VAHE 9
Ngaahi Founga ʻo Hono Malangaʻi ʻa e Ongoongo Leleí
ʻI HE hoko ʻa Sīsū ko e tokotaha fanongonongo longomoʻui ʻo e ongoongo leleí, naʻá ne fokotuʻu ai ha faʻifaʻitakiʻanga ki hono kau muimuí. Naʻá ne tamuʻomuʻa ʻi he ʻalu ki he kakaí, ʻo talanoa mo faiako ʻi honau ngaahi ʻapí pea ʻi he ngaahi feituʻu kakaí. (Māt. 9:35; 13:36; Luke 8:1) Naʻe talanoa ʻa Sīsū ki he faʻahinga tāutaha, akoʻi hono kau muimuí fakaekinautolu pē, pea talanoa mo e falukunga kakai naʻe aʻu ki he toko laui afé. (Mk. 4:10-13; 6:35-44; Sione 3:2-21) Naʻá ne ngāueʻaongaʻaki ʻa e faingamālie kotoa pē ke leaʻaki ai ʻa e ngaahi lea ʻo e fakalototoʻa mo e ʻamanaki. (Luke 4:16-19) Naʻa mo e taimi naʻá ne fiemaʻu ai ha mālōlō mo ha fakamāmālohí, naʻe ʻikai te ne tukunoaʻi ʻa e ngaahi faingamālie ke faifakamoʻoni aí. (Mk. 6:30-34; Sione 4:4-34) ʻI heʻetau lau ʻa e ngaahi fakamatala fakamānavaʻi fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú, ʻikai ʻoku ueʻi ai kitautolu ke tau faʻifaʻitaki kiate ia? Ko e moʻoni ʻoku ueʻi kitautolu, ʻo hangē tofu pē ko ia naʻe hoko ki he kau ʻapositoló.—Māt. 4:19, 20; Luke 5:27, 28; Sione 1:43-45.
2 Fakakaukau atu ki he ngaahi faingamālie ʻoku fakaava mai ki he kau Kalisitiane he ʻaho ní ke nau kau ai ʻi he ngāue naʻe kamataʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he meimei taʻu ʻe 2,000 ki muʻá.
MALANGA MEI HE FALE KI HE FALE
3 ʻI he tuʻunga ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoku tau ʻiloʻi ʻa e mahuʻinga ʻo hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá mei he fale ki he fale ʻi ha founga fokotuʻutuʻu maau. Kuo tau ngāueʻaki lahi ʻaupito ʻa e founga ko ʻení ʻo hoko ai ia ko hotau fakaʻilonga makehe. Ko e fakapotopoto ko ia ʻo hono ngāueʻaki ʻa e foungá ni ke aʻu ai ki he kakai ʻe laui miliona ʻi ha kiʻi vahaʻa taimi nounou, kuo fakamoʻoniʻi ia ʻi he ngaahi ola fakafiefia kuo maʻú. (Māt. 11:19; 24:14) Ko e ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé kuo fakamoʻoniʻi ʻene hoko ko ha founga lelei ia kiate kitautolu ke fakahāhā ai ʻa e ʻofa kia Sihova mo hotau kaungāʻapí.—Māt. 22:34-40.
4 Ko e malanga fale-ki-he-falé ʻoku ʻikai ko ha toki founga foʻou fakaeonopooni ia ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku lave ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki heʻene faiako ʻi he ngaahi ʻapi ʻo e kakaí. ʻI heʻene fakamatala ki he kau mātuʻa ʻi ʻEfesoó ʻo fekauʻaki mo ʻene ngāue fakafaifekaú, naʻá ne pehē: “Mei he ʻuluaki ʻaho naʻá ku tūʻuta ai ʻi he vahefonua ʻo ʻĒsiá, . . . naʻe ʻikai ke u tauholomui mei hono tala atu kiate kimoutolu ha meʻa pē ki haʻamou lelei pea mei hono akoʻi kimoutolu . . . mei he fale ki he fale.” ʻI he founga ko ʻení mo e ngaahi founga kehe, ko Paula naʻe “faifakamoʻoni fakaʻāuliliki fakatouʻosi ki he kau Siú pea ki he kau Kalisí ʻo fekauʻaki mo e fakatomala ki he ʻOtuá pea mo e tui ki hotau ʻEiki ko Sīsuú.” (Ngā. 20:18, 20, 21) ʻI he taimi ko iá, naʻe fakaʻaiʻai ʻe he kau ʻemipola Lomá ʻa e tauhi ʻaitolí, pea ko e tokolahi naʻa nau “manavahē ange ki he ngaahi ʻotuá.” Naʻe ʻi ai ʻa e fiemaʻu fakavavevave ki he kakaí ke nau kumi ki he “ʻOtua ko ia naʻá ne ngaohi ʻa e māmaní mo e ngaahi meʻa kotoa ʻi aí,” ʻa e Tokotaha naʻá ne “talaki ki he kakai ʻi he feituʻu kotoa pē ke nau fakatomala.”—Ngā. 17:22-31.
5 ʻI he ʻahó ni, ko e fiemaʻu ke aʻu ki he kakaí mo e ongoongo leleí ʻoku toe mātuʻaki fiemaʻu fakavavevave ange ia. Ko e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení ʻoku fakaofiofi vave ʻaupito mai. ʻI he ʻiloʻi ʻa e fiemaʻu ko ʻení, ʻoku ueʻi ai kitautolu ke fakalahi ʻetau ngaahi feingá. ʻOku ʻikai ha toe founga kuo maʻu ʻe lelei ange ʻi he founga fuoloa ola lelei ko eni ʻi he kumi mei he fale ki he fale ʻa e faʻahinga ʻoku nau fiekaia ki he moʻoní. ʻOku ola lelei ia ʻi he ʻahó ni ʻo hangē pē ko ʻene ola lelei ʻi he ngaahi ʻaho ʻo Sīsuú mo e kau ʻapositoló.—Mk. 13:10.
6 ʻOku malava ke ke kau kakato ki he ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé? Kapau ko ia, ʻoku lava ke ke fakapapauʻi ʻoku hōifua mai ʻa Sihova kiate koe. (ʻIsi. 9:11; Ngā. 20:35) Ko e ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé ʻe ʻikai nai faingofua ia kiate koe. Mahalo pē ʻoku ʻi ai hao ngaahi fakangatangata fakaesino, pe ʻokú ke malanga ʻi ha feituʻu ngāue ʻa ia ʻoku ʻikai fie fanongo ai ʻa e kakai tokolahi. ʻE aʻu nai ʻo ʻi ai ʻa e ngaahi fakataputapui fakapuleʻanga. Mahalo ʻokú ke mā pea ʻe faingataʻa nai kiate koe ke kamataʻi ha ngaahi fepōtalanoaʻaki mo e kau solá. Ko ia, ʻi he taimi kotoa pē ʻokú ke kau ai ki he ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé, te ke hokosia ai ha kiʻi loto-hohaʻa. ʻOua ʻe loto-siʻi. (ʻEki. 4:10-12) Ko ho ngaahi tuʻungá ʻoku meimei tatau pē ia mo e ngaahi tuʻunga ʻoku ʻi ai ho fanga tokoua ʻi he ngaahi feituʻu kehé.
