Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w98 15/4 blz. 9-14
  • Bribi èn a tamara foe joe

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Bribi èn a tamara foe joe
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Fa a ten di pasa ben de?
  • Libisma no abi no wan loesoe
  • Fa Jehovah Kotoigi e si a tamara
  • A tamara foe den libisma tirimakti
  • Bribi na ini den pramisi foe Jehovah
  • Abi a froetrow taki Jehovah sa meki en prakseri kon troe
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1994
  • Gado En Kownukondre​—A Nyun Tirimakti fu Grontapu
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2000
  • Jehovah e meki den pramisi foe en gi den getrow sma kon troe
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Wan moro betre libi — Heri esi!
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1995
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
w98 15/4 blz. 9-14

Bribi èn a tamara foe joe

„Bribi na a seiker froewakti foe sani di wan sma e howpoe na tapoe.” — HEBREWSMA 11:1.

1. Sortoe tamara moro foeroe sma wani?

JOE abi belangstelling gi a tamara foe joe? Moro foeroe sma abi belangstelling gi a tamara foe den. A sani di den e howpoe na tapoe, na wan tamara foe vrede, sondro frede, situwâsi di e gi satisfaksi na ini a libi, boen èn switi wroko, boen gosontoe nanga wan langa libi. Seiker a de so taki ibri geslakti na ini historia wani den sani dati. Èn na ini a ten disi, na ini a grontapoe disi di lai nanga so foeroe problema, sma wani den sortoe situwâsi disi moro foeroe leki oiti bifo.

2. Fa wan politikman ben taki fa a e si a tamara?

2 Ala di a libisma famiri e go na a di foe 21 jarihondro, wan fasi de fa wi kan sabi fa wi tamara sa de? Moro leki 200 jari pasa, wan Amerkan politikman, Patrick Henry, ben kari wán fasi. A ben taki: „Mi no sabi no wan tra fasi foe kon sabi a tamara, leki nanga den sani di pasa kaba.” Akroederi a denki disi, wi kan sabi foeroe foe a tamara foe libisma nanga jepi foe den sani di libisma ben doe na ini a ten di pasa. Foeroe sma e agri nanga na idea dati.

Fa a ten di pasa ben de?

3. San a historia e sori foe a froewakti di sma abi gi a tamara?

3 Efoe a tamara sa de wan prenki foe a ten di pasa, dan dati e gi joe howpoe dan? A tamara ben kon moro betre gi den fosi geslakti na ini den jari di pasa? Kwetikweti. Ala di sma ben abi howpoe doesoendoesoen jari kaba èn ala di gro ben de na ini materia afersi na son presi, tokoe a historia foeroe nanga kwinsi, ogridoe, ogri di doe nanga tranga, orlokoe, nanga pina. A grontapoe disi ondrofeni a wan rampoe baka a trawan, èn moro foeroe disi ben kon foe di libisma no ben tiri na wan joisti fasi. Bijbel e taki joisti: „Libisma tiri a tra libisma nanga ogri bakapisi gi en”. — Preikiman 8:9.

4, 5. (a) Foe san ede sma ben abi howpoe na ini a bigin foe a di foe 20 jarihondro? (b) San ben pasa nanga a howpoe di den ben abi gi a tamara?

4 A troetori na taki a takroe historia foe libisma e drai kon ibritron baka — ma srefi moro bigi èn moro takroe. A di foe 20 jarihondro disi na wan boeweisi foe dati. A libisma famiri ben leri wan sani foe den fowtoe foe fositen èn a no ben meki den fowtoe baka? We, na ini a bigin foe a jarihondro disi, foeroe sma ben bribi na ini wan moro betre tamara bika wan langa pisi ten foe vrede ben de te joe teki en gersi tra pisi ten, èn bika sani ben go na fesi na ini industrie, sabidensi, nanga leri. Na ini a bigin foe a di foe 19 jarihondro, wan profesor na wan universiteit ben taki, sma ben bribi taki sma no ben man feti orlokoe moro bika „sma ben abi toemoesi boen maniri”. Wan fositen fosi-minister foe Bretania ben taki foe a fasi fa sma ben denki na a ten dati: „Ala sani ben sa kon betre moro nanga moro. Disi ben de a grontapoe pe mi ben gebore na ini.” Ma baka dati a ben taki: „Wantronso, sondro taki wan sma ben froewakti dati, wan mamanten na ini a jari 1914, a heri froewakti ben kon na wan kaba.”

5 Ala di a bribi na ini wan moro betre tamara ben de foeroe na a ten dati, tokoe a njoen jarihondro no ben bigin so langa ete di a grontapoe ben fadon go na ini a moro takroe rampoe di libisma ben tjari kon — a Fosi Grontapoefeti. Leki wan eksempre foe a fasi fa a ben de, dan loekoe san ben pasa na ini 1916 na ini wán feti di den legregroepoe foe Bretania ben go feti nanga den Doisri fetilin krosibei a Somme Liba na ini Fransikondre. Na ini wan toe joeroe nomo den Bretaniasma ben lasi 20.000 sma, èn foeroe sma ben dede na a sei foe den Doisri. Fo jari foe a kiri di sma ben kiri trawan, ben teki a libi foe pikinmoro tin miljoen sroedati nanga foeroe borgoe. A pipel foe Fransikondre ben kon moro mendri wan pisi ten foe di so foeroe man ben dede. Foeroe ekonomia ben broko, èn dati ben tjari a Bigi Depressie foe den jari na baka 1930. A no de foe froewondroe taki son sma taki dati a dei di a Fosi Grontapoefeti ben bigin, ben de a dei di grontapoe ben kon law!

6. A libi ben kon moro betre baka a Fosi Grontapoefeti?

6 Na disi ben de a tamara na tapoe san a geslakti dati ben howpoe? Nôno, kwetikweti. A howpoe foe den ben lasi srefisrefi; èn ala den sani dati no ben tjari wan moro betre sani kon toe. Soso 21 jari na baka a Fosi Grontapoefeti, noso na ini 1939, wan moro takroe rampoe di libisma tjari kon, ben bigin — a di foe Toe Grontapoefeti. A ben teki a libi foe pikinmoro 50 miljoen man, oema, nanga pikin. Ipi-ipi bom di ben iti ben broko foeroe foto na pisipisi. Na ini a Fosi Grontapoefeti, wan toe doesoendoesoen sroedati ben dede na ini wán feti, na ini wan toe joeroe nomo, ala di na ini a di foe Toe Grontapoefeti, moro leki 100.000 sma ben dede nanga toe atoombom nomo, na ini wan toe sekonde nomo. A sani di sma ben si leki wan moro takroe, ben de a fasi fa sani ben seti foe kiri miljoenmiljoen sma na ini den Nazi strafoeman kampoe.

7. San na a troetori foe a heri jarihondro disi?

7 Difrenti sma e taki dati efoe wi e poti so srefi den orlokoe di ben de na mindri nâsi, den borgoe feti, èn a kiri di lanti ben kiri den eigi borgoe, dan den sma di ben kiri na ini a jarihondro disi ben sa doro pikinmoro 200 miljoen ala nanga ala. Tra sma e taki srefi dati a nomroe na 360 miljoen. Prakseri foe a hebi pina foe ala den sani dati — a pen, den watra-ai, a hebi sari, èn den libi di pori! Boiti dati, gemiddeld pikinmoro 40.000 sma, moro foeroe pikin, e dede ibri dei foe sani di abi foe doe nanga a pôti di sma pôti. Dri tron foe a nomroe dati e dede ibri dei foe di sma e poeroe bere. So srefi, pikinmoro wán miljard sma pôti toemoesi foe man kisi a njanjan di den abi fanowdoe foe man doe wan gewoon wroko na ini wan dei. Ala den situwâsi disi na boeweisi foe sani di ben taki na fesi na ini bijbel profeititori, taki wi e libi na ini „den lasti dei” foe na ogri seti foe sani disi. — 2 Timoteus 3:1-5, 13; Mateus 24:3-12; Lukas 21:10, 11; Openbaring 6:3-8.

Libisma no abi no wan loesoe

8. Foe san ede den libisma tiriman no man loesoe den problema foe grontapoe?

8 Ala di a di foe 20 jarihondro disi e kon na wan kaba, wi kan poti na ondrofeni foe a jarihondro dati na den wan di pasa. Èn san a historia dati e taigi wi? A e taigi wi taki den fesiman foe libisma noiti loesoe den bigi problema foe grontapoe, taki den no e loesoe den nownow, èn taki den no sa loesoe den na ini a ten di e kon. A de so, taki den no abi a makti srefisrefi foe gi a tamara di wi wani, awansi o boen den prakseri foe den de kande. Èn son sma di abi makti no abi boen prakseri srefisrefi; den e soekoe posisi nanga makti nanga a boen foe den eigi gridi èn materia wini wawan, no gi a boen foe tra sma.

