„Meki a leisiman gebroiki a koni foe man si sani krin”
„Te oenoe e si a tegoe sani di e tjari pori kon . . . e tanapoe na ini wan santa presi, . . . dan meki den wan di de na ini Judea bigin lowe go na den bergi.” — MATEUS 24:15, 16.
1. Sortoe bakapisi a warskow di Jesus ben gi na ini Lukas 19:43, 44 ben abi?
TE WI de na ai gi wan rampoe di e kon, dan dati kan jepi wi foe no miti en (Odo 22:3). So boen, prakseri a situwâsi pe Kresten na ini Jerusalem ben de na ini, baka di den Romesma ben kon feti nanga den na ini a jari 66 G.T. Jesus ben warskow taki sma ben o lontoe a foto èn pori en (Lukas 19:43, 44). Moro foeroe foe den Djoe no ben arki en. Ma den disipel foe en ben gi jesi na a warskow foe en. Leki wan bakapisi foe dati, den ben kisi froeloesoe foe a rampoe di ben kon na ini a jari 70 G.T.
2, 3. Foe san ede wi moesoe abi belangstelling gi a profeititori foe Jesus di skrifi na ini Mateus 24:15-21?
2 Na ini wan profeititori di wani taki wan sani gi wi na ini a ten disi, Jesus ben taki foe wan marki di meki foe difrenti pisi, soleki orlokoe, mankeri foe njanjan, gronseki, pestsiki, nanga froefolgoe foe Kresten di ben e preiki foe Gado Kownoekondre (Mateus 24:4-14; Lukas 21:10-19). Jesus ben taki wan sani toe di ben o jepi den disipel foe en foe sabi taki a kaba ben de krosibei — wan ’tegoe sani di e tjari pori kon e tanapoe na ini wan santa presi’ (Mateus 24:15). Meki wi go ondrosoekoe den prenspari wortoe dati baka foe si fa den kan abi krakti na tapoe wi libi nownow èn na ini a ten di e kon.
3 Baka di Jesus ben taki foe a marki, a ben taki: „Te oenoe e si a tegoe sani di e tjari pori kon, di a profeiti Danièl ben froeteri foe dati, e tanapoe na ini wan santa presi (meki a leisiman gebroiki a koni foe man si sani krin), dan meki den wan di de na ini Judea bigin lowe go na den bergi. No meki a man di de na tapoe a daki, saka kon na gron foe go teki den goedoe na ini en oso; èn no meki a man di de na gron, drai kon baka na oso foe teki a tapoesei krosi foe en. Heloe foe den oema di de nanga bere èn den wan di abi beibi na bobi na ini den dei dati! Tan begi taki oenoe no abi foe lowe na winterten, noso tapoe a sabadei; bika na a ten dati wan bigi banawtoe sa de, soleki fa no ben pasa ete foe sensi a bigin foe grontapoe te now, nôno, èn no sa pasa moro toe.” — Mateus 24:15-21.
4. San e sori taki Mateus 24:15 ben kon troe na ini a fosi jarihondro?
4 Den tori foe Markus nanga Lukas e gi moro finifini tori. Pe Mateus e gebroiki „tanapoe na ini wan santa presi”, dan Markus 13:14 e taki „e tanapoe na wan presi pe a no moesoe tanapoe”. Lukas 21:20 e taki dati Jesus ben taki toe: „Te oenoe e si taki legre kampoe lontoe Jerusalem, sabi dan taki a pori foe en kon krosibei.” Disi e jepi wi foe si taki a fosi kontroe ben abi foe doe nanga a feti di a legre foe Rome ben kon feti nanga Jerusalem nanga en tempel — wan santa presi gi den Djoe, ma a no ben de a santa presi moro gi Jehovah — di ben bigin na ini 66 G.T. Den ben kisi pori krinkrin di den Romesma ben pori a foto nanga a tempel na ini 70 G.T. San ben de „a tegoe sani” na a ten dati? Èn fa a ben „tanapoe na ini wan santa presi”? Den piki na tapoe den aksi disi sa jepi wi foe froeklari a kontroe na ini a ten disi.
