Kufanikiwa Katika Kushindana na Uzoelevu wa Kileo

“Wakati wa kazi, karibu saa nne za asubuhi, nilikuwa nikianza kufikiria kileo. Kufikia saa sita adhuhuri nilikuwa nikienda kunywa chupa moja au mbili za kileo. Kufikia saa tisa alasiri nilikuwa nikitetemeka kihalisi. Nilitamani sana saa za kufunga kazi ili niweze kunywa chupa nyingine ya kileo. Mara nyingi nilikuwa nikinywa chupa moja au mbili za kileo njiani nikirudi nyumbani. Karibu saa moja za jioni nilikuwa nikipatwa na tamaa hiyo tena. Nilikuwa nikinywa, nikianguka kutoka kitini bila fahamu, nikijikojolea, na kulala katika mikojo yangu hadi asubuhi. Chukua tukio hilo ukalizidishe kwa siku 7 kila juma; zidisha hilo kwa majuma 52 kila mwaka; zidisha hilo kwa miaka 29.”

MTU huyo alikuwa mzoelevu wa kileo. Si yeye peke yake. Mamilioni ya watu ulimenguni pote hushindana na hali hiyo ya hatari “inayohusisha mtu mzima: kimwili, kiakili, kisaikolojia, na kiroho,” kulingana na Dakt. Vernon E. Johnson.a

Wastadi wengi wanasema kwamba uzoelevu wa kileo hauwezi kutibiwa lakini unaweza kuzuiwa kupitia programu ya kuepuka kileo kwa muda wote wa maisha. Hilo si takwa lisilofaa, kwani kileo si muhimu kwa uhai. Kwa kweli, matumizi mabaya ya kileo husababisha mtu akose upendeleo wa Mungu. (1 Wakorintho 6:9, 10) Ni afadhali kuingia ulimwengu mpya wa Mungu bila kunywa kileo kuliko kukitumia kupita kiasi na kupoteza uhai wa milele.—Mathayo 5:29, 30.

Mara nyingi, kuwekwa huru—na kuendelea kuwa huru—na matumizi mabaya ya kileo ni jambo gumu lenye kukatisha tamaa. (Linganisha Warumi 7:21-24.) Ni nini liwezalo kusaidia? Acheni tuandae shauri la moja kwa moja. Hata ikiwa wewe hunywi kileo hata kidogo, shauri hili litakuwa lenye kuarifu na huenda likakuwezesha kumsaidia rafiki fulani au mtu wa ukoo anayeshindana na uzoelevu wa kileo.

Kujichunguza kwa Moyo Mweupe

Kimojapo vizuizi vikubwa zaidi vya kushinda ni kule kukana jambo la kwamba wewe ni mzoelevu wa kileo. Kukana ni namna fulani ya kutofuatia haki. Ni kujitetea kwa kusudi fulani: ili kulinda uhuru wako wa kunywa. ‘Sina tatizo baya hivyo,’ huenda ukasababu. ‘Ningali nina familia yangu. Ningali nina kazi yangu.’ La maana zaidi ni, ungali una kileo chako.

Kukana kunaweza kukuzuia usisikilize rafiki wanaotaka kukusaidia. Robert aliona kwamba baba wa kambo wa mke wake alikuwa ameanza kuwa na mazoea yasiyofaa ya kunywa vileo na mwenendo usio na adabu. “Baada ya siku chache, nilimkabili,” asema Robert, “nikimwuliza ikiwa alihisi kwamba kunywa kwake vileo kulichangia mwenendo wake.” Tokeo lilikuwa nini? “Alikana kabisa, akisema mambo kama vile, ‘huna uthibitisho wowote’ na, ‘Hujui ninavyohisi.’”

Ukijiwa na mshiriki wa familia au rafiki anayehangaikia kunywa kwako vileo, jichunguze kwa uangalifu sana na kikweli. (Mithali 8:33) Je! unaweza kukaa bila kileo kwa juma zima, kwa mwezi mzima, au kwa miezi kadhaa? Ikiwa sivyo, ni kwa nini? Usiwe kama yule mtu anayejidanganya kwa kusababu kwa njia ya uwongo. Yakobo asema: “Mtu huyo ni kama mtu anayejiangalia uso wake katika kioo. Maana hujiangalia, kisha huenda zake, mara akasahau jinsi alivyo.”—Yakobo 1:22-25.

Hata unapoanza kuacha kileo, utalazimika bado kujilinda dhidi ya kukana. Kitabu Willpower’s Not Enough chaeleza hivi: “Mtu ambaye ameanza kuepuka kileo hivi karibuni anaweza kuamini kimakosa kwamba kwa sababu ameweza kuacha kileo kwa muda mfupi—labda kwa mara ya kwanza—sasa ametibiwa.” Hayo ni mawazo yenye nguvu sana ya wale wenye uzoelevu fulani, na ndiyo hatua ya kwanza ya kurudia uzoelevu wa kileo. Ili uweze kujikinza dhidi ya kukana huko, ni lazima upate msaada wa wengine.

Pata Msaada

Akitambua kwamba hakuweza kushindana na uzoelevu wa kileo akiwa peke yake, mwanamume mmoja ambaye twaweza kumwita Leo alitafuta msaada wa kitiba. Baada ya kipindi fulani cha kutibiwa sana, alianza kuacha uzoelevu wake. Leo ahisi kwamba msaada wa kitiba ni wa maana sana.b Ikiwa msaada huo unapatikana kwenu, unaweza kuamua kuutumia kwa faida yako.

Hata hivyo, ni lazima utambue kwamba kuacha uzoelevu wa kileo kunahusisha mengi kuliko kuepuka kileo tu. Kwenye msingi wa uzoelevu wa kileo yaelekea kuna masuala yenye kina zaidi unayohitaji kukabili. Kupuuza masuala hayo kwaweza kuwa jambo la hatari. Dakt. Charlotte Davis Kasl aandika hivi: “Nimewahoji watu waliotibiwa kwa ajili ya uzoelevu mbalimbali hadi mara kumi na nne kwa sababu matatizo ya msingi ya kutendwa vibaya, kutegemea wengine sana, na kupuuzwa hayakushughulikiwa.”

Dennis aliona hilo kuwa kweli. “Nilikuwa mzoelevu wa kileo asiyelewa ambaye bado alikuwa na matatizo mengi,” yeye aandika. “Kuacha kunywa kileo hakukutosha. Nililazimika kuangalia maisha yangu yaliyopita, kuyachunguza maono ya utoto wangu, na kuelewa jinsi yalivyokuwa yakiniathiri, na kufanya mabadiliko kadhaa katika mwenendo wangu.”

Vivyo hivyo, Leo alilazimika kujichunguza sana ili kufanya maendeleo ya kuacha uzoelevu wa kileo. “Nilikuwa mtu mwenye wivu sana, na mwenye jeuri,” yeye asema. “Niligeuka-geuka kati ya vipindi vya kuhisi kutokufaa kitu na vipindi vya kuhisi ukuu wa madanganyo.” Leo alitumia shauri la Biblia kwenye Waefeso 4:22 (NW): “Mpate kuvua utu wa kale unaofanana na namna ya mwenendo wenu wa zamani.” Naam, “mwenendo [wako] wa zamani” umekuwa na uvutano wenye nguvu juu ya utu wako. Kama vile lipu inavyofanana na muundo fulani, ndivyo utu wako umeundwa kwa sehemu fulani na mwendo wako wa zamani. Mwenendo usiofaa unapoondolewa, ni nini kinachobaki? Utu ambao labda umefinyangwa kwa kipindi cha miaka kadhaa. Kwa hiyo, ni lazima utaratibu wa kuacha uzoelevu wa kileo utie ndani kubadili utu wa zamani unaofanana na mwenendo wako wa kwanza.

Sitawisha Uhusiano na Mungu

Kuacha kwa Leo uzoelevu wa kileo kulitia ndani pia kusitawisha uhusiano wa kibinafsi na Mungu. “Kujifunza kumtegemea Yehova kulibadili kabisa mwelekeo, mwenendo, na mtazamo, wangu,” yeye asema.

Hata hivyo, inafaa kujihadhari. Uhusiano wowote—na wanadamu au na Mungu—huhitaji kusema wazi, ufuatiaji haki, na itibari. Hizo ndizo sifa hasa ambazo uzoelevu wa kileo hubomoa. Zinaweza kusitawishwa, lakini hilo linachukua wakati.

Ukiwa mzoelevu wa kileo, huenda usijue jinsi inavyohisi kuwa na uhusiano wa karibu. Labda hujapata kuwa na uhusiano wa karibu. Kwa hiyo uwe na subira. Usiharakishe hatua hii, ukitazamia uhusiano na Mungu usitawike wenyewe kwa sababu tu ya kuepuka kileo. Jitahidi kumwelewa Mungu na sifa zake. Tafakari kwa ukawaida, labda ukisoma kwa uangalifu zaburi za Biblia zinazoonyesha hisia zenye kina na za kumthamini Yehova na njia zake.c

“Nguvu Inayozidi Iliyo ya Kawaida”

Uhusiano na Mungu wa kutumaini na wenye uhakika unaweza kuwa na uvutano wenye nguvu juu yako. Yehova ataunga mkono jitihada zako za kuacha uzoelevu wa kileo. (Linganisha Zaburi 51:10-12; 145:14.) Waweza kumwendea wakati wowote kwa sala yenye bidii, ukiwa na uhakika kwamba atakuandalia “nguvu inayozidi iliyo ya kawaida.”—2 Wakorintho 4:7, NW; Wafilipi 4:6, 7.

Muumba ajua muundo wako vema zaidi ya mwanadamu yeyote. (Zaburi 103:14) Washauri wa kibinadamu, wanaotegemea hekima ya kibinadamu, wanaweza kusaidia; lakini Muumba wa mwanadamu anaweza kukusaidia kwa kadiri kubwa zaidi kama nini katika pigano hili! (Isaya 41:10; 48:17, 18) Ameandaa utegemezo wenye upendo ndani ya kutaniko la Kikristo.

Mfumo wa Kutegemeza

Wazee walio wakomavu kiroho katika kutaniko la Kikristo wanaweza kuwa chanzo kikubwa cha msaada. Wachache kati yao wangedai kuwa na ustadi katika nyanja za kitiba au za afya ya akilini, lakini wanajua na kutumaini Neno na kanuni za Mungu. Wanaweza kuthibitika kuwa “kama mahali pa kujificha na upepo, na mahali pa kujisitiri na dhoruba; kama mito ya maji mahali pakavu, kama kivuli cha mwamba mkubwa katika nchi yenye uchovu.” (Isaya 32:2) Jifaidi kikamili na msaada wao.d

Bila shaka, hao wazee Wakristo wa kutaniko, pamoja na washiriki wengine wa familia na rafiki, hawatakulinda na matokeo ya hatua zako mwenyewe. Kichapo Coming Off Drink (Kuacha Matumizi Mabaya ya Kileo) chaeleza hivi: “Jambo muhimu katika kuwatibu wazoelevu wa kileo ni kuwaonyesha matokeo yenye madhara ya uzoelevu wa kileo na kuwaacha wachukue daraka la mwenendo wao wenyewe.” Kwa hiyo watakuwa wenye fadhili lakini wenye kutaja mambo moja kwa moja, wakikutia moyo ukabili uhalisi wa hali na kushikamana na matibabu yoyote na mwenendo wowote unaohitajiwa ili kushinda vita yako dhidi ya kileo.

Kuacha Uzoelevu wa Kileo Ni Daraka Lako

Unaponufaika kutokana na utegemezo wa wengine, unahitaji kujua kwamba hakuna binadamu wala roho awezaye kukulazimisha uache uzoelevu wa kileo. Wewe ni kiumbe mwenye uhuru wa kujichagulia unachotaka. Hatimaye, kuacha kwako uzoelevu wa kileo ni daraka lako. (Linganisha Mwanzo 4:7; Kumbukumbu la Torati 30:19, 20; Wafilipi 2:12.) Kubali daraka hilo, na Yehova atakubariki. Tunahakikishiwa hivi kwenye 1 Wakorintho 10:13: “Jaribu halikuwapata ninyi, isipokuwa lililo kawaida ya wanadamu; ila Mungu ni mwaminifu; ambaye hatawaacha mjaribiwe kupita mwezavyo; lakini pamoja na lile jaribu atafanya na mlango wa kutokea, ili mweze kustahimili.” Kwa hiyo, ufarijiwe—kwani unaweza kufanikiwa katika kushindana na uzoelevu wa kileo.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 24]

Labda umepatwa na hali ya kudunishwa na ya huzuni inayotokezwa na uzoelevu wa kileo. Ikiwa ni hivyo, usiache kutumaini. Msaada unaweza kupatikana.

[Sanduku katika ukurasa wa 26]

UKIRUDIA UZOELEVU WA KILEO BAADA YA KUACHA

“Kujitayarisha kwa ajili ya uwezekano wa kurudia uzoelevu wa kileo ni kama kufanya mazoezi ya kujitayarisha iwapo moto unatokea,” chasema kitabu Willpower’s Not Enough. “Haimaanishi kwamba unatazamia moto utokee bali kwamba uko tayari kuchukua hatua ifaayo iwapo moto unatokea.” Ukirudia uzoelevu wa kileo baada ya kuacha:

□ Sali kwa Yehova. Hakikishiwa kwamba yeye aelewa tatizo lako na ataka kusaidia.—Zaburi 103:14; Isaya 41:10.

□ Funulia mzee Mkristo wa kutaniko jambo hilo, ukiwa umeamua kabla ya hapo ni nani ambaye utawasiliana naye iwapo uhitaji unatokea. Sema ukweli juu ya yale yaliyotukia, na kusikiliza kwa uangalifu shauri lake la Kimaandiko.

□ Jilinde na hali ya kukata tamaa. Kujichukia kunafanya tu iwe rahisi zaidi kwako kurudia kabisa uzoelevu wa kileo, kwa hiyo ona kosa lako kwa njia ifaayo. Ukiwa umeshindwa katika pigano moja haimaanishi kwamba umeshindwa katika vita yote. Mkimbiaji wa shindano la mbio la mwendo mrefu anapoanguka, yeye harudi hadi mwanzo tena; anainuka na kuendelea shindano la mbio. Fanya vivyo hivyo na utaratibu wako wa kuacha uzoelevu wa kileo. Ungali barabarani. Majuma, miezi, au miaka ambayo imepita ya kuepuka kileo bado iko.

[Picha katika ukurasa wa 25]

Jikinze dhidi ya kukana kwa kujichunguza sana,kikweli