LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • km 8/10 p. 3-p. 6 pal. 13
  • ʻE Lava Ke Ke Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení!

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻE Lava Ke Ke Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení!
  • Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2010
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻOkú Ke Mateuteu ke Faifakamoʻoni Fakatuʻupakē?
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2009
  • Fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ʻAki ʻa e Fakamoʻoni ʻi he Founga ʻIkai Anga-Mahení
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2003
  • Ko e Kau Fakamoʻoni Kitautolu ʻi he Taimi Kotoa Pē
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2009
  • Tōtōivi ʻi he “Fai ʻa e Fakamoʻoni Fakaʻāulilikí”
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2003
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2010
km 8/10 p. 3-p. 6 pal. 13

ʻE Lava Ke Ke Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení!

1 Ko e toko fiha ʻi hoʻo fakatahaʻangá naʻa nau ʻuluaki fetuʻutaki mo e moʻoní fakafou ʻi he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení? Te ke ʻohovale nai ʻi he talí. Ko e faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻoku kau ki ai ʻa hono vahevahe ʻa e ongoongo leleí ki he kakai ʻa ia ʻoku tau fetaulaki mo iaʻi heʻetau ngaahi ngāue fakaʻahó—ʻi he fefonongaʻakí, ʻaʻahi ki he ngaahi kāingá pe kaungāʻapí, pe faifakataú, pea pehē ʻi he ʻapiakó, ʻi he ngāué, mo e hā fua. ʻI he kulupu ʻe taha ʻo e kau Fakamoʻoni papitaiso laka hake he toko 200, ko e peseti ʻe 40 ai naʻe ʻuluaki fetuʻutaki mo kinautolu fakafou ʻi he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení! Ko ia ai, ko e founga ko eni ʻo e malangá ʻoku ola lelei ʻaupito.

2 Ko e kau ʻevangeliō ʻi he ʻuluaki senitulí naʻa nau faʻa faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení. Ko e fakatātaá, lolotonga ʻene fononga ʻo fou atu ʻi Samēlia, naʻe faifakamoʻoni ai ʻa Sīsū ki ha fefine ʻa ia naʻe fai ʻene ʻutu vai ʻi he vaikeli ʻo Sēkopé. (Sione 4:6-26) Naʻe kamataʻi ʻe Filipe ha fetalanoaʻaki mo ha ʻōfisa mei he lotoʻā fakatuʻi ʻItiopeá ʻa ia naʻe lautohi mei he tohi Aiseá ʻaki ʻene ʻeke ange kiate ia: “ʻOku ke ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻa ʻoku ke lau?” (Ng. 8:26-38) ʻI hono tuku pilīsone ʻi Filipaí, naʻe faifakamoʻoni ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki ha sela. (Ng. 16:23-34) Ki mui ai, lolotonga hono tukupōpula faleʻí, ko Paulá “ʻilonga ʻa kinautolu ʻe ʻalu ange naʻa nau feʻiloaki mo ia. Pea ne malangaʻaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtua, ʻo ne akoʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻoku kau ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisi.” (Ng. 28:30, 31) Ko koe foki ʻe lava ke ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení, ʻo tatau ai pē pe ʻokú ke mā. Anga-fēfē?

3 Ko Hono Kamataʻí: Ko e tokolahi ʻo kitautolú ʻoku tau ʻiloʻi ʻoku faingataʻa ke kamata ha fetalanoaʻaki mo e kau solá. Naʻa mo e faʻahinga ʻoku tau ʻosi mahení, ʻoku hā ngali kiʻi faingataʻa nai ke talanoa mo kinautolu ki he moʻoní. Kae kehe, ʻe ueʻi kitautolu ke tau lea, kapau te tau fakalaulauloto ki he lelei ʻa Sihová, ko e koloa mahuʻinga fakalaumālie kuó ne ʻomai ki heʻene kau sevānití, mo e tuʻunga faingataʻaʻia ʻo e kakai ʻi he māmaní. (Siona 4:11; Sāme 40:5; Mt. 13:52) Tānaki atu ki ai, ʻe lava ke tau kole kia Sihova ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau “fai malohi” pe loto-toʻa. (1 Tes. 2:2) Naʻe pehē ʻe ha tokotaha ako ʻi Kiliati: “ʻOku ou ʻiloʻi maʻu pē ʻoku tokoni ʻa e lotú ʻi he taimi ʻoku faingataʻa ai kiate au ke talanoa ki he kakaí.” Kapau ʻokú ke toumoua ke lea, fai ha kiʻi lotu nounou faka longolongo.—Nehe. 2:4.

4 Hangē ko iaʻoku fakahaaʻi ʻi hono ui ko e faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení, ʻoku ʻikai fiemaʻu ai ke tau kamataʻaki ʻa e fetalanoaʻakí ha lea fakafeʻiloaki anga-maheni pe ko ha konga Tohi Tapu. Te tau ʻilo nai ʻoku ʻaonga ke maʻu ʻa e taumuʻa ʻo hono kamata pē ha fetalanoaʻaki ʻo ʻikai ongoʻi kuo pau ke tau faifakamoʻoni he taimi tofu pē ko iá. ʻOku līpooti ʻe he kau malanga tokolahi ʻo pehē ko hono lavaʻi ʻa e sitepu ko ení ʻoku ʻoange ai kia kinautolu ʻa e loto-maʻu ʻoku nau fiemaʻu ke faifai pē pea nau fakafeʻiloaki ʻa e ongoongo leleí. Kapau ʻoku ʻikai loto ʻa e tokotahá ke talanoa, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke fakamālohiʻi ia ke talanoa mo koe. Fakaʻosi anga-fakaʻapaʻapa ʻa e talanoá pea hoko atu.

5 Lolotonga ʻa e fakatau ʻi he māketí, naʻe ʻuluaki fetuʻutaki mata ai ha tuofefine mā ʻo ne malimali anga-fakakaumeʻa. Kapau naʻe malimali mai ʻa e tokotahá, ʻokú ne fai leva ha fakamatala nounou. Kapau ʻoku tali lelei ʻe he tokotahá, ʻoku ʻoange ai heni kiate ia ʻa e loto-maʻu ke ne talanoa lahi ange. ʻOkú ne fanongo lelei pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e tafaʻaki ʻo e ongoongo leleí ʻe fakamānako ki he tokotahá. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e fakaofiofi ko ení, kuó ne tufa ai ʻa e ʻū tohi lahi pea aʻu ʻo kamata ha ako Tohi Tapu.

6 Kamataʻi ʻo e Fetalanoaʻakí: Ko e hā ʻe lava ke tau leaʻaki ke kamataʻi ha fetalanoaʻakí? ʻI he talanoa ʻa Sīsū mo e fefine ʻi he vaikelí, naʻá ne kamataʻaki pē ʻene kole ke ʻoange hano inu. (Sione 4:7) Ko ia mahalo pē ʻe lava ke tau kamata ha fetalanoaʻaki ʻaki ha lea fakafeʻiloaki pe fehuʻi anga-fakakaumeʻa. ʻI hoʻomo talanoá te ke maʻu nai ai ha faingamālie ke fakafeʻiloaki ha fakakaukau Fakatohitapu pea tō nai ai ha tenga ʻo e moʻoní. (Koh. 11:6) Ko e faʻahinga ʻe niʻihi ʻoku nau maʻu ha ola lelei ʻi hono fai ha fakamatala fakatoʻoaloto ʻe langaʻi ai ʻa e fieʻiló pea fakatupunga ai ha fehuʻi. Ko e fakatātaá, lolotonga e tatali ke sio ki he toketaá, te ke kamataʻi nai ha fetalanoaʻaki ʻaki ʻa e pehē, “Te u fiefia ʻi he taimi heʻikai ai te u toe puké.”

