretarsi” foe na kristenheid no „ben skrifi noti moro leki lé”? (b) Fa a de kon leki fa Jeremia 8:9 e sori, dati na pen foe den skrifiman foe na kristenheid e skrifi falsi sani?
11 Foedi na „pen foe na sekretarsi” foe na disiten kristenheid ben skrifi sani di ben de kontrari san Jehovah ben taki na fesi, dan sa kon na krin heresi dati na pen disi ben de wan „lé-pen”. A no ben skrifi na waarheid. Foe datede, ini na ten disi foe na kaba pe so-meni e skrifi now foe na boen foe na kristenheid, dan na kerki „pen” dati „no ben skrifi noti moro leki lé” (Dan. 12:9). Foe sainde disi de so?
12 „Loekoe!” Jehovah ben taki ini Jeremia 8:9, „den (den di e taki den de koniman) ben trowe na wortoe foe Jehovah, en sortoe koni den abi dan?” O ja, den geestelijken foe na kristenheid kande sa teki wan thematekst foe na bijbel, ma ini na préki di den e hori baka dati, den sa drifi komoto foe san na bijbel e taki. Den sa leri gwenti di libisoema poti en di e meki na wortoe foe Gado no abi krakti. Den sa taki foe politiek ofoe wan popu hervormingsprogramma. Den e sori leki den abi na „koni” foe Gado, ma den e poti Griki filosofie nanga na „koni foe disi grontapoe” moro hé leki san na bijbel e taki foe na libisoema sili, na toestand foe den dedewan, den égifasi foe Gado en so moro fara (1 Kor. 3:19). Ma den e fadon ini wan trapoe. Te foe kaba den sa go ini „doengroe-oso”, foedi na égi grontapoefasi foe tjari densrefi no sa waka boen. Den sa kisi sjen en ondrofeni takroe bakapisi.
13. Soema de spesroetoe frantwortoe dati den kerkiman foe na kristenheid, foe den moro pikin wan go miti den moro bigiwan e meki „onregtvaardiki wini”? En fa so?
13 Den geestelijken ben gi na „ipi” foe den tranga foe bemoei nanga grontapoe activiteit di abi na pramisi dati a sa tjari barinen ofoe goedoe gi den. Den ben poti den goedoewan na fesi foe den pôtiman. Den ben aksi wan paiman foe moni foe den kerki wroko foe den. Foedi den gi so wan eksempel, meki den e tjari foeroe frantwortoe dati den kerkiman foe den, den pikinwan, soleki den bigiwan, o poti jeje afersi tapoe na laatste presi en tapoe na fosi presi „onregtvaardiki wini” ofoe „oneerlijke wini” (1 Petr. 5:1, 2). Fa a de wan sani di fiti foe datede, dati Jehovah no e tapoe, dati den kristen disi lasi ala den „onregtvaardiki wini” foe den ini na „bigi benawtoe” di e kon tapoe na kristenheid! Na proféti Wortoe foe Jehovah soboen sa kon troe tapoe so wan fasi tapoe den.
14. O fara den geestelijken ben dresi na jeje mankeri foe na kristenheid?
14 Den soema e si den geestelijken foe na kristenheid te now ete leki jeje datra. Ma sensi na kaba foe na Fosi Grontapoe-feti ini 1918 den ben man foe dresi na jeje soro, „na mankeri (Hebrew tongo: sjeber)” di na kristenheid ben kisi? Na tori di ben skrifi en di owroe so wan 60 jari, e sori wi den sani foe den geestelijken nanga den kerki kompe-tiriman. A de, joe kan taki, dati den no ben man foe wroko tapoe na roetoe foe na siki foe hen en foe sainde a no sa pasa libi-libi na „bigi benawtoe”, ma sa ondrofeni pori leki wan bakapisi foe na kroetoe foe Gado. Den e tan dresi soso den marki (foe na siki), sondro foe poti prakseri tapoe na troe troe oorzaak foe na takroe positie di na kristenheid abi na Gado fesi. Den ben dresi na mankeri foe hen frafra, a de wan afersi na Jehovah di no de prenspari.
15. Fa den geestelijken e prakseri foe den jeje dresi di den ben gebroiki en nanga sortoe wortoe den e kowroe na ati foe den (. . .)?
15 Sensi na kaba foe na Fosi Grontapoefeti, na kristenheid ben gro kefarliki, ma fa a de nanga na jeje fasi foe den kerkiman foe hen en na matifasi foe den nanga Jehovah Gado. Den kerki dresi di den geestelijken ben gebroiki, no meki na situatie kon moro boen, en no ben sorgoe dati soifri grontapoefasi ben go inisé foe den kerki. Wi no abi foe tjari disi kon krin finifini gi den lésiman foe wi. Den geestelijken e firi densrefi seker foe den fasi foe dresi di den ben gebroiki. Nanga wortoe di e meki na siki „ipi” foe den de sondro foe prakseri ogri di e kon, den disiten priester nanga „proféti” e tan meki na kristenheid korostoe nanga den wortoe: „Vréde de! Vréde de!” ofoe „ala sani e go boen, ala sani e go boen”. — Jer. 18:11; An American Translation; loekoe ooktoe Willibrordvertaling.