7 Naʻe talaʻofa ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá: “Vakai, ʻoku ou ʻiate kimoutolu ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo aʻu ki he fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá.” (Māt. 28:20) ʻOku fakaivimālohiʻi kitautolu ʻe he talaʻofa ko iá ʻi he ngāue ngaohi ākongá. ʻOku tau ongoʻi hangē ko e ʻapositolo ko Paulá, ʻi heʻene pehē: “ʻOku ou malava ʻa e meʻa kotoa pē koeʻuhi ʻoku ou maʻu ʻa e ivi fakafou ʻi he tokotaha ko ia ʻokú ne ʻomai kiate au ʻa e mālohí.” (Fil. 4:13) Ngāueʻaki kakato ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu ʻa e fakatahaʻangá ke kau ʻi he faifakamoʻoni fale-ki-he-falé. ʻI hoʻo ngāue fakataha mo e niʻihi kehé, te ke maʻu ai ʻa e fakalototoʻa mo e tokoni fakafoʻituitui. Lotu ki ha tokoni ke ikuʻiʻaki ha fakafaingataʻaʻiaʻanga pē te ke fehangahangai nai mo ia, pea feinga tōtōivi ʻi ho tuʻunga ko ha tokotaha malanga ʻo e ongoongo leleí.—1 Sio. 5:14.
8 ʻI hoʻo talanoa ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo e ongoongo leleí, te ke maʻu ai ʻa e ngaahi faingamālie ke talanoa kiate kinautolu ʻa e “ʻuhinga ki he ʻamanaki ʻoku mou maʻú.” (1 Pita 3:15) Te ke hoko ai ʻo ʻiloʻi lahi ange ʻa e faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e ʻamanaki ki he Puleʻangá pea mo e faʻahinga ʻoku ʻikai ʻi ai haʻanau ʻamanakí. (ʻAi. 65:13, 14) Te ke maʻu ʻa e fiemālie ʻi he ʻiloʻi kuó ke talangofua ki he fekau ʻa Sīsū ke ‘ʻai hoʻo māmá ke ulo atu,’ pea ʻe aʻu nai ai ʻo ke maʻu ʻa e monū ko hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau ʻiloʻi ʻa Sihova mo e moʻoni ʻa ia ʻoku taki atu ki he moʻui taʻengatá.—Māt. 5:16; Sione 17:3; 1 Tīm. 4:16.
9 ʻOku fai ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu ki he ngāue fale-ki-he-fale ʻi he ngaahi fakaʻosinga ʻo e uiké pea pehē ki he lolotonga ʻo e uiké. ʻI he ngaahi feituʻu ʻoku faingataʻa ai ke maʻu ʻa e kakaí ʻi ʻapi he lolotonga ʻo e ʻahó, ʻoku fokotuʻutuʻu ai ʻe he ngaahi fakatahaʻanga ʻe niʻihi ke faifakamoʻoni ʻi he taimi efiafí. ʻOku hehema lahi ange ʻa e kakaí ke talitali ha kau ʻaʻahi ʻi he hoʻatā efiafí pe ko e efiafí kae ʻikai ko e taimi pongipongí.
KUMI KI HE FAʻAHINGA ʻOKU TĀÚ
10 Naʻe fakahinohinoʻi ʻe Sīsū ʻa ʻene kau ākongá ke nau “kumi” ki he faʻahinga ʻoku tāú. (Māt. 10:11) Ko ʻene kumi ki he faʻahinga ko ia naʻe hehema totonú naʻe ʻikai ke ngata pē ia ʻi he ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé. Ko e moʻoni, naʻá ne fai ha fakamoʻoni ʻi he taimi faingamālie kotoa pē, fakatouʻosi ʻi he founga anga-maheni mo e founga ʻikai anga-maheni. (Luke 8:1; Sione 4:7-15) Naʻe toe faifakamoʻoni foki ʻa e kau ʻapositoló ki he kakaí ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe.—Ngā. 17:17; 28:16, 23, 30, 31.
Ko ʻetau taumuʻá ia ke aʻu mo e pōpoaki ʻo e Puleʻangá ki he tokotaha kotoa pē ʻe ala lavá
11 ʻOku pehē pē ʻi he ʻahó ni, ko ʻetau taumuʻá ia ke aʻu mo e pōpoaki ʻo e Puleʻangá ki he tokotaha kotoa pē ʻe ala lavá. ʻOku ʻuhinga ʻení ko e faʻifaʻitaki kia Sīsū mo ʻene kau ʻapositoló ʻi heʻenau founga ngāue ngaohi ākongá pea pehē foki ki he ʻiloʻilo fekauʻaki mo e ngaahi maliuliu ʻo e taimí pea mo e kehekehe ʻo e ngaahi tuʻunga ʻo e kakai ʻi hotau feituʻu ngāué. (1 Kol. 7:31) Ko e fakatātaá, kuo lavameʻa ʻa e kau malangá ʻi he ʻaʻahi ki he kakai ʻi he ngaahi feituʻu pisinisí. Kuo fakamoʻoniʻi ʻa e lavameʻa ʻa e faifakamoʻoni ʻi he halá ʻi he ngaahi fonua lahi, pea pehē ki he faifakamoʻoni ʻi he ngaahi paʻaké, ngaahi feituʻu tauʻanga meʻalelé, pe ko ha feituʻu pē ʻe lava ke maʻu ai ʻa e kakaí. Kuo fokotuʻu ʻe he ngaahi fakatahaʻanga ʻe niʻihi ha ʻū tēpile pe meʻa tuʻuaki tohi fakavaʻe ʻi honau ngaahi feituʻu ngāué. Tānaki atu ki ai, ʻe fokotuʻutuʻu nai ʻe he ʻōfisi vaʻá ha faifakamoʻoni makehe ʻi he ngaahi feituʻu kakai ʻi he ngaahi kolo lalahí ʻa ia ʻoku lahi ai ʻa e feʻaluʻaki holo ʻa e kakaí, ʻo ngāueʻaki ʻa e faʻahinga mei he ngaahi fakatahaʻanga kehekehe. Ko hono olá, ʻe lava ke fai ai ʻa e talanoa fekauʻaki mo e ongoongo leleí pea mo e faʻahinga ʻoku ʻikai te nau ʻi honau ʻapí ʻi he taimi ʻoku ʻaʻahi atu ai ʻa e kau malangá.
