MUSAADA KWA AJILI YA FAMILIA | KUKOMALISHA WATOTO
Juu ya Nini Kusoma Ni Jambo ya Maana kwa Watoto—Sehemu ya 1: Kusoma ao Kuangalia?
Wakati watoto wenu hawana kitu ya kufanya, wanapendaka kufanya nini: kuangalia video ao kusoma? Wanachaguaka nini: Telefone ao kitabu?
Kwa miaka mingi, kumekuwa vitu vingi vyenye vimezuia watu kusoma—kwanza televizyo na kisha mambo mingi yenye watu wanaweza kuona na kufanya ku Enternete. Mu 1990 Jane Healy aliandika hivi mu kitabu yake: “Inawezekana kutafikia wakati watu wataacha kusoma.”
Mu ile wakati, ingeonekana sawa vile anatilia chumvi. Lakini leo, kisha miaka mingi kupita mu inchi zenye watu wanatumia sana teknolojia, walimu wametambua kama uwezo wa kusoma wa vijana umeshuka sana.
Mu hii habari
Juu ya nini kusoma ni jambo ya maana kwa watoto?
Kusoma inachochea uwezo wa kuona mambo mu akili. Kwa mufano, wakati mutu iko nasoma hadisi fulani, anaweza kujiuliza, huyu mutu wa mu hii hadisi iko na sauti ya namna gani? Anafanana namna gani? Fasi kwenye iko kuko namna gani? Mwenye anaandika hadisi haandikake mambo yote, lakini mwenye anasoma anapaswa kuwazia katika akili mambo ingine ya kidogo-kidogo.
Mama moya mwenye kuitwa Laura alisema hivi: “Wakati tunaangalia video, tunaona namna ya mutu mwingine ya kuwazia mambo. Hata kama kuangalia video inaweza kufurahisha, kuko jambo fulani ya pekee kuhusu kusoma—kusoma kunafanya uwazie mambo mu namna yako.”
Kusoma kunasaidia mutu akomalishe sifa za muzuri. Kusoma kunasaidia watoto wakuwe na uwezo wa kufikiria juu ya tatizo fulani na kuona namna ya kuitatua. Tena, ili kusoma, mutoto anapaswa kutia akili fasi moya. Wakati iko nafanya vile, ile inamusaidia kukomalisha sifa sawa vile uvumilivu, kujizuia, na kujiweka pa nafasi ya wengine.
Namna gani kusoma kutasaidia mutoto akuwe na sifa ya kujitia pa nafasi ya wengine? Watu fulani wenye kufanya utafiti wanaamini kama, wakati mutoto iko nasoma polepole na kwa uangalifu hadisi fulani, ile itamusaidia kufikiri sana juu ya mutu mwenye iko nasoma na kufikiri juu ya namna ule mutu iko najisikia. Ile itasaidia watoto waweze kujitia pa nafasi ya watu wenye wanakutana nao mu maisha ya kila siku.
Kusoma kunasaidia mutu ajue kufikiri sana. Mwenye anasoma kwa uangalifu, anasomaka kwa mwendo wenye utamusaidia kuelewa maoni ya muandikaji, anaweza hata kusoma mara ya pili ili aelewe muzuri. Wakati anafanya vile, inakuwa mwepesi kwake kukumbuka na kufaidika na mambo yenye alisoma.—1 Timoteo 4:15.
Baba fulani mwenye kuitwa Joseph anasema hivi: “Wakati mutu anasoma, ni mwepesi kwake kufikiri juu ya maana ya mambo yenye anasoma, kuipatanisha na mambo yenye anajua tayari, na kuona mambo yenye ile habari inamufundisha. Mara mingi video hazitusaidie kufikiri sana juu ya mambo yenye tuko naona.”
Wazo kubwa: Hata kama video na mambo ingine ya kuangalia iko na faida fulani, watoto wako watakosa mambo ya maana zaidi kama hawana wakati wa kusoma.
Namna ya kuchochea watoto kusoma
Anza mapema. Chloe, mama mwenye kuwa na watoto wawili wanaume, anasema: “Tulianza kusomea watoto wetu wakati walikuwa wangali mu tumbo, na tuliendelea kufanya vile kisha wao kuzaliwa. Tunafurahi juu hatukuchoka. Kisha wakati, walifikia kuwa na zoea ya kusoma—na wakati fulani walisoma juu tu ya kujifurahisha.”
Kanuni ya Biblia: “Tangu utoto wako umejua maandishi matakatifu.”—2 Timoteo 3:15.
Fanya nyumba yako ikuwe fasi kwenye kunachochea mutu kusoma. Fanya ikuwe mwepesi kwa wototo wako kusoma kwa kuweka karibu vitabu vyenye wanaweza kusoma. Tamara, mama mwenye kuwa na watoto ine, anasema hivi: “Tafuta vitabu vyenye mutoto wako atafurahia na uvitie pembeni ya kitanda yake.”
Kanuni ya Biblia: “Zoeza mutoto mwanaume katika njia yenye anapaswa kufuata; Hata wakati atazeeka hataiacha.”—Mezali 22:6., maelezo ya chini.
Punguza wakati wa kutumia Enternete. Baba moya mwenye kuitwa Daniel anapendekeza kuwa na mangaribi moya yenye hamutatumia vitu vya kielektroniki. Anasema hivi: “Hata kama ilikuwa mara moja tu ku juma, tulikuwa na mangaribi moya yenye hatukuangalia TV. Tulitumia ile wakati kusoma, ikuwe pamoya ao kila mutu kipekee.”
Kanuni ya Biblia: “Muhakikishe mambo ya maana zaidi.”—Wafilipi 1:10.
Weka mufano. Karina, mama wa watoto wawili wanamuke, anapendekeza hivi: “Namna yako ya kusoma, na shauku yenye unasoma nayo, ifanye habari yenye unasoma ikuwe yenye kupendeza. Kama unapenda kusoma, watoto wako wanaweza kuiga mufano wako.”
Kanuni ya Biblia: “Endelea kufanya bidii katika kusoma mbele ya watu.”—1Timoteo 4:13.
Haiko watoto wote njo watapenda kusoma. Lakini, kama unawatia moyo ile inaweza kuwachochea. David, baba ya watoto wawili wanamuke, anafanya jambo ingine ya zaidi. Anasema: “Nilikuwa nasoma mambo yenye watoto wangu walikuwa wanasoma, na ile ilinisaidia nijue mambo yenye wanafurahia na ilitusaidia kupata habari za kuzungumuzia pamoya. Tulijifanyia kikundi yetu kidogo ya kusoma. Na ile ilifurahisha!”