16. Fa dan geestelijken e taki tegen den wortoe foe na Jeremia-klasse?
16 Den kerki tiriman disi soboen, e handri tapoe wan bidrigi fasi. Den e gi den ipi foe den na firi leki noti de fowtoe nanga na kristenheid. Den e taki dati na matifasi foe hen nanga Gado de boen en dati foe datede den no abi foe verwakti benawtoe foe hen sé. Foe dat-ede no poti prakseri tapoe den sani di na Jeremiaklasse e taki na fesi foe wan froekoe pori foe na kristenheid ini wan „bigi benawtoe”. — Jer. 6:14.
17. Foe sainde joe na abi troe troe vréde mindri Jehovah nanga na kristenheid?
17 Foedi den takiman foe na kristenheid e gi den sortoe djaranti disi foe vréde „aladi vréde no de”, dan na so den e meki na skreki situatie no gersi so kefarliki. Wan vréde matifasi no de mindri Jehovah Gado nanga na kristenheid. Na zoen-broedoe foe Kristus no e tapoe na sondoe foe hen. Den foeroe sondoe foe hen, di hé te go miti hemel, no de foe gi pardon. Foe datede meki Gado no e libi ini vréde nanga hen. Foedi den geestelijken foe hen nanga den kerkiman ben doe sondro sjen san ben de „takroe” ini Jehovah ai, dan pori e wakti hen en no „vréde” ofoe jeje tanboen. — Jer. 8:12.
18. Fa na pori sa kon tapoe na kristenheid en o fini na pori sa de?
18 Foedi den geestelijken nanga den ipi foe den no de nanga opo ai dan „wantron wantron”, ja, leki „ini wan momenti” na pori sa fadon na den tapoe (Jer. 4:20; 6:25, 26). Sensi na kaba foe na Fosi Grontapoe-feti ini 1918, dan Jehovah ben ondrosoekoe na kristenheid finifini, en djonsro, tapoe hen fasti ten, soleki a ben de nanga Jeruzalem foe owroeten, a sa poti prakseri tapoe hen di fiti. Dan ala den soema di e anga na a religie foe hen, nanga ala den zelfvertrouwen, sa naki foetoe en fadon ini pori. Jehovah sa krin ala sani finfini; noti sa tan abra san ben moe koti ete. Ala sani di den ben tjari konmakandra foedi Jehovah ben gi pasi foe dati, „sa pasa na den fesi” en kon ini anoe foe den féjanti foe den. — Jer. 8:12, 13.
19. (a) San Jezus ben taigi hen discipel foe doe te den ben sa si dati na pori foe Jeruzalem ben de krosibé? (b) San den soema ini na ten foe Jeremia ben doe di ben de tapoe na opo gron, san ben meki den verwakti lasi gwe?
19 San Jezus Kristus ben taki ini na ten dati ini 33 G.T. gi den djoe foe na fasi foe libi di den ben moe waka na hen baka, di a ben taki na fesi na pori, di ben sa kon tapoe Jeruzalem ini 70 G.T.? A ben taigi den foe libi Jeruzalem nanga na heri provincie Judéa te na bewijsi ben de dati na pori ben de krosibé. Na soema di ben de tapoe gron, no ben moe go ini Jeruzalem, ma foe na tanboen foe hen, en foe tan na libi, wantron wantron a ben moe libi Judea (Matt. 24:15-18; Luk. 21:20, 21). Ma ini na ten foe Jeremia, den soema ben feni hen moro boen te den Babylon winiman ben kon krosibé foe libi na opo gron en soekoe wan kibripresi ini Jeruzalem nanga tra tranga foto. Na so, efoe a ben de fanowdoe, den ben feni hen moro boen foe tan tiri ini dede drape, ini den sortoe kibripresi disi ini na ten te den fé-janti ben lontoe na foto. Ma, jepi no ben kon foe Jehovah, na Gado foe na tempel foe den. Na presi foe dati a ben meki den dringi wan bita dringi, „gifwatra” di e tjari dede kon. Leki wan bakapisi foe den djaranti foe den falsi „proféti” foe den „den ben howpoe tapoe vréde”, ma san ben pasa? „Ma no wan boen sani ben kon; tapoe wan ten foe dresi, ma loekoe! djompo-ati!” Den babari . . . ofoe njoensoe foe den legre foe pori sani den jesi ben jere. — Jer. 8:14-18.
20. Leki fa Jeremia 8:17 taki, dan soema ben de frantwortoe foe na seni foe sroedatimakti di ben sa tjari dede kon en fa na profétitori disi kon troe?
