Hatoʼo diskursu ho kalma

DISKURSU-NAʼIN ida baibain sente taʼuk bainhira nia hamriik hodi hatoʼo diskursu, liuliu se nia la fó diskursu beibeik. Haklaken-naʼin ida karik bele sente taʼuk bainhira foin komesa haklaken iha uma primeiru. Bainhira Jeremias simu knaar hodi sai profeta ida, nia hatán: “Haʼu la iha matenek atu koʼalia, tanba haʼu mak joven deʼit.” (Jeremias [Yeremia] 1:5, 6) Jeová fó ajuda ba Jeremias, no nia mós sei fó ajuda ba ita. Neineik-neineik ita bele halakon laran-taʼuk neʼe.

Diskursu-naʼin neʼebé kalma, nia kontrola an ho didiʼak. Ita bele haree ida-neʼe liuhusi dalan neʼebé nia hamriik no book an. Nia halo sinál ho nia liman tuir buat neʼebé nia koʼalia, laʼós book an arbiru deʼit. Ninia lian moos no rona hanesan baibain.

Karik ita sente katak susar ba ita atu sai kalma nafatin hanesan neʼe, maibé neʼe la dehan katak ita la bele hadiʼa. Maibé, oinsá? Mai ita haree saida mak halo diskursu-naʼin sira sente taʼuk no la sente kalma.

Bainhira ita hasoru situasaun susar no ita la hatene se ita bele hadiʼa ida-neʼe, karik situasaun neʼe bele halo ita sente estrese. Tan neʼe, ita-nia kakutak book ita-nia isin atu hamosu kímiku ida naran adrenalina. Kímiku neʼe halo ita-nia fuan tuku makaʼas, dada iis lalais, kosar sai makaʼas, liman-ain nakdedar, no mós halo ita-nia lian sai nakdedar. Adrenalina neʼe fó forsa ba ita-nia isin-lolon atu hasoru situasaun susar neʼe. Entaun, ita presiza aprende oinsá atu uza forsa neʼe hodi ajuda ita hatoʼo diskursu ho laran-manas.

Oinsá atu hamenus estrese. Hanoin-hetan katak sente estrese uitoan mak buat neʼebé baibain. Maibé, atu bele hatoʼo diskursu ho diʼak, ita presiza hamenus ita-nia estrese no haree ita-nia situasaun ho kalma. Oinsá mak ita bele halo ida-neʼe?

Prepara didiʼak. Uza tempu hodi prepara informasaun neʼebé ita sei hatoʼo. Hakaʼas an atu komprende ho didiʼak ita-nia diskursu. Se ita mak hili pontu ruma atu hatoʼo, diʼak atu hanoin kona-ba saida mak rona-naʼin hatene ona no mós hanoin kona-ba ita-nia objetivu. Hodi halo nuneʼe, ita bele hili pontu neʼebé bele ajuda rona-naʼin. Se ita sente susar atu halo ida-neʼe, koʼalia ho diskursu-naʼin neʼebé iha ona esperiénsia. Nia bele ajuda ita hodi haree didiʼak ba ita-nia diskursu no hanoin kona-ba rona-naʼin nia presiza. Bainhira ita komprende didiʼak ona informasaun neʼe no hatene katak neʼe sei ajuda rona-naʼin, ida-neʼe sei hamenus ita-nia estrese atu hatoʼo diskursu.

Hanoin didiʼak kona-ba liafuan saida mak ita sei uza hodi loke ita-nia diskursu. Baibain kuandu ita koʼalia tiha ba tempu uitoan, ita-nia taʼuk mós bele lakon.

Ita mós bele halo hanesan neʼe kuandu ita prepara ba haklaken. Hanoin didiʼak saida mak ita hakarak atu koʼalia, no mós hanoin kona-ba ema neʼebé ita sei hasoru. Prepara liafuan sira neʼebé ita atu uza hodi hahú koʼalia ho ema. Aprende husi haklaken-naʼin neʼebé iha ona esperiénsia barak.

Karik ita sei hanoin katak hodi lee tuir deʼit liafuan hotu neʼebé hakerek tiha ona iha surat-tahan bele halo ita la taʼuk tan. Maibé loloos ida-neʼe aumenta ita-nia taʼuk kuandu hatoʼo diskursu sira. Tuir loloos, diskursu-naʼin ida-idak la hanesan, sira balu uza nota neʼebé naruk, balu fali uza nota uitoan deʼit. Klaru katak, laʼós ita-nia nota mak hamenus laran-taʼuk. Maibé, kuandu ita fiar katak ita-nia informasaun iha folin-boot ba rona-naʼin, ida-neʼe sei hamenus ita-nia estrese.

Treinu ita-nia diskursu ho lian makaʼas. Treinu iha dalan hanesan neʼe bele ajuda ita atu fiar an. Neʼe mós bele halo fasil liu ba ita atu hanoin-hetan informasaun sira. Finje katak ita hatoʼo diskursu iha rona-naʼin nia oin. Tuur ka hamriik hodi halo tuir dalan neʼebé ita sei hatoʼo ita-nia diskursu iha kongregasaun.