9. Foe san ede reide de foe tweifri taki sabidensi abi a piki gi den problema foe libisma?

9 Sabidensi abi den piki? No te wi e loekoe fa a ben de na ini a ten di pasa. Sabidensiman foe lanti gebroiki kefalek foeroe moni, ten, nanga moeiti foe meki kefalek ogri chemisch, biologisch, nanga tra sortoe fetisani. Den nâsi, srefi den wan di no abi a moni srefisrefi, e gebroiki moro leki 700 miljard Amerkan dala gi fetisani ibri jari! So srefi, ’a go di sabidensi ben go na fesi’ de frantiwortoe toe gi den chemisch sani di pori a loktoe, a gron, a watra, nanga a njanjan.

10. Foe san ede srefi skoro no e gi wi a djaranti gi wi wan moro betre tamara?

10 Wi kan abi a howpoe taki den skoro sistema foe grontapoe sa jepi foe bow wan moro betre tamara foe di den e leri sma foe hori densrefi na hei moreel markitiki, foe hori trawan na prakseri, èn foe abi lobi gi den kompe? Nôno. Na presi foe dati, den e poti den prakseri soso tapoe posisi, èn fa den kan meki moni. Den e meki sma e strei nanga makandra, no foe wroko nanga makandra; èn den skoro no e leri den pikin den moreel markitiki. Na presi foe dati, foeroe foe den e horibaka gi fri seks, wan sani di ben meki kefalek moro foeroe tini kisi bere èn siki di sma kisi foe seks ede.

11. Fa a historia foe den bisnis orga e poti tweifri na tapoe a tamara?

11 A sa de so, taki wantronso den bigi bisnis orga sa kisi a firi foe sorgoe boen gi a planeiti foe wi èn sori lobi gi tra sma, foe di den sa meki sani di sa abi troetroe wini èn no soso foe meki winst? A no sori so. Den sa stòp foe meki telefisi programa di lai nanga ogri di e doe nanga tranga èn hoeroedoe di e pori a froestan foe sma, spesroetoe foe den jongoe sma? A ten di no pasa so langa ete no e gi deki-ati srefisrefi, bika moro foeroe, TV kon tron wan draineri foe hoeroedoe nanga ogri di e doe nanga tranga.

12. San na a situwâsi foe libisma na ini a tori foe siki nanga dede?

12 Boiti dati, awansi o opregti den datra de, den no man wini siki nanga dede. Foe eksempre, na a kaba foe a Fosi Grontapoefeti, den no ben man foe stòp a panja di a Spanjoro Griep ben e panja; na heri grontapoe a ben teki pikinmoro 20 miljoen libi. Na ini a ten disi, ati siki, kanker, nanga tra siki di e tjari dede kon e rigeri. Èn den datra no ben man wini a disiten plaag foe AIDS toe. Na a tra sei, wan raport foe den Verenigde Natie di ben tjari kon na doro na ini november 1997 ben taki dati a nomroe nanga san a AIDS virus e panja, kon toe tron moro foeroe leki san den ben prakseri bifo. Foeroe miljoen sma dede foe en kaba. Na ini wan jari no so langa pasa, ete dri miljoen sma ben kisi a siki.

Fa Jehovah Kotoigi e si a tamara

13, 14. (a) Fa Jehovah Kotoigi e si a tamara? (b) Foe san ede libisma no man tjari wan moro betre tamara kon?

13 Ma Jehovah Kotoigi e bribi taki a libisma famiri abi wan tamara di e gi howpoe, a moro boen wan! Ma den no e froewakti taki a moro betre tamara dati sa kon nanga a moeiti foe libisma. Na presi foe dati, den e howpoe tapoe a Kriaman, Jehovah Gado. A sabi fa a tamara sa de, èn a sa de wan kefalek moi wan! A sabi toe taki libisma no man tjari so wan tamara kon. Foe di na Gado ben kria den, meki a sabi den sani di den no man doe, moro boen leki iniwan tra sma. Na ini en Wortoe, a e taigi wi krinkrin taki a no ben kria libisma nanga a makti foe man tiri densrefi na wan boen fasi sondro a tiri foe Gado. A gi di Gado gi libisma langa ten primisi foe tiri sondro en, sori krinkrin taki wi no abi a makti dati. Wan skrifiman ben erken: „A froestan foe libisma proeberi ala sortoe tirimakti di den moksi kon na wan, èn tokoe dati ben de foe soso.”

14 Na Jeremia 10:23 wi e leisi den wortoe foe a profeiti di skrifi nanga jepi foe Gado en santa jeje: „Mi sabi heri boen, o Jehovah, taki a no de na a sma foe grontapoe foe a bepaal en pasi. A no de na wan man di e waka srefi foe bepaal pe foe poti en foetoe na pasi.” So srefi Psalm 146:3 e taki: „No poti oen froetrow tapoe heiheisma, noso tapoe a manpikin foe libisma na grontapoe, di froeloesoe no de na en.” Foe taki en leti, bika wi gebore onvolmaakti, soleki fa Romesma 5:12 e sori, meki a Wortoe foe Gado e warskow wi foe no poti froetrow na tapoe wisrefi toe. Jeremia 17:9 e taki: „Na ati feradelek moro leki iniwan tra sani.” Foe dati ede Odo 28:26 e froeklari: „A sma di e froetrow tapoe en eigi ati, don, ma a sma di e waka nanga koni, na a sma di sa man lon komoto.”

15. Pe wi kan feni a koni di kan tiri wi?

15 Pe wi kan feni a koni disi? „A frede gi Jehovah na a bigin foe koni, èn a sabi foe a Moro Santawan, na dati na froestan” (Odo 9:10). Jehovah wawan abi a koni di kan tjari wi pasa den ten disi di e gi frede. Èn a opo a pasi gi wi foe kisi a koni disi nanga jepi foe den Santa Boekoe foe bijbel, di a meki sma skrifi nanga jepi foe en santa jeje gi a tiri foe wi. — Odo 2:1-9; 3:1-6; 2 Timoteus 3:16, 17.

A tamara foe den libisma tirimakti

16. Soema bepaal a tamara?

16 San a Wortoe foe Gado e taigi wi dan foe a tamara? A e taigi wi taki a tamara seiker no sa prenki san libisma doe na ini a ten di pasa. So boen, a fasi fa Patrick Henry ben si sani, ben fowtoe. A tamara gi a grontapoe disi èn gi den sma di e libi na tapoe a no wan sani di sma e bepaal, ma na Jehovah Gado. A wani foe en sa doe na grontapoe, a no a wani foe iniwan man noso nâsi foe a grontapoe disi. „Foeroe den plan de na ini na ati foe wan man, ma a rai foe Jehovah, na san sa tan.” — Odo 19:21.

17, 18. San na a wani foe Gado gi a ten foe wi?

17 San na a wani foe Gado gi a ten foe wi? A abi na prakseri foe tjari wan kaba kon na a seti foe sani disi di abi ogridoe di doe nanga tranga nanga hoeroedoe. A takroe tiri foe libisma di ben tiri foeroe jarihondro langa, heri esi sa meki presi gi a tiri di Gado seti. A profeititori di skrifi na Danièl 2:44 e taki: „Èn na ini den dei foe den kownoe dati [di de na ini a ten disi], a Gado foe hemel sa opo wan kownoekondre [na hemel] di noiti no sa kisi pori. Èn a kownoekondre srefi no sa gi na no wan tra pipel. A sa broko ala den kownoekondre disi na pisipisi èn tjari wan kaba kon na den, èn ensrefi sa tan te ten di no skotoe.” A Kownoekondre sa poeroe so srefi a takroe krakti di Satan Didibri abi na tapoe libisma, wan sani di noiti libisma ben kan doe. A tiri foe en na tapoe a grontapoe disi sa kon na wan kaba foe têgo. — Romesma 16:20; 2 Korentesma 4:4; 1 Johanes 5:19.

18 Loekoe taki a hemel tirimakti sa broko ala den libisma tirimakti na pisipisi, meki den no de moro. A tiri foe a grontapoe disi no sa de na ini na anoe foe sma. Na ini hemel, den wan di de na ini Gado Kownoekondre sa tiri ala den afersi foe grontapoe gi a boen foe a libisma famiri (Openbaring 5:10; 20:4-6). Na grontapoe, den libisma di de getrow sa wroko makandra nanga den tiri di Gado Kownoekondre e gi. Disi na a tirimakti di Jesus ben leri wi foe begi gi, di a ben taki: „Meki joe kownoekondre kon. Meki joe wani pasa, soleki na hemel, so toe na grontapoe.” — Mateus 6:10.

19, 20. (a) Fa bijbel e taki foe a Kownoekondre seti? (b) San a tiri foe en sa doe gi a libisma famiri?

19 Jehovah Kotoigi e bribi na ini a Kownoekondre foe Gado. A de a „njoen hemel” di na apostel Petrus ben skrifi foe en: „Njoen hemel nanga wan njoen grontapoe de di wi e froewakti akroederi en pramisi, èn na ini den disi, regtfardikifasi sa de” (2 Petrus 3:13). A „njoen grontapoe” na a njoen libisma libimakandra di sa de na ondro a tiri foe den njoen hemel, Gado Kownoekondre. Disi na a seti di Gado ben tjari kon na krin na ini wan fisjoen di a ben gi na apostel Johanes, di ben skrifi: „Mi ben si wan njoen hemel èn wan njoen grontapoe; bika a fosi hemel èn a fosi grontapoe ben pasa gowe . . . Èn [Gado] sa figi poeroe ala watra na den ai, èn dede no sa de moro, no wan sari, no wan babari, no wan pen no sa de moro. Den fositen sani pasa gowe.” — Openbaring 21:1, 4.