20 Ini na ten foe Jeremia a ben de Jehovah di ben seni hen wrokosani foe pori sani gi den Israël soema di ben broko na verbontoe. Den ben doe tegoe sani na hen fesi foedi den ben morsoe na tempel nanga na kondre foe hen. „’Bikasi loekoe, mi e seni na oen mindri sneki, ogri sneki, di no frede den koti foe oen, den sa beti oen troe troe’, so Jehovah taki” (Jer. 8:17). Na a ten dati no wan Mozes ben de ini Israël foe poti wan kopro sneki na wan postoe, sodati den ben kan kon boen baka, soso foe ben loekoe ini bribi na a kopro sneki (Num. 21:4-9; Joh. 3:14, 15). Den soema foe Babylon di ben moe pori sani doe den wroko esi; ini na ten dati ini 609 bifo G.T. noti san den djoe di den ben lontoe ben kan doe foe meki den Babylon soema kisi tra prakseri foe na wroko di Gado ben gi den foe doe. „Den tranga foto” pe den Israël soema ben soekoe kibri, no ben kan kibri den foe na kroetoe foe Jehovah.
21. Fa Jehovah sori ini Jeremia 8:18, 19 dati a no ben gi hen prisiri foe tjari na nationaal ongolokoe disi kon?
21 A no ben de wan prisiri gi Jehovah foe ben tjari na nationaal ongolokoe disi kon. Foe datede a ben gi nofo warskow en a ben taki na fesi, dati na kondre Juda soema no ben sa de moro na ini en dati na moro bigi pisi foe den wan di ben tan libi ben sa tjari go na a farawe Babylon. Drape, den ongolokoe katiboman, di ben skreki foe na „vreemde wroko” foe Jehovah, ben sa kari hen foe jepi den. Foe datede a ben taki: „Wan sari di no kan dresi ben kon ini mi. Mi ati siki. Loekoe, drape na sari-kré foe na oemapikin foe mi pipel de foe wan farawe kondre (Babylon): ’Jehovah no de ini Sion? Of na kownoe foe hen no de na ini hen?’” — Jer. 8:18, 19.
22. Foe sainde na wroko foe Gado ben gersi wan vreemde sani, en san ben de na reden leki fa Jehovah taki?
22 Den djoe katiboman no ben kan tjari den srefi foe bribi, dati Jehovah ben sa libi Jeruzalem (Sion) now di na foto ben lagi sote, sondro tempel leki na oso foe Gado en sondro wan kownoe troon pe wan bakapikin foe kownoe David ben sidon leki Jehovah salfoe kownoe. Fa dati ben de ini na ten dati wan sjen gi hen nen! O fa a ben de wan vreemde sani ini na ten dati, tog na pori foe na kristenheid di de foe kon sa de wan moro vreemde sani. Foe sainde disi e kon, Jehovah e sori ini hen piki tapoe na sarikré foe den djoe katiboman: „Foe sainde den ben afrontoe mi nanga den popiki di den ben koti, nanga den soso dorosé gado foe den?” — Jer. 8:19b; Jes. 28:21.
23. Leki fa Jeremia 8:20 taki, dan san ben sa pasa nanga na howpoe foe den soema di e anga na a kristenheid, dati den sa kisi redding nanga den wroko (. . .)?
23 Na kristenheid no abi wan bijbel gron foe howpoe tapoe redding; na howpoe disi sa lasi gwe! Na ten sa doro di den soema di e anga na a kristenheid sa taki: „Na ten foe koti njanjan pasa kaba; na zomer (waranten, na ten pe no sani di e tjari redding kon e meki) kon na wan kaba; ma foe wi sé, wi no kisi jepi!” (Jer. 8:20) Meki wi no de mindri den soema di e taki disi!
24. Sortoe sani di ben taki ini Jeremia 8:21, 22 e sori na sari foe so wan ongolokoe boskopoe leki di foe wi?
24 Den soema di e hori fasti na a kristenheid ini disi ten, kande sa firi sari foe na boskopoe di wi e meki bekenti. Langa ten pasa kaba, Jeremia ben sari foe ben sabi na fesi dati na tempel pe a ben dini leki priester ben sa pori en foedi na naatsi di a ben de wan pisi foe hen ben sa ondrofeni wan bigi kiri en sa panja. Foedi a no ben abi howpoe foe na kon boen baka foe hen pipel na jejefasi, a ben kan bari nanga tranga sten sondro firi foe wraak en ini ala opregti fasi: „Foe na mankeri (Sjebor ofoe na masi) foe na oemapikin foe mi pipel mi skin ben broko (sjabar). Mi ben kon sari. Soso skreki ben teki mi abra. Balsem no de ini Gilead? Ofoe wan datra no de drape? Foe sainde na kon boen baka foe na oemapikin foe mi pipel no ben kon?” — Jer. 8:21, 22.
25. Wan boen dresi de ini disi ten gi na kristenheid, en san den soema moe doe now die lobi vréde di e tan?
25 Na broko jeje toestand foe na owroeten Jeruzalem en na kondre Juda no ben de foe dresi. Ini 607 bifo G.T. den Babylon soema ben broko den troe troe. Now, ini na lati joeroe, disi jeje „balsem foe Gilead” no de, sodati na kristenheid kan kon betre. Meki wi alamala di lobi troe troe na vréde nanga Jehovah Gado di e tan, foe datede lon komoto now foe hen, bifo na pori kon „wantron wantron” tapoe hen.