Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w98 15/7 blz. 9-14
  • Loekoe boen taki oenoe no de sondro bribi

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Loekoe boen taki oenoe no de sondro bribi
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Foe san ede so wan krakti rai?
  • Wan sma di bigi moro Moses
  • „No tranga oen ati”
  • Wan lès gi wi
  • No tapoe foe lon a streilon foe kisi libi!
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Te grontapoerampoe e kon krosibé — ’Poti prakseri na tapoe Jezus’
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1983
  • Graboe na howpoe di poti na joe fesi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1983
  • Wan brifi di kan yepi wi fu hordoro te na a kba
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre (Studie-Waktitoren)—2024
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
w98 15/7 blz. 9-14

Loekoe boen taki oenoe no de sondro bribi

„Loekoe boen, brada, taki na ini no wan foe oenoe oiti wan godelowsoe ati di no e bribi, gro, foe di a e hari ensrefi poeroe foe a libi Gado.” — HEBREWSMA 3:12.

1. Na tapoe sortoe troetroe sani di e seki sma, den wortoe foe Paulus gi den Hebrew kresten e poti wi prakseri?

DISI na wan prakseri di e meki sma frede srefisrefi — taki sma di wantron ben njan boen foe wan persoonlijk matifasi nanga Jehovah, ben kan kweki wan „godelowsoe ati” èn ’hari densrefi poeroe foe a libi Gado’! Èn disi na wan warskow troetroe! Den wortoe disi foe na apostel Paulus no ben de gi sma di no ben de na bribi, ma gi sma di ben gi den libi abra na Jehovah tapoe a gron foe bribi na ini a froeloesoe-ofrandi foe Jesus Krestes.

2. Na tapoe sortoe aksi wi moesoe poti wi prakseri?

2 Fa a kan taki wan sma di ben blesi nanga so wan jeje fasi, ben kan kweki „wan godelowsoe ati di no abi bribi”? Ija, fa iniwan sma di ben tesi a lobi foe Gado èn a no-froedini boen-ati foe en, foe espresi ben sa kan hari ensrefi poeroe foe Gado? Èn a sani disi ben sa kan pasa nanga iniwan foe wi? Den sani disi na serjoesoe prakseri, èn a e dwengi wi foe loekoe san na a reide baka a warskow disi. — 1 Korentesma 10:11.

Foe san ede so wan krakti rai?

3. Froeteri foe den situwâsi di ben abi krakti na tapoe den fosi jarihondro kresten di ben de na èn lontoe Jerusalem.

3 A sori taki Paulus ben skrifi a brifi foe en gi den Hebrew kresten na Judea na ini 61 G.T. Wan historia skrifiman ben taki dati disi ben de wan ten pe „vrede no ben de noso kibripresi no ben de gi iniwan serjoesoe, opregti man, no na ini a foto foe Jerusalem, noso na iniwan tra presi na ini a heri distrikt”. A ben de wan ten foe kroektoedoe èn foe ogri di e doe nanga tranga, di ben kon moro hebi foe di joe ben abi wan moksi groepoe foe ogri-ati sroedati foe Rome di ben de drape, den djoe di ben de nanga faja teige den Romesma, èn den ogridoe foe foefoeroeman di ben feni wini foe a broeja ten. Ala den sani disi ben meki taki sani ben moeilek srefisrefi gi kresten di ben doe tranga moeiti foe no kon frekti densrefi na ini den sortoe afersi disi (1 Timoteus 2:1, 2). Foe taki en leti, foe di den ben de neutraal, dan trawan ben si den leki sma di no ben fiti na sociaal sei, srefi leki sma di ben opo densrefi teigi lanti. Foeroetron sma no ben handri boen nanga den kresten, èn den kresten ben njan pina persoonlijk foe sani di den ben lasi. — Hebrewsma 10:32-34.