12 ʻI heʻetau fetaulaki mo e faʻahinga ʻi he feituʻu kakaí ʻa ia ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he pōpoaki ʻa e Tohi Tapú, ʻe lava ke tau tuʻuaki ha tohi ʻoku feʻungamālie. Ke fakatupulekina ʻa e mahuʻingaʻiá, ʻe lava ke ke ʻoange hoʻo fakamatala fetuʻutakí ki he tokotaha mahuʻingaʻiá pea fokotuʻutuʻu ke fai ha toe ʻaʻahi, tataki ia ki he jw.org pe ʻoange kiate ia ʻa e tuʻasila ki he feituʻu ofi taha ʻoku fai ai ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá. ʻE lava ke ke ʻiloʻi ko e faifakamoʻoni ʻi he feituʻu kakaí ko ha founga fakafiefia ia ke fakalahi ai ʻa hoʻo ngāue fakafaifekaú.
13 Kae kehe, ko hono fanongonongo ʻa e ongoongo leleí ʻoku ʻikai ko e meʻa kotoa pē ia ʻoku kau ki he ngāue kuo vaheʻi mai ki he kau Kalisitiane ʻi he ʻaho ní. Kapau ʻokú ke loto ke ke lavameʻa ʻi hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau tali ʻa e moʻoni ʻoku taki atu ki he moʻuí, ʻe fiemaʻu ia ke ke fai ha toutou ʻaʻahi ki he faʻahinga mahuʻingaʻiá kae lava ke nau fakalakalaka ʻo hoko ko e kau Kalisitiane matuʻotuʻa.
FAI ʻA E NGAAHI TOE ʻAʻAHI
14 Naʻe tala ange ʻe Sīsū ki hono kau muimuí: “Te mou hoko ko e kau fakamoʻoni kiate au . . . ki he feituʻu taupotu taha ʻo e māmaní.” (Ngā. 1:8) Ka naʻá ne toe tala ange kiate kinautolu: “Ko ia ai, mou ō ʻo ngaohi ko e kau ākonga ʻa e kakai ʻo e ngaahi puleʻanga kotoa pē, . . . pea akoʻi kinautolu ke nau tauhi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē kuó u fekau atu kiate kimoutolú.” (Māt. 28:19, 20) Ko hono fai ʻa e ngaahi toe ʻaʻahí ʻe lava ke hoko ia ko ha matavai ʻo e fiefia ʻi he ngāue ʻa Sihová. Ko e kakai ne nau fakahāhā ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he ongoongo leleí ʻi he taimi naʻá ke ʻuluaki ʻaʻahi ai kiate kinautolú ʻe ngalingali te nau fiefia ke toe sio kiate koe. ʻI he vahevahe atu kiate kinautolu ha toe fakamatala Fakatohitapu lahi angé, ʻe lava ke ke fakaivimālohiʻi ai ʻa ʻenau tui ki he ʻOtuá pea tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa ʻenau fiemaʻu fakalaumālié. (Māt. 5:3) Kapau te ke teuteu lelei pea fokotuʻutuʻu ke fai ʻa e toe ʻaʻahí ʻi he taimi faingamālie kia kinautolú, ʻe lava nai ai ke ke kamata ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapi. ʻI he fai peheé ʻe hoko ko e taumuʻa anga-maheni ia ʻa hoʻo fai ko ia ʻa e ngaahi toe ʻaʻahí. ʻOku ʻikai ke tau tō pē ʻa e tenga ʻo e moʻoní ka ʻoku tau toe fuʻifuʻi ia.—1 Kol. 3:6.
15 Ko hono fai ʻa e ngaahi toe ʻaʻahí ʻoku hoko ia ko e pole ki he niʻihi. Mahalo kuó ke hoko koe ʻo pōtopotoʻi ʻi hono fai ha tuʻuaki nounou ʻo e ongoongo leleí, pea ʻokú ke fiefia ʻi he tafaʻaki tefito ko ia ʻo e ngāue fakafaifekaú. Ka ʻi hoʻo fakakaukau atu ke foki ʻo toe fetalanoaʻaki mo e tokotaha-ʻapí fekauʻaki mo e Tohi Tapú, ʻe hā ngali mātuʻaki faingataʻa ia. Ko e teuteu leleí ʻe fakalahi ai hoʻo loto-maʻú. Fakapapauʻi ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻaonga mei he fakataha lolotonga e uiké. ʻE lava foki ke ke fakaafeʻi ha tokotaha malanga taukei ange ke ke ʻalu mo ia.
FAKAHOKO ʻA E NGAAHI AKO TOHI TAPU ʻI ʻAPI
16 ʻI he talanoa ki he tokotaha ului Siu ko ia naʻá ne lau ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, naʻe ʻeke ange ai kiate ia ʻe he ʻevangeliō ko Filipé: “ʻOkú ke ʻiloʻi moʻoni ʻa e meʻa ʻokú ke laú?” Naʻe tali ange ʻa e tangatá: “ʻE lava fēfē ke faifai ange peá u ʻiloʻi ʻo ka ʻikai ʻi ai ha taha ke ne tataki au?” ʻOku tala mai ʻe he fakamatala Fakatohitapu ʻi he Ngāue vahe 8, naʻe hanga ʻe Filipe ʻo “fakahā kiate ia ʻa e ongoongo lelei ʻo fekauʻaki mo Sīsuú.” (Ngā. 8:26-36) ʻOku ʻikai ke tau ʻiloʻi pe ko e hā ʻa e fuoloa ʻo e talanoa ʻa Filipe mo e tangatá, ka naʻe fakamatalaʻi ʻe Filipe ʻa e ongoongo leleí ʻo aʻu ki he tuʻunga ko e hoko ʻa e tangatá ʻo tui peá ne kole leva ke papitaiso. Naʻá ne hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi.
17 ʻI he ʻahó ni ʻoku ʻikai maheni ʻa e tokolahi mo e Tohi Tapú, ko ia ʻe fiemaʻu nai ke fai ha ngaahi toe ʻaʻahi lahi ki ai mo ha ako fakaikiiki ʻi ha ngaahi uike, ngaahi māhina, pea aʻu ki he taʻu ʻe taha pe lahi ange ai ki muʻa ke nau lava ʻo langa hake ʻenau tuí pea taau ke papitaiso. Ka ko hoʻo kātakí mo e tokoni ʻofa ʻi hono tokoniʻi ʻa e faʻahinga loto-totonú ke nau hoko ko e kau ākongá ʻoku ʻi ai pē hono pale ʻoʻona, ʻo hangē pē ko ia naʻe leaʻaki ʻe Sīsuú: “ʻOku ʻi ai ʻa e fiefia lahi ange ʻi he foaki atú ʻi he maʻu maí.”—Ngā. 20:35.
18 ʻOku ʻikai ha veiveiua te ke loto ke fakahoko ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapi ʻo ngāueʻaki ʻa e taha ʻo e ʻū tohi ʻa ia kuo faʻu ʻo fakatefito ki he taumuʻa ko iá. ʻI hoʻo ngāueʻaki ʻa e fakahinohino mei he fakataha lolotonga e uiké pea ngāue mo e kau faiako taukei ʻi he fakatahaʻangá, ʻe malava ke ke fakahoko ha ngaahi ako ola lelei, ʻi hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisi.