Halo orasaun hodi husu Jeová nia ajuda. Nia sei hatán orasaun hanesan neʼe ka lae? Bíblia hatete: “Neʼe mak buat neʼebé ita fiar kona-ba nia, katak, buat naran deʼit neʼebé ita husu hodi tuir ninia hakarak, nia rona ita.” (1 João 5:14) Se ita hakarak atu hahiʼi Maromak no ajuda ema seluk hetan buat diʼak husi ninia Liafuan, nia sei hatán ba ita-nia orasaun. Hodi hatene ida-neʼe bele book ita atu kumpre ita-nia knaar. Liután neʼe, se ita haburas hahalok sira neʼebé mai husi espíritu santu, hanesan domin, kontente, dame, laran-maus, no kontrola an, ita sei aprende atu iha hanoin neʼebé loos hodi hasoru situasaun sira ho kalma.—Galásia 5:22, 23.

Aumenta ita-nia esperiénsia. Se ita haklaken beibeik, ida-neʼe ajuda ita atu la sai taʼuk demais. Fó komentáriu beibeik iha reuniaun mós bele halo fasil liu ba ita atu koʼalia iha ema barak nia oin. Bainhira fó diskursu beibeik iha kongregasaun, ita sei sente la taʼuk tan hanesan uluk. Ita hakarak hetan oportunidade barak liután hodi fó diskursu ka lae? Se nuneʼe, sai prontu atu halo knaar ruma se ema ida la bele kumpre ninia knaar iha eskola.

Bainhira ita halo tuir tiha matadalan sira iha leten, diʼak atu hanoin fali kona-ba hahalok ruma neʼebé hatudu katak ita sente taʼuk. Kuandu ita hatene ona hahalok sira-neʼe no mós aprende atu hadiʼa buat sira-neʼe, ida-neʼe sei ajuda ita atu koʼalia ho kalma. Ema bele haree buat sira-neʼe liuhusi ita-nia hahalok no lian.

Hahalok neʼebé hatudu laran-taʼuk. Ema bele haree se ita kalma ka lae liuhusi ita-nia jeitu no dalan neʼebé ita book an. Mai ita haree uluk kona-ba oinsá ita bele hatudu katak ita taʼuk liuhusi dalan neʼebé ita book ita-nia liman. Porezemplu, liman rua tau iha kotuk, ka ita kumu metin ita-nia liman, ka kaer metin ba pódiu; hatama liman beibeik ba bolsu, kaer beibeik hasan, inus, ókulu, relójiu, lapis, kadeli, ka nota; halo sinál ho liman iha dalan neʼebé laʼós baibain. Buat hotu neʼe hatudu katak ita laran-taʼuk.

Ema neʼebé la fiar an, baibain muda beibeik ninia ain, book an bá-mai ka hamriik loos deʼit hodi la book an, hamriik bonko uitoan, sempre lambe ibun, tolan kabeen hela deʼit, no dada iis boot ka dada iis lalais.

Tau atensaun ba hahalok sira-neʼe bele ajuda ita atu kontrola ita-nia laran-taʼuk. Hadiʼa hahalok sira-neʼe ida ba ida. Antes hatoʼo diskursu, hanoin kona-ba problema ida no buka dalan atu hadiʼa ida-neʼe. Se ita hakaʼas an atu halo ida-neʼe, ema sei la haree tan katak ita laran-taʼuk hela.

Lian neʼebé hatudu laran-taʼuk. Kuandu ema sente taʼuk, sira-nia lian bele sai lotuk tiha ka nakdedar. Dala ruma ita bele meʼar beibeik ka koʼalia lalais liu. Entaun, hakaʼas an hodi kontrola didiʼak ita-nia lian atu bele halakon toman sira-neʼe.

Se ita sente taʼuk, diʼak atu para uitoan no dada iis naruk antes atu saʼe ba plataforma. Hakaʼas an hodi halo mamar isin-lolon tomak. Labele hanoin liu kona-ba ita-nia sentimentu taʼuk neʼe, hanoin deʼit tansá mak ita hakarak fahe informasaun neʼebé ita prepara tiha ona. Antes hahú koʼalia, foti ulun hodi hateke ba rona-naʼin sira, haree ba ema neʼebé hatudu oin-midar no hamnasa uitoan ba ema neʼe. Koʼalia neineik hodi hahú ita-nia diskursu, depois neʼe kontinua fó sai ita-nia informasaun.

Keta rende an. Keta hanoin katak laran-taʼuk sei lakon hotu dala ida deʼit. Diskursu-naʼin barak neʼebé iha esperiénsia ba tinan barak ona mós sei sente taʼuk bainhira atu saʼe ba plataforma. Maibé sira aprende atu kontrola an hodi haree kalma nafatin.

Se ita hakaʼas an atu la hatudu katak ita laran-taʼuk, rona-naʼin sei hanoin katak ita mak diskursu-naʼin neʼebé kalma. Karik ita sei sente taʼuk hela, maibé ema la bele haree ida-neʼe.

Hanoin-hetan kona-ba buat kímiku ida naran adrenalina neʼebé temi iha lisaun neʼe. Maski ida-neʼe hamosu laran-taʼuk, maibé ida-neʼe mós bele halo ita sente forsa barak, entaun uza forsa neʼe hodi hatoʼo ita-nia diskursu husi laran.

Ita la presiza hein toʼo atu saʼe ba plataforma mak foin bele uza matadalan neʼebé ita aprende iha lisaun neʼe. Iha ita-nia moris loroloron nian ita bele aprende atu koʼalia ho kalma no ho sentimentu. Se ita halo hanesan neʼe, ida-neʼe bele ajuda ita atu kalma nafatin iha plataforma leten no mós iha serbisu neʼebé importante tebes, katak serbisu haklaken.