4. Na ondro sortoe kwinsi foe relisi sei den Hebrew kresten ben de?

4 Den Hebrew kresten ben de na ondro hebi kwinsi toe di ben abi foe doe nanga relisi tori. A faja foe den getrow disipel foe Jesus èn a gro di a kresten gemeente ben gro esi-esi, ben meki den djoe djaroesoe èn ben meki den ati bron — spesroetoe den relisi fesiman foe den. Den ben sa doe iniwan sani foe trobi den bakaman foe Jesus èn foe froefolgoe den (Tori foe den Apostel 6:8-14; 21:27-30; 23:12, 13; 24:1-9).a Srefi efoe wan toe foe den kresten no ben kisi foe doe nanga froefolgoe, tokoe den djoe ben wisiwasi den èn ben spotoe den. Den ben wisiwasi krestendom leki wan relisi di no ben de so langa ete èn di no ben abi a glori foe a Djoe-bribi, bika den no ben abi tempel, priester, fesa, formeel srakti-ofrandi, èn so moro fara. Srefi a fesiman foe den, Jesus, den ben kiri leki wan ogriman di ben kisi en strafoe. Foe man doe den relisi sani foe den, den kresten sma ben moesoe abi bribi, deki-ati, èn den ben moesoe horidoro.

5. Foe san ede a ben de prenspari gi kresten na Judea foe tan na ai na jejefasi?

5 Ma a moro prenspari sani de, taki den Hebrew kresten na Judea ben libi na ini wan toemoesi prenspari ten ini a historia foe a nâsi dati. Foeroe sani di a Masra foe den, Jesus Krestes, ben taki dati den ben sa de leki a marki foe a kaba foe a djoe seti foe sani, ben feni presi kaba. A kaba no ben kan de fara moro. Foe tan na libi, den kresten ben moesoe tan na ai na jejefasi èn ben moesoe de klariklari foe ’lowe go na den bergi’ (Mateus 24:6, 15, 16). Den ben sa abi a bribi nanga a jeje krakti foe handri wantewante, soleki fa Jesus ben taigi den? Soleki fa a sori, dan wan toe foe den ben tweifri.

6. San den kresten na Judea ben abi tranga fanowdoe?

6 Na ini den lasti tin jari bifo a pori foe a heri djoe seti foe sani, a ben de krin taki den Hebrew kresten ben de na ondro hebi kwinsi foe inisei èn foe dorosei foe a gemeente. Den ben abi deki-ati fanowdoe. Ma so srefi den ben abi rai nanga tiri fanowdoe foe jepi den si taki a fasi di den ben froekisi foe libi, ben de a joisti fasi èn taki den no ben pina èn ben horidoro foe soso. Kolokoe, Paulus ben span ensrefi foe teki a tjalensi dati èn ben kon foe jepi den.

7. Foe san ede wi ben sa wani abi belangstelling gi den sani di Paulus ben skrifi den Hebrew kresten?

7 Wi moesoe abi bigi belangstelling gi den sani di Paulus ben skrifi gi den Hebrew kresten. Foe san ede? Bika wi e libi na ini wan ten di de a srefi leki di foe den Hebrew kresten. Ala dei wi e firi den kwinsi di e kon foe a grontapoe di de na ondro a makti foe Satan (1 Johanes 5:19). Wi e si taki den profeititori foe Jesus nanga den apostel foe en ini a tori foe den lasti dei èn „a bosroiti foe a seti foe sani”, e kon troe (Mateus 24:3-14; 2 Timoteus 3:1-5; 2 Petrus 3:3, 4; Openbaring 6:1-8). A moro prenspari sani de, taki wi moesoe tan na ai na jejefasi so taki wi „kan pasa ala den sani disi di sa feni presi seiker”. — Lukas 21:36.

Wan sma di bigi moro Moses

8. San Paulus ben gi en kompe kresten tranga foe doe, di a ben e taki san skrifi na Hebrewsma 3:1?

8 Paulus ben kari wan prenspari penti di a ben skrifi: „Poti prakseri na tapoe na apostel nanga granpriester di wi e taki foe en — Jesus.” (Hebrewsma 3:1) Foe „poti prakseri” wan taki „foe si krinkrin . . . , foe froestan boenboen, poti prakseri finifini” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words). So boen, Paulus ben gi en kompe bribiman tranga foe meki serjoesoe moeiti foe troetroe kon warderi a ròl di Jesus ben e prei na ini a bribi nanga a froeloesoe foe den. Efoe den ben sa doe so, dan disi ben sa tranga a bosroiti foe den foe tanapoe kánkan na ini bribi. So boen, san ben de a ròl foe Jesus, èn foe san ede wi moesoe „poti prakseri” na en?

