Teuteuʻi ʻa e Ngaahi Malanga ki he Kakaí
ʻI HE uike taki taha, ʻoku fokotuʻutuʻu ai ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi fakatahaʻanga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki ha malanga maʻá e kakaí ʻi ha tuʻunga-lea Fakatohitapu. Kapau ko ha tokotaha mātuʻa koe pe ko ha sevāniti fakafaifekau, ʻokú ke fakahaaʻi ʻa e fakamoʻoni ʻo e hoko ko ha tokotaha malanga ola lelei ki he kakaí, ko ha faiako? Kapau ko ia, ʻe fakaafeʻi nai koe ke ke fai ha malanga maʻá e kakaí. Kuo tokoniʻi ʻe he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí ʻa e laui mano ʻo e fanga tokouá ke nau taau ki he monū ko eni ʻo e ngāué. ʻI hono vaheʻi atu ke ke fai ha malanga maʻá e kakaí, ʻoku totonu ke ke kamatá ʻi fē?
Ako ʻa e ʻAutilainé
Ki muʻa ke ke fai ha fekumí, lau ʻa e ʻautilainé pea fakalaulauloto ki ai kae ʻoua kuó ke maʻu ʻa hono ʻuhingá. Fokotuʻu maʻu ʻi hoʻo fakakaukaú ʻa e kaveingá, ʻa ia ko e ʻuluʻi-kaveinga ia ʻo e malangá. Ko e hā ʻa e meʻa kuo pau ke ke akoʻi ki hoʻo kau fanongó? Ko e hā hoʻo taumuʻá?
Hoko ʻo alāanga mo e ngaahi kaveinga tokoni tefitó. ʻAnalaiso ʻa e ngaahi poini tefito ko iá. ʻOku anga-fēfē ʻa e fehokotaki ʻa e poini taki taha mo e kaveingá? ʻI lalo ʻi he poini tefito taki taha, ʻoku fakahokohoko ai ha ngaahi poini tokoni. Ko e ngaahi konga tefito ʻokú ne poupouʻi ʻa e ngaahi poini tokoní ʻoku fakahokohoko ia ʻi lalo ai. Fakakaukau ki he anga ʻo e langa hake ʻa e konga taki taha ʻo e ʻautilainé ʻi he konga ki muʻá, tataki ki he konga hono hokó, pea tokoni ke fakahoko ʻa e taumuʻa ʻo e malangá. ʻI hoʻo mahinoʻi pē ʻa e kaveingá, ko e taumuʻa ʻo e malangá, pea mo e anga hono fakahoko ʻe he ngaahi poini tefitó ʻa e taumuʻa ko iá, ʻokú ke mateuteu leva ke kamata fakahokohoko ʻa e fakamatalá.
ʻUluakí, te ke ʻiloʻi nai ʻoku ʻaonga ke fakakaukau ki hoʻo malangá ko ha fanga kiʻi malanga nounou ʻe fā pe nima, ʻoku taki taha hono poini tefito. Teuteuʻi tahataha eni.
Ko e ʻautilaine ʻoku ʻomaí ko ha meʻangāue teuteu ia. ʻOku ʻikai ʻuhinga iá ke hoko ia ko e ngaahi nouti ke fai mei ai hoʻo malangá. ʻOku hangē ia ha ʻū huí. ʻE fiemaʻu ke ke ʻai ki ai ha kakano, hangē ko e laú, ʻoange ki ai hano mafu pea hō ha moʻui ki ai.
Ngāueʻaki ʻo e Ngaahi Konga Tohitapú
Ko Sīsū Kalaisi mo ʻene kau ākongá naʻa nau langa ʻenau akonakí ʻi he ngaahi Konga Tohitapú. (Luke 4:16-21; 24:27; Ng. 17:2, 3) ʻE lava ke ke fai ʻa e meʻa tatau. Ko e ngaahi Konga Tohitapú ʻoku totonu ke hoko ko e makatuʻunga ia ʻo hoʻo malangá. ʻI he ʻikai ke fakamatalaʻi mo ngāueʻaki pē ʻa e ngaahi fakamatala kuo fai ʻi he ʻautilaine kuo ʻomaí, sio ki he anga hono poupouʻi ʻa e ngaahi fakamatala ko iá ʻe he ngaahi Konga Tohitapú, pea faiako leva mei he ngaahi Konga Tohitapú.
ʻI hoʻo teuteu hoʻo malangá, sivisiviʻi ʻa e foʻi veesi taki taha ʻoku hā ʻi he ʻautilainé. Tokanga ki he potutohí. ʻOku ʻomai nai pē ʻe he ngaahi konga tohi ʻe niʻihi ʻa e puipuituʻa ʻaonga. ʻOku ʻikai fiemaʻu ke lau kotoa ia pe fakamatala ki ai lolotonga hoʻo malangá. Filifili ʻa ia ʻoku lelei taha ki hoʻo kau fanongó. Kapau ʻokú ke nōfoʻi ʻi he ngaahi konga Tohitapu ʻoku hā ʻi he ʻautilaine kuo pulusí, ʻe ʻikai nai fiemaʻu ke ke ngāueʻaki ha toe ngaahi fakamatala Tohitapu lahi ange.
Ko e lavameʻa ʻo hoʻo malangá ʻoku fakatuʻunga ia, ʻo ʻikai ʻi he lahi ʻo e ngaahi konga Tohitapu ʻoku ngāueʻakí, ka ʻi he anga ʻo e faiakó. ʻI hoʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi konga Tohitapú, fakahaaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ngāueʻaki aí. Fakaʻatā ʻa e taimi ke ngāueʻaki ai iá. Hili hoʻo lau ha konga Tohitapu, tuku fakaava hoʻo Tohitapú ʻi hoʻo lāulea ki he konga tohí. Ngalingali ʻe fai pehē mo hoʻo kau fanongó. ʻE lava fēfē ke ke langaʻi ʻa e mahuʻingaʻia ʻa hoʻo kau fanongó pea tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu ʻaonga kakato ange mei he Folofola ʻa e ʻOtuá? (Nehe. 8:8, 12) ʻE lava ke ke fai ia ʻaki ʻa e fakamatala, talanoa fakatātā, mo hono ngāueʻaki.
Fakamatala. ʻI he teuteu ke fakamatalaʻi ha konga tohi tefito, ʻeke hifo kiate koe: ‘Ko e hā hono ʻuhingá? Ko e hā ʻoku ou ngāueʻaki ai ia ʻi heʻeku malangá? Ko e hā nai ʻe ʻeke hifo ʻe he faʻahinga ʻi he kau fanongó kia kinautolu fekauʻaki mo e veesi ko ení?’ Te ke fiemaʻu nai ke ʻanalaiso ʻa e potutohí, ko e puipuituʻá, ko e fokotuʻutuʻú, ko e mālohi ʻo e ngaahi foʻi leá mo e taumuʻa ʻa e tokotaha-tohi fakamānavaʻí. ʻOku fiemaʻu ki he meʻá ni ʻa e fekumi. Te ke maʻu ha fakamatala mahuʻinga lahi ʻi he ngaahi tohi ʻoku ʻomai ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto.” (Mt. 24:45-47, PM) ʻOua ʻe feinga ke fakamatalaʻi ʻa e meʻa kotoa pē fekauʻaki mo e vēsí, kae fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻokú ke ʻai ai ke lau ia ʻe hoʻo kau fanongó ʻi he felāveʻi mo e poini ʻoku fai ki ai ʻa e lāuleá.
Talanoa Fakatātā. Ko e taumuʻa ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá ke tataki hoʻo kau fanongó ki ha lēvolo loloto ange ʻo e mahinó pe ke tokoniʻi kinautolu ke nau manatuʻi ha poini pe tefitoʻi moʻoni kuó ke lāulea ki ai. ʻOku tokoniʻi ʻe he ngaahi talanoa fakatātaá ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻa e meʻa kuó ke tala kia kinautolú pea ke nau fakahoa ia ki ha meʻa kuo nau ʻosi ʻiloʻi. Ko e meʻa eni naʻe fai ʻe Sīsū ʻi heʻene fai ʻa ʻene Malanga ʻiloa he Moʻungá. Ko e “fanga manupuna ʻo e ʻatā,” “ngāhi lile ʻo e kelekele,” ko ha “matapa fāsiʻi,” ko ha “fale ki he maka,” pea mo e ngaahi kupuʻi lea lahi peheé naʻá ne ʻai ʻene faiakó ke mālohi, māʻalaʻala mo fakangalongataʻa.—Mt., vahe 5–7.
Ngāueʻaki. Ko hono fakamatalaʻi mo fakatātaaʻi ha konga Tohitapú ʻe ʻomai ai ʻa e ʻiló, ka ko hono ngāueʻaki ʻa e ʻilo ko iá ʻa e meʻa ʻokú ne ʻomai ʻa e ngaahi olá. Ko e moʻoni, ko e fatongia ia ʻo e faʻahinga ʻi hoʻo kau fanongó ke nau fai ki he pōpoaki ʻa e Tohitapú, ka ʻe lava ke ke tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ke nau faí. Ko hoʻo tuipau pē ʻoku mahino ki hoʻo kau fanongó ʻa e foʻi veesi ʻoku fai ki ai ʻa e lāuleá pea nau sio ki hono kaunga ki he poini ʻoku fakaeʻá, vaheʻi leva ha taimi ke fakahaaʻi kia kinautolu ʻa ʻene felāveʻi mo e tuí pea mo e ʻulungāngá. Fakamamafaʻi ʻa e ngaahi ʻaonga ʻo hono liʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau pe ʻulungaanga hala ʻa ia ʻoku ʻikai huʻufataha mo e moʻoni ʻoku fai ki ai ʻa e lāuleá.
ʻI hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo e founga ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi konga Tohitapú, manatuʻi ko e kakai ʻoku faʻuʻaki hoʻo kau fanongó ʻoku nau haʻu mei he ngaahi ʻātakai kehekehe pea nau fehangahangai mo e ngaahi tuʻunga kehekehe lahi. ʻE ʻi ai nai ʻa e faʻahinga mahuʻingaʻia foʻou, kau talavou, faʻahinga taʻumotuʻa ange, pea mo e faʻahinga ʻoku nau fāinga mo ha ngaahi palopalema fakafoʻituitui kehekehe. ʻAi hoʻo malangá ke ʻaonga pea fekauʻaki moʻoni mo e moʻuí. Fakaʻehiʻehi mei hono fai ha akonaki ʻoku hā ngali hangē ko e faʻahinga tāutaha tokosiʻi pē ʻokú ke fakakaukau ki aí.
Ngaahi Fili ʻa e Tokotaha Malangá
Ko e ngaahi fili ʻe niʻihi fekauʻaki mo hoʻo malangá kuo ʻosi fai ia maʻau. ʻOku fakahaaʻi mahino ʻa e ngaahi poini tefitó, pea ko e lahi ʻo e taimi ʻoku totonu ke ke fai ai ʻa e lāulea ʻi he kaveinga tokoni tefito taki taha ʻoku fakahaaʻi mahino mai ia. Ko e ngaahi fili kehé ʻoku ʻaʻau ia ke ke fai. Te ke fili nai ke fakamoleki ʻa e taimi lahi ange ʻi he ngaahi poini tokoni pau, pea siʻisiʻi ange ʻi he ngaahi poini tokoni kehé. ʻOua ʻe fakakaukau kuo pau ke ke fakamatalaʻi ʻi he tuʻunga tatau ʻa e poini tokoni kotoa pē. ʻE fakatupunga nai ʻe he meʻa ko iá ke ke fakavaveʻi ʻa e fakamatalá pea lōmekina ai hoʻo kau fanongó. ʻE lava fēfē ke ke fakapapauʻi ʻa e meʻa ke fakahoko kakato angé pea mo ia ke lave nounou pē ki ai, pe tukú? ʻEke hifo kiate koe: ‘Ko fē ʻa e ngaahi poini te ne tokoniʻi au ke u fakahaaʻi ʻa e foʻi fakakaukau tefito ʻo e malangá? Ko fē ʻoku lava ke ne ʻomai ʻa e meʻa ʻe malava lahi taha ke maʻu ʻaonga ai ʻeku kau fanongó? ʻE fakavaivaiʻi ʻe hono liʻaki ha konga Tohitapu pau ʻoku hā pea mo ha poini felāveʻi mo ia ʻa e hokohoko ʻo e fakamoʻoni ʻa ia ʻoku fakahokó?’
Tokanga lelei ke fakaʻehiʻehi mei hono fakahū ki ai ha fakamahamahalo pe fakakaukau fakafoʻituitui. Naʻa mo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ʻa Sīsū Kalaisi, naʻá ne fakaʻehiʻehi mei he lea ‘meiate ia peé.’ (Sione 14:10) Fakatokangaʻi ange ko e ʻuhinga ʻoku haʻu ai ʻa e kakaí ki he ngaahi fakataha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke fanongo ki he lāulea ʻi he Tohitapú. Kapau kuó ke hoko ʻo vakai ki ai ko ha tokotaha malanga lelei, ngalingali koeʻuhi pē ko hoʻo tōʻongaʻaki ʻa e tohoakiʻi ʻo e tokangá, ʻo ʻikai kiate koe, ka ki he Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻI he meʻá ni, ʻoku fakahoungaʻi ai hoʻo ngaahi malangá.—Fili. 1:10, 11.
ʻI hono liliuʻi ha ʻautilaine faingofua ki ha fakamatalaʻi lelei ʻo e ngaahi Konga Tohitapú, ʻoku fiemaʻu he taimí ni ke ke ʻahiʻahiʻi hoʻo malangá. ʻOku ʻaonga ke fai leʻo-lahi ia. Ko e meʻa mahuʻingá ke fakapapauʻi ʻokú ke maʻu lelei ʻi ho ʻatamaí ʻa e ngaahi poiní kotoa. Kuo pau ke ke malava ʻo ʻai ho lotó ki hoʻo malangá, hō ʻa e moʻuí ki hoʻo fakamatalá, pea fai hano fakahoko faivelenga ʻo e moʻoní. Ki muʻa ke fakahoko hoʻo malangá, ʻeke hifo kiate koe: ‘Ko e hā ʻoku ou ʻamanaki ke fakahokó? ʻOku eʻa ʻa e ngaahi poini tefitó? Kuó u ʻai moʻoni ʻa e ngaahi Konga Tohitapú ko e makatuʻunga ia ʻo ʻeku malangá? ʻOku fakanatula ʻa e tataki atu ʻe he poini tefito taki taha ki hono hokó? ʻOku langa hake ʻe he malangá ʻa e houngaʻia kia Sihova mo ʻene ngaahi tokonakí? ʻOku felāveʻi hangatonu ʻa e fakamulitukú mo e kaveingá, fakahaaʻi ki he kau fanongó ʻa e meʻa ke nau faí, pea ueʻi kinautolu ke nau fai ia?’ Kapau ʻoku lava ke ke tali ʻio ki he ngaahi fehuʻí ni, ʻokú ke ʻi he tuʻunga leva ke ‘fai ʻa e meʻa lelei ʻaki ʻa e ʻiló,’ ke ʻaonga ki he fakatahaʻangá pea ki hono fakahīkihikiʻi ʻo Sihová!—Pal. 15:2, NW.