5, 6. (a) Foe san ede den leisiman foe Danièl kapitel 9 ben abi koni foe man si sani krin fanowdoe? (b) Fa a profeititori foe Jesus di abi foe doe nanga „a tegoe sani” ben kon troe?
5 Jesus ben gi den leisiman deki-ati foe gebroiki koni foe man si sani krin. Sortoe leisiman? Soleki fa a sori, den leisiman foe Danièl kapitel 9. Drape wi e feni wan profeititori di e sori o ten a Mesias ben o kon èn a ben taki na fesi taki a Mesias ben o ’koti poeroe’ na baka dri nanga afoe jari. A profeititori e taki: „Na tapoe a frei foe tegoe sani a sma sa kon di e tjari pori kon; èn te leki wan pori kon, a srefi sani dati di den teki bosroiti foe dati, sa kanti go toe na tapoe a wan di kisi pori.” — Danièl 9:26, 27; loekoe so srefi Danièl 11:31; 12:11.
6 Den Djoe ben prakseri taki disi ben abi foe doe nanga a pori di Antiokus IV ben pori a santafasi foe a tempel so wan 200 jari bifo. Ma Jesus ben sori wan tra sani di a ben gi den deki-ati foe gebroiki koni foe man si sani krin, bika „a tegoe sani” ben moesoe kon ete èn ben moesoe tanapoe ete na ini „wan santa presi”. A de krin foe si, taki Jesus ben taki foe a legre foe Rome di ben o kon na ini 66 G.T. nanga aparti fetifraga. Den sortoe fetifraga disi di den ben gebroiki langa ten kaba, ben de kroektoe gado gi den èn den ben de tegoe sani gi den Djoe.a Ma o ten den ben o „tanapoe na ini wan santa presi”? Dati ben pasa di a legre foe Rome, nanga den fetifraga foe den, ben kon feti nanga Jerusalem nanga en tempel di den Djoe ben si leki wan santa sani. Den Romesma ben bigin diki olo na ondro a skotoe na a kontren foe a tempel srefi. Foe troe, a sani di ben de wan tegoe sani langa ten kaba, ben e tanapoe now na ini wan santa presi! — Jesaja 52:1; Mateus 4:5; 27:53; Tori foe den Apostel 6:13.
Wan disiten „tegoe sani”
7. Sortoe profeititori foe Jesus e kon troe na ini a ten foe wi?
7 Foe sensi a Fosi Grontapoefeti, wi si a moro bigi kontroe foe a marki foe Jesus di skrifi na ini Mateus kapitel 24. Tokoe, memre den wortoe foe en: „Te oenoe e si a tegoe sani di e tjari pori kon . . . e tanapoe na ini wan santa presi, . . . dan meki den wan di de na ini Judea bigin lowe go na den bergi” (Mateus 24:15, 16). A pisi disi foe a profeititori moesoe kon troe na ini a ten foe wi toe.
8. Fa Kotoigi foe Jehovah si „a tegoe sani” foe a ten disi foeroe jari langa kaba?
8 Foe sori a bribi di den foetoeboi foe Jehovah abi taki a profeititori disi ben o kon troe, meki The Watchtower foe 1 januari 1921 ben poti prakseri na tapoe a profeititori makandra nanga den sani di ben e feni presi na a Mindri Owstoesei. Foe dati ede, na ini na uitgave foe 15 december 1929, na tapoe bladzijde 374, The Watchtower ben taki krinkrin: „A heri marki foe a Folkoebontoe na foe meki a pipel drai den baka gi Gado èn gi Krestes, èn foe dati ede a de wan tegoe sani, wan sani di Satan meki, wan tegoe sani na ini Gado ai.” So boen, na ini 1919 „a tegoe sani” ben kon. Baka ten a Folkoebontoe ben meki presi gi den Verenigde Nâsi. Langa ten kaba Kotoigi foe Jehovah ben taki dati den libisma organisâsi disi gi vrede, na tegoe sani na ini Gado ai.
9, 10. Fa a fasi fa wi ben froestan a bigi banawtoe fosi, abi krakti na tapoe a fasi fa wi ben prakseri foe a ten te „a tegoe sani” sa tanapoe na ini wan santa presi?
9 Na artikel na fesi ben taki sjatoe foe a moro krin fasi fa wi kon froestan foeroe sani di skrifi na ini Mateus kapitel 24 nanga 25. A fiti foe tjari wan toe sani kon na krin di abi foe doe nanga ’a tegoe sani di e tanapoe na ini wan santa presi’? Soleki fa a sori, ija. A profeititori foe Jesus e sori taki a tanapoe di a tegoe sani „e tanapoe na ini wan santa presi” tai krosibei nanga a bigin foe a „banawtoe” di ben taki na fesi. So boen, ala di „a tegoe sani” de langa ten kaba, tokoe a banti di de na mindri a ’tanapoe di a e tanapoe na ini wan santa presi’ nanga a bigi banawtoe, moesoe abi krakti na tapoe a denki foe wi. Fa so?
10 A pipel foe Gado ben froestan fosi taki a fosi pisi foe a bigi banawtoe ben bigin na ini 1914 èn taki a lasti pisi ben o de na a feti foe Armagedon (Openbaring 16:14, 16; teki gersi The Watchtower, 1 april 1939, bladzijde 110). So boen, wi kan froestan foe san ede den ben prakseri wan leisi taki a disiten „tegoe sani” ben tanapoe na ini wan santa presi sjatoe baka a Fosi Grontapoefeti.
11, 12. Sortoe njoen denki foe a bigi banawtoe ben gi na ini a jari 1969?
11 Ma na ini den jari na baka, wi ben kon froestan sani na wan tra fasi. Na tapoe fodewroko, 10 juli 1969, na a „Vrede na grontapoe” internationaal kongres na ini a Foto New York, dan F. W. Franz, di ben de ondro-presidenti na a ten dati foe a Watch Tower Bible and Tract Society, ben gi wan kefalek span lezing. Di a ben taki foe a fasi fa den ben froestan a profeititori foe Jesus fosi, dan Brada Franz ben taki: „Wi ben froeklari taki a ’bigi banawtoe’ ben bigin na ini 1914 G.T. èn taki Gado no ben gi a banawtoe na okasi foe go doro te a kaba, ma Gado ben tapoe a Fosi Grontapoefeti na ini november foe a jari 1918. Foe sensi a ten dati, Gado ben meki wan pisi ten pasa gi a wroko foe a salfoe fikapisi foe Kresten di A ben froekisi, bifo a ben o meki a lasti pisi foe a ’bigi banawtoe’ go doro na a feti foe Armagedon.”
12 Baka dati, a ben gi wan froeklari di kenki èn di prenspari srefisrefi: „Efoe wi wani de akroederi den sani di ben feni presi na ini a fosi jarihondro, . . . dan na agersi ’bigi banawtoe’, no ben bigin na ini 1914 G.T. Na presi foe dati, den sani di ben kon na tapoe na agersi Jerusalem foe a ten disi na ini a pisi ten foe 1914-1918, ben de soso ’wan bigin foe den pen foe banawtoe’ . . . A ’bigi banawtoe’ di no sa pasa moro toe, moesoe pasa ete, bika a wani taki dati a grontapoe makti foe falsi relisi (so srefi Krestenhèit) sa kisi pori, èn na baka dati na ’orlokoe foe a bigi dei foe Gado na Almaktiwan’ sa feni presi na Armagedon.” Disi ben wani taki dati a heri bigi banawtoe ben moesoe feni presi ete.
13. Foe san ede a de wan logis sani foe taki dati „a tegoe sani” sa „tanapoe na ini wan santa presi” na ini a ten di e kon?
13 Disi e jepi wi langalanga foe sabi o ten „a tegoe sani” e tanapoe na ini wan santa presi. Prakseri baka san ben pasa na ini a fosi jarihondro. Den Romesma ben go feti nanga Jerusalem na ini 66 G.T., ma wantewante so den ben hari gowe baka èn dati ben gi Kresten „skin” na okasi foe kisi froeloesoe (Mateus 24:22). Na a srefi fasi, wi e froewakti taki a bigi banawtoe sa bigin heri esi, ma a sa sjatoe gi a boen foe den wan di Gado froekisi. Loekoe a prenspari penti disi: Na ini na owroeten eksempre, ’a tegoe sani di ben e tanapoe na ini wan santa presi’ ben abi foe doe nanga a feti di Rome ben go feti nanga Jerusalem nanga a tempel, na ondro a tiri foe Legre-edeman Gallus na ini a jari 66 G.T. A disiten agersi foe a feti dati — a bigin foe a bigi banawtoe — moesoe feni presi ete. So boen, soleki fa den boeweisi e sori, „a tegoe sani di e tjari pori kon”, di de foe sensi a jari 1919, moesoe tanapoe na ini wan santa presi ete.b Fa disi sa feni presi? Èn fa a kan abi foe doe nanga wi?
Wan feti na ini a ten di e kon
14, 15. Fa Openbaring kapitel 17 e jepi wi foe froestan den sani di sa feni presi bifo Armagedon?
14 A boekoe Openbaring e taki dati na ini a ten di e kon, wan feti sa kon na tapoe falsi relisi foe pori en. Kapitel 17 e taki foe a kroetoe di Gado sa kroetoe „Babilon a Bigiwan, a mama foe den hoeroe” — a grontapoemakti foe falsi relisi. Krestenhèit e plèi wan prenspari ròl èn e froeklari taki a abi wan froebontoe foe matifasi nanga Gado. (Teki gersi Jeremia 7:4.) Den falsi relisi, so srefi Krestenhèit, langa ten kaba abi takroe demakandra nanga „den kownoe foe grontapoe”, ma disi sa kon na wan kaba te den relisi dati sa kisi pori (Openbaring 17:2, 5). Soema sa pori den?
15 Openbaring e si „wan redi-kloroe werdri meti” di de gi wan pisi ten nomo, dan a e gowe, èn dan a e drai kon baka (Openbaring 17:3, 8). Den grontapoe tiriman e horibaka gi a meti disi. Finifini tori di gi na ini a profeititori e jepi wi foe kon sabi taki a simbôlis meti disi na wan organisâsi foe vrede di ben kon de na ini a jari 1919 leki a Folkoebontoe (wan „tegoe sani”) èn di de den Verenigde Nâsi now. Openbaring 17:16, 17 e sori taki Gado sa poti en ete na ini den ati foe wan toe grontapoe tiriman di de prenspari na ini a „meti” disi, foe pori a grontapoemakti foe falsi relisi. A feti dati na a bigin foe a bigi banawtoe.
16. Sortoe prenspari sani e feni presi di abi foe doe nanga relisi?
16 Foe di a bigin foe a bigi banawtoe moesoe feni presi ete, dan a de so taki a tanapoe di a tegoe sani „e tanapoe na ini wan santa presi” moesoe feni presi ete? Soleki fa den boeweisi e sori, ija. Ala di „a tegoe sani” ben kon de foe si na ini a bigin kaba foe a jarihondro disi èn, so boen, de someni tenti jari kaba, tokoe a sa go tanapoe na wan aparti fasi „na ini wan santa presi” heri esi. Neleki fa den fosi jarihondro bakaman foe Krestes ben moesoe loekoe heri boen foe si fa a tegoe sani ben o „tanapoe na ini wan santa presi”, na so a de toe nanga den disiten Kresten. Wi moesoe erken taki wi sa abi foe wakti a troetroe kontroe foe kon sabi ala den finifini tori. Tokoe, a de prenspari foe si taki na ini wan toe kondre wi e si kaba taki moro nanga moro sma abi wan feantifasi teige relisi. Wan toe politiek man, makandra nanga fositen Kresten di drai den baka gi a troe bribi, e horibaka gi feantifasi teige ala relisi èn spesroetoe teige troe Kresten (Psalm 94:20, 21; 1 Timoteus 6:20, 21). Foe dati ede, srefi now den politiek tirimakti e „feti nanga a Pikin Skapoe”, èn soleki fa Openbaring 17:14 e sori, dan a feti disi sa kon moro hebi. Ala di den no man graboe a Pikin Skapoe troetroe — Jesus Krestes na ini en hei èn glori posisi — den sa gens den troe anbegiman foe Gado moro fara, spesroetoe den „santawan” foe en (Danièl 7:25; teki gersi Romesma 8:27; Kolosesma 1:2; Openbaring 12:17). Wi abi a djaranti foe Gado taki a Pikin Skapoe nanga den wan di de nanga en sa tron winiman. — Openbaring 19:11-21.
17. Sondro taki wi de toemoesi seiker foe wisrefi, san wi ben sa kan taki foe a fasi fa „a tegoe sani” sa tanapoe na ini wan santa presi?
17 Wi sabi taki pori e wakti falsi relisi. Babilon a Bigiwan „droengoe foe a broedoe foe den santawan” èn handri leki wan koningin, ma a de seiker taki a sa kisi pori. A doti krakti di a abi na tapoe den kownoe foe grontapoe sa kenki na wan kefalek fasi te a matifasi dati sa tron wan ogri-ati feantifasi di ’den tin toetoe nanga a werdri meti’ sa abi teige en (Openbaring 17:6, 16; 18:7, 8). Te a „redi-kloroe werdri meti” e kon feti nanga a relisi hoeroe, dan „a tegoe sani” sa tanapoe na wan fasi di de wan kefar gi Krestenhèit, na ini a so-kari santa presi foe Krestenhèit.c So boen, a pori sa bigin na Krestenhèit di no abi bribi, èn di e taki foe ensrefi taki a santa.
„Lowe” — Fa?
18, 19. Sortoe reide de foe sori taki ’a lowe di sma moesoe lowe go na den bergi’ no ben sa wani taki dati sma moesoe kenki relisi?
18 Baka di Jesus ben taki na fesi taki ’a tegoe sani sa tanapoe na ini wan santa presi’, dan a ben warskow den wan di ben abi a koni foe man si dati foe doe wan sani. A ben wani taki dati na ini a lati ten dati — te „a tegoe sani” e „tanapoe na ini wan santa presi” — dan foeroe sma sa lowe gowe foe falsi relisi èn go na a troe anbegi? Kwetikweti. Loekoe a fosi kontroe. Jesus ben taki: „Meki den wan di de na Judea lowe go na den bergi. Meki a man di de na tapoesei foe en daki, no saka kon na ondrosei, so srefi toe a no moesoe go na inisei foe teki noti poeroe na ini en oso; èn meki a man di de na a pranigron, no drai go na den sani di a libi na baka foe go teki en tapoesei krosi. Heloe foe den oema di de nanga bere èn den wan di abi beibi na bobi na ini den dei dati! Tan begi taki a no sa pasa na winterten.” — Markus 13:14-18.
19 Jesus no ben taki dati soso den sma di de na ini Jerusalem ben moesoe hari gowe, neleki a ben taki dati den ben moesoe gowe foe a prenspari presi foe a Djoe anbegi; èn a warskow foe en no ben taki dati den ben moesoe kenki relisi — foe lowe gowe foe a falsi relisi èn go na a troe relisi. Den disipel foe Jesus no ben abi no wan warskow fanowdoe foe lowe foe a wan relisi go na wan trawan; den ben tron troe Kresten kaba. Èn a feti na ini 66 G.T. no ben boeweigi den anbegiman foe a Djoe bribi na ini Jerusalem nanga na ini heri Judea foe gowe libi a relisi dati èn foe teki Krestendom. Profesor Heinrich Graetz e taki dati den wan di ben hari go na baka den Romesma, ben kon baka na a foto: „Den Zelootsma di ben e bari orlokoe singi nanga prisiri, ben drai go baka na Jerusalem (8 oktober), èn den ati ben prisiri nanga a switi howpoe taki den kon fri èn den abi srefidensi. . . . A no ben de so taki Gado ben jepi den nanga sari-ati soleki fa A ben jepi den fositata foe den? Den Zelootsma no ben frede san ben o pasa na ini a ten di e kon.”
20. Fa den fosi disipel ben handri na tapoe a warskow foe Jesus foe lowe go na den bergi?
20 Ma fa a pikin groepoe nomo foe den wan di Gado ben froekisi na a ten dati ben handri na tapoe a rai foe Jesus? Foe di den ben gowe libi Judea èn ben lowe go na den bergi abrasei foe a Jordan, meki den ben sori taki den no ben de wan pisi foe a Djoe sistema, na politiek sei èn na relisi sei. Den ben libi den djari nanga den oso, èn den no ben tjari den goedoe foe den oso kon na wan srefi. Foe di den ben abi froetrow taki Jehovah ben o kibri den èn ben o jepi den, meki den ben poti na anbegi foe en na tapoe a fosi presi, bifo ala tra sani di kande ben sa kan de prenspari. — Markus 10:29, 30; Lukas 9:57-62.
21. San wi no moesoe froewakti te „a tegoe sani” sa kon feti?
21 Now, loekoe a moro bigi kontroe. Someni tenti jari kaba wi gi sma a deki-ati foe komoto na falsi relisi èn foe teki a troe anbegi (Openbaring 18:4, 5). Miljoenmiljoen sma doe dati kaba. A profeititori foe Jesus no e sori taki te a bigi banawtoe bigin kaba, dan ipi-ipi sma sa drai go na a soifri anbegi; foe troe, ipi-ipi Djoe no ben drai den libi na ini a jari 66 G.T. Ma troe Kresten sa abi wan tranga reide di e poesoe den foe doe san Jesus ben warskow èn foe lowe.
22. San a kan wani taki toe efoe wi moesoe doe san Jesus ben gi leki rai foe lowe go na den bergi?
22 Nownow wi no sabi ala finifini tori di abi foe doe nanga a bigi banawtoe, ma wi kan taki na wan logis fasi taki di Jesus ben taki foe lowe di wi moesoe lowe, dan a no sa wani taki gi wi taki wi moesoe lowe go na wan troetroe presi. A pipel foe Gado de na heri grontapoe kaba, pikinmoro na ibri oekoe foe grontapoe. Ma wi kan de seiker taki te a de fanowdoe foe lowe, dan a sa de fanowdoe taki a ben sa moesoe de krin foe si taki wan krinkrin difrenti de na mindri Kresten èn den falsi relisi organisâsi. A de prenspari toe taki Jesus ben warskow foe no go baka na oso foe teki krosi noso tra goedoe (Mateus 24:17, 18). So boen, a fasi fa wi e si materia goedoe kan de wan tesi gi wi na ini a ten di e kon; den de a moro prenspari sani gi wi, noso a de so, taki a froeloesoe di sa de gi ala sma di de na a sei foe Gado, de moro prenspari? Ija, a lowe di wi moesoe lowe kan abi foe doe nanga wan toe problema èn sani di wi sa lasi. Wi sa abi foe de klariklari foe doe ala sani di de fanowdoe, soleki fa wi fosi jarihondro kompe ben doe di den ben lowe gowe foe Judea go na Perea, abrasei foe a Jordan.
23, 24. (a) Pe wawan wi sa feni kibri? (b) Sortoe krakti a warskow foe Jesus di abi foe doe nanga ’a tegoe sani di e tanapoe na ini wan santa presi’ moesoe abi na wi tapoe?
23 Wi moesoe de seiker taki Jehovah nanga en organisâsi di de leki wan bergi, e tan de wi kibripresi (2 Samuèl 22:2, 3; Psalm 18:2; Danièl 2:35, 44). Na drape wi sa feni kibri! Wi no sa doe san den ipi-ipi sma e doe di sa lowe go na ini „den bergi-olo” èn e kibri „na ini den klepston foe den bergi” — libisma organisâsi di sa tan kande gi wan sjatoe pisi ten baka te Babilon a Bigiwan pori kaba (Openbaring 6:15; 18:9-11). A troe, sani kan kon moeilek moro nanga moro — soleki fa a ben de na ini a jari 66 G.T. gi den oema di ben de nanga bere èn di ben gowe libi Juda, noso gi iniwan sma di ben moesoe waka na ini a kowroe alen weer. Ma wi kan de seiker taki Jehovah sa meki taki wi man kisi froeloesoe. Meki nownow kaba, wi e tranga a froetrow di wi e froetrow tapoe Jehovah nanga en Manpikin di e tiri now leki Kownoe foe a Kownoekondre.
24 A no de fanowdoe foe frede den sani di sa feni presi. Jesus no ben wani meki den disipel foe en na a ten dati ben moesoe frede, èn a no wani meki wi frede, na ini a ten disi noso na ini a ten di e kon. A e meki wi de na ai so taki wi kan sreka wi ati nanga wi froestan. Boiti dati, Kresten di ben gi jesi no sa kisi strafoe te a pori e kon na tapoe falsi relisi èn na tapoe den tra pisi foe a godelowsoe sistema disi. Den sa abi koni foe man si sani krin èn den sa gi jesi na a warskow di abi foe doe nanga ’a tegoe sani di e tanapoe na ini wan santa presi’. Èn den sa handri nanga wan fasti bosroiti akroederi a tranga bribi foe den. Meki wi no frigiti noiti san Jesus ben pramisi: „A sma di horidoro te na a kaba, na a wan di sa kisi froeloesoe.” — Markus 13:13.
[Foetoewortoe]
a „Den fetifraga foe den Romesma ben kibri leki relisi santa sani na ini den tempel na Rome; èn ibri leisi te den Romesma ben wini feti dan den ben kisi moro lespeki gi den fetifraga foe den. Gi den sroedati den fetifraga ben de kande a moro santa sani na grontapoe. A sroedati foe Rome ben sweri na a fetifraga foe en.” — The Encyclopædia Britannica, 11th Edition.
b Wi moesoe taki dati ala di a kontroe foe den wortoe foe Jesus na ini 66-70 G.T. kan jepi wi foe froestan fa den sa kon troe na a bigi banawtoe, tokoe den toe kontroe dati no kan de a srefi krinkrin, bika den kontroe abi difrenti background.
Joe e memre disi ete?
◻ Fa „a tegoe sani di e tjari pori kon” ben sori ensrefi na ini a fosi jarihondro?
◻ Foe san ede a reidelek foe denki taki a disiten „tegoe sani” sa tanapoe na ini wan santa presi na ini a ten di e kon?
◻ Foe sortoe feti foe a „tegoe sani” Openbaring e taki na fesi?
◻ Na sortoe fasi wi ben sa moesoe „lowe” ete kande?
[Prenki na tapoe bladzijde 16]
Babilon a Bigiwan na „a mama foe den hoeroe”
[Prenki na tapoe bladzijde 17]
A redi-kloroe werdri meti na ini Openbaring kapitel 17 na „a tegoe sani” di Jesus ben taki foe en
[Prenki na tapoe bladzijde 18]
A redi-kloroe werdri meti sa go foe feti nanga relisi foe pori en