9. Foe san ede Paulus ben sori go na Jesus leki „apostel” nanga „granpriester”?

9 Paulus ben gebroiki den wortoe „apostel” nanga „granpriester” gi Jesus. Wan „apostel” na wan sma di den seni go èn djaso a e sori tapoe a fasi fa Gado abi komunikâsi nanga a libisma famiri. Wan „granpriester” na wan sma di nanga jepi foe en, trawan kan kon na Gado. Den toe sani disi di seti de toemoesi prenspari gi troe anbegi, èn na ini Jesus joe e si ala den toe disi. En na a sma di ben seni kon foe hemel foe leri a libisma famiri a waarheid foe Gado (Johanes 1:18; 3:16; 14:6). Jesus na so srefi a wan di salfoe leki a wan di e prenki a Granpriester ini den sani di seti foe Jehovah en tempel na jejefasi foe gi pardon foe sondoe (Hebrewsma 4:14, 15; 1 Johanes 2:1, 2). Efoe troetroe wi e warderi den blesi di wi kan kisi nanga jepi foe Jesus, dan wi sa abi deki-ati èn a fasti bosroiti foe tan kánkan na ini bribi.

10. (a) Fa Paulus ben jepi den Hebrew kresten foe warderi a hei di a krestendom hei moro a djoe bribi? (b) Sortoe universeel waarheid Paulus ben kari foe poti krakti na tapoe a penti foe en?

10 Foe poti krakti na tapoe a waarde foe kresten bribi, Paulus e agersi Jesus nanga Moses di den djoe ben si leki a moro bigi profeiti na mindri den afo foe den. Efoe den Hebrew kresten ben sa man froestan nanga den heri ati taki Jesus bigi moro Moses, dan den no ben sa abi no wan reide foe tweifri na a hei di krestendom hei moro a Djoe-bribi. Paulus ben sori taki ala di Moses ben warti foe kisi foe loekoe na „oso” foe Gado — a nâsi, noso gemeente, foe Israèl — tokoe Moses ben de soso wan getrow foetoeboi, noso dinari (Numeri 12:7). Na a tra sei, Jesus ben de a Manpikin, a masra foe na oso (1 Korentesma 11:3; Hebrewsma 3:2, 3, 5). Foe poti moro krakti na tapoe a penti foe en, meki Paulus ben kari na universeel waarheid disi: „A no de foe taki dati ibri oso abi wan sma di meki en, ma a sma di meki ala sani, na Gado” (Hebrewsma 3:4). No wan sma ben o go haritaki dati Gado bigi moro ibriwan sma, bika en na a Sma di e Bow, noso Kriaman, foe alamala. So boen, a de logis taki foe di Jesus ben wroko makandra nanga Gado, a ben moesoe moro bigi moro ala tra kriatoeroe, so srefi Moses. — Odo 8:30; Kolosesma 1:15-17.

11, 12. Na san Paulus ben gi den Hebrew kresten tranga foe hori „te na a kaba”, èn fa wi kan gebroiki a rai foe en?

11 Foe troe, den Hebrew kresten ben de ini wan toemoesi boen posisi. Paulus ben memre den taki den ben de „sma di e teki prati na a hemel kari”, wan grani di den ben moesoe warderi moro leki ala tra sani di a djoe sistema foe sani ben abi foe pristeri (Hebrewsma 3:1). Den wortoe foe Paulus ben moesoe meki den salfoe kresten dati de nanga tangi na ati taki wan njoen erfenis ben e wakti den, na presi foe den firi sari taki den ben gowe libi den sani di abi foe doe nanga a djoe goedoe foe den (Filipisma 3:8). Paulus ben tranga den foe tan hori a grani foe den èn no si en leki wan soso sani, di a ben taki: „Krestes ben de getrow leki a Manpikin foe na oso foe Gado. Wi na a oso foe a Wán dati, efoe wi e hori steifi na a taki di wi taki na wan fri fasi èn nanga grani foe a howpoe te na a kaba.” — Hebrewsma 3:6.

12 Ija, efoe den Hebrew kresten ben wani pasa a kaba foe a djoe seti foe sani, di ben de krosibei, dan a howpoe di Gado gi den, den ben moesoe hori dati steifi „te na a kaba”. Wi moesoe doe a srefi sani na ini a ten disi efoe wi wani pasa a kaba foe a seti foe sani disi libilibi (Mateus 24:13). Wi no moesoe meki den broko-ede foe a libi, a mi-no-ke fasi foe sma, noso wi eigi onvolmaakti fasi meki wi degedege ini a bribi di wi e bribi den pramisi foe Gado (Lukas 21:16-19). Foe si fa wi kan tranga wisrefi, meki wi poti prakseri tapoe den tra wortoe foe Paulus.

„No tranga oen ati”

13. Sortoe warskow Paulus ben gi, èn fa a ben gebroiki Psalm 95?

13 Baka di Paulus ben poti prakseri tapoe a boen posisi di den Hebrew kresten ben abi, dan a ben gi a warskow disi: „Soleki fa a santa jeje e taki: ’Tide efoe oenoe e arki en sten, no tranga oen ati neleki na a okasi di ben meki bita atibron kon, soleki na tapoe a dei di a tesi ben kon na ini a sabana.’ ” (Hebrewsma 3:7, 8) Paulus ben teki den wortoe foe a di foe 95 Psalm, èn foe dati ede a ben kan taki „a santa jeje e taki” (Psalm 95:7, 8; Exodus 17:1-7).b Den Boekoe foe bijbel na Gado meki sma skrifi den nanga jepi foe en santa jeje. — 2 Timoteus 3:16.

14. San den Israèlsma ben doe na tapoe den sani di Jehovah ben doe gi den, èn foe san ede?

14 Baka di den kon fri foe katibo na Egipti, den Israèlsma ben kisi a bigi grani foe kon na ini wan froebontoe matifasi nanga Jehovah (Exodus 19:4, 5; 24:7, 8). Ma na presi foe sori warderi gi den sani di Gado ben doe gi den, heri-esi den ben meki oproeroe (Numeri 13:25–14:10). Fa dati ben kan pasa? Paulus ben sori go na a reide: a tranga di na ati foe den ben kon tranga. Ma fa den ati di ben opo èn piki boen tapoe Gado Wortoe, ben kan kon tranga? Èn san wi moesoe doe foe dati no pasa nanga wi?

15. (a) Fa sma jere ’Gado en sten’, ini a ten di pasa èn ini a ten disi? (b) Sortoe aksi wi moesoe poti gi wisrefi ini a tori foe ’Gado en sten’?

15 Paulus ben bigin a warskow foe en sjatoe nanga den wortoe „efoe oenoe e arki en eigi sten”. Gado ben taki nanga en pipel nanga jepi foe Moses nanga tra profeiti. Baka dati, Jehovah ben taki nanga jepi foe en Manpikin, Jesus Krestes (Hebrewsma 1:1, 2). Na ini a ten disi, wi abi a heri Wortoe foe Gado di sma skrifi nanga jepi foe santa jeje, a santa bijbel. Wi abi so srefi „a getrow èn koni srafoe” di Jesus poti foe gi jeje „njanjan na a reti ten” (Mateus 24:45-47). So boen, Gado e taki te now ete. Ma wi e arki? Foe eksempre, fa wi e handri tapoe rai ini a tori foe weri krosi èn sorgoe gi wisrefi noso a sortoe ontspanning noso pokoe di wi e froekisi? Wi e „arki”, dati wani taki, wi e poti prakseri èn e gi jesi na den sani di wi e jere? Efoe wi abi a gwenti foe soekoe pardon gi den sani di wi e doe noso foe poti rai na wan sei, dan wi e tjari wisrefi ini triki kefar foe meki na ati foe wi kon tranga.

