Te grontapoerampoe e kon krosibé — ’Poti prakseri na tapoe Jezus’
„Santa brada, . . . poti prakseri na tapoe na apostel èn granpriester di wi e taki foe en — Jezus.” — HEBREWSMA 3:1.
1, 2. Sortoe leri wi kan kisi foe wan rampoe di ben psa na ini a ten di psa èn di de foe si na ini Rome tapoe wan monument?
JOE KAN feni na ini Rome wan kotoigi di joe kan si foe wan rampoe di ben psa èn di moe abi wan toemsi prenspari krakti na tapoe joe libi. Na tapoe na owroe Forum Romanum tanapoe na Titusbo, wan monument foe memre na wini di generaal Titus ben wini èn na pori foe Jeruzalem ini 70 G.T. Tapoe wan reliëf tapoe na bo joe e si djoe di den boei èn di den dwengi foe tjari sani komoto foe na foto.
2 Wi leki kristen kan teki leri foe na rampoe dati te wi go poti prakseri na tapoe na bijbelrai di de prenspari now èn di, a de krin, ben skrifi so wan négi jari bifo a pori dati. Wi e feni na rai disi na ini na boekoe Hebrewsma, na brifi di na apostel Paulus ben skrifi gi den Hebrew kristen na ini Judea nanga Jeruzalem.
3. San ben meki na situwasi moeilek gi den Hebrew kristen na ini Jeruzalem?
3 Wi brada nanga sisa ben de na ini a ten dati na ini wan toemsi moeiliki situwasi. Ala di a ben gersi dati na tiri foe Rome ben abi wan krakti tiri abra Judéa, tokoe a ben de so dati foeroe djoe ben e meki oproeroe (Tori. 5:36, 37). Joe kan prakseri pikinso sortoe hebi druk den sortoe djoe disi ben poti tapoe den bakaman foe Jezus Kristus, di, foe di den „no ben de wan pisi foe na grontapoe”, no ben wani sroiti densrefi na den djoe ini na oproeroe foe den tegen Rome (Joh. 17:16). Ete wan rede foe san-ede den Hebrew kristen ben kisi ferfolgoe ben de, na firi foe den djoe dati den ben hé moro tra sma èn di den ben e prakseri dati den de moro betre leki tra sma foe di Gado ben verkisi den, èn den ben teki poti ini na Wetverbontoe èn ben kisi wan fasi foe anbegi pe Leviet priester nanga ofrandi ben de na ini a tori.
4. (a) Foe san-ede wi kan taki dati Jezus ben sori ensrefi na ini „a bosroiti foe den seti foe sani? (b) San Jezus ben taki a fesi na ini a tori foe a bosroiti dati?
4 Na djoe pis’ten nanga en seti foe tempel srakti-ofrandi, priester, fesa nanga sabat — ben kon na wan kaba nanga na ofrandi dede foe na Messias (Gal. 3:24, 25; Kol. 2:13-17). Foe dat-ede Paulus ben kan skrifi dati a Manpikin foe Gado „ben sori ensrefi na ini na bosroiti foe den seti foe sani wan dé èn foe ala ten leki libisma]” (Hebr. 9:26; 1:2). Na bosroiti dati ben sa kon sjatoe a baka dati na krin èn sondro foe misi, nanga na pori foe na tempel. Di Jezus ben piki dati bifosi na kon foe na kaba, feti, mankeri foe njanjan, gronseki nanga pestsiki ben sa de èn dati wan kownoekondre wroko ben sa doe na alape (Matteus 24:4-14; Luk. 21:10, 11). Den wortoe dati ben kon troe na ini na libismalo di ben libi ini na pisten na mindri na momenti di Jezus ben taki na profétitori èn na ten di Paulus ben skrifi na brifi gi den Hebrewsma. Kristus ben taki ook toe na fesi dati Jeruzalem ben sa kisi wan ’wan bigi benawtoe soleki no ben kon ete foe sensi a bigin foe grontapoe’ (Matt. 24:21). Na benawtoe di e pori sani èn di ben kon ini 70 G.T. tapoe Jeruzalem ben de boen bigi gi na foto dati èn noiti moro ben kon wan tron ete. Tokoe disi ben de soso wan kon troe na wan pikin fasi. Foe san-ede? Foe di ini na fara ten di boo kon wan „bigi benawtoe” ben sa kon di ben sa kon abra na heri grontapoe foe libisma.
5. Tapoe na gron foe san wi kan taki dati wan moro boen bigi benawtoe” sa kon? (b) Pe a de kon na krin dati na boekoe Hebrewsma skrifi nanga wi ten na prakseri?
5 Den troe tori e sori dati den proféti wortoe foe Jezus ben sa kon troe na wan moro bigi èn prenspari fasi na ini na ten foe a en „de noja èn foe na bosroiti foe seti foe sani” (Matt. 24:3). Na ini kapiter 6 foe na boekoe Openbaring, di ben skrifi wan toe tin tron jari na baka na benaw foe Jeruzalem, dan feti, angriten nanga siki ben taki toe na fesi. Na a tori disi dan wan moro bigi kontren boo de na ini leki Judea bika ini Openbaring ben taki na fesi dati na feti „ben sa poeroe na vréde foe na grontapoe” (Openb. 6:4). Den sani di ben psa sensi na Fosi Grontapoefeti foe 1914-1918 na tapoe na heri grontapoe, e sori dati wi e libi na ini na bosroiti foe na disten ogri seti foe sani, di sa doro en hémarki ini wan „bigi benawtoe”. Nanga jepi foe na benawtoe disi ogridoe sa wai poeroe foe na grontapoe èn na pasi sa opo gi wan paradijs na ondro na tirimakti foe Gado Kownoekondre.
6. Pe a de kon na krin dati na boekoe Hebrewsma ben skrifi nanga wi ten na prakseri?
6 Na boekoe Hebrewsma e sori na tapoe wi ten. Paulus skrifi ini a boekoe disi dati Kristus ben de na a ten dati na ini hemel, „e wakti te leki en féjanti ben sa poti leki wan foetoebangi gi en foetoe” (Hebr. 10:13). A boekoe e taki foe a ten „te Gado ben sa tjari en Fosi gebore Wan go baka na grontapoe pe libisma e libi” (Hebr. 1:6). Dati e psa now! Den bewijsi e sori dati Kristus ben kisi na kownoekondre èn ben opo doe wan sani tegen Gado féjanti ini hemel (Hebr. 12:7-12). Kristus e poti now en prakseri na tapoe a grontapoe pe libisma e libi, foe di a de noja sondro foe libisma ai kan si en. Soleki Jezus ben taki na fesi, dan djonsro wi sa si fa den afersi tapoe wan toemsi bigi fasi sa tjari kon na wan hémarki foe di Gado féjanti sa wai poeroe foe wi aardbol. Sortoe rai na bijbelboekoe Hebrewsma abi foe dat’ede gi wi?
’Poti prakseri na Jezus’
7, 8. Foe san-ede nanga reti prakseri ben poti tapoe Jezus?
7 Paulus e poti spesroetoe prakseri na tapoe Jezus. A ben skrifi: „Foe den sani di ben taki na prenspari afersi now de disi: Wi abi sowan granpriester, èn a ben teki presi na a reti-anoesé foe na troon foe na majesteiti na ini hemel (Hebr. 8:1). Foe san-ede dati ben de spesroetoe rai di ben fiti kristen di ben e libi ini na bosroiti foe wan seti foe sani?
8 Joe abi boen langa kaba sma di abi fromoe prakseri foe Jezus. Den fosi jarhondro djoe ben e meki bigi dati den ben de bakapikin foe Abraham, dati den ben abi wan fasi foe bribi di den ben kisi nanga jepi foe Mozes èn dati den ben abi priester foe na famirilo foe Aäron. Foe dat’ede meki kande den ben denki: ’Na Jezus disi foe Nazareth de soso na manpikin foe wan temreman foe Galilea’. Den ben gi na Manpikin foe Gado srefi nen dati a ben de wan Samaritaansma di ben abi ogri jeje na en tapoe (Joh. 7:52; 8:39-41, 48; 9:24, 28, 29). Foe dat’ede meki Gado ben gi den Hebrew kristen na koni rai foe ’poti prakseri tapoe Jezus’, foe di den kristen dati ben sa kisi jepi foe de getrow te den ben sa abi wan joisti èn balans loekoe tapoe èn wan matifasi nanga na Manpikin foe Gado.
9. San e meki na rai foe „poti prakseri tapoe Jezus” de wan sani di fiti gi wi ten, ma foe sortoe gevaar wi moe loekoe boen?
9 Na rai foe Gado na ini Hebrewsma de boen toe gi wi, foe di te now ete foeroe falsi èn fromoe loekoe tapoe Jezus Kristus de. Na presi dati foeroe sma na ini na ten disi e lagi Jezus, soleki den djoe gensman ben e doe, den e hé Jezus te joe loekoe en boen moro leki a moe de. Den kerki foe den e taki dati Jezus de wan pisi foe wan dri-wan-gado èn dati na Tata, Manpikin èn santa jeje de speri foe makandra. Ma soema e kisi moro prakseri foe den? Jezus. Den e poti en na fesi, aladi na Tata e poti go na baka. Troe kristen e opo den sten tegen na tori disi. Na ini Johannes 14:28 Jezus ben taki dati en Tata bigi moro en èn ini Psalm 83:18 e taki dati „joe, di nen Jehovah, joe wawan de na moro héwan abra na heri grontapoe”. Ma na a tra sé toe wi no moe go abra leki wan reactie tapoe den fromoe loekoe foe sma foe Jezus èn sondro foe wi sabi lagi en troe positsi. Neleki a ben de ini a tori foe den Hebrew kristen dan wan balans èn soifri loekoe foe Jezus de toemsi warti te wi sa teki na prakseri den sani di moe kon èn di wi tanapoe na den fesi now.
10. San a boekoe Hebrewsma e sori foe Jezus positsi?
10 Na boekoe Hebrewsma e bigin foe poti prakseri na tapoe Kristus hé positsi. A de now wan glori jeje „na soifri marki foe [Gado] persoon”. Disi no wani taki dati na Tata èn na Manpikin de wan persoon ofoe wan Gado, bika na ini Hebrewsma 1:3 e taki moro fara dati Jezus go sidon na a reti-anoesé foe na majesteiti [„foe Gado”, Today’s English Version] na ini hépresi”. Den tekst soleki Hebrewsma 2:10 èn 5:5, 8 e sori ook toe dati Jehovah de moro hé leki a Manpkin. Tokoe Kristus abi now „wan nen [positsi ofoe bari nen] di de moro bigi leki di foe [den engel].” — Hebr. 1:4.
11. (a) Fa den engel foe Gado e behandel Jezus Kristus? (b) Fa wi moe ferstan Hebrewsma 1:6?
11 Neleki den getrow engel e erken na hé positsi foe Kristus, na so wi toe moe doe disi. Na ini Hebrewsma 1:6 (Herziene Ingrisi vertaling foe na NW), pe wan pisi ben teki poeroe foe Psalm 97:7 (Griki Septuaginta-vertaling), wi e lési: „Meki ala engel foe Gado gi en glori.” Soleki tra vertaling e vertaal disi, ’den engel e fadon na fesi’ na Manpikin, ’e boigi densrefi na fesi foe en’. Na context e sori dati disi wani taki dati srefi den engel e gi glori na Jezus leki na moro prenspari vertegenwoordiger foe Gado èn Manpikin di poti hé. Den e ferstan dati en „ben kisi glori nanga grani” èn ben kisi makti abra na grontapoe di e kon pe libisma o libi a tapoe. — Hebr. 2:5, 9.
12. Foe san-ede a de gi wi prenspari foe poti prakseri na Jezus wortoe?
12 Sortoe krakti disi moe abi na tapoe wi? Baka te Paulus sori na hé foe Jezus te joe teki disi ini agersi nanga den engel, a e taki: „Foe dat’ede a de fanowdoe dati wi poti moro leki gewoon prakseri na tapoe den sani di wi jere, sodati wi no dribi gwe” (Hebr. 2:1). Soleki den Hebrew kristen ben sabi, dan langa ten kaba den djoe ben poti prakseri tapoe a Wortoe foe Gado ofoe na Wet di nanga jepi foe Mozes ben gi. A de gi wi moro prenspari ete foe poti prakseri na a tiri foe Gado di Jezus e gi.
13. Fa kristen ben sa kan njan boen foe poti prakseri tapoe Jezus? Gi wan eksempre foe disi?
13 Tjari kon na ini joe prakseri leki wan bewijsi foe disi, san Jezus Kristus ben taki ini a tori foe lowe te Jeruzalem ben sa lontoe nanga legre kampoe (Luk. 19:43, 44; 21:20-24). Den Romeinsma ben lontoe na oproeroe Jeruzalem na ini 66 G.T., ma ben drai baka sondro rede di kon na krin, èn na baka dati den kristen ben kan lowe komoto foe na foto. Foe di den ben poti prakseri na tapoe Jezus wortoe, meki den ben kibri a libi foe den di den Romeinsma ini 70 G.T. ben drai kon baka èn ben tjari pori kon. Meki wi teki leri foe disi èn aksi wisrefi nanga na grontapoe rampoe di de foe kon den sani disi: ’Mi e poti prakseri srefsrefi na tapoe Jezus wortoe? Leki eksempre a de kon na krin dati na ten di mi e gi na ontspanning, mi fasi fa mi abi gi mi wroko ofoe mi bisnis, ofoe mi loekoe na tapoe mi grontapoe opleiding, dati mi ben poti prakseri na tapoe Jezus wortoe na ini Lukas 12:16-31.
14. (a) Na sortoe fasi Jezus de na „Moro prenspari Wrokoman foe ferloesoe”? (b) Na sortoe fasi Jezus ben tjari kon de volmaakti?
14 Ini Hebrewsma 2:10 den e kari Jezus „na Moro Prenspari Wrokoman foe ferloesoe’. A de disi na ini a fosi presi ini a tori foe en „brada”, den salfoe kristen (Hebr. 2:11-17). Ma ala sma di e howpoe foe libi na tapoe na paradijs grontapoe, sosrefi toe e anga foe en foe kisi ferloesoe. Paulus skrifi: „Aladi a ben de wan manpikin, a ben leri foe gi jesi foe den sani ala di a ben njan pina foe den, èn baka di a ben tjari kon na ini volmaakti fasi a ben tron wan sani foe tégo ferloesoe gi ala sma di e gi jesi na en foe di Gado nanga krakti ben kari en wan granpriester na a fasi fee Melchizédek” (Hebr. 5:8-10). Jezus ben de a no foe taki wan volmaakti jeje èn na grontapoe na skinfasi a ben de volmaakti. Tokoe Jezus ben moe kon de volmaakti, te wi sa loekoe en rol leki wi priester, na ini wan tra fasi. A ben kisi na grontapoe wan opleiding — leri nanga tranga leri, ala di na gi di a ben moe gi jesi ben kon ondro tesi srefi te na dede — soso foe tjari en kon volmaakti leki wan granpriester di abi sari-ati èn di e firi gi libisma.
Poti fertrow na ini wi granpriester
15. Foe san-ede na boekoe Hebrewsma e taki someni foe priester?
15 Te joe e lési Hebrewsma, dan joe sa si dati na ini na boekoe disi foeroe foe priester. Disi de fanowdoe foe bow na froestan foe wi èn wi warderi gi na Granpriester di wi e taki foe en — Jezus” (Hebr. 3:1). Paulus e tjari kon na krin dati „ibri granpriester di ben teki poeroe na mindri foe libi-sma, . . . abra den sani di abi foe doe nanga Gado, foe tjari srakti ofrandi gi sondoe (Hebr. 5:1; 8:3). Na ini foeroe wet foe a Wetverbontoe prakseri ben poti na tapoe a sani dati libisma na sondari. Foe dat’ede meki foe na boen foe den srakti-ofrandi ben tjari nanga jepi foe priester, di ben tjari sosrefi toe ofrandi foe tapoe den égi sondoe. Tokoe den meti ofoe srakti ofrandi ben tjari alaten baka, no ben man wini sondoe ofoe meki libisma kon de volmaakti (Hebr. 7:11, 19, 27; 10:1-4, 11). Nanga disi ben kon na krin taki wan njoen verbontoe ben de fanowdoe, sotoe wan njoen srakti-ofrandi èn wan njoen granpriester. — Jer. 31:31-34.
16. Fa Jezus psa den priester foe Israël krinkrin?
16 Wi abi sowan granpriester na ini Kristus. Foe di Melchizédek ben de wan agersi prenki foe Jezus, na bijbel no e gi wi en famirilo, meki dati a no ben tron priester leki wan bakapisi leki na natuurleke afstamming foe Levi ofoe Aäron. Gado ben poti en direkt leki priester (Hebr. 7:1-3, 15-17; 5:5, 6). Efoe Gado na a fasi disi ben feni Jezus boen leki granpriester, dan wi kan poti tog zeker ala wi fertrow na ini en! Boiti dati a no sa dede es-esi èn wan tra sma moe teki en presi soleki disi ben de nanga den priester na ondro na Wet. A kan tjari wan srakti-ofrandi kon gi oen srefsrefi, en egi skini; a ben de volmaakti èn na srakti-ofrandi noiti ben sa a foe tjari ala ten kon baka. Wi granpriester Kristus ben teki (. . .).
17. Na sortoe fasi wi e kisi jepi foe di wi abi Jezus leki granpriester?
17 Wi kan abi fertrow na ini wi granpriester now di wi abi na wi fesi na kon foe na grontapoe rampoe. Kontrari den srakti-ofrandi di ben tjari na ondro na Wet dan Kristus volmaakti srakti-ofrandi kan tapoe wi sondoe krinkrin. Boiti dati, „a kan krin wi konsensi foe dedewroko [fosten takroe-doe eventueel persoonlek moeiti foe krin wisrefi na fesi foe Gado], sodati wi kan doe santa dienst gi na libi Gado” (Hebr. 9:14; 10:14). Wi moe piki dati te wi de ini wan moeiliki situvasi èn tanapoe na ondro druk, dan wan soifri konsensi na fesi foe Gado de toemsi warti (Hebr. 10:19-22). Sosrefi toe wi kan prisiri na tra fasi toe dati Jezus de wi granpriester na ini hemel di e tan alaten.
18. Foe san-ede a ben de èn a de boen foe sabi dati wi abi wan granpriester di e firi gi sma?
18 Na boekoe Hebrewsma e gi wi na djaranti dati Kristus de wan priester di e firi gi sma. Joe kan tjari kon ini joe prakseri na fesi sortoe bosroiti nanga problema den Hebrew kristen ben tanapoe na ini na patriotisch kontren foe Jeruzalem di den ben sreka sani gi na lowe foe den, pe den ben moe libi den oso, famirman nanga wroko na baka. Tokoe den no ben tanapoe den wawan krinkrin. Paulus skrifi: „Wi no abi leki granpriester wan sma di no kan firi nanga wi swakifasi, ma wan sma di na ala fasi ben kisi tesi neleki wi, ma sondro sondoe.” Fa dati ben moe de wan trowstoe gi den, èn disi moe de sosrefi toe gi wi na ini na kaba pisi foe na seti foe sani! Nanga sowan granpriester di e firi gi wi, ’wi kan kisi sari-ati èn feni no-verdieni boenfasi leki jepi na a joisti ten’ (Hebrewsma 4:15, 16). A man, awansi sortoe tesi sori ensrefi, „foe kon jepi den sma di e kon na ondro tesi”. — Hebr. 2:17, 18.
Na sma di e meki wi bribi kon volmaakti
19, 20. Fa Jezus de na „Sma di e meki wi bribi kon de volmaakti”?
19 Te wi ’poti prakseri na tapoe Jezus’, dan spesroetoe wi bribi de ini a tori disi. Baka di Paulus ferteri foe „na sondoe di e frekti wi makriki” — mankeri foe bribi — a e taki „foe poti wi ai na tapoe na moro prenspari wrokoman èn sma di e meki wi bribi kon volmaakti, Jezus” (Hebr. 12:1, 2). Foe san-ede dati de so prenspari na ini na ten foe na bosroiti foe na disiten seti foe sani?
20 Foe sensi na fosi profetori na ini Genesis 3:15, na bijbel e poti wi prakseri na tapoe Kristus. En de na centrale figuur pe na bijbel e sori na tapoe na ini den sani di ben taki na fesi èn den sani di ben de leki agersi prenki. Foeroe foe den marki foe na wet foe Mozes di kari na ini na boekoe Hebrewsma ben de wan sombra . . . foe den boen sani di e kon” (Hebr. 9:23; 10:1). Ma „na troetroe sani de foe na Kristus” (Kol. 2:17). Ija, nanga Jezus gebortoe, grontapoe diniwroko, ofrandi dede, opobaka nanga priesterdienst na ini hemel, ala profétitori, agersifasi èn agersi prenki foe den sani disi e kon troe ofoe e tjari kon volmaakti.
21. Na sortoe ekstra fasi Jezus de now na „Sma di e meki wi bribi kon de volmaakti”?
21 Aladi Paulus ben kan erken Kristus leki „na sma di e meki wi bribi kon volmaakti”, dan wi di de dja now abi extra rede foe dati. Wi e si na kontroe na bigin foe Jezus wortoe foe ’na marki foe en de noja èn na bosroiti foe na seti foe sani’ (Matt. 24:3). Na bribi foe wi foe dat’ede abi wan moro boen fundamenti. Boiti dati, ferloesoe foe kisi libi na tapoe „na grontapoe di e kon pe libisma e libi” kon sosrefi toe moro krosbé leki na ten foe Paulus. Foe dat’ede meki wi go doro foe poti prakseri na tapoe Jezus, Na Sma di e meki wi bribi kon volmaakti, èn ini na fertrow dati Gado „e tron na sma di e pai den sma di e soekoe en [ini bribi] ernstig” (Hebr. 2:5; 11:6). Soleki wi sa tjari kon na krin ini na tra artikel dan na boekoe Hebrewsma e jepi foe abi na fanowdoe bribi èn kristen loekoe sodati den kan feni wi boen foe kisi na toemsi Moi paiman.
Joe kan tjari den sani di e kon now kon na krin?
□ Fa na situwasi foe wi e kroederi nanga di foe den kristen di na boekoe Hebrewsma ben skrifi gi?
□ Foe san-ede wi moe abi wan balans loekoe na tapoe Jezus èn prakseri na en wortoe?
□ Foe san-ede na ini na boekoe Hebrewsma foeroe sani e taki foe srakti-ofrandi nanga priester?
□ Fa joe e prakseri foe Jezus leki granpriester èn na Sma di e meki wi bribi kon volmaakti?
[Prenki na tapoe bladzijde 4]
Jezus ben offer wan srakti-ofrandi di ben abi waarde foe alaten dan di den priester na ini a tempel ben offer