LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w99 2/1 p. 3-5
  • Ko e Totongi ʻo e Pōlepolé—ʻOku Lahi Fēfē?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Totongi ʻo e Pōlepolé—ʻOku Lahi Fēfē?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko ha Lēsoni ʻi he Anga-Fakatōkilaló
  • Ko e Totongi ʻo e Fieʻeikí
  • ʻOua ʻe Tuku ke Ne Keina Koe
  • Fepaki ʻa e Tokaʻi-Kitá mo e Loto-Mahikihikí
  • ʻE Lava Ke Ke Faitau mo Sētane—Pea Ikuna!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2015
  • Ko e Ngaahi ʻAonga ʻo e Fakamelinó
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
  • ʻE Lava Fēfē ke Ke Fakahāhā ʻa e Anga-Fakatōkilalo Moʻoní?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • ‘Mou Teungaʻaki ʻa e Anga-Fakatōkilaló’
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
w99 2/1 p. 3-5

Ko e Totongi ʻo e Pōlepolé—ʻOku Lahi Fēfē?

KUÓ KE feangai mo ha tokotaha ʻokú ne feinga fakakaukauʻi pē ke ʻai koe ke ke ongoʻi māʻulalo? Mahalo pē ko ha pule-ngāue, ko ha pule, ko ha ʻovasia, pe naʻa mo ha kāinga ʻokú ne sio lalo kiate koe pea lea fakamāfulifuli atu kiate koe? ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e tokotaha ko iá? ʻOku fakamānako kiate koe hono angaʻitangatá? ʻIkai ʻaupito! Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí he ʻoku fakatupulekina ʻe he pōlepolé ha ʻā-vahevahe mo e ngaahi fakafeʻātungia ʻi he fetuʻutakí.

ʻOku ʻai ʻe he pōlepolé ha tokotaha ke ne tuku hifo ai ʻa e tokotaha kotoa pē, koeʻuhí ke hā māʻolunga maʻu pē ia. Ko e tokotaha ʻoku faʻa ʻulungaanga peheé ʻoku tātātaha ke ne leaʻaki ha lea lelei fekauʻaki mo e niʻihi kehé. ʻOku ʻi ai maʻu pē ʻa e kupuʻi lea fakafaikehekeheʻi​—“ʻio, ʻoku ngali moʻoni pē nai, ka ʻokú ne maʻu ʻa e palopalema ko ʻení, pe ko hono melé pē.”

ʻI he Thoughts of Gold in Words of Silver, ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e pōlepolé ko “ha anga-kovi ʻaupito. ʻOkú ne keina ha tokotaha, ʻo toe pe ha kiʻi meʻa siʻi ke hohoi ki ai.” ʻOku ʻi ai ha veiveiua ʻoku ʻikai ha taha te ne ongoʻi fiemālie ʻi he ʻi ai ha tokotaha pōlepole? Ko hono moʻoní, ko e totongi ʻo e pōlepolé ʻoku siʻi ke ʻi ai ha ngaahi kaumeʻa moʻoni. “ʻI hono kehe ʻaupito,” ʻoku hoko atu ʻe he tohi tatau pē ʻo pehē, “ʻoku ʻofa ʻa e māmaní ki he anga-fakatōkilaló​—ʻikai ko e anga-fakatōkilalo ʻoku pōlepole ʻakí, ka ko e anga-fakatōkilalo moʻoní.” ʻOku feʻungamālié, he ʻoku fakamatala ʻa e Tohitapú: “Ko e pōlepole ʻa ha tangata ʻokú ne fakahāeaʻi ai ia, ko ia ʻokú ne fakatōkilaloʻi iá te ne maʻu ʻa e fakalāngilangi.”​—Palovepi 29:​23, The Jerusalem Bible.

Kae kehe, lahi ange ʻi he anga-fakakaumeʻa pe fakalāngilangi mei he tangatá, ʻoku anga-fēfē hono uesia ʻe he pōlepolé ʻa e vahaʻangatae ʻo ha taha mo e ʻOtuá? ʻOku anga-fēfē ʻa e vakai ʻa e ʻOtuá ki he pōlepolé, ko e fielahí, mo e ʻafungí? Ko e pōlepole pe anga-fakatōkilalo​—ʻoku mahuʻinga kiate ia?

Ko ha Lēsoni ʻi he Anga-Fakatōkilaló

ʻOku pehē ʻe he tokotaha-tohi fakamānavaʻi ʻo e Palovepí: “Ko e fieʻeiki [“pōlepolé,” NW] ko e fakamelomelo ʻo e haveʻi: pea ko e angahiki ko e fakamelomelo ʻo e hinga. ʻOku ngutuhuaange ke te angamalu, ʻo nofo mo e kau maʻulalo, ʻi haʻate tufa vete ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau fielahi.” (Palovepi 16:​18, 19) Ko e fakapotopoto ʻo e ngaahi lea ko iá ʻoku fakapapauʻi ia ʻi he meʻa fekauʻaki mo e seniale ʻAsīlia ko Neamaní, ʻa ia naʻá ne moʻui ʻi he taimi ʻo e palōfita ʻIsileli ko ʻIlaisá.

Naʻe kilia ʻa Neamani. ʻI heʻene kumi ki ha faitoʻó, naʻá ne fononga ki Samēlia mo ne fakakaukau te ne fanongo tonu kia ʻIlaisa. Ka, naʻe fekau atu ʻe he palōfitá ʻene sevānití mo e fakahinohino kia Neamani ke kaukau tuʻo fitu ʻi he Vaitafe Sioataní. Naʻe loto-mamahi ʻa Neamani ʻi he faitoʻó mo e akonakí. Ko e hā naʻe ʻikai ke haʻu ai ki tuʻa ʻa e palōfitá pea lea mai kiate iá kae ʻoua ʻe fekau mai ha sevānití? Pea ko hono moʻoní, ko ha taha pē ʻi he vaitafe ʻAsīliá naʻe lelei tatau pē mo Sioatani! Ko ʻene palopalemá ko e pōlepolé. Ko e hā ʻa e olá? Ko e meʻa fakafiefia ē kiate ia, ko hono maʻu ha akonaki fakapotopotó. “Ko ia naʻa ne ʻalu hifo, ʻo uku tuʻo fitu ʻi Sioatani, hange ko e tala ʻa e tangata ʻo Elohimi: pea naʻe foki mai hono kakano, ʻo hange ko e kakano ʻo ha tamasiʻi, ʻo ne maʻa.”​—2 Tuʻi 5:14.

ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku maʻu ʻa e ngaahi ʻaonga lahi mei ha kiʻi anga-fakatōkilalo.

Ko e Totongi ʻo e Fieʻeikí

Kae kehe, ko e totongi ʻoku kounaʻi ʻe he pōlepolé meiate kitautolú, ʻe lava ke kovi lahi ʻaupito ange ia mei heʻetau tō pē mei hono maʻu ha faʻahinga ʻaonga pe maʻu ha meʻa. ʻOku ʻi ai ʻa e tuʻunga ʻe taha ʻo e pōlepolé ʻa ia ʻoku feʻungamālie ki he foʻi lea faka-Kalisi ko e “hybris.” Fakatatau ki he mataotao Kalisi ko William Barclay, ko e “hubris ʻoku fekauʻaki ia mo e pōlepolé mo e anga-fakamamahi . . . , ko e anga-taʻetokaʻi fieʻeikí ʻa ia ʻokú ne ʻai ai [ha tangata] ke ne tāmalaki ʻa e loto ʻo hono kaungā tangatá.”

Ko ha fakatātā mahino ʻo e faʻahinga ko ʻeni ʻo e pōlepole tōtuʻá ʻoku hā ia ʻi he Tohitapú. Ko e meʻa ko ia fekauʻaki mo Hānuni, tuʻi ʻo ʻĀmoní. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Insight on the Scriptures: “Koeʻuhí ko e anga-ʻofa naʻe fakahāhā ʻe Naasi kiate iá, naʻe fekau atu ai ʻe Tēvita ʻa e kau talafekau ke fakafiemālieʻi ʻa Hānuni ʻi he mole atu ʻo ʻene tamaí. Ka ko Hānuni, ʻi hono fakatuipauʻi ʻe heʻene kau pilinisí ʻo pehē ko e kalofanga pē ʻeni ʻi he tafaʻaki ʻa Tēvitá ke matakiʻi ʻa e koló, naʻá ne fakangalivaleʻi ʻa e kau sevāniti ʻa Tēvitá ʻaki hono tele vaeua honau kavá pea mo tuʻusi vaeua honau kofú feʻunga mo e kongalotó kae hā honau foʻi moluú, peá ne fekau ke nau ʻalu.”a ʻI he fekauʻaki mo e meʻá ni, ʻoku pehē ʻe Barclay: “Ko e fakafeangai ko iá ko e hubris ia. Naʻe fakatahaʻi kotoa ʻi he fakangalivaleʻi, tōlili, fakamaaʻi fakahāhā.”​—2 Samuela 10:​1-5.

ʻIo, ko e tokotaha pōlepolé ʻoku hehemangofua ki he ʻafungí, ko e fiematamuʻa tōtuʻa, ʻo fakatupu ʻa e fakamaaʻi ʻo e niʻihi kehé. ʻOkú ne fiefia ʻi hono fakalotomamahiʻi ha taha ʻi he founga taʻeongoʻi mo taʻengalitangata pea fiefia foki ʻi he taʻefiemālie mo hono fakamaaʻi ha tokotaha. Ka ko hono fakavaivaiʻi pe fakaʻauha ʻa e tokaʻi-kita ʻa ha tokotaha ko ha heletā fakatou mata ia. ʻOku iku atu ia ki he mole ʻo ha kaumeʻa, pea ko e toe lahi ange aí, ʻoku hoko ai ko ha fili.

ʻE lava fēfē ke fakahāhā ʻe ha Kalisitiane moʻoni ha pōlepole fakatupu loto-mamahi pehē, koeʻuhí he ʻoku fekauʻi mai ʻe heʻene Faiako Lahí ‘ʻoku totonu ke ne ʻofa ki hono kaungāʻapí ʻo hangē pē ko iá’? (Mātiu 7:12; 22:39) ʻOku fepaki ia mo e meʻa kotoa pē ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e ʻOtuá mo Kalaisí. ʻI he fakamatala ko ʻení, ʻoku ʻomai ʻe Barclay ʻa e fakatokanga mahuʻingá: “Ko e ʻafungí ko e pōlepole ʻokú ne ʻai ha tangata ke ne talitalituʻu ki he ʻOtuá.” ʻOku pehē ʻe he pōlepolé: “Oku ʻikai ha ʻOtua.” (Sāme 14:1) Pe hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Sāme 10:4: “Ko e angakovi​—ko ʻene matahiki ʻoku lea, ‘ʻE ʻikai te ne ʻeke ʻa e meʻa: ʻoku ʻikai ha ʻOtua.’” Ko e pōlepole peheé, pe fielahí, ʻokú ne fakamavaheʻi ha taha ʻo ʻikai mei he ngaahi kaungāmeʻá mo e ngaahi kāingá pē kae mei he ʻOtuá foki. Ko ha toki totongi lahi ē ke fai!

ʻOua ʻe Tuku ke Ne Keina Koe

Ko e pōlepolé ʻoku lava ke ʻi ai hono ngaahi tafaʻaki lahi​—ko e pōlepole ʻoku hoko mai mei he mamahiʻi-fonuá, mei he lau matakalí, mei he tuʻunga fakasōsialé mo e faikehekehe fakafaʻahingá, mei he akó, koloá, tuʻunga ongoongoá, mo e mālohí. ʻI he tafaʻaki ko ē pe ko ē, ko e pōlepolé ʻoku faingofua ke totolo hake ʻiate koe ʻo ne keina ho angaʻitangatá.

ʻOku tokolahi ʻa e faʻahinga ʻoku hā ʻoku nau anga-fakatōkilalo ʻi he feangai mo e kau maʻu mafai māʻolungá, pe naʻa mo e toʻumeʻá. Ka ko e hā ʻa e meʻa ʻoku hoko he taimi ʻoku aʻu ai ʻa e tokotaha ngali anga-fakatōkilaló ki ha tuʻunga ʻo e maʻu mafaí? Fakafokifā, ʻokú ne hoko ko ha pule taʻeʻofa ʻokú ne ʻai ʻa e moʻuí ke fakataʻelata ki hono kau poupou māʻulaló! ʻOku hoko nai ʻeni ki ha niʻihi he taimi ʻoku nau tui ai ha teunga pe tui ha kaati fakaʻilonga ʻoku kaunga ki ha mafai. Naʻa mo e kau ngāue fakapuleʻangá ʻoku lava ke nau hoko ʻo pōlepole ʻi heʻenau feangainga mo e kakaí, ʻo fakakaukau ko e ʻi ai ʻa e kakaí ke tauhi kinautolu, ʻo ʻikai liliu. ʻOku lava ʻe he pōlepolé ʻo ʻai koe ke ke anga-fefeka, ʻikai ha ongoʻi; ʻoku lava ʻe he anga-fakatōkilaló ʻo ʻai koe ke ke anga-ʻofa.

Naʻe malava pē ke pōlepole ʻa Sīsū mo anga-fefeka ki heʻene kau ākongá. Ko e tangata haohaoa ia, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, naʻá ne feangai mo hono kau muimui naʻe taʻehaohaoa, loto-ʻoho, anga-ʻaʻafu. Ka, ko e hā ʻa e fakaafe naʻá ne fai ki he faʻahinga naʻa nau fanongó? “Haʻu kiate au, ʻa kimoutolu kotoa pe ʻoku fakaongosia mo māfasia, pea te u fakamālōlō kimoutolu. ʻAi ʻeku ioke kiate kimoutolu, pea mou ako ʻiate au: he ʻoku ou faʻa kataki mo angafākatuʻa, pea te mou ʻilo ha mālōlō ʻi homou laumalie. He ko e ioke aʻaku ʻoku molū, pea ko e kavenga aʻaku ʻoku maʻamaʻa.”​—Mātiu 11:​28-30.

ʻOku tau feinga maʻu pē ke muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú? Pe ʻoku tau anga-fefeka, ʻikai ngaofengofua, fakaehaua, taʻemanavaʻofa, loto-mahikihiki? ʻI he hangē ko Sīsuú, feinga ke fakaefoʻou, ʻikai ko e fakaaoao. Talitekeʻi ʻa e nunuʻa fakakeina ʻo e pōlepolé.

Fepaki ʻa e Tokaʻi-Kitá mo e Loto-Mahikihikí

Ko ha ʻulungaanga lelei ʻa e tokaʻi-kita totonu mo tāú. ʻOku ʻuhinga ʻa e tokaʻi-kitá ko hono fakaʻapaʻapaʻi koe. ʻOku ʻuhingá ke ke tokanga fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fakakaukau mai ʻa e niʻihi kehé fekauʻaki mo koé. ʻOkú ke tokanga fekauʻaki mo ho fōtungá pea mo ho ongoongó. ʻOku moʻoni ʻa e palōveepi faka-Sipeini, “Tala mai ko hai ʻokú ke ʻaʻeva mo iá pea te u tala atu kiate koe pe ko hai koe.” Kapau ʻokú ke manako ke ke feohi mo ha kakai ʻoku nau anga-fakapalakū, fakapikopiko, taʻemaau, pea mo talanoa ʻuli, te ke hoko leva ʻo hangē ko kinautolú. ʻE afuhia atu honau ngaahi ʻulungāngá kiate koe, pea hangē ko kinautolú, te ke hala ai he tokaʻi-kitá.

ʻIo, ko e tafaʻaki tōtuʻa ē ʻe tahá​—ʻa e pōlepole ko ia ʻoku taki atu ki he loto-mahikihiki pe muna. Ko e kau sikalaipe pea mo e kau Fālesi ʻi he ʻaho ʻo Sīsuú naʻa nau pōlepoleʻaki ʻenau ngaahi talatukufakaholó pea mo ʻenau hā fakalotu tōtuʻá. Naʻe fakatokanga ʻa Sīsū fekauʻaki mo kinautolu: “Pea ka ai haʻanau ngaue ʻoku fai, ko e fai pe ke mātā ʻe he kakai: he ʻoku nau failaketeli laulalahi, pea pao loloa honau kofu [ke hā fakangalilotu lahi ange]; pea nau manako ke takoto ki muʻa ʻi ha katoanga, pea ke nofo ki muʻa ʻi he falelotu, pea ke fakaʻapaʻapaʻia ʻi he malaʻe fakatau, pea ke ui ia ʻe he kakai, Lapai.”​—Mātiu 23:​5-7.

Ko e meʻa leva ʻoku fiemaʻú ko ha fakakaukau mafamafatatau. Manatuʻi foki, ʻoku ʻafioʻi ʻe Sihova ʻa e lotó, ʻo ʻikai ko e meʻa pē ʻoku hā mai ki tuʻá. (1 Samiuela 16:7; Selemaia 17:10) Ko e fiemāʻoniʻoní ʻoku ʻikai ko e māʻoniʻoni ia ʻa e ʻOtuá. Kae kehe, ko e fehuʻi he taimi ní ʻoku pehē, ʻE lava fēfē ke tau fakatupulekina ʻa e anga-fakatōkilalo moʻoní pea fakaʻehiʻehi mei hono utu ʻa e nunuʻa lahi ʻo e pōlepolé?

[Fakamatala ʻi lalo]

a Naʻe pulusi ʻe he Watctower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Fakatātā ʻi he peesi 4]

Ko ha anga-fakatōkilalo siʻisiʻi naʻá ne ʻomai ʻa e ʻaonga lahi kia Neamani

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share