Ho Hlompha Basali Bophelong ba ka Mehla

HAEBA basali ba lokela ho hlomphuoa haholo ho feta hona joale, phetoho e lokela ho qala neng hona hokae? Ha e le hantle, hangata leeme le qalisa neng hona le qala hokae? Le qala lapeng le sekolong lilemong tsa bonyenyane. Re hōlisa boikutlo ba rōna haholoanyane tlas’a tšusumetso ea batsoali. Kahoo, ka ho utloahalang, ke mang ea nang le phello e matla tabeng ea boikutlo ba nakong e tlang ba banna mabapi le basali? Ka ho hlakileng ke ntate le ’mè. Tharollo e ’ngoe ea bothata bona ke thuto e loketseng e ka phunyelletsang malapeng le ho susumetsa batsoali.

Kamoo Basali ba Talingoang ka Teng

Taba ea hore ka sebele leeme le jaloa lapeng e bontšoa ke Jenny eo e leng mongoli ea nyetsoeng ebile e le eena e moholo ho banana ba bane ea ileng a re: “Joaloka baroetsana, ka mehla re seli ka ’nete ea hore United States ho na le basali ba bangata ho feta banna. Kahoo haeba u batla ho nyaloa, u tlameha ho itšoara ka tsela eo banna ba tla batla ho u nyala.

“Hape, basali ba boetse ba na le monahano oa hore ke libōpua tse tlaasana. Ka linako tse ling le batsoali ba hao ba etsa hore u nahane hore ha u na molemo ’me u fetoa ke bashemane. Ha monna e mong a u atamela, o fana ka molaetsa o tšoanang hore u motho ea tlaasana ho banna.

“Ke hobane’ng ha boikutlo ba ho itšepa bo theiloe matleng a ’mele kapa ho haella ha ’ona? Na banna ba ahloloa ka tsela eo?”

Betty, ea bileng lenyalong ka lilemo tse 32, eo pele e neng e le mookameli oa lebenkele, o ile a hlahisa ntlha e ’ngoe: “Ke hobane’ng ha basali ba ahloloa ka bosali ba bona ho e-na le ka phihlelo ea bona, matla le bohlale? Ke kōpa ntho e le ’ngoe feela ho banna hore ba mamele kelello ea ka. Le se ke la ’nyenyefatsa kapele hobane ke le mosali!

“Hangata banna ba talima rōna basali joaloka hoja re lithoto—lithoto tse sa tsebeng ho etsa liqeto tse nepahetseng. Na le ea tseba hore ke re’ng? Ha ba re tšoare ka tsela eo le bona ba neng ba tla rata ho tšoaroa ka eona. Seo se tla potlaka ho fetola monahano oa bona!” Seo a se kōpang feela ke hore banna ba sebelise Molao ona oa Gauda: ‘Tšoara ba bang ka tsela eo u batlang hore ba u tšoare ka eona.’—Mattheu 7:12.

Basali bana ba hlahisitse lintlha tsa bohlokoa. Bohlokoa ba sebele ba mosali ha boa lokela ho theoa litšobotsing tsa hae tse bohehang tsa ’mele kapa leemeng la morabe. Maele a Sepanishe a hlalosa taba ka tsela ena: “Mosali e motle o thabisa mahlo; mosali ea molemo o thabisa pelo. Haeba oa pele ke lehakoe, oa ho qetela ke letlotlo.”

Bibele e bua ntlha e tšoanang ka tsela e fapaneng: “Botle ba hao ha boa lokela ho itšetleha ka mokhoa oo o lokisang moriri ka oona, kapa ho roala mabenyane kapa ho apara liaparo tse ntle, empa botho bo ka hare—e leng moea o khutsitseng o ratehang le o bonolo, e leng ntho ea bohlokoa mahlong a Molimo.” Joalokaha feela re sa lokela ho ahlola ntho ka chalimo ea mahlo, kahoo ha rea lokela ho ahlola batho ka botona kapa botšehali ba bona.—1 Petrose 3:3, 4, Phillips.

Ho ba Bontša Tlhompho ka Lapeng

Tletlebo e utloahalang ea basali ba bangata, haholo-holo basali le bo-’mè ba sebetsang ke hore banna ba hlōleha ho hlokomela mesebetsi ea lelapa joaloka mosebetsi o eketsehileng, le hore bona hangata ha ba etse karolo ea bona. Susan Faludi, ea qotsitsoeng pelenyana o re: “Basali le bona ha ba thabele boemo bo lekanang ka malapeng a bona hobane moo le teng ba sa ntse ba etsa karolo ea 70 lekholong ea mesebetsi ea lelapa.” Tharollo ea leeme lena ke efe?

Le hoja sena se utloahala se sa thabise ho banna ba bangata ba litloaelo tse ling, ho lokela ho etsoe tokisetso ea lelapa e hlokang leeme, haholo-holo haeba mosali le eena a lokela ho ea mosebetsing. Ha e le hantle, ho arolelana mesebetsi leha e le efe ho ka boela ha kopanyelletsa mesebetsi eo hangata e leng boikarabelo ba monna—ho hlokomela koloi, ho hloekisa jarete le serapa sa meroho, lipeipi tsa metsi, lintho tsa motlakase le mesebetsi e meng—e leng mesebetsi eo hangata e sa nkeng nako e lekanang le nako eo mosali a e sebelisang mesebetsing ea lelapa. Linaheng tse ling banna ba lebella hore mosali a hlatsoe koloi le ho e boloka e hloekile, joaloka hoja ke karolo e ’ngoe ea mesebetsi ea lelapa!

Ka tsela ena, tlhahiso ke ho arolelana mesebetsi ea lelapa tumellanong le keletso ea moapostola Petrose ho banna hore ba phelisane le basali ba bona “ho ea ka tsebo.” (1 Petrose 3:7, NW) Har’a lintho tse ling, sena se bolela hore monna ha ea lokela hoba moluli-’moho feela kapa molekane ea ka tlung ea sa tsotelleng ea seng mahlaha-hlaha. O lokela ho hlompha bohlale le phihlelo ea mosali oa hae. O lokela ho utloisisa litlhoko tsa hae joaloka mosali le ’mè. Sena se akarelletsa ho fetang feela ho sebetsa le ho tlisa chelete lapeng; basali ba bangata ba sebetsang le bona ba etsa joalo. O lokela ho utloisisa litlhoko tsa nama, tsa maikutlo, tsa kelello, tsa botona le botšehali, ’me ka holim’a tsohle litlhoko tsa hae tsa moea.

Ho monna ea ipolelang hore u sebelisa melao-motheo ea Bokreste, ho boetse ho ameha boikarabelo bo boholoanyane—boikarabelo ba ho etsisa mohlala oa Kreste. O ile a etsa memo e monate ho bohle ba neng ba ‘khathetse le ba imeloang’ ka hore: “Ke tla le imolla [“khatholla,” NW]! . . . hobane ke mosa le pelo e nolo, ’me le tla fumanela meea ea lōna phomolo [“khatholoho,” NW].” (Mattheu 11:28, 29) Ke phepetso e kaakang ho banna le bo-ntate ba Bakreste! E mong le e mong o lokela ho ipotsa: ‘Na ke khatholla mosali oa ka kapa ke ea mo tepelletsa? Na ke motho ea mosa le ea atamelehang habonolo, kapa na ka linako tse ling ke ba le tšekamelo ea ho ba mohatelli? Na ke bontša “lerato la boena” libokeng tsa Bokreste empa lapeng ke hlōleha ho bontša mamello?’ Ha hoa lokela hore ho be le banna ba nang le litšobotsi tse peli ka phuthehong ea Bokreste.—1 Petrose 3:8, 9.

Kahoo, ha ho lebaka la ho lokafatsa tlhaloso e kileng ea fanoa ke mosali e mong oa Mokreste ka monna ea neng a mo hlekefetsa: “Hlooho ea Mokreste e khantšang matla a bonna e bonolo Holong ea ’Muso ’me e rekela batho ba bang limpho empa e tšoara mosali oa eona ka ho hlokang tlhompho.” Tlhompho e loketseng ho mosali ha e fane ka sebaka sa bohatelli le tlontlollo. Ha e le hantle, taba ena e mahlakore a mabeli; mosali o lokela ho bontša tlhompho e loketseng ho monna oa hae.—Ba-Efese 5:33, NW; 1 Petrose 3:1, 2.

Dr. Susan Forward o tiisa se boletsoeng ka holimo ka ho ngola tjena: “Kamano e molemo e theiloe tabeng ea ho hlomphana.” Seo se etsa hore balekane ka bobeli ba ikarabelle bakeng sa katleho. O tsoela pele: “Sena se akarelletsa kameho le ho ela maikutlo a motho e mong le litlhoko tsa hae hloko esita le ho bontša kananelo bakeng sa lintho tse etsang hore molekane e mong e be ea khethehileng haholo ho e mong. . . . Balekane ba ratanang ba fumana litsela tse sebetsang tsa ho sebetsana le liphapang tsa bona; ha ba talime bothata bo bong le bo bong joaloka ntoa e lokelang ho hlōloa kapa ho ba hlōla.”—Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.

Bibele e boetse e neha banna keletso e ntle ho Ba-Efese 5:28: “Ke ka mokhoa o joalo le bona banna ba tšoanetseng ho rata basali ba bona joale ka ’mele oa bona. Ea ratang mosali oa hae, eba oa ithata.” Ke hobane’ng ha mantsoe ao e le ’nete? Ke hobane lenyalo le tšoana le polokelo ea chelete e kopanetsoeng ke batho ba babeli moo ka bobeli ba bona ba bankileng karolo ea 50 lekholong. Haeba monna a sebelisa chelete eo hampe, o lematsa boemo ba bona ba le babeli ba lichelete. Ka ho tšoanang, haeba monna a lematsa mosali oa hae ka tsela leha e le efe, joale ha nako e ntse e tsamaea o tla itematsa. Hobane’ng? Hobane lenyalo ke letsete le kopanetsoeng. Haeba u lematsa letsete leo, u lematsa batho ba babeli ba amehang.

Ho na le ntlha e ’ngoe ea bohlokoa e lokelang ho hopoloa ka tlhompho—ha ea lokela ho batloa. Le hoja balekane ba lokela ho hlomphana, tlhompho e lokela ho sebeletsoa. Ha ho mohla Kreste a kileng a leka ho iphumanela tlhompho ka ho sebelisa matla a hae a maholo kapa boemo.a Ka ho tšoanang, lenyalong monna le mosali ba hlomphana ka ho nahanelana, e seng ka ho sebelisa litemana tsa Bibele ho hatella molekane e mong hore a hlomphe e mong.

Ho ba Bontša Tlhompho Mosebetsing

Na banna ba lokela ho talima basali joaloka tšokelo boikutlong ba bona ba bonna ba ho itšepa? Elizabeth Fox-Genovese oa ngola bukeng ea hae Feminism Without Illusions: “Bonneteng, kajeno basali ba bangata ba batla seo banna ba bangata ba se batlang: bophelo bo mabotho-botho, ho phela bophelo bo putsang, le ho se bake mathata a mangata bophelong.” Na takatso eo kapa taba-tabelo e lokela ho talingoa joaloka tšokelo ho banna? O ile a boela a re: “Ke hobane’ng ha re sa utloisise hore ho sa tsotellehe liphetoho tsohle tseo lefatše la rōna le bileng le tsona kapa le ka ’nang la ba le tsona, ho se tšoane ho ntse ho ba teng ’me ho ka thabeloa?”

Ka ho khethehileng banna ba Bakreste ba sebeletsang joaloka baeta-pele kapa balebeli ba lokela ho hlompha seriti sa basali ba bona bao e leng basebetsi-’moho le bona le ho hopola hore mosali ea nyetsoeng o na le “hloho” e le ’ngoe ho latela kutloisiso ea Bibele, e leng monna oa hae. Mohlomong ba bang ba ka ba le boikarabelo ba bolebeli ’me ba hlomphuoa bakeng sa hoo; empa ka kutloisiso e matla ea Bibele, ha ho monna e mong ka ntle ho monna oa hae eo e leng “hloho” ea mosali eo.—Ba-Efese 5:22-24.

Ka mehla moqoqo mosebetsing e lokela ho ba o hahang. Ha banna ba sekamela moqoqong o akarelletsang maikutlo a likamano tsa botona le botšehali, ha ba bontše tlhompho ho basali kapa hona ho eketsa botumo ba bona. Pauluse o ile a ngolla Bakreste: “Empa ha e le bofebe, le litšila tsohle, le takatso ea moruo, ho se ke ha boleloa le mabitso a tsona har’a lōna, kamoo ho tšoanelang bahalaleli; leha e le taba e lihlong, leha e le ea booatla, leha e le ea mesoaso e mebe, e leng taba tse sa tšoanelang; ho mpe ho utloahale liteboho.”—Ba-Efese 5:3, 4.

Ho fetola kabelo ea mosebetsi ka ntle le ho nahanela maikutlo a mosali ke tsela e ’ngoe ea ho hlōleha ho bontša tlhompho. Jean, oa mooki o itse: “Ho ne ho tla ba hotle haholo haeba ho ne ho ka rerisanoa pele ho etsoa liphetoho likabelong tsa rōna tsa mosebetsi. Ka ho hlakileng e ne e tla ba ketso e bohlale e neng e tla tlisa liphello tse ntle. Basali ba hloka ho utloeloa bohloko ’me ba batla ho ikutloa hore ke batho ba bohlokoa haholo le ba hlomphuoang.”

Tšobotsi e ’ngoe ea tlhompho mosebetsing ke moeli o mong oo basali ba bang ba o bitsang “glass ceiling.” Sena se bolela “melao ea leeme e thibelang basali ho fumana maemo a phahameng a ho ba baokameli lifemeng tse sa laoloeng ke ’muso.” (The New York Times, January 3, 1992) Ka lebaka leo, phuputso ea haufinyana United States e bontšitse hore karolo e tlaase ea mesebetsi ea boemo bo phahameng ke ea basali, ho tloha karolong ea 14 lekholong Hawaii le karolo ea 18 lekholong Utah ho isa ho karolo ea 39 lekholong Louisiana. Haeba ho na le tlhompho e bontšoang, ho phahamisoa mosebetsing ho ke ke ha theoa tabeng ea botona kapa botšehali empa ho tla theoa tsebong le phihlelong. Motsamaisi oa liphuputso Sharon Harlan o itse: “Lintho li ntse li ntlafala, empa . . . ho sa ntse ho e-na le litšobotsi tse ling tse nang le lithibelo ho basali.”

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Lebokose le leqepheng la 14]

TLHOMPHO—Ke Eng Seo Basali ba ka se Etsang?

● Ba be le BOIKUTLO ba ho ITŠEPA le ho bo boloka

● Ba bolele ka ho hlakileng seo ba lumelang hore se buuoe le ho etsuoa ba le teng

● Ba behe meeli e loketseng ea boitšoaro le puo e amohelehang

● Ba se leke ho hlōlisana le banna mesoasong e tsoileng tseleng; sena se theola seriti sa mosali ’me sena ha se etse banna batho ba hlomphehang

● Ba se apare ka mokhoa o tsosang takatso ho sa tsotellehe hore na o bonahala e le feshene kapa che; tsela eo ba aparang ka eona e bontša boholo ba boikutlo ba bona ba ho itšepa

● Ba lokela ho iphumanela tlhompho ka boitšoaro ba bona; ba tšoare banna ka tlhompho eo ba e lebelletseng ho bona

● Ba se ke ba bapala ka maikutlo a lerato

TLHOMPHO—Ke Eng Seo Banna ba ka se Etsang?

● Ba tšoare basali bohle ka tlhompho le ka seriti; ba se tšosoe ke mosali ea bohale

● Ba se tloaelane haholo le motho eo e seng mosali oa bona, ba se sebelise mantsoe a sa hlokahaleng a lerato

● Ba qobe mesoaso e tsoileng tseleng le ho sheba basali ka tsela e susumetsang monahano oa ho etsa ntho e sa lokelang

● Ba se ke ba tloaelana ka ho fetelletseng, ba qobe ho phathatsana ho sa lokang

● Ba se nyenyefatse mosebetsi oa mosali kapa botho ba hae

● Rerisanang, mamelang le ho buisana ka tsela e molemo

● Bontšang kananelo bakeng sa mosebetsi oa mosali

● Ba thuseng ka mesebetsi ea lelapa. Haeba u ikutloa hore sena se theola seriti sa hao, ho thoe’ng ka sa hae?

● Haeba le lula le batsoali ba lōna, ela hloko khatello eo mosali oa hao a e mamellang. Joale ke eena eo e leng boikarabelo ba hao bo tlang pele ’me o hloka tšehetso ea hao (Mattheu 19:5)