19 Kapau ʻokú ke fiemaʻu ha tokoni ʻi hono kamata mo hono fakahoko ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapi, ʻeke tauʻatāina ia ki he taha ʻo e kau mātuʻá pe ko ha kaungā-Fakamoʻoni ʻa ia ʻokú ne ola lelei ʻi hono fai ʻa e ako Tohi Tapú. Ko e ngaahi fokotuʻu ʻoku hā ʻi he Polokalama Ngāue ki he Fakataha Moʻuí mo e Ngāue Fakafaifekaú pea ʻoku fakahāhā ʻi he fakatahá, te ne tokoniʻi koe. Falala kia Sihova pea fakahaaʻi hoʻo holí ʻi he lotu. (1 Sio. 3:22) Ko ia, kapau ʻe malava, ʻai ko hoʻo taumuʻá ia ke fakahoko ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapi ʻo tānaki atu ia ki ha ako pē ʻokú ke fakahoko nai mo ho fāmilí. ʻI hoʻo fakahoko ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú, ʻe tupulaki ai ʻa hoʻo fiefia ʻi he ngāue fakafaifekaú.
TATAKI ʻA E FAʻAHINGA MAHUʻINGAʻIÁ KI HE KAUTAHA ʻA SIHOVÁ
20 ʻI heʻetau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau hoko ʻo ʻiloʻi ʻa Sihova ko e ʻOtuá pea hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku nau hoko ai ko e konga ʻo e fakatahaʻangá. ʻE fai ʻe he kau ako Tohi Tapú ha fakalakalaka fakalaumālie pea tupu ʻo matuʻotuʻa kapau te nau ʻiloʻi ʻa e kautaha ʻa Sihová pea ngāue fāitaha mo ia. ʻOku mahuʻinga hono akoʻi kinautolu ki he founga ke nau fai pehē aí. Ko e ngaahi vitiō mo e polosiua Ko Hai ʻOkú Ne Fai ʻa e Finangalo ʻo Sihová ʻi he ʻAho Ní? kuo fakatefito hono teuteuʻí ki he taumuʻa ko ʻení. ʻE lava foki ke ʻaonga ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala ʻi he Vahe 4 ʻo e tohi ko ení.
21 ʻI hoʻo fuofua kamata pē ʻa hoʻo talanoa Fakatohitapú, tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne sio ʻoku ngāueʻaki ʻe Sihova ha kautaha ke fakahokoʻaki ʻa e ngāue fakamalangá ʻi he māmaní he ʻahó ni. Fakahaaʻi ʻa e mahuʻinga ʻetau ngaahi tohi tokoni ako Tohi Tapú, pea fakamatala ki he founga ʻoku faʻu mo tufaki ai ia ʻi māmani lahi ʻe he kau ngāue pole ʻa ia kuo nau ʻosi fakatapui ki he ʻOtuá. Fakaafeʻi ʻa hoʻo tokotaha ako Tohi Tapú ke mo ō fakataha ki he ngaahi fakataha ʻi he Fale Fakatahaʻangá. Fakamatalaʻi ʻa e founga hono fakahoko ʻo e ngaahi fakatahá, pea fakafeʻiloaki ia ki he ngaahi kaungāmeʻa ʻi aí. Te ke toe loto foki ke tokoniʻi ia ke maheni mo e Kau Fakamoʻoni kehé ʻi he ngaahi ʻasemipilī pea mo e ngaahi fakataha-lahí. ʻI he ngaahi taimi ko ʻení pea mo e ngaahi taimi kehe, tuku ke sio tonu ʻa e tokotaha foʻoú ki he anga hono fakahāhā ʻe he kakai ʻa Sihová ʻa e ʻofá, ko e fakaʻilonga ʻoku ʻiloʻiʻaki ʻa e kau Kalisitiane moʻoní. (Sione 13:35) ʻI he tupulekina ʻa e mahuʻingaʻia ʻa e tokotahá ʻi he kautaha ʻa Sihová, te ne ʻunuʻunu ofi ange ai kia Sihova.
NGĀUEʻAKI ʻA E ʻŪ TOHI FAKATOHITAPÚ
22 Naʻe hoko ʻa e muʻaki kau Kalisitiané ko e kau malanga faivelenga ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. Naʻa nau faʻu ʻa e ngaahi tatau ʻo e Tohi Tapú ki heʻenau ngāueʻaki fakafoʻituituí mo e ako ʻa e fakatahaʻangá. Naʻa nau fakalototoʻaʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau lau ʻa e moʻoni ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. Naʻe siʻisiʻi ʻenau ngaahi tatau tohinimá pea naʻa nau fakamahuʻingaʻi lahi ia. (Kol. 4:16; 2 Tīm. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Pita 1:1) ʻI he ʻahó ni, ʻoku ngāueʻaki ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e ngaahi founga pulusi fakaeonopooni ke pulusi ai ʻa e ngaahi Tohi Tapu mo e ngaahi tohi ʻoku tokoni ki he ako Tohi Tapú ʻe laui teau miliona. ʻOku kau ki heni ʻa e ngaahi tuleki, polosiua, tohi mo e ngaahi makasini ʻi he ngaahi lea ʻe lauingeau.
23 ʻI hoʻo vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki he niʻihi kehé, fakapapauʻi ke ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tohi tokoni ki he ako Tohi Tapú ʻa ia kuo tokonaki mai ʻe he kautaha ʻa Sihová. ʻI he ʻilo ki he lahi ʻa hoʻo maʻu ʻaonga fakafoʻituitui mei hono lau mo ako ʻa e ʻū tohi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, te ne ueʻi ai koe ke ke vahevahe atu ia ki he niʻihi kehé.—Hep. 13:15, 16.
24 ʻOku ʻalu ke tokolahi ange ʻa e kakai ʻoku nau ngāueʻaki ʻa e ʻInitanetí ko ʻenau maʻuʻanga fakamatala tefitó ia. Ko ia, tānaki atu ki he ʻū tohi Fakatohitapú kuo hoko ai ʻetau uepisaiti fakaʻofisiale, jw.org, ko ha meʻangāue ola lelei ia ki hono vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí. ʻOku lava ʻe he faʻahinga tāutaha takatakai he māmaní ke nau ngāueʻaki ʻa e komipiutá ke lau pe fanongo ki he ngaahi hiki-leʻo ʻo e Tohi Tapú mo e ʻū tohi Fakatohitapú ʻi he ngaahi lea ʻe lauingeau. Ko e faʻahinga ko ia ʻoku toumoua ke talanoa mo kitautolú pe nofo ʻi he ngaahi feituʻu ʻa ia ʻoku siʻi honau faingamālie ke talanoa mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoku malava ke nau ngāueʻaki ʻa e jw.org ʻi honau ʻapí tonu ke sivisiviʻi ʻetau ngaahi tuí.
25 ʻI heʻene peheé, ʻoku tau tuʻuaki ai ʻa e jw.org ʻi he faingamālie kotoa pē. Kapau ʻoku ʻeke ʻe he tokotaha-ʻapí ha fehuʻi fekauʻaki mo ʻetau tuí, ʻe lava ke tau ngāueʻaki ha meʻangāue fakaʻilekitulōnika pe komipiuta ke fakahaaʻi kiate ia ʻa e talí he taimi pē ko iá. Kapau ʻoku tau fetaulaki mo ha taha ʻokú ne lea ʻi ha lea ʻe taha ʻo kau ai ʻa e lea fakanoá, ʻe lava ke tau tataki ia ki heʻetau uepisaití ke maʻu ʻa e Tohi Tapú mo e ʻū tohi Fakatohitapú ʻi heʻene leá. Kuo ngāueʻaki ʻe he kau malanga tokolahi ʻa e taha ʻo ʻetau ngaahi vitiō ʻi he uepisaití ke kamata ha fetalanoaʻaki Fakatohitapu.
FAIFAKAMOʻONI ʻI HE FOUNGA ʻIKAI ANGA-MAHENÍ
26 Naʻe pehē ʻe Sīsū ki he faʻahinga naʻe tokanga ki heʻene leá: “Ko kimoutolú ko e maama ʻo e māmaní. . . . Mou ʻai hoʻomou māmá ke ulo atu ki he kakaí, koeʻuhí ke nau sio ki hoʻomou ngaahi ngāue leleí pea nau ʻoatu ai ʻa e lāngilangí ki hoʻomou Tamai ʻoku ʻi hēvaní.” (Māt. 5:14-16) Ko e kau ākonga ko ia naʻa nau tapua atu ʻa e ngaahi founga ʻa e ʻOtuá ʻi he faʻifaʻitaki kia Sīsuú, ʻa ia naʻá ne pehē fekauʻaki mo ia tonu: “Ko aú ko e maama ʻo e māmaní.” Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ki he kau Kalisitiané ʻi hono ʻai ke ulo atu “ʻa e maama ʻo e moʻuí” ke maʻu ʻaonga mei ai ʻa e faʻahinga kotoa te nau fanongó.—Sione 8:12.
27 Naʻe pehē pē hono hanga ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻo fokotuʻu mai ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ke tau muimui ki ai. (1 Kol. 4:16; 11:1) ʻI heʻene ʻi ʻAtenisí, naʻá ne faifakamoʻoni ai ʻi he ʻaho kotoa pē ʻi he feituʻu faiʻanga fakataú ki he faʻahinga naʻe ʻi aí. (Ngā. 17:17) Naʻe muimui ʻa e kau Kalisitiane ʻi Filipaí ki heʻene faʻifaʻitakiʻangá. ʻI he ʻuhinga ko iá, naʻe lava ke tohi ʻa Paula kiate kinautolu naʻa nau nofo “ʻi he lotolotonga ʻo ha toʻutangata pikopiko mo mioʻi,” ʻa ia naʻa nau “ulo atu ai ko e ngaahi maamaʻanga ʻi he māmaní.” (Fil. 2:15) Te tau lava ʻi he ʻahó ni ke tau ʻai ʻa e moʻoni ʻo e Puleʻangá ke ulo atu ʻi heʻetau ngaahi leá mo e ngāué ʻi ha taimi pē ʻoku maʻu ai ha faingamālie ke tau talanoa ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo e ongoongo leleí. Ko e moʻoni, ko ʻetau faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he tuʻunga ko e kakai faitotonu mo anga-tonú, ʻe lava ʻe he meʻa ko iá ʻo tohoakiʻi ʻa e tokanga ʻa e kakaí ki he moʻoni ko ia ko kitautolú ʻoku tau kehe mei he māmaní. Kae kehe, kapau te tau tala kiate kinautolu ʻa e ongoongo leleí te nau hoko ai ʻo ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku tau kehe aí.
28 Ko e tokolahi ʻo e kakai ʻa Sihová ʻoku nau talaki ʻa e ongoongo leleí ki he faʻahinga ʻoku nau fetaulaki mo ia ʻi he ngāué, ʻi he ʻapiakó, ʻi he ngaahi meʻalele uta pāsesé pe ʻi ha feituʻu pē ʻoku fai ai ʻenau ngaahi ngāue fakaʻahó. ʻI heʻetau fefonongaʻakí, ʻe lava ke tau maʻu ai ha faingamālie ke talanoa ki hotau kaungāfonongá. ʻI he tuʻunga fakatāutahá, kuo pau ke tau tokanga ki he ngaahi faingamālié ke liliu ai ha fetalanoaʻaki anga-maheni ki ha faifakamoʻoni. Tau hoko ʻo mateuteu ke talanoa ki he niʻihi kehé ʻi he taimi faingamālie kotoa pē.
29 ʻE ueʻi kitautolu ke tau fai iá kapau te tau manatuʻi ʻoku tau fakahīkihikiʻi ai ʻa hotau Tokotaha-Fakatupú mo fakalāngilangiʻi ʻa hono huafá. Tānaki atu ki ai, ʻe lava ke tau tokoniʻi ʻa e faʻahinga loto-totonú ke nau hoko ʻo ʻiloʻi ʻa Sihova ka nau lava mo kinautolu foki ke tauhi kiate ia pea maʻu ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻuí ʻa ia ʻoku maʻu mei he tui kia Sīsū Kalaisí. ʻOku fakahōifua kia Sihova ʻa e ngaahi feinga peheé pea ʻoku vakai ki ai ko ha ngāue toputapu.—Hep. 12:28; Fkh. 7:9, 10.
FEITUʻU NGĀUÉ
30 Ko e finangalo ia ʻo Sihová ke malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻi māmani lahi fakatouʻosi ʻi he ngaahi koló mo e ngaahi feituʻu ʻutá. Ke fakahoko ʻení, ʻoku maʻu ai ʻe he ngaahi fakatahaʻangá pea pehē ki he niʻihi tāutaha ʻoku nau ngāue ʻi he ngaahi feituʻu mamaʻó ʻa e ngaahi feituʻu ngāue kuo vaheʻi mei he ʻōfisi vaʻá. (1 Kol. 14:40) ʻOku faitatau eni mo e fokotuʻutuʻu naʻe tataki ʻe he ʻOtuá ʻi he ʻuluaki senitulí. (2 Kol. 10:13; Kal. 2:9) ʻI he tupulaki vave ʻa e ngāue ʻo e Puleʻangá ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni, ʻoku fakahoko ai ʻa e meʻa lahi ʻi he taimi ʻoku fokotuʻutuʻu maau ai ʻa e ngāue ʻi he feituʻu ngāue ʻa e fakatahaʻangá.
31 Ko e fokotuʻutuʻu ko ení ʻoku tokangaʻi ia ʻe he ʻovasia ngāué. ʻE fai nai ʻe ha sevāniti fakafaifekau ʻa hono vahe ko ia ʻa e ngaahi feituʻú. ʻOku ʻi ai ʻa e tafaʻaki ʻe ua ʻo e ngaahi feituʻu ngāué, feituʻu ngāue fakakulupu mo e feituʻu ngāue fakafoʻituitui. ʻI he feituʻu ʻoku siʻisiʻi ai ʻa e feituʻu ngāué, ko e kau ʻovasia kulupú te nau maʻu ha feituʻu ngāue fakakulupu ʻa ia ʻe lava ke malanga ai ʻa e kau malanga ʻi he kulupú. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻi he lahi ʻa e ngaahi feituʻu ngāué, ʻe lava nai ʻe he kau malanga tāutahá ke maʻu haʻanau feituʻu ngāue fakafoʻituitui.
32 Ko ha tokotaha malanga kuó ne maʻu ha feituʻu ngāue fakafoʻituitui, te ne malanga nai ai ʻi he taimi kuo ʻikai ke fai ai ha fokotuʻutuʻu ki ha ngaahi fakataha ki he ngāue fakamalangá pe ʻi he taimi ʻoku faingataʻa ai ke ne fakataha mo e kulupú. Ko e fakatātaá, ʻoku maʻu ʻe he kau malanga ʻe niʻihi ha feituʻu ngāue ʻoku ofi atu ki heʻenau ngāueʻangá pea malanga ai ʻi he lolotonga ʻo e taimi kai hoʻataá pe tuku ʻa e ngāué. ʻOku maʻu ʻe he ngaahi fāmili ʻe niʻihi ha feituʻu ngāue fakafoʻituitui ofi atu ki honau ʻapí pea ʻoku nau malanga ai ʻi he ngaahi efiafi ʻe niʻihi. ʻI hono maʻu ha feituʻu ngāue fakafoʻituitui feʻungamālie, te ne tokoniʻi nai ai ha tokotaha malanga ke ne ngāueleleiʻaki ʻa e taimi ʻoku lava ke ne līʻoa ki he ngāue fakamalangá. Ko e moʻoni, ʻe lava ke toe ngāueʻaki nai ʻa e feituʻu ngāue fakafoʻituituí ki he faifakamoʻoni fakakulupú. Kapau ʻokú ke saiʻia ke maʻu haʻo feituʻu ngāue fakafoʻituitui, ʻe lava ke ke kole ia ki he sevāniti ʻokú ne tokangaʻi ʻa e feituʻu ngāué.
33 Neongo ai pē pe ʻoku maʻu ʻe he ʻovasia kulupú ha feituʻu ngāue fakakulupu pe ʻoku maʻu ʻe ha tokotaha malanga ha feituʻu ngāue fakafoʻituitui, ʻoku totonu ke feinga lahi ʻa e tokotaha ko iá ke fetuʻutaki mo ha taha ʻi he ʻapi kotoa. Ko e fokotuʻutuʻu ke ʻosiki ʻa e feituʻu ngāué ʻoku totonu ke fehoanaki ia mo ha ngaahi lao ki hono tokangaʻi ʻa e fakamatala fakafoʻituituí. ʻOku totonu ke feinga mālohi ʻa e ʻovasia kulupú pe tokotaha malanga ko ia ʻokú ne maʻu ha feituʻu ngāué ke ne ngāueʻi ia ʻi loto ʻi he māhina ʻe fā. ʻI heʻene ʻosiki pē ʻa e feituʻu ngāué, ʻoku totonu ke ne fakahā ia ki he sevāniti ʻokú ne tokangaʻi ʻa e feituʻu ngāué. Fakatatau ki he tuʻungá, ko e ʻovasia kulupú pe ko e tokotaha malangá te ne tauhi nai ʻa e feituʻu ngāué ke toe ngāueʻi pe ko hano fakafoki ia ki he sevāniti ʻokú ne tokangaʻi ʻa e feituʻu ngāué.
34 ʻI he taimi ʻoku ngāue fakataha ai ʻa e tokotaha kotoa ʻoku feohi mo e fakatahaʻangá, ʻoku lava ke ngāueʻi fakaʻāuliliki ai ʻa e feituʻu ngāué. ʻE toe lava foki ai ke tau fakaʻehiʻehi mei hono ngāueʻi ʻa e feituʻu ngāue tatau ʻi he taimi tatau ʻe ha kau malanga ʻe toko ua pe lahi ange, ʻa ia ko ha meʻa ʻe lava ke ne fakaʻitaʻi ʻa e kakai ʻi he ngaahi ʻapí. Te tau fakahāhā ai ʻa e fakaʻatuʻi ki hotau fanga tokouá mo e kakai ʻi he feituʻu ngāué.
NGĀUE FAKATAHA KE MALANGA KI HE KAKAI ʻO E LEA KOTOA PĒ
35 ʻOku fiemaʻu ki he tokotaha kotoa ke ne ako fekauʻaki mo Sihova ko e ʻOtuá, ko hono ʻAló pea mo e Puleʻangá. (Fkh. 14:6, 7) ʻOku tau mahuʻingaʻia ʻi hono tokoniʻi ʻa e kakai ʻo e ngaahi lea kotoa pē ke nau ui ki he huafa ʻo Sihová ki ha fakamoʻui pea ʻai ʻa e angaʻitangata faka-Kalisitiané. (Loma 10:12, 13; Kol. 3:10, 11) Ko e hā ʻa e ngaahi pole ʻe niʻihi ʻoku malanga hake ʻi hono talaki ʻa e ongoongo leleí ki he ngaahi feituʻu ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi lea kehekehé? ʻE lava fēfē ke fakahoko eni ʻi ha founga ʻe ʻoatu ai ki he tokolahi taha ʻe ala lavá, ha faingamālie ke nau fanongo ai ki he pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻi he lea ʻoku nau mahinoʻi lelei tahá?—Loma 10:14.
36 ʻOku vaheʻi ʻa e feituʻu ngāue ʻa e fakatahaʻanga taki taha ʻo fakatatau ki he leá. Ko ia, ʻi he ngaahi feituʻu ʻoku lahi ai ʻa e ngaahi lea kehekehé, ʻe malanga ai ʻa e kau malanga mei he ngaahi fakatahaʻanga kehekehe ʻi he feituʻu tatau. ʻI he ngaahi tuʻunga ko iá, ʻoku lelei ki he kau malanga mei he fakatahaʻanga taki taha ke nau tokangataha pē ki he malanga ki he kakai ʻoku ʻi heʻenau leá tonu. ʻOku toe ngāueʻaki eni ʻi he taimi ʻoku fai ai ʻa e feingangāue tufa tohi fakaafe fakataʻú. Kae kehe, ʻi he kau atu ki he faifakamoʻoni ʻi he feituʻu kakaí pea ʻi he founga ʻikai anga-mahení, ʻe lava ke lea nai ʻa e kau malangá ki ha taha pē mo tuʻuaki atu ʻa e ʻū tohí ʻi ha lea pē.
37 ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, ʻoku ʻikai malava nai ʻe he ngaahi fakatahaʻanga lea kehé ke ʻosiki maʻu pē honau feituʻu ngāue mamaʻo atú. ʻI he ngaahi tuʻunga peheé, ʻoku totonu ki he ʻovasia ngāue ʻo e ngaahi fakatahaʻanga ʻoku kau ki aí ke nau ngāue fakataha ʻi ha founga te nau fāitaha ai ke ʻosiki ʻa e feituʻu ngāué. ʻE ʻoatu ai heni ki he tokotaha kotoa ha faingamālie ke nau fanongo ki he pōpoaki ʻo e Puleʻangá pea ʻe fakaʻehiʻehi ai mei hano toutou ngāueʻi ʻa e feituʻu ngāué.—Pal. 15:22.
38 Ko e hā ʻoku totonu ke tau faí ʻi he taimi ʻoku fakaava mai ai ʻa e matapaá ʻe ha taha ʻoku lea ʻi ha lea kehe mei heʻetau leá? ʻOku ʻikai totonu ke tau pehē ʻe haʻu ha tokotaha ʻi heʻene leá ʻo ʻaʻahi mai ki ai. Kuo ako ʻe he kau malanga ʻe niʻihi ha tuʻuaki faingofua ʻi he lea ʻoku nau faʻa fetaulaki mo ia ʻi heʻenau feituʻu ngāué. ʻE lava ke tau fakahā ki ha taha ʻa e founga te ne lau pe hiki nai ai ʻa e ʻū tohi ʻi heʻene leá mei heʻetau uepisaiti fakaʻofisiale ko e jw.org, pe te tau tala ange ʻe lava ke tau toki ʻomai ha tohi ʻi heʻene leá.
39 Kapau ʻoku fakahaaʻi ʻe ha tokotaha ha mahuʻinga moʻoni, ʻoku totonu ke tau feinga ke maʻu ʻa e tokotaha ʻoku taau ke ne tokoniʻi ia ʻi ha lea ʻokú ne mahinoʻí. ʻE lava ke tau toe tala kiate ia ʻa e feituʻu ofi ki he ngaahi fakataha ʻoku fai ʻi heʻene leá. Kapau ʻokú ne loto ke fetuʻutaki atu ha taha ʻoku lea ʻi heʻene leá, ʻe lava ke tau fakahaaʻi kiate ia ʻa e founga ke ne hū ai ki he fakamatala fetuʻutaki ʻi he jw.org. Ko ia ai, ʻe feinga ʻa e ʻōfisi vaʻá ke ʻiloʻi ha tokotaha malanga, kulupu, pe fakatahaʻanga ofi ai ʻa ia ʻe lava ke nau tokoniʻi lahi ange ia.
40 ʻOku totonu ke hokohoko atu ʻetau ʻaʻahi ki he tokotaha mahuʻingaʻiá kae ʻoua ke ne fakahā mai kuo ʻosi fetuʻutaki ange ʻa e tokotaha ki ai ʻi heʻene leá. ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, ʻe fakahā ʻe he ʻōfisi vaʻá ki he kau mātuʻá ʻoku ʻikai lava ke maʻu ha taha ʻoku lea ʻi he lea ʻa e tokotaha ko iá. ʻI he hoko ʻa e meʻá ni, ʻoku totonu ke tau fai hotau lelei tahá ke hokohoko atu hono fakatupulekina ʻa e mahuʻingaʻia ʻa e tokotaha-ʻapí. Kapau ʻoku malava, ʻe lava ke tau ako ʻa e Tohi Tapú mo ia ʻo ngāueʻaki nai ha tohi ʻi heʻene leá. Kapau te tau ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi fakatātaá pea ʻai ʻa e tokotahá ke ne lau ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku haá, te ne maʻu ai ha mahino tefito fekauʻaki mo e Tohi Tapú. Ko ha mēmipa ʻi hono fāmilí ʻokú ne ʻilo feʻunga ki heʻene leá pea mo e lea ʻi ho feituʻú te ne loto-lelei nai ke ne fakatonuleaʻi ʻa hoʻomo fetalanoaʻakí.
41 Ke tataki ʻa e tokotaha mahuʻingaʻiá ki he kautaha ʻa e ʻOtuá, ʻoku totonu ke tau fakaafeʻi ia ki heʻetau ngaahi fakatahá, neongo heʻikai nai te ne mahinoʻi kakato ʻa e polokalamá. ʻI he taimi ʻoku lau ai ʻa e ngaahi konga Tohi Tapú, ʻe lava ke tau tokoni kiate ia ki hono kumi iá ʻo ngāueʻaki ha Tohi Tapu ʻi heʻene leá kapau ʻoku ala maʻu. Ko e feohi mo e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá, ʻe lava ke hoko ia ʻo fakatupu langa hake pea ʻe tokoniʻi ai ia ke ne fai ha fakalakalaka fakalaumālie lahi ange.
42 Kulupu fakaangaanga: Ko ha kulupu fakaangaanga ʻoku kau ki ai ha kau malanga ʻoku nau malanga ʻi ha lea kehe mei he lea ʻa e fakatahaʻangá, neongo ka ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha mātuʻa pe sevāniti fakafaifekau taau ke ne fakahoko ʻa e fakataha fakauiké ʻi he lea ko iá. ʻE tali nai ʻe he ʻōfisi vaʻá ke tokangaʻi ʻe ha fakatahaʻanga ha kulupu fakaangaanga kapau ʻoku aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu ko ení:
(1) Kapau ʻoku tokolahi ʻa e kakai ʻi he feituʻú ʻoku lea ʻi ha lea kehe mei he lea ʻa e fakatahaʻangá.
(2) ʻOku ʻi ai ha kau malanga tokosiʻi ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e leá pe loto-lelei ke ako ʻa e leá.
(3) Ko e kulupu ʻo e kau mātuʻá ʻoku nau loto-lelei ke takimuʻa ʻi hono fokotuʻutuʻu ʻa e malanga ʻi he lea ko iá.
Kapau ʻoku loto ʻa e kulupu ʻo e kau mātuʻá ke tokangaʻi ha kulupu fakaangaanga, ʻe fetuʻutaki ʻa e kau mātuʻá ki he ʻovasia sēketí. ʻOkú ne lāuʻilo nai ki he ngaahi fakatahaʻanga kehe ʻoku nau feinga ke malanga ki he kakai ʻi he lea ko iá pea tokonaki nai ha fakamatala ʻaonga ʻe tokoni ke fakapapauʻi pe ko fē ʻa e fakatahaʻanga ʻoku ʻi he tuʻunga lelei taha ke tokangaʻi ʻa e kulupu fakaangaangá. ʻI hono fakapapauʻi pē ʻa e fakatahaʻangá, ko e kau mātuʻá te nau ʻave ha tohi ki he ʻōfisi vaʻá pea kole ki ha ngofua ke tali ia ko ha fakatahaʻanga ke tokangaʻi ha kulupu fakaangaanga.
43 Kulupu: ʻE tali nai ʻe he ʻōfisi vaʻá ha fakatahaʻanga ke tokangaʻi ha kulupu kapau ʻoku aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu ko ení:
(1) ʻOku ʻi ai ha tokolahi feʻunga ʻo e mahuʻingaʻiá mo e faingamālie lahi ange ki ha tupu ʻi he feituʻu ngāue ʻo e lea ko iá.
(2) Ko ha kiʻi kau malanga tokosiʻi ʻoku nau lea ʻi he leá pe ako ʻa e leá.
(3) Ko ha mātuʻa pe sevāniti fakafaifekau taau ʻoku ala faingamālie ke tataki mo fakahoko nai ha fakataha ʻe taha he uike—pe ko ha konga ʻo e fakataha fakauiké, hangē ko e malanga maʻá e kakaí pe ko ha Ako Taua Leʻo—ʻi he lea ko iá.
ʻI hono aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu ko ʻení ʻo aʻu ki ha tuʻunga feʻunga, ʻe ʻave ʻe he kulupu ʻo e kau mātuʻá ha tohi mo e fakaikiiki kakato ki he ʻōfisi vaʻá ʻo kole ke tali ke nau hoko ko ha fakatahaʻanga ʻoku nau tokangaʻi ha kulupu. Ko e mātuʻa pe sevāniti fakafaifekau ʻokú ne tatakí, ʻe lau ia ko e “ʻovasia kulupu” pe “sevāniti kulupu” ʻoku fakafatongiaʻaki ke ne tokangaʻi ʻa e kulupú.
44 ʻI hono fokotuʻu pē ʻa e kulupú, ko e kulupu ʻo e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga ʻoku nau tokangaʻi iá ʻoku nau fili pe ʻoku totonu ke toe tānaki atu ki ai ha ngaahi konga kehe ʻo e fakataha ʻa e fakatahaʻangá pea ʻoku totonu ke fai tuʻo fiha ʻa e fakatahá ʻi he māhina. ʻE toe fokotuʻutuʻu foki ha ngaahi fakataha ki he ngāue fakamalangá maʻá e kulupú. ʻOku ngāue ʻa e tokotaha kotoa he kulupú ʻi he malumalu ʻo e tokangaekina ʻe he kulupu ʻo e kau mātuʻa ʻoku nau tokangaʻi ʻa e kulupú. ʻE tokonaki ʻe he kau mātuʻá ʻa e fakahinohino mafamafatatau pea fakahāhā ʻa e tamuʻomuʻa ʻi hono tokangaʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e kulupú. ʻI he taimi ʻoku ʻaʻahi ai ʻa e ʻovasia sēketí ki he kulupú ʻi he lolotonga ʻo ʻene ʻaʻahi ki he fakatahaʻanga ʻokú ne tokangaʻi ʻa e kulupú, te ne ʻave ai ki he vaʻá ha kiʻi līpooti nounou fekauʻaki mo e fakalakalaka ʻa e kulupú pea lave ki ha faʻahinga meʻa pē ʻoku fiemaʻu. ʻI he faai atu ʻa e taimí, ʻe malava nai ke hoko ʻa e kulupú ko ha fakatahaʻanga. Kapau ʻe ngāueʻaki ʻe he tokotaha kotoa ʻa e fakahinohino fakateokalatí, ʻe hōifua ai ʻa Sihova.—1 Kol. 1:10; 3:5, 6.
FAIFAKAMOʻONI FAKAKULUPU
45 Ko e kau Kalisitiane ʻosi fakatapuí ʻoku nau maʻu ha fatongia fakafoʻituitui ko hono vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki he niʻihi kehé. ʻOku lahi ʻa e ngaahi founga ke fai ai ení, ka ʻoku fiefia ʻa e tokolahi taha ʻo kitautolú ʻi he malava ke tau ʻalu fakataha mo e niʻihi kehé ʻi he ngāue fakamalangá. (Luke 10:1) ʻI he ʻuhinga ko iá, ʻoku fakataha malanga ai ʻa e ngaahi fakatahaʻangá ʻi he ngaahi fakaʻosinga ʻo e uiké pea pehē foki ki he lolotonga ʻo e uiké. ʻOku toe ʻomai foki ʻe he ngaahi ʻaho mālōloó ʻa e ngaahi faingamālie lelei ki he faifakamoʻoni fakakulupú, koeʻuhi ʻoku maʻu ai ʻe he fanga tokoua tokolahi ʻa e taimi mālōlō mei he ngāué. Ko e Kōmiti Ngāue ʻa e Fakatahaʻangá ʻoku nau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi fakataha ki he ngāue fakamalangá ʻi he ngaahi taimi mo e feituʻu ʻoku feʻungamālie ʻi he lolotonga ʻa e ʻahó mo e efiafí.
46 Ko e faifakamoʻoni fakakulupú ʻoku malava ai ʻa e kau malangá ke nau ngāue fakataha mo “fefakalototoʻaʻaki.” (Loma 1:12) ʻE lava ke ngāue fakataha ʻa e kau malanga foʻou angé mo e kau malanga pōtoʻi mo taukeí pea ako meia kinautolu. ʻI he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻe lelei ange mo malu ke ngāue fakataha ha kau malanga ʻe toko ua pe lahi ange. Neongo kapau ʻokú ke palani ke ngāue toko taha ʻi he feituʻu ngāué, ko e fakataha mo e kulupú ʻe lava ke fakalototoʻa ia ki he tokotaha kotoa. ʻI hono ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ʻa e niʻihi kehe ʻoku nau lolotonga ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻo ngāue ʻi he feituʻu tatau, ʻe lava ke ke maʻu ai ʻa e loto-maʻu. ʻOku ʻikai totonu ke ongoʻi ʻe he kau tāimuʻá mo e niʻihi kehé ʻoku nau moʻuaʻaki ke poupouʻi ʻa e fakataha ki he ngāue fakamalanga kotoa ʻoku fokotuʻutuʻu ʻe he fakatahaʻangá, tautefito kapau ʻoku fai ʻi he ʻaho kotoa pē. Kae kehe, ʻe malava nai kiate kinautolu ke poupouʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakataha ki he ngāue fakamalangá ʻi he uike taki taha.
47 ʻOfa ke tau muimui kotoa ki he sīpinga naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū mo ʻene kau ʻapositoló! ʻOku lava ke tau fakapapauʻi ʻe tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻetau ngaahi feinga ko ia ke kau kakato ʻi he ngāue mātuʻaki mahuʻinga ko hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá.—Luke 9:57-62.