16. San na wán fasi fa wi ati kan kon tranga?

16 Wi ati kan kon tranga toe efoe wi no e doe san wi kan doe èn moesoe doe (Jakobus 4:17). Ala di Jehovah ben doe ala den sani gi den Israèlsma, tokoe den ben misi foe oefen bribi, den ben meki oproeroe teige Moses, ben froekisi foe bribi wan takroe boskopoe foe Kanan, èn ben weigri foe go na ini a Pramisi Kondre (Numeri 14:1-4). Foe dati ede Jehovah ben teki a bosroiti dati den ben sa tan 40 jari ini a gran sabana — langa nofo gi a geslakti dati di no ben abi bribi foe dede gowe. Gado ben tegoe foe den, a ben taki: „’Ala ten den e lasi pasi na ini na ati foe den, èn densrefi no kon sabi den pasi foe mi.’ Foe dati ede mi ben sweri na ini mi atibron: ’Den no sa go na ini a rostoe foe mi.’ ” (Hebrewsma 3:9-11) Wi e si wan lès na ini disi gi wi?

Wan lès gi wi

17. Ala di den Israèlsma ben si den makti sani di Jehovah ben doe èn ben jere den sani di a ben taki, foe san ede den ben de sondro bribi?

17 A geslakti foe Israèlsma di ben komoto foe Egipti ben si nanga den eigi ai èn den ben jere nanga den eigi jesi foe den makti sani di Jehovah ben doe èn san a ben taki. Tokoe, den no ben abi bribi taki Gado ben kan tjari den go na ini a Pramisi Kondre sondro wan sani pasa nanga den. Foe san ede? „Densrefi no kon sabi den pasi foe mi”, na so Jehovah ben taki. Den ben sabi san Jehovah ben taki èn san a ben doe, ma den no ben kweki overtoigi èn froetrow na ini a man di a sa man sorgoe den. Den ben prakseri nomonomo san densrefi abi fanowdoe èn san densrefi wani, taki den no ben prakseri foeroe foe den pasi foe Gado èn san En abi na prakseri. Ija, den no ben bribi den pramisi foe Gado.

18. Soleki fa Paulus e sori, dan sortoe fasi foe handri sa abi leki bakapisi „wan godelowsoe ati di no abi bribi”?

18 Den wortoe di e taki moro fara gi den Hebrewsma, fiti nanga a srefi krakti gi wi: „Loekoe boen, brada, taki noiti wan godelowsoe ati di no abi bribi, e gro na ini no wan foe oenoe, foe di a e hari ensrefi poeroe foe a libi Gado.” (Hebrewsma 3:12) Paulus ben go na a roetoe foe a tori foe di a ben sori taki „wan godelowsoe ati di no abi bribi” e kon te wan sma „e hari ensrefi poeroe foe a libi Gado”. Na a bigin foe a brifi disi kaba, Paulus ben taki foe „drifi gowe” foe di wan sma no ben e poti prakseri (Hebrewsma 2:1). Ma a Griki wortoe di vertaal nanga „hari ensrefi poeroe” wani taki „foe tan farawe foe wan sani” èn a abi foe doe nanga den wortoe „fadon komoto na bribi”. A e sori tapoe fa wan sma foe espresi èn sabisabi e kakafoetoe, e hari ensrefi poeroe, e gowe sondro foe sori lespeki taki a e doe ala den sani disi.

19. Fa a misi di wan sma e misi foe arki rai kan abi serjoesoe bakapisi? Agersi dati.

19 A sani di wi kan leri, foe dati ede, na taki efoe wi e fadon ini wan gwenti foe misi foe „arki en eigi sten”, no e teki rai foe Jehovah nanga jepi foe en Wortoe èn a getrow srafoe groepoe, dan a no sa teki langa moro bifo na ati foe wi no sa abi firi srefisrefi, èn sa kon tranga. Foe eksempre, wan paar di no trow kan fasifasi makandra toemoesi. San o pasa te den e loekoe pasa na afersi disi? Dati ben sa meki taki den no sa doe moro san den ben doe, noso dati ben sa meki en moro makriki gi den foe doe a sani dati baka? Na a srefi fasi, te a srafoe groepoe e gi rai di e sori taki a de fanowdoe foe loekoe sortoe pokoe nanga ontspanning wi e froekisi, èn so moro fara, dan wi e teki a rai disi nanga warderi èn e tjari kenki kon pe dati de fanowdoe? Paulus ben gi wi tranga „foe no libi a kon di wi e kon makandra” (Hebrewsma 10:24, 25). Ala di a rai disi ben gi, dan tokoe wan toe sma e teki wan tra denki foe kresten konmakandra. Den kan firi taki a misi di den e misi wan toe konmakandra noso a go di den no e go srefi na bepaalde konmakandra, no sa doe den noti kwetikweti.

20. Foe san ede a de prenspari foe doe wan sani nanga a rai di e komoto foe den Boekoe foe bijbel?

20 Efoe wi no e piki boen tapoe a „sten” foe Jehovah soleki fa dati de krinkrin foe jere na ini den Boekoe foe bijbel èn na ini den poeblikâsi di abi den gron tapoe bijbel, dan heri-esi wi sa si taki wi ’e hari wisrefi poeroe foe a libi Gado’. A poti di wi e poti rai na wan sei, makriki kan meki taki wi e tron sma di e lagi a rai, e kroetoe a rai, èn e kakafoetoe gi a rai. Efoe wi no e poti en kon reti baka, dan a bakapisi sa de „wan godelowsoe ati di no abi bribi”, èn foe kon boen baka foe so wan libi nanga waka, foeroe tron moeilek srefisrefi. (Teki gersi Efeisesma 4:19.) A sani di Jeremia ben skrifi, fiti: „Na ati feradelek moro leki iniwan tra sani èn de godelowsoe. Soema kan sabi en?” (Jeremia 17:9) Foe dati ede, Paulus ben gi den kompe Hebrew bribiman foe en tranga: „Tan froemane makandra ibri dei, so langa leki joe kan kari en ’Tide’, so taki a bedrigi krakti foe sondoe no tranga na ati foe no wan foe oenoe.” — Hebrewsma 3:13.

21. Foe doe san, wi alamala e kisi tranga foe doe, èn san wi kan froewakti?

21 O kolokoe wi de taki Jehovah te nanga now ete e taki nanga wi, nanga jepi foe en Wortoe èn nanga en organisâsi! Wi de nanga tangi na ati taki „a getrow èn koni srafoe” e go doro foe jepi wi foe „te na a kaba wi e hori fasti na a froetrow di wi ben abi na a bigin” (Hebrewsma 3:14). Now na a ten gi wi foe doe wan sani tapoe a lobi foe Gado èn a tiri foe en. Te wi e doe so, dan wi kan njan boen foe wan tra kefalek moi pramisi foe Jehovah — dati na a ’go di wi e go’ na ini a rostoe foe en (Hebrewsma 4:3, 10). Dati na a tori di Paulus e go taki now foe en nanga den Hebrew kresten, èn dati na so srefi a tori di wi sa poti prakseri na tapoe na ini a tra artikel.

[Foetoewortoe]

a Josefus ben skrifi taki sjatoe baka a dede foe Festus, Ananus (Ananias) foe a sekte foe den Sadoeseiman ben tron granpriester. A ben tjari Jakobus, na afoe-brada foe Jesus, nanga tra disipel kon na fesi a Sanhedrin èn a ben meki den leisi dede strafoe gi den èn ston den.

b Soleki fa a sori, dan Paulus ben teki den wortoe foe a Griki Septuaginta, di ben vertaal den Hebrew wortoe gi „Meriba” èn „Massa” nanga „meki trobi” èn nanga „tesi”. Loekoe Inzicht in de Schrift, bladzijde 1056 nanga 1034 na ini Pisi 2, di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tjari kon na doro.

Joe kan tjari disi kon na krin?

◻ Foe san ede Paulus ben skrifi so krakti rai gi den Hebrew kresten?

◻ Fa Paulus ben jepi den Hebrew kresten foe froestan taki den ben abi wan moro boen sani leki a libi ondro a Djoe-bribi?

◻ Fa wan sma ati e kon tranga?

◻ San wi moesoe doe foe no kweki „wan godelowsoe ati di no abi bribi”?

[Prenki na tapoe bladzijde 10]

Joe e oefen bribi na ini Jesus, a Moro Bigi Moses?

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma