De leki „man” di sondro frede tanapoe let fesi Armageddon
1. Fa Theodore Roosevelt ben meki wan fowtoe ini a ten di a ben taki foe a kon foe Armageddon?
SMA e taki dati Theodore Roosevelt di a ben meki propaganda foe den teki en poti leki president foe Amerika ben bari taki: „Wi tanapoe na fesi Armageddon èn wi e feti gi Masra!” Roosevelt ben sabi foe na bijbel dati wan feti ben sa feti di ben sa tjari wan besroiti kon tapoe na „presi di ini Hebrew tongo nen Armageddon” (Openb. 16:16, Authorized Version). A ben poti sani di o psa ini na ten di o kon moro biten ini na lon foe na ten, bika a ben dede tapoe 6 januari 1919 ofoe toe moen bifo na kaba foe na Fosi Grontapoefeti. Na feti dati no ben go abra ini na „feti foe na bigi dé foe Gado na Almaktiwan” na Armageddon.
2. San sa bepaal efoe wi sa psa libilibi na feti foe ala feti?
2 Now di 1983 doro èn wi kan loekoe na a djoegoedjoegoe jari 1982 di de na wi baka, dan wi abi ala marki dati wi tanapoe leti na fesi na feti dati foe ala feti. Ofoe wi sa psa libilibi na feti dati, na stré dati, sa doe kon foe na matifasi di wi de nanga na Almakti Gado.
3, 4. San den troe kristen sa moe sori foe „tjari densrefi leki man”, te wi loekoe na positie di den e teki ini a feti dati?
3 Te joe loekoe en boen dan a de den ’wortoe di komoto foe den ogri-jeje’ di wi no kan si nanga ai di e tjari den grontapoe tiriman kon makandra foe go feti nanga na Almakti Gado ini na feti na Armageddon. — Openb. 16:14-16.
4 Na Hebrew nen Armageddon wani taki „bergi foe na komakandra foe troepoe”. Dati e sori tapoe feti. Den „troepoe” de den di foe „den kownoe foe na heri grontapoe”, makandra nanga den politiek tiriman foe na kristenheid. Den kotoigi foe Jehovah di gi densrefi abra èn di teki dopoe no de wan pisi foe den troepoe dati. Den no abi foe feti nanga fetisani na skinfasi, ma soso leki sma di e loekoe, den sa de foe na feti. Foe di den loyaal kotoigi foe Jehovah de a moro prenspari marki di joe kan si nanga ai foe fadon kon feti nanga den, foe di den e hori Jehovah Kownoekondre ini anoe foe Kristus stéfi èn hé, dan den sa moe sori wan dekaati leki di foe Kristus foe tan „tjari densrefi leki man”. — 1 Kor. 16:13; teki gersi 2 Kron. 20:17.
5, 6. Leki sortoe proféti, di ini en ten ben tanapoe leti fesi na pori foe Jeruzalem, na fikapisi foe Jehovah pipel di ben de ete na libi, ben firi ensrefi na a kaba foe na Fosi Grontapoefeti, di den ben tanapoe na fesi na wroko di ben de na den fesi na baka na feti?
5 Baka di na Fosi Grontapoefeti ben kon na wan kaba ini 1918, dan den omstandigheden foe na fikapisi foe den jeje Israëlsma èn na wroko di ben de a den fesi ben gersi leki di foe wan jongoeman di ben libi ini na djoegoedjoegoe Mindri Oostoe. A ben de wan djoe priester di ben nen Jeremia, na manpikin foe Hilkia, èn a ben dini leki priester ini na tempel foe Jeruzalem, wan foto di a ben poti séker kaba taki ini Jeremia ten ete a ben sa kisi pori. Na a srefi fasi toe na kristenheid tanapoe wantronwantron na fesi na feti foe na bigi dé foe Gado na Almaktiwan na Armageddon e wakti wan froekoe pori, na kristenheid di e taki taki a de na jeje prenki foe na Israël foe owroeten èn a Israël disi a ben poti a wan sé foe di a de teki wan moro boen positie na Gado. Foe di Jeremia ben psa libilibi na pori foe Jeruzalem foe na di foe sébi jarhondro bifo wi G.T., a ben kan skrifi ini na boekoe Kragi-singi ondro tiri foe na jeje foe Gado foe na pori foe na foto.
6 Di na profétiwroko foe na jongoe Jeremia ben poti na en fesi, a ben taki: „Tje, o Masra Jehovah! Loekoe, troetroe mi no sabi fa mi moesoe taki, bika mi de wan boi ete.” Ma Jeremia ben kisi foe jere: „No taki: ’Mi de wan boi ete.’ Ma na ala sma di mi sa seni joe go, joe moe go èn ala sani di mi sa komanderi joe, joe sa taki. No frede foe na fesi foe den, ’bika mi de nanga joe foe fri joe’, na so den wortoe foe Jehovah taki”. — Jer. 1:4-8.
7. (a) O bigi Jeremia wroko ben de foe doe dienst leki proféti, èn o bigi na gebied de pe wan „proféti” ini disi ten moe doe dienst? (b) Dati so bigi a wroko moe doe gi den naatsi, e sori taki a sa abi wini ini a tori foe den naatsi, ofoe foe na boen foe soema te now ete pasensi e sori?
7 Jeremia ben moe doe a wroko foe wan bigiman, bikasi a sani di Gado ben meki a skrifi ondro tiri foe santa jeje ben de fanowdoe gi na heri libismafamiri, srefi ini disi ten. Jehovah ben meki en tron wan „proféti gi den naatsi.” (Jer. 1:5). We, efoe ini a ten disi fanowdoe de foe wan sani, dan a de foe wan „proféti foe den naatsi” foe di den e tjari den tranga-ede naatsi di lobi den kondre kon makandra foe wan feti na Armageddon di sa tjari wan besroiti kon. No dati na boskopoe foe Gado foe na disiten „proféti foe den naatsi” sa kan stop den foe waka baka wan libifasi di sa tjari séker a pori foe den kon, ma joe abi libisma di de aparti ini na tori. Wan nomroe foe den sortoe sma disi di joe no kan teri, baka di den kisi wan warskow. no sa wani foe dede makandra nanga den naatsi di den de borgroe foe den. Efoe den kan doe na a tori disi wan sani, dan den no sa wani foe den feni den ini wan positie pe soso foe na boen foe libisma égi tiri den e feti tegen na Almakti Gado. Foe na boen foe den sortoe reti-ati sma disi, Jehovah ben sori dati ai froestan den situwaatsi foe den, foe di a ben meki en „proféti gi den naatsi” ben gebore. Jehovah ben doe disi ini na „ten disi foe na kaba”, sensi na Fosi Grontapoefeti ben kon na wan kaba tapoe 11 november 1918. — Daniël 2:4.
8. Soema ofoe san de na „proféti” di Jehovah meki kon njoen gebore èn di en wroko moe kon klari bifo na kon foe na feti foe Harmagedon?
8 Na „proféti” di Jehovah ben meki kon gebore foe na boen foe den sortoe sma disi di ini den ati e soekoe na tiri foe Gado na presi foe na tiri foe libisma, no de wan aprti man, soleki a ben de ini na tori foe Jeremia, ma a „proféti” de wan klasse. Neleki na proféti-priester Jeremia den memre foe na klasse disi ben gi densrefi abra na Gado krinkrin nanga jepi foe Kristus, èn foe di Jehovah santa jeje ben meki den kon gebore leki jeje manpikin, den ben tron wan pisi foe „wan famiri-lo di Gado ben verkisi, wan kownoe-priester wroko, wan santa naatsi, wan pipel leki wan spesroetoe goedoe” (1 Petr. 2:9). A tapoe na lati pisi ten disi soso wan fikapisi foe na „proféti”-klasse disi de na grontapoe. Na „feti foe na bigi dé foe Gado na Almaktiwan” na Armageddon no kan bigin bifo na „proféti” disi ben tjari en wroko kon na wan kaba.
9. (a) Foe sortoe wini di wan grontapoe-makti ben wini na mamafoto foe Jehovah pipel foe owroeten, Jeremia ben de kotoigi foe en? (b) Sortoe foto foe owroeten a kristenheid de wan agersiprenki? (c) Foe sortoe sani na kristenheid tron wan pisi foe en? (d) San sa psa nanga na kristenheid te Babylon na Bigiwan e kisi pori, èn foe san-ede?
9 Wan sani de now séker: Efoe na „proféti”-klasse, na Jeremia-klasse, tanapoe now na fesi Armageddon, dan a tanapoe ook toe na fesi a fadon foe Babilon na Bigiwan. A de troe dati Jeremia foe owroeten no ben de wan kotoigi foe na fadon foe na owroe Babylon, ma tapoe wan bigi fasi a ben taki na fesi foe na trowe na gron foe na grontapoe makti di e meki dri foe na bijbel historia. Na grontapoe makti dati ben flaka na libisma grontapoe ini owroeten nanga en falsi bribi, foe di a ben abi en roetoe ini na fosi Babel, ofoe Babylon, di ben opo nanga anoe foe Nimrod, „wan kefarleki ontiman kontrari Jehovah” (Gen. 10:8-12). Jeremia ben de wèl kotoigi fa na owroe Babylon ini 607 bifo G.T. ben wini Jeruzalem. Na so fasi a ben de kotoigi foe na wini di na owroe mamafoto foe ala falsi bribi ben abi tapoe na mamafoto pe Jehovah tempel ben moe tanapoe, ma di ben pori na soifri bribi di Gado ben gi na en. Foe na rede disi na Jeruzalem foe owroeten e agersi na disiten kristenheid. Kontrari san en de taki taki a de na kondre foe na troe kristendom, na kristenheid ben fadon ini anoe foe na bribi foe Babylon èn a ben tron te joe e loekoe en boen wan prenspari pisi foe na disi ten Babylon na Bigiwan, na grontapoemakti foe falsi bribi. Te den politiek elementi foe na grontapoe disi e pori Babylon na Bigiwan foe di den e tegoe foe en, soleki e taki na fesi ini den kapitel 17 nanga 18 foe Openbaring, dan na Kristenheid sosrefi toe e kisi pori.
10. San a de agersi foe di Jeremia ben psa libilibi na fadon foe Jeruzalem, èn sortoe moeiti di den naatsi sa doe sjatoe baka na fadon foe na kristenheid, no sa kon troe?
10 Jeremia ben psa libilibi ini 607 bifo G.T. na fadon foe Jeruzalem nanga den kontren di ben de lontoe en, sodati krakti ben poti a tapoe taki a ben de na troe takiman foe Jehovah; èn ini akroederi nanga na proféti-agersiprenki dati na disiten Jeremia-klasse sa psa libilibi na ogri fadon foe na kristenheid di e kon moro krosibé. No langa na baka dati den elementi di no de kerki foe na seti foe sani disi sa proberi tapoe wan ogri fasi foe figi na Jeremia-klasse poeroe foe grontapoe, ma nanga jepi foe na feti foe Armageddon den moeiti foe disi sa kon tron noti krinkrin. — Openb. 16:16; 19:19-21.
11. Foe soema na Ethiopiasma, di ben jepi Jeremia ini en sari situwasi ini Jeruzalem leki mati, ben de wan agersiprenki, èn nanga soema ini Jezus agersitori ini Matteus 25:31-46 den disi e kon akroederi?
11 Na Ethiopiasma Ebed-Melech ben psa libilibi na pori foe Jeruzalem ini 607 bifo G.T. Na tori foe en tanapoe ini den kapitel 38, 39 foe na bijbelboekoe Jeremia. A ben kon jepi Jeremia di ben de ini kefarleki benawtoe èn foe na rede disi nanga leti a ben kan abi frede foe den makti djoe di ben proberi foe kiri Jeremia foe tapoe en mofo na a fasi disi. Ma nanga jepi foe wan spesroetoe profétitori foe na mofo foe na proféti di a ben djompo foe en libi tapoe wan dekaatifasi meki Jehovah ben gi Ebed-Melech na djaranti dati a ben sa abi en sili leki wan goedoe èn foe dat-ede ben sa tan na libi te na kondre Juda nanga en mamafoto Jeruzalem ben sa pori. Ini na fasi disi na Ethiopiasma Ebed-Melech ben agersi den agersi skapoe foe Jezus agersitori foe den skapoe nanga bokoboko soleki disi skrifi ini Matteus 25:31-46. Foe di den agersi skapoe disi e jepi na fika-pisi foe den jeje „brada” foe Jezus Kristus leki mati èn ini na ten disi „foe na kaba” e doe boen a den, meki den no sa koti poeroe ini Armageddon makandra nanga na klasse foe den „bokoboko”. Ondro na kibri di Jehovah e gi nanga jepi foe en kownoe di e tiri, Jezus Kristus, den sa go ini na njoen seti foe sani dja na grontapoe sondro foe dede èn kisi na okasi foe libi tégo ini na grontapoe paradijs di poti a den fesi.
San den ’sma di de foe Gado’ abi now fanowdoe
12. Nanga sortoe profétitori foe Kristus foe „na ten foe na kaba” na srekifasi foe wi ten e akroederi?
12 Na ten pe wi e libi now na ini e gi moro nanga moro frede èn skreki. Disi de wan soifri kontroe foe san Jezus srefi taki a fesi taki a ben sa de so leki wan bewijsi dati wi e libi „ini na ten foe na kaba”, na ten pe na disiten agersiprenki foe na pori foe Jeruzalem ini 70 G.T. sa feni presi (Luk. 21:5-7). Moro foe na boen foe wi ini disi ten leki foe na boen foe den apostel nanga discipel foe na fosi eeuw, Jezus ben taki moro fara: „Sosrefi toe marki sa de ini son èn moen èn stari, èn tapoe na grontapoe broeja skreki foe den naatsi, di foe na krasi sekseki foe na se no sabi wan pasi foe komoto ala di den sma [Griki: anthroopoi] e kon weri foe frede èn froewakti foe den sani di e kon tapoe na grontapoe pe libisma e libi; bikasi den krakti foe den hemel sa seki. Èn dan den sa si na Pikin foe libisma e kon ini wan wolkoe nanga krakti èn bigi glori.” — Luk. 21:25-27.
13. Fa Jezus ben sori dati wan difrenti ben moe de na mindri den firi èn jejefasi foe sma ini na grontapoe èn foe en discipel di de ini leti?
13 Djaso Jezus e meki wan difrenti na mindri den „sma” (anthroopoi) di de foe na grontapoe disi ofoe na seti foe sani disi èn den discipel di ben de ini leti, èn di a ben abi den belang foe den spesroetoe na ini prakseri di a ben gi en profétitori finfini. En bakaman di ben de nanga koni èn ben kisi bodoi no ben sa de ini na jokro foe na „broeja skreki foe den naatsi”, èn sosrefi den ati no ben sa „kon weri foe frede èn froewakti foe den sani di e kon tapoe na heri grontadoe pe libisma e libi”. Den no ben moe meki den ede anga foe di den lasi ati èn foe di den e degedege. Fa na jejefasi foe den nanga firi ben moe de? Jezus ben sori disi ini den wortoe di kon a baka. „Efoe den sani disi e bigin, opo tanapoe dan letopoe èn opo oen ede na loktoe, bika oen ferloesoe e kon krosbé.” — Luk. 21:28.
14. Na „ferloesoe” di e kon krosbé abi fandoen nanga na hemel glori foe na fikapisi, èn soema na grontapoe sa de na mindri den sma di baka na „ferloesoe” e waka go miti wan toemsi moi ten di e kon?
14 Gi den sma di de foe na grontapoe disi den moeilekheid di e kon moro nanga moro èn di sa abi den hémarki ini na feti foe Armageddon de wan bewijsi foe wan pori di e kon moro krosbé. Nanga disi na prakseri a de aksi foe wan troe kristen ini disi ten dati a de wan sma nanga wan krakti bribi ini na Almakti Gado èn ini en pramisi gi den getrow-wan. Na „ferloesoe” di de now krosbé gi sma nanga sowan bribi, no abi na fosi presi fandoen nanga na hemel glori foe na fikapisi foe den discipel foe Kristus di ben kon gebore njoen nanga jeje èn nanga a teki poeroe foe den foe na grontapoe toneel foe benawtoe, aladi te foe kaba dati ben poti gi den na wan sé. Na „ferloesoe” e sori moro foeroe tapoe na kon na wan kaba foe feti, angriten, pestsiki, gronseki nanga na toemsi ogri ferfolgoe foe den troe bakaman foe na kownoe Jezus Kristus di e tiri, wansani di sa kon de so foe di ala féanti foe Jehovah kownoekondre ini anoe foe Jezus Kristus sa pori ini „na feti foe na bigi dé foe Gado na Almaktiwan” na Har-mágedon. Fa den memre foe na fikapisi foe den erfgenaam foe na hemel kownoekondre nanga den loyaal mati foe den — di Ebed-Melech na dekaati jepiman foe na proféti Jeremia e agersi — sa waka go miti dan wan toemsi moi ten di de na den fesi.
15. San den sma di wani tjari densrefi „leki man” moe doe akroederi den Boekoe foe de srekasreka foe a wroko foe den?
15 Foe den disi kan tjari densrefi „leki man” ofoe doe den wroko „leki man”, dan den moe kon lepi leki kristen èn kon de srekasreka gi na wroko di de foe gi na laatste grontapoe kotoigi di abi foe doe nanga na Messias kownoekondre (1 Kor. 16:13; Matt. 24:14). Foe na rede disi den ben kisi na bijbel, pe joe abi na ini den santa boekoe. A de neleki na apostel Paulus ben skrifi gi na jonkoeman Timoteus: „Ala den Santa Boekoe Gado ben meki skrifi nanga en jeje èn den de boen foe leri sma, gi pirai, poti sani reti, gi tranga leri ini regtvaardikifasi, sodati na sma foe Gado de troetroe bekwaam, de srekasreka dorodoro gi ibri boen wroko” (2 Tim. 3:16, 17). Akroederi The New English Bible dan vers 17 de so: „Sodati na sma di de foe Gado kan de doeltreffend èn de srekasreka gi ala sortoe boen wroko.” The Jeruzalem Bible e taki: „Na a fasi disi na sma di ben gi ensrefi abra na Gado, de srekasreka dorodoro èn de klari gi ibri boen wroko.” Nanga disi wi e kisi foe froestan dati „na sma foe Gado” moe stoeka alaten den boekoe di skrifi nanga santa jeje èn moe libi ini akroederi nanga den foe di a de doe a wroko di sowan stoeka ben meki a kon de srekasreka foe doe en doeltreffend.
16. Foe san-ede a de moro fanowdoe leki ini den dé foe Noach bifo na Froedoe, foe kon tron bigisma?
16 Wi e libi ini na moro ernstig ten foe na heri libisma historia! Wi tanapoe na fesi a komoto na pasi foe grontapoe, wan moro bigi grontapoe leki di foe Noach ten. Foe dat-ede meki wi e teki prati na a moro bigi èn prenspari wroko, di na libisma famiri te nanga na ten foe tide oiti ben sabi. Séker a no de a ten gi sortoe dopoe kotoigi foe Jehovah Gado toe di gi ensrefi abra foe gi ensrefi na lostoe foe den jongoe jari di e foeroe wan sma prakseri èn di abi foe doe nanga en prakseri soleki fa Paulus ben skrifi gi na jongoe Titmoteus: „Lon komoto . . . gi den lostoe di de foe jongoesma.”„Ma joe, o sma [Griki: antroopois] foe Gado, lon komoto gi den sani disi” (2 Tim. 2:22; 1 Tim. 6:11). Now, moro leki a ten dati di na apostel Johannes ben skrifi disi, „na grontapoe e psa gwe èn sosrefi toe en lostoe, ma na sma di e doe a wani foe Gado, e tan foe tégo.” — 1 Joh. 2:17.
17. Foe sortoe fosten man foe Gado, wi no moe denki lagi, ma na soema wi moe loekoe leki Na Sma di ben gi na volmaakti eksempre tapoe a kontren disi?
17 Ini den dé disi pe kristen man-atifasi moe sori, wi moe poti prakseri tapoe na volmaakti eksempre foe na Sma di na tiriman Pontius Pilatus ben sori na tapoe di a ben taki foe na oproeroe ipi sma foe den djoe ben kan jere: „Loekoe! Na libisma!” „Loekoe! Oen kownoe!” (Joh. 19:5, 14) Langa ten bifo Kristus joe ben abi man foe Gado soleki „Mozes, na man foe na troe Gado”, èn Elia èn en mati Elisa, èn trawan (Deut. 33:1; 1 Kon. 17:18, 24; 20:28; 2 Kon. 1:9-12; 4:7, 9, 16). Ma sondro foe poti den man foe Gado dati na wan sé ofoe foe denki lagi foe den, dan wi moe loekoe na a Sma di e tan na ’man foe Gado’ di e kon moro na fesi èn di ben libi oiti na grontapoe, Jezus Kristus, di now sensi na kaba foe den ten foe den heiden ini 1914 e tiri leki kownoe ini den hemel (Hebr. 11:1 te leki 12:3; Luk. 21:24). Te wi e tjari wisrefi neleki en „leki man”, dan wi kan loekoe na pori foe na seti foe sani di o na Armageddon sondro frede.
18. Fa wi kan doe wi toemsi bigi frantowrtoe foe abi na a poti reti foe na universele soevereinieit foe Jehovah Gado?
18 Wi e bow ini na kroetoeten disi, di na owroe grontapoe e go na ondro, wan bericht gi wisrefi di no kan figi poeroe èn di no kan pori. A bericht sa de foe na grani èn prijse foe wi ofoe nanga sari a sa meki taki wi kisi kroetoe foe tégo nanga na grontapoe? Te wi e tjari wisrefi „leki man”, foe di wi e waka na baka na sondro-fowtoe eksempre foe Jezus Kristus, dan wi sa sori taki „na gado foe disi grontapoe”, Satan na Didibri, no de wi jeje tiriman (2 Kor. 4:4, Willibrordvertaling). Na a tra sé wi sa hori na universele soevereiniteit foe Jehovah Gado hé èn na sofasi abi wan prati na a poti reti foe disi na fesi foe na heri mekisani di de nanga libi. Na a fasi disi wi kan tjari troetroe wan bigi frantwortoe èn fa a de wan bigi sani foe kan doe disi!
19. Na ofasi — boiti dati wi moe de nanga krin-ai èn tanapoe faste ini bribi — wi moe gro „leki man”, èn soema de na foe disi?
19 Séker wi moe de nanga krin ai ini a tori foe wi grani nanga okasi èn ’tanapoe faste ini bribi’. Meki Jehovah kibri wi dati wi leki sma di de foe Gado èn di ben gi wisrefi abra na Gado, ben sa kon swaki! Nanga na wartisani disi na prakseri meki wi poti prakseri tapoe Paulus fermane: „Kon de makti” (1 Kor. 16:13). Disi kan èn sa psa te wi meki noti poeroe wi foe loekoe na en èn nanga jepi foe wi Kownoe, Jezus Kristus, begi na en. Ini Jesaja 40:29 wi e kisi foe jere: „A de gi na sma di weri krakti, èn na sma sondro dynami krakti a de gi tranga psa marki.” Meki wi, baka te wi ben de kotoigi foe na wini foe Gado na Har-mágedon, abi na grani foe teki nanga prisiri den wortoe foe na singi foe Mozes, di ben singi baka na trowe na gron foe den sroedatistré-krakti foe Farao ini na Redi Se: „Jehovah na wan mansma [Hebrew: isj] foe feti. Mi tranga èn mi makti na Jah, bika a de gi mi leki ferloesoe.” — Ex. 15:3, 2.
Joe kan piki den aksi di e kon now?
□ San e bepaal ofoe wi sa psa libilibi na feti ini Har-mágedon?
□ Sortoe omstandigheden foe Jehovah salfoe dienstknegti ini disi ten e akroederi nanga di foe en dienstknegti Jeremia foe owroeten?
□ Na sortoe fasi na dienst di Ebed-Melech ben doe de wan agersiprenki foe na activiteit foe den „skapoe” foe na agersitori foe Kristus ini Matt. 25:31-46?
□ Fa na fasi foe den bakaman foe Kristus, akroederi Kristus profétitori ini Lukas kapitel 21, e kenki foe na fasi foe sma foe den naatsi?
□ Foe sortoe „ferloesoe” Lukas 21:28 e taki?
□ San sa de na toemsi moi bakapisi te wi alamala sa waka baka na eksempre foe na Sma di wi e kon sabi leki „na libisma!”?
[Prenki na tapoe bladzijde 10]
Na wroko foe soema Ebed-Melech ben de wan gersiprenki di a ben jepi na proféti foe Gado, Jeremia?