20 Loekoe taki a njoen grontapoe sa de wan regtfardiki njoen grontapoe. Nanga wan sani di Gado sa doe, a feti foe Armagedon, ala den onregtfardiki pisi sa poeroe gowe (Openbaring 16:14, 16). A profeititori na Odo 2:21, 22 e taki en na a fasi disi: „Den opregti sma na den wan di sa libi na grontapoe, èn den wan sondro fowtoe na den wan di sa tan abra na en tapoe. Foe taki foe den ogri sma, den sa koti den poeroe foe grontapoe srefi.” Èn Psalm 37:9 e pramisi: „Den ogri sma srefi sa koti poeroe, ma den wan di e howpoe tapoe Jehovah na den wan di sa abi grontapoe leki a goedoe foe den.” Joe no ben sa wani foe libi na ini so wan njoen grontapoe?

Bribi na ini den pramisi foe Jehovah

21. Foe san ede wi kan bribi na ini den pramisi foe Jehovah?

21 Wi kan bribi na ini den pramisi foe Jehovah? Arki san a e taki nanga jepi foe en profeiti Jesaja: „Memre den fosi sani foe langa ten pasa kaba, taki mi na a Sma di de Gado, èn no wan tra Gado no de, noso wan sma di de leki mi; a Sma di na a bigin, e froeteri san a kaba sa de, èn foe langa ten pasa kaba, den sani di no doe; a Sma di e taki: ’Mi eigi rai sa tan, èn ala san na mi prisiri, mi sa doe’ ”. A lasti pisi foe vers 11 e taki: „Na mi taki en, mi sa meki a pasa toe. Na mi seti en, mi sa doe en so srefi” (Jesaja 46:9-11). Ija, wi kan abi bribi na ini Jehovah èn den pramisi foe en neleki taki den pramisi dati ben kon troe kaba. Bijbel e taki en na a fasi disi: „Bribi na a seiker froewakti foe sani di wan sma e howpoe na tapoe, a krin boeweisi foe troe sani, ma di sma no e si.” — Hebrewsma 11:1.

22. Foe san ede wi kan abi a froetrow taki Jehovah sa doe ala den sani di a pramisi?

22 Sma di abi sakafasi e sori a bribi dati bika den sabi taki Gado sa doe ala sani di a pramisi. Foe eksempre, na Psalm 37:29 wi e leisi: „Na den regtfardiki sma sa abi grontapoe leki a goedoe foe den, èn den sa libi na tapoe foe têgo.” Wi kan bribi disi? Ija, bika Hebrewsma 6:18 e taki: „Gado no kan lei kwetikweti.” Na Gado abi grontapoe, so taki a kan gi dati na den sma di abi sakafasi? Openbaring 4:11 e froeklari: „Joe ben kria ala sani, èn foe joe wani ede den ben de èn [joe] ben kria den.” Foe dati ede Psalm 24:1 e taki: „Na Jehovah abi grontapoe nanga den sani di e foeroe en.” Jehovah ben kria grontapoe, a de foe en, èn a e gi en na den sma di abi bribi na ini En. Foe man bow a froetrow foe wi na ini disi, meki a tra artikel sa sori fa Jehovah hori en pramisi gi en pipel na ini fositen èn so srefi na ini den dei foe wi èn foe san ede wi kan abi a tranga bribi taki a sa doe dati na ini a ten di e kon.

Penti foe loekoe baka

◻ San pasa nanga a howpoe foe libisma na ini a heri historia?

◻ Foe san ede wi no moesoe soekoe jepi na libisma gi wan moro betre tamara?

◻ San na a wani foe Gado gi a tamara?

◻ Foe san ede wi abi froetrow taki Gado sa meki den pramisi foe en kon troe?

[Prenki na tapoe bladzijde 10]

Bijbel e taki soifri: „A no de na wan man . . . foe bepaal pe foe poti en foetoe na pasi.” — Jeremia 10:23

[Sma di abi a reti foe den prenki]

Bom: U.S. National Archives photo; pikin di dede foe angri: WHO/OXFAM; loweman: UN PHOTO 186763/J. Isaac; Mussolini nanga Hitler: U.S. National Archives photo

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma