Pale ea Bophelo
Moputso oa ho Bontša Boinehelo ba Bomolimo
JOALOKAHA HO BOLETSE WILLIAM AIHINORIA
Ke ile ka tsoha har’a bosiu ke tsosoa ke poboli e tloaelehileng ea Ntate. O ne a pitika fatše a itšoere mpeng. ’Na, ’Mè le Ausi re ile ra mo bokanela. Ha ho bonahala eka mahlaba a kokobetse, o ile a lula, a feheloa ’me a re: “Ke Lipaki tsa Jehova feela tse nang le khotso lefatšeng lena.” Mantsoe ana a hae a ne a makatsa, empa a ile a kena ka botebo ho ’na hobane ho ne ho se mohla nkileng ka utloela ka Lipaki tsa Jehova. Ke ile ka ipotsa hore na o ne a bolela’ng.
SENA se etsahetse ka 1953 ha ke le lilemo li tšeletseng. Lelapa leso e ne e le la sethepu motsaneng oa balemi oa Ewossa, ka bophirimela-bohareng Nigeria. Ke ne ke le ngoana oa bobeli, empa ke le mora oa pele lelapeng le ileng la eketseha hoo qetellong le ileng la kopanyelletsa basali ba bararo ba Ntate le bana ba 13. Re ne re kopanetse ntlo ea Ntate-moholo ea joang, e likamore li ’nè ea mobu. Hape lelapa leso le ne le kopanyelletsa Nkhono le barab’abo Ntate ba bararo, esita le malapa a bona.Ke hōtse ka thata. Lebaka la sehlooho la sena e bile ho fokolloa ke bophelo ha Ntate. O ne a e-na le mahlaba a sa foleng ka maleng ’me a ile a mo tšoara ho fihlela lefung la hae lilemong tse ngata hamorao. Boloetse ba hae bo sa tsejoeng bo ile ba hlōla phekolo eo lelapa la balemi ba Maafrika le neng le ka e khona—ebang ke ea litlama kapa ea lingaka tsa sekhooa. Re ne re qeta masiu a mangata re lla pel’a Ntate ha a ntse a pitika fatše a opeloa ho fihlela mokoko o lla hoseng ho hlahlamang. Ha a ntse a batla pheko ea boloetse ba hae, hangata o ne a tsamaea le ’Mè, a siea ’na le banab’eso tlhokomelong ea Nkhono.
Lelapa leso le ne le phela ka ho lema le ho rekisa yam, cassava le litholoana tsa kola. Hape re ne re ntša rabara lifateng ho tlatsetsa chelete ea rōna e fokolang. Lijo tsa rōna tse tloaelehileng e ne e le yam. Re ne re ja yam hoseng, re tula yam thapama, ebe re ja yam hape bosiu. Ka linako tse ling re ne re e nkela sebaka ka ho ja tholoana ea mofuta oa banana e halikiloeng.
Karolo ea bohlokoa bophelong ba rōna e ne e le ho rapela balimo. Lelapa le ne le etsetsa pha-balimo lithupeng tse neng li faselelitsoe likhetla. Hape Ntate o ne a rapela setšoantšo bakeng sa ho leleka meea e mebe le baloi.
Ha ke le lilemo li hlano, re ile ra tloha ka nakoana motsaneng oa heso ra ea lula polasing e ka bang bohōle ba lik’hilomithara tse 11. Ha re le moo Ntate o ile a kenoa ke manyooa e leng se ileng sa totisa boloetse ba hae ba ka maleng. O ne a sitoa ho sebetsa motšehare, ’me mahlaba a hae a ka maleng a ne a mo hlobaetsa bosiu. Ke ile ka longoa ke chigoe, kapa letsetse la lehlabatheng, ’me e ile ea nkenyetsa lefu la typhus. Ka lebaka leo, re ne re phela ka ho hlokomeloa ke beng ka rōna. Ho e-na le ho shoela boemong boo ba bofutsana, re ile ra khutlela motsaneng oa habo rōna oa Ewossa. Ntate o ne a batla hore ’na, mora oa hae oa pele, ke etse mosebetsi o molemo ho feta oa ho ba sehoai se khonang feela ho iphelisa. O ne a nahana hore thuto e ntle e tla ’nolofalletsa hore ke ntlafatse mokhoa oa lelapa oa bophelo hape e nthuse ho hōlisa banab’eso.
Ho Kopanela Malumeling a Fapaneng
Ha re khutletse motsaneng oa heso, ke ile ka qala ho kena sekolo. Sena se ile sa etsa hore ke kopanele malumeling a Bokreste-’mōtoana. Lilemong tsa bo-1950, thuto ea Bophirimela e ne e amana haufi-ufi le bolumeli ba bo-ralikolone. Kaha ke ne ke kena sekolo sa mathomo sa K’hatholike, sena se ne se bolela hore ke lokela ho ba Moroma oa K’hatholike.
Ka 1966, selemo seo ke bileng lilemo li 19 ka sona, ke ile ka amoheloa Sekolong se Bohareng sa Pilgrim Baptist toropong ea Ewohinmi, lik’hilomithara tse ka bang 8 ho tloha Ewossa. Ha ke le moo, thuto ea ka ea bolumeli e ile ea fetoha. Kaha joale ke ne ke kena sekolo sa Maprostanta, baprista ba K’hatholike ba ile ba nkhanela ho ja selallo sa ’Misa oa Sontaha.
Ke ha ke le sekolong sena sa Baptist moo ke ileng ka tsebisoa Bibele ka lekhetlo la pele. Le hoja ke ile ka tsoela pele ho ea kerekeng ea K’hatholike, ke ne ke ipalla Bibele ka Sontaha se seng le se seng ka mor’a tšebeletso ea kereke e K’hatholike. Ke ne ke thahasella lithuto tsa Jesu Kreste, li ne li nkenya takatso ea ho phela bophelo bo nang le morero ba boinehelo ba bomolimo. Ha ke bala Bibele ka ho eketsehileng, ke ile ka nyonya ka ho eketsehileng boikaketsi ba baeta-pele ba bang ba bolumeli le boitšoaro bo bobe ba batho ba bangata ba kenang kereke. Seo ke ileng ka se bona har’a batho bana ba ipolelang hore ke Bakreste se ne se fapane hōle le seo Jesu le barutuoa ba hae ba neng ba se ruta ba bile ba se etsa.
Ho na le liketsahalo tse ling ka ho khetheha tse ileng tsa ntšosa. Ka lekhetlo le leng ha ke ile k’hefing ea lintho tsa katekisima ho ea reka rosari, ke ile ka bona thatho ea juju e fanyehiloe monyako oa k’hefi. Ka lekhetlo le leng hape, hlooho ea sekolo sa Baptiste e ile ea leka ho ntlhekefetsa ka ho kopanela liphate. Hamorao ke ile ka utloa hore ke mosodoma le hore o ne a hlekefelitse ba bang. Ke ile ka nahanisisa ka lintho tsena, ka ipotsa: ‘Na Molimo o amohela malumeli ao litho tsa ’ona esita le baeta-pele ba ’ona ba sa etsoeng letho ka libe tsa bona tse tebileng?’
Ho Fetola Bolumeli
Leha ho le joalo, ke ne ke rata seo ke neng ke se bala Bibeleng ’me ke ile ka ikemisetsa ho tsoela pele ke e bala. Ke ka nako ena moo ke ileng ka qala ho nahana ka seo Ntate a neng a se bue lilemo tse ka bang 15 pejana: “Ke Lipaki tsa Jehova feela tse nang le khotso lefatšeng lena.” Empa ke ne ke tšaba hobane bacha ba Lipaki sekolong sa heso ba ne ba songoa ’me ka linako tse ling ba fuoa kotlo ka lebaka la ho se kopanele borapeling ba hoseng. Hape tse ling tsa litumelo tsa bona li ne li sa tloaeleha. Ka mohlala, ke ne ke thatafalloa ho lumela hore ke ba 144 000 feela ba eang leholimong. (Tšenolo 14:3) Kaha takatso ea ka e ne e le ho ea leholimong, ke ne ke ipotsa hore na ebe palo ena e ne e phethoe pele ke hlaha.
Ka ho totobetseng Lipaki li ne li fapane ka boitšoaro ba tsona le boikutlo. Li ne li sa kopanele liketsong tsa boitšoaro bo bobe le tsa pefo tsa bacha ba bang sekolong. Ke ne ke bona li hlile li arohile lefatšeng, joalokaha ke ne ke balile Bibeleng hore ba sebelisang bolumeli ba ’nete ba lokela ho etsa joalo.—Johanne 17:14-16; Jakobo 1:27.
Ke ile ka etsa qeto ea ho batlisisa ka ho eketsehileng. Ka September 1969, ke ile ka khona ho fumana buka ea “’Nete e Isang Bophelong bo sa Feleng.” Khoeling e latelang, pula-maliboho, e leng kamoo basebeletsi ba nako e tletseng ba Lipaki tsa Jehova ba bitsoang kateng, e ile ea qala ho ithuta le ’na. Ke susumelitsoe ke thuto ea ka ea pele, ke ile ka qala ho bala buka ea ’Nete bosiung ba Moqebelo ’me ka e qeta thapameng e latelang. Hang-hang ke ile ka qala ho bolella liithuti-’moho le ’na lintho tse hlollang tseo ke li balileng. Liithuti le matichere ba ne ba nahana hore tumelo ea ka e ncha ea ntlhantša. Empa ke ne ke tseba hore ha ke hlanye.—Liketso 26:24.
Batsoali ba ka ba ile ba bolelloa hore ke se ke ntse ke ruta ba bang ka bolumeli bo bocha. Ba ile ba re ke tle lapeng kapele-pele e le hore ba tle ba fumane hantle hore na bothata ba ka ke’ng. Ho ne ho se motho eo nka batlang likeletso ho eena, kaha Lipaki tsohle li ne li ile likopanong tsa tsona tsa setereke Ilesha. Ha ke fihla lapeng, ba ile ba ntlhoma letoto la lipotso ’me ’Mè le beng ka ’na ba bang ba ile ba ntšoaea liphoso. Ke ile ka leka sohle ho sireletsa seo ke neng ke ithuta sona Bibeleng.—1 Petrose 3:15.
Ka mor’a ho leka ntle ho katleho ho paka hore Lipaki tsa Jehova ke mesuoe ea bohata, Rangoane o ile a leka mokhoa o mong. O ile a ipiletsa ho ’na a re: “U hopole hore u ile sekolong bakeng sa ho fumana thuto. Haeba u siea lithuto ebe u il’o bolela, ha ho mohla u tla qeta thuto ea hao. Kahoo, ke hobane’ng ha u sa emele hore u qete sekolo pele u kena bolumeling boo bo bocha?” Ka nako eo, sena se ne se utloahala, kahoo ke ile ka khaotsa ho ithuta le Lipaki.
Ka December 1970, hang feela ha ke qeta ho fuoa mangolo, ke ile ka toba Holong ea ’Muso, ’me haesale ke e-ba teng libokeng tsa Lipaki tsa Jehova ho tloha ka nako eo. Ka la 30 August, 1971, ke ile ka kolobetsoa e le pontšo ea boinehelo ba ka ho Molimo. Sena se ile sa ferekanya batsoali ba ka esita le baahi bohle ba motse oa heso. Ba ile ba re ke ba soabisitse hobane ke ne ke le motho oa pele Ewossa le mathōkong a eona oa ho fuoa litlhapiso ke ’muso. Ba bangata ba ne ba lebeletse lintho tse khōlō ho ’na. Ba ne ba nahana hore ke tla sebelisa thuto ea ka ho ntlafatsa motsana oa heso.
Liphello Tsa ha ke Fetola Bolumeli
Lelapa leso le banna ba hōlileng motsaneng oa heso ba ile ba rōma batho ba neng ba tlil’o leka ho ntšusumetsa hore ke lahle bolumeli ba ka. Boiteko ba bona bo ne bo kopantse le ho ntakaletsa bomalimabe. Ba ile ba re: “Haeba u sa tlohele bolumeli bona, ha u na bokamoso. U ke ke ua fumana mosebetsi. U ke ke ua khona ho ikahela ntlo. U ke ke ua khona ho nyala le ho ba le bana.”
Ho fapana le ha ba re ke tla hlaheloa ke bomalimabe, ka mor’a likhoeli tse leshome ke qetile sekolo, ke ile ka fumana mosebetsi oa botichere. Ka October 1972, ke ile ka nyala mosali oa ka ea ratehang, Veronica. Hamorao, ’muso o ile oa nkoetlisa hore ke be moemeli oa katoloso ea temo. Ke ile ka reka koloi ea ka ea pele, ’me ka qala ho haha ntlo ea rōna. Ka la 5 November, 1973, morali oa rōna oa letsibolo, Victory, o ile a hlaha, ’me ka lilemo tse latelang re ile ra ba le Lydia, Wilfred le Joan. Ka 1986 ngoana oa rōna oa ho fela, Micah, o ile a hlaha. Kaofela ha bona ba ipakile hore ke bana ba bohlokoa, lefa le tsoang ho Jehova.—Pesaleme ea 127:3.
Ha ke hetla morao, nka re bomalimabe bohle boo baahi ba motsaneng oa heso ba neng ba ntakaletsa bona bo fetohile litlhohonolofatso. Ke ka lona lebaka leo ke ileng ka reha morali oa ka oa letsibolo, Victory (Tlhōlo). Morao tjena, baahi ba motsana oa heso ba ile ba ’ngolla ba re: “Re kōpa hore u khutlele hae ’me u kopanele ho ntlafatseng motsana oa rōna kaha joale Molimo oa u hlohonolofatsa.”
Ho Hōlisa Bana ka Litsela Tsa Molimo
’Na le mosali oa ka re ne re tseba hore re ke ke ra phetha boikarabelo ba rōna boo re bo filoeng ke Molimo ba ho hōlisa bana ha ka nako e tšoanang re lelekisa maruo. Kahoo, re ile ra ithuta ho khotsofalla ho phela bophelo bo bonolo. Re khethile ho phela ka tsela ena ho e-na le ho tobana le monyetla oa liphello tsa ho khetha mokhoa o mong oa bophelo.
Naheng ea habo rōna ho tloaelehile ho lula mohahong o le mong le malapa a mang le sebelisa kamore e le ’ngoe ea ho itlhatsoetsa, kichine, joalo-joalo. Litoropong tsohle tseo ke ileng ka fallisetsoa ho tsona ke le mosebetsi oa ’muso re ile ra khetha ho hira matlo a sa kopaneloang. Ke ’nete hore matlo a joalo a ne a le turu, empa ho lula ho ’ona ho ile ha fokoletsa bana ba rōna ho pepesehela litšusumetso tse kotsi. Ke leboha Jehova hore ebe ho theosa le lilemo, re ile ra khona ho hōlisa bana ba rōna tikolohong e ntle ea moea.
Ho phaella moo, mosali oa ka o ’nile a lula hae e le hore a be le bana ’me a ba hlokomele. Ha ke qetile mosebetsing, re leka ho etsa lintho hammoho re le lelapa. Sohle seo re se etsang, rea se kopanela. Sena se kopanyelletsa thuto ea Bibele ea lelapa, ho lokisetsa liboka le ho ba teng ho tsona, ho kopanela tšebeletsong ea Bokreste esita le boikhathollo.
Re lekile ho latela keletso ea Deuteronoma 6:6, 7, e phehellang batsoali hore ba rute bana ba bona eseng feela ha ba le lapeng, empa ha monyetla o mong le o mong o hlaha. Sena se entse hore bana ba batle metsoalle ka hare ho phutheho ho e-na le ka ntle. Ba ithutile ka mohlala oa rōna hore ba khethe metsoalle ea bona hobane ’na le Veronica ha re senye nako e ngata le batho ba sa lumeleng lintho tseo re li lumelang.—Liproverbia 13:20; 1 Bakorinthe 15:33.
Ho hlakile hore tataiso le thuto ea rōna hase tsona feela tšusumetso e ntle bophelong ba bana ba rōna. Re ’nile ra bula lehae la rōna bakeng sa Bakreste ba chesehang, bao ba bangata ba bona e leng basebeletsi ba tsamaeang ba Lipaki tsa Jehova, ’me re ntse re ba buletse lona. Nako eo Bakreste bana ba hōlileng moeeng ba e qetileng le lelapa la rōna e file bana ba rōna monyetla oa ho bona le ho ithuta tseleng ea bona ea bophelo ea boitelo. Sena se matlafalitse thuto ea rōna, ’me bana ba entse hore ’nete ea Bibele e be karolo ea bophelo ba bona.
Ho Putsetsoa Boinehelo ba Bomolimo
Kajeno ’na le mosali oa ka, hammoho le bana ba rōna ba bane, kaofela re tšebeletsong ea nako e tletseng. Ke ne ke nke bopula-maliboho ka lekhetlo la pele ka 1973. Ho theosa le lilemo, ho ’nile ha hlokahala hore ke khaotse tšebeletso ea ka nako le nako ka lebaka la maemo a moruo. Hape nako le nako ke bile le tokelo ea ho kopanela ho ruteng Sekolo sa Tšebeletso sa ’Muso, se koetlisang balebeli ba Bakreste ba Lipaki tsa Jehova. Hajoale ke thabela tokelo ea ho sebeletsa Komiting ea Bohokahanyi le Lipetlele, esita le ho ba molebeli oa motse oa Uhonmora.
Barali ba ka ba babeli ba baholo, e leng Victory le Lydia, ba nyetsoe ke baholo ba molemo ba Bakreste, ’me ba thabile manyalong a bona. Bona hammoho le banna ba bona ba sebeletsa e le litho tsa ofisi ea lekala ea Lipaki tsa Jehova Igieduma, Nigeria. Mora oa rōna e moholo, Wilfred, o sebeletsa e le mohlanka ea sebeletsang, ’me oa ho fela, Micah, nako le nako o nka bopula-maliboho bo thusang. Ka 1997, Joan o ile a qeta sekolong se bohareng ’me a kenela tšebeletso ea bopula-maliboho ba kamehla.
Har’a lintho tse putsang ka ho fetisisa bophelong ba ka ke ho thusa ba bang ho sebeletsa Jehova Molimo. Ba kopanyelletsa le ba bang ba beng ka ’na. Ntate o ile a etsa boiteko ba ho sebeletsa Jehova, empa o ile a sitisoa ke lenyalo la sethepu. Ho tloha ha ke sa le mocha, esale ke rata batho. Ha ke bona ba bang ba utloa bohloko, ekare mathata a ka aa fokola. Ke nahana hore baa hlokomela hore takatso ea ka ea ho ba thusa ke ea sebele, ’me sena se ba nolofalletsa hore ba buisane le ’na.
E mong oa bao ke ileng ka ba thusa hore ba tsebe merero ea Molimo ke mohlankana e mong ea sa tsoheng liphateng. O ne a sebetsa femeng ea motlakase ’me o ile a tšoasoa ke motlakase habohloko a le mosebetsing eaba o holofala ho tloha sefubeng ho ea tlaase. O ile a amohela thuto ea Bibele ’me butle-butle a amohela seo a neng a ithuta sona. Kolobetso ea hae ka la 14 October, 1995, nōkeng e haufi le moo re lulang teng, ho eena e bile lekhetlo la pele ka lilemo tse 15 a tsoha liphateng. O re e bile letsatsi le thabisang ka ho fetisisa bophelong ba hae. Hona joale ke mohlanka ea sebeletsang ka phuthehong.
Ha ke ikoahlaee hore ebe lilemong tse ka bang 30 tse fetileng ke ile ka khetha ho sebeletsa Jehova le batho ba hae ba kopaneng, ba inehetseng. Ke bone lerato la sebele har’a bona. Esita le haeba tšepo ea bophelo bo sa feleng e ne e se karolo ea moputso oa Jehova bakeng sa bahlanka ba hae ba tšepahalang, ke ne ke tla ’ne ke lakatse ho phela bophelo ba boinehelo ba bomolimo. (1 Timothea 6:6; Baheberu 11:6) Ke bona bo laotseng le ho tsitsisa bophelo ba ka, ba tlisa thabo, khotsofalo le nyakallo ho ’na le ho ba lelapa la ka.
[Setšoantšo se leqepheng la 25]
Ke na le mosali oa ka le bana ka 1990
[Setšoantšo se leqepheng la 26]
Ke na le mosali oa ka le bana le bakhoenyana ba babeli