7 Ko e fakatokanga meʻá ʻe toe tokoni ia kia kitautolu ke kamataʻi ha fetalanoaʻaki. Kapau ʻoku tau sio ki ha mātuʻa tauhi fānau ʻoku ʻulungaanga lelei ʻene fānaú, te tau fakaongoongoleleiʻi nai ia pea ʻeke ange, “Ko e hā kuó ne tokoniʻi koe ke ke hoko ai ko ha mātuʻa lavameʻá?” Ko e tuofefine ʻe taha ʻokú ne fakatokangaʻi ʻa e ngaahi kaveinga ʻoku fetalanoaʻaki ai ʻa e niʻihi kehe ʻi he ngāué pea vahevahe leva ha fakamatala pau makatuʻunga ʻi he meʻa ʻoku mahuʻingaʻia ai ʻa hono kaungāngāué. ʻI heʻene ʻiloʻi naʻe palani ha fefine ʻi heʻene ngāueʻangá ke malí, naʻá ne ʻoange kiate ia ha ʻĀ Hake! naʻe lāulea ai ki he founga ʻo e palani ki ha malí. Naʻe iku eni ki he fetalanoaʻaki Fakatohitapu lahi ange.

8 Ko e toe founga ʻe taha ke kamata ai ha fetalanoaʻakí ko hono lau ʻetau ʻū tohí ʻi he feituʻu ʻoku lava ke sio mai ai ʻa e niʻihi kehé kia kitautolú. Ko e tokoua ʻe taha ʻokú ne fakaava ʻa e Taua Leʻo pe ʻĀ Hake! ʻi ha kupu ʻoku ʻi ai ha kaveinga fakatoʻoaloto pea kamata ke lau fakalongolongo ia. Kapau ʻokú ne fakatokangaʻi ha taha ofi mai ʻoku sio ki heʻene makasiní, ʻokú ne ʻeke ha fehuʻi pe fai ha fakamatala nounou ki he kupú. ʻOku faʻa iku eni ki he fetalanoaʻaki mo ha faifakamoʻoni. Ko hono tuku pē ha taha ʻo ʻetau ʻū tohí ʻi he feituʻu ʻe lava ke fai e sio ki aí ʻe langaʻi hake nai ai ʻa e fieʻilo ʻa e kaungāngāué pe ko e kaungā kalasí pea ueʻi kinautolu ke nau fehuʻi fekauʻaki mo ia.

9 Fakatupunga ha Ngaahi Faingamālie: ʻI he fakakaukau atu ki he fakavavevave ʻo e ngāue fakamalangá, ʻoku ʻikai totonu ke tau fakakaukau ki he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ko ha meʻa pē ia ʻe lava ʻo tuku ke toki hoko fakatuʻupakē. ʻI hono kehé, ʻoku fiemaʻu ke tau feinga ke fakatupunga ha ngaahi faingamālie ke fai ai ha fakamoʻoni ʻi heʻetau fai ʻetau ngaahi ngāue fakaʻahó. Fakakaukau ki muʻa fekauʻaki mo e kakai ʻoku ngalingali te ke fetaulaki mo iá, pea fakakaukau ki he founga ʻe lava ke ke kamataʻi nai ai ha fetalanoaʻaki anga-fakakaumeʻa. ʻAi ke ʻi ai maʻu pē ha Tohi Tapu pea pehē ki ha tohi ʻa ia ʻe lava ke ke fevahevaheʻaki ai mo e faʻahinga ʻoku nau fakahāhā ha mahuʻingaʻiá.—1 Pita 3:15.

10 ʻI he fokotuʻutuʻu lelei e ngaahi meʻá, kuo ʻiloʻi ai ʻe he kau malanga tokolahi ʻa e ngaahi founga ke fakatupunga ai ha ngaahi faingamālie ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení. Ko ha tuofefine ʻoku nofo ʻi ha ʻapaatimeni leʻohi malu ʻokú ne ngāueʻaki ʻa e feituʻu faiʻanga vaʻinga ʻi he falé ke fakahokohoko ai haʻane pāsolo ʻo e ngaahi mātanga fakaʻofoʻofa ʻo natulá. ʻI he kamata ke talanoa kiate ia ʻa e kakaí ʻo kau ki he fakaʻofoʻofa ʻa e mātangá, ʻokú ne ngāueʻaki ʻa e faingamālie ko iá ke kamata ai ha fetalanoaʻaki pea talanoa kia kinautolu fekauʻaki mo e talaʻofa ʻa e Tohi Tapú ki ha “langi foʻou mo ha fonua foʻou.” (Fkh. 21:1-4) ʻE lava ke ke fakakaukau ki ha ngaahi founga ʻe malava ke ke fakatupunga ai ha ngaahi faingamālie ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

11 Foki ki he Mahuʻingaʻiá: Kapau ʻoku ke ʻilo ha taha fiefanongo, feinga ke foki ki he mahuʻingaʻiá. Kapau ʻe feʻungamālie, ʻe lava ke ke pehē ki he tokotahá: “Kuó u fiefia lahi he talanoa mo koé. Ko fē ʻe lava ke u maʻu ai koe koeʻuhi ke lava ʻo toe hoko atu ai ʻeta talanoá?” Ko e kau malanga ʻe niʻihi ʻoku nau ʻoange pē honau tuʻasilá mo e fika telefoní ki he tokotahá pea pehē: “Naʻá ku fiefia ʻi heʻeta talanoá. Kapau te ke saiʻia ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e meʻa naʻá ta talanoa ki aí, ko eni ʻe lava ke ke fetuʻutaki mai ai kiate aú.” Kapau heʻikai lava ke ke foki ki he mahuʻingaʻiá, fokotuʻutuʻu ki ha fakatahaʻanga feʻungamālie ke ne fai ia ʻaki hono ʻave leva ha foomu Please Follow Up (S-43) ki he sekelitali ʻi hoʻo fakatahaʻangá.

12 Ko e taimi ʻoku tau fakamoleki ʻi he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻoku totonu ke līpooti. Ko ia ai, fakapapauʻi ke tauhi hano lēkooti, tatau ai pē pe ko ha ngaahi miniti siʻi pē he ʻaho. Fakakaukau ki heni: Kapau naʻe faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻa e kau malanga kotoa pē ʻi he miniti ʻe nima he ʻaho taki taha, ʻe tānaki ia ʻo laka hake ʻi he houa ʻe 17 milioná he māhina taki taha!

13 ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ʻaupito ke faifakamoʻoni ai ʻikai ʻi he founga anga-mahení—ko e ʻofa ki he ʻOtuá mo e kaungāʻapí. (Mt. 22:37-39) Ko e ngaahi loto fonu ʻi he houngaʻia ki he ngaahi ʻulungaanga mo e taumuʻa ʻa Sihová ʻoku ueʻi ai kitautolu ke tau lea fekauʻaki mo e “naunau ʻo e teunga ʻo hono puleʻanga.” (Sāme 145:7, 10-12) Ko e tokanga moʻoni ki hotau ngaahi kaungāʻapí ʻoku ueʻi ai kitautolu ke tau ngāueʻaongaʻaki ʻa e faingamālie feʻungamālie kotoa pē ke vahevahe atu ai ʻa e ongoongo leleí lolotonga ʻoku kei ʻi ai ʻa e taimí. (Loma 10:13, 14) ʻI ha kiʻi fakakaukau ki muʻa fakataha mo e teuteú, ko kitautolu kotoa ʻe lava ke tau faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení pea hokosia nai ai ʻa e fiefia ʻi hono fakafeʻiloaki ʻa e moʻoní ki ha taha ʻoku loto-totonu.

[Fehuʻi ki he Ako]

1. (a) Ko e hā e faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení? (e) Naʻe anga-fēfē ʻa e ʻuluaki fetuʻutaki ