Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • be lisaun 4 p. 93-p. 96 par. 2
  • Koʼalia hodi la sidi

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Koʼalia hodi la sidi
  • Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • Koʼalia hanesan baibain
    Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
  • Prepara ita-nia diskursu iha eskola
    Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
  • Énfaze liafuan neʼebé loos
    Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
  • Koʼalia liafuan sira ho klaru
    Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
Haree barak liután
Aprende husi Eskola Serbisu Kristaun nian
be lisaun 4 p. 93-p. 96 par. 2

LISAUN 4

Koʼalia hodi la sidi

Saida mak ita presiza halo?

Lee no koʼalia iha dalan neʼebé la sidi hodi nuneʼe ideia sira bele liga malu ho didiʼak. Kuandu ita hatoʼo ita-nia diskursu hodi la sidi, ita-nia liafuan sira sei la neineik liu, no ita sei koʼalia liafuan sira ho momoos no la pauza beibeik atu fó sai ideia ruma.

Tanbasá importante?

Se ita koʼalia hodi sidi beibeik, ida-neʼe sei halo rona-naʼin nia hanoin laʼo-lemo ba fatin seluk; karik ita mós sei fó sai ideia neʼebé sala. No karik buat neʼebé ita dehan ladún halo ema fiar.

KUANDU ita lee ho lian makaʼas, ita sidi iha fraze ruma ka lae? Ka kuandu ita hatoʼo diskursu iha ema nia oin, ita sempre para tanba buka liafuan neʼebé loos ka lae? Entaun, neʼe katak ita koʼalia sidi. Ema neʼebé koʼalia la sidi, baibain sira lee iha dalan neʼebé liafuan no ideia sira liga malu ho diʼak, no koʼalia hanesan baibain. Neʼe la dehan katak nia koʼalia la para, koʼalia lalais, ka koʼalia la ho hanoin. Ninia koʼalia halo ema gosta atu rona. Iha Eskola Serbisu Kristaun nian ita tau atensaun liu kona-ba koʼalia hodi la sidi.

Iha buat barak neʼebé bele hanetik ita atu koʼalia hodi la sidi. Ita presiza tau atensaun liu ba buat balu tuirmai neʼe ka lae? (1) Kuandu lee ba ema seluk, karik ita sidi tanba seidauk hatene liafuan balu. (2) Pauza iha fatin barak bele mós halo ita koʼalia sidi-sidi. (3) Ladún prepara bele hamosu problema neʼe. (4) Kuandu koʼalia iha ema nia oin, buat ida neʼebé halo ema koʼalia sidi mak tanba sira la organiza sira-nia informasaun tuituir malu. (5) Tanba hatene liafuan uitoan deʼit, ida-neʼe mós bele halo ema sente susar atu buka liafuan loos. (6) Se ita énfaze liafuan barak, karik ita sei koʼalia sidi-sidi. (7) Ladún hatene ukun-fuan gramátika nian mós bele halo ita koʼalia sidi-sidi.

Maski ita koʼalia sidi-sidi, rona-naʼin sira iha reuniaun sei la husik hela ita mesak, maibé karik sira-nia hanoin sei laʼo-lemo. Tan neʼe, informasaun barak neʼebé ita fó sai lakon deʼit.

Iha parte seluk, maski ita koʼalia ho laran-manas no la sidi, maibé ita presiza kuidadu atu ita-nia koʼalia la rona makaʼas liu ka halo rona-naʼin sente moe. Iha kultura balu, ema bele hanoin katak ita foti-an ka la koʼalia husi laran, no ida-neʼe bele hanetik sira atu rona. Hanoin-hetan mós katak maski apóstolu Paulo mak diskursu-naʼin neʼebé iha esperiénsia, maibé nia koʼalia ba ema Korinto sira ho “fraku, no laran nakdedar tebes” hodi nuneʼe nia la dada atensaun liu ba nia an rasik.—1 Korinto 2:3.

Treinu atu koʼalia la sidi. Ema barak iha toman atu hatama liafuan sira hanesan “be” kuandu sira koʼalia. Ema balu tan, dala barak liu hahú fraze ruma ho liafuan “entaun”, “tuir loloos”, “karik”, ka “ikusmai” kuandu sira koʼalia. Karik ita rasik mós uza beibeik fraze sira hanesan neʼe maibé ita la hatene. Entaun, ita bele treinu hodi husu ema ida atu rona ba ita no fó sai ba ita se ita uza fraze sira-neʼe bainhira ita koʼalia. Karik ita sei hakfodak ho liafuan neʼebé ita uza.

Ema balu lee no koʼalia hodi repete fali beibeik. Porezemplu, sira hahú koʼalia fraze ida no tuirmai para iha klaran no repete fali parte balu husi buat neʼebé sira koʼalia tiha ona.

Ema seluk koʼalia lalais, maibé sira hahú ideia ruma no tuirmai kuandu sira koʼalia toʼo iha klaran ona, derrepente deʼit sira troka fali hodi koʼalia kona-ba ideia seluk. No maski ninia liafuan sira la sidi, maibé hodi troka ideia derrepente deʼit bele halo sira koʼalia la moos.

Oinsá atu hadiʼa. Se ita-nia problema mak buka deʼit liafuan neʼebé loos, ita presiza aumenta liafuan sira neʼebé ita hatene. Buka-hatene liafuan sira neʼebé ita seidauk hatene iha Livru Haklaken, Matan-moris bá!, no livru sira seluk neʼebé karik ita lee. Haree liafuan sira-neʼe iha disionáriu, haree dalan atu temi liafuan neʼe no ninia arti, no aumenta liafuan sira-neʼe balu ba liafuan neʼebé ita hatene ona. Se la iha disionáriu iha ita-nia rai, husu ajuda ba ema neʼebé hatene língua neʼe ho didiʼak.

Se ita toman atu lee ho lian makaʼas, ida-neʼe sei ajuda ita atu hadiʼa ita-nia koʼalia. Haree ba liafuan sira neʼebé susar, no temi liafuan sira-neʼe ho lian makaʼas ba dala balu.

Atu lee hodi la sidi, importante ba ita atu hatene oinsá liafuan sira iha fraze ida apoia malu. Baibain ita presiza lee liafuan balu nuʼudar grupu hodi bele fó sai ideia husi hakerek-naʼin. Tau atensaun didiʼak ba grupu liafuan sira-neʼe. Se bele, diʼak atu tau marka ba liafuan sira-neʼe. Tuir loloos, ita-nia objetivu mak laʼós deʼit atu lee liafuan sira ho loloos, maibé atu fó sai ideia sira ho moos. Kuandu ita komprende ona fraze ida, muda ba fraze seluk toʼo ita estuda hotu parágrafu tomak. Komprende kona-ba oinsá ideia sira liga malu. Tuirmai treinu hodi lee ho lian makaʼas. Lee fali parágrafu toʼo ita bele lee hodi la sidi no la pauza iha fatin sala. Depois neʼe, muda ba parágrafu seluk.

Tuirmai hakaʼas an atu lee lalais liután. Se ita komprende ona oinsá mak liafuan sira iha fraze ida apoia malu, ita sei iha matenek atu haree liafuan balu dala ida deʼit no bele hanoin nanis saida mak sei mosu tuirmai. Ida-neʼe sei ajuda duni ita atu lee ho didiʼak.

Se ita treinu beibeik atu lee maski la prepara, ida-neʼe mós bele ajuda duni ita. Porezemplu, hodi la prepara nanis, lee Eskritura Loron-loron nian no ninia komentáriu ho lian makaʼas; halo ida-neʼe beibeik. Sai toman atu haree liafuan nuʼudar grupu duké haree deʼit ba liafuan ida-idak.

Atu koʼalia hodi la sidi, ita presiza hanoin uluk antes koʼalia. Entaun, sai toman atu halo ida-neʼe iha ita-nia atividade loroloron nian. Deside kona-ba ideia ida-neʼebé mak ita hakarak atu fó sai no dalan oinsá atu fó sai ida-neʼe ba ema; tuirmai hahú atu koʼalia. Keta ansi. Hakaʼas an atu fó sai ideia neʼebé kompletu hodi la para ka troka ideia iha klaran. Ema barak sente katak uza fraze neʼebé badak no simples bele ajuda.

Se ita hatene buat neʼebé ita atu hatoʼo, liafuan sira sei sai ho baibain deʼit. Neʼe katak ita la presiza hili nanis liafuan neʼebé ita hakarak atu uza. Tuir loloos, diʼak liu atu komprende ideia sira no tuirmai hanoin kona-ba liafuan sira nuʼudar ita koʼalia. Se ita halo nuneʼe no mós hanoin nafatin kona-ba ideia duké hanoin kona-ba liafuan sira neʼebé ita atu koʼalia, ita-nia liafuan sei sai mai ho baibain deʼit no ita sei hatoʼo ita-nia ideia sira husi ita-nia laran. Maibé se ita hahú atu hanoin deʼit kona-ba liafuan sira duké hanoin kona-ba ideia, ida-neʼe sei halo ita koʼalia sidi-sidi. Se ita treinu beibeik, ita sei hetan susesu hodi koʼalia la sidi, no neʼe sei aumenta ita-nia matenek nuʼudar diskursu-naʼin no lee-naʼin.

Kuandu Moisés simu knaar atu reprezenta Jeová hodi koʼalia ho ema Izraél no koʼalia ba Liurai Ejitu nian, Moisés sente katak nia la iha matenek atu halo nuneʼe. Tanbasá? Nia laʼós diskursu-naʼin neʼebé koʼalia ho moos. Karik nia iha buat ruma neʼebé halo nia koʼalia ho sidi. (Êxodo [Keluaran] 4:10; 6:12) Maski Moisés fó razaun balu, maibé Maromak Jeová la simu ninia razaun sira-neʼe. Jeová haruka Aarão hodi sai nuʼudar ajuda-naʼin ba nia, no mós Jeová rasik ajuda Moisés atu koʼalia. Dala barak Moisés koʼalia laʼós deʼit ba ema ida ka ba grupu kiʼik ida, maibé ba nasaun tomak. (Deuteronômio [Ulangan] 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Entaun, se ita tau fiar ba Jeová no hakaʼas an nafatin, ita mós bele uza ita-nia kbiit atu koʼalia hodi fó hahiʼi ba Maromak.

OINSÁ HADIʼA PROBLEMA HASAN-TOOS

Iha buat barak neʼebé halo ema sai hasan-toos. Buat neʼebé ajuda ema balu atu la sai hasan-toos karik la ajuda ema seluk. Maibé atu hetan susesu, importante atu ita kontinua hakaʼas an.

Ita taʼuk atu fó komentáriu iha reuniaun sira ka lae? Se nuneʼe, halo orasaun ba Jeová atu husu ajuda. (Filipe 4:6, 7) Hanoin liu kona-ba fó hahiʼi ba Jeová no ajuda ema seluk. Keta hein katak ita-nia problema sei lakon kedas. Maibé nuʼudar ita haree oinsá Jeová ajuda ita, no nuʼudar ita hetan laran-manas husi maluk kristaun sira, ita sei hakarak atu halo buat barak tan.

Eskola Serbisu Kristaun nian ajuda ita atu hetan esperiénsia hodi koʼalia iha ema barak nia oin. Karik ita sei hetan laran-manas hodi haree katak ita halo ita-nia knaar ho didiʼak iha ema grupu kiʼik nia oin tanba sira hakarak ita atu hetan susesu. Ida-neʼe sei ajuda ita atu fiar an hodi koʼalia iha situasaun seluk.

Se ita simu knaar atu hatoʼo diskursu, prepara ida-neʼe ho didiʼak. Hatoʼo ita-nia diskursu husi laran. Koʼalia hodi hatudu sentimentu neʼebé loos. Se ita hahú sente hasan-toos, hakaʼas an atu halo ita-nia an no lian kalma nafatin. Halo mamar uat iha ita-nia hasan-ruin. Uza fraze neʼebé badak. Hamenus liafuan sira hanesan “um” ka “ah”.

Kuandu hatene ona liafuan sira neʼebé hamosu problema iha tempu uluk, ema balu neʼebé hakaʼas an atu koʼalia hodi la sidi, sira la uza liafuan neʼe, maibé sira uza fali liafuan seluk neʼebé iha arti hanesan. Iha mós ema balu neʼebé hakaʼas an atu temi liafuan neʼebé susar no sira treinu dala barak.

Se ita sente hasan-toos kuandu koʼalia ho ema, keta rende an. Karik ita bele fó oportunidade ba ema neʼebé koʼalia ho ita hodi hatoʼo ninia hanoin toʼo ita bele koʼalia fali. Se presiza, hakerek deʼit iha surat-tahan ida, ka hatudu ba ema informasaun husi livru sira.

OINSÁ ATU HALO NEʼE

  • Kuandu lee majalah no livru sira, tau marka ba liafuan foun sira, buka-hatene arti no uza ida-neʼe.

  • Treinu atu lee ho lian makaʼas ba minutu lima ka sanulu loroloron.

  • Prepara didiʼak ba ita-nia knaar atu lee. Hanoin kona-ba ideia sira. Komprende oinsá ideia sira liga malu.

  • Kuandu ita koʼalia loroloron, aprende atu hanoin uluk no tuirmai koʼalia fraze kompletu hodi la para.

HALO TREINU TUIRMAI NEʼE: Lee Lucas 1:5-25, no estuda parágrafu ida-idak. Hakaʼas an atu komprende eskritura neʼe. Se ita la hatene liafuan ruma, husu ema neʼebé hatene didiʼak ita-nia língua. Temi naran sira ho lian makaʼas. Tuirmai lee parágrafu sira ho lian; no lee ida-neʼe ho loloos. Kuandu ita lee parágrafu neʼe hodi la sidi, muda ba parágrafu seluk, no kontinua toʼo hotu. Tuirmai lee kapítulu tomak. Lee fali, no agora lee lalais. Halo neʼe dala ida tan, no lee lalais liután parte balu, maibé keta lalais liu toʼo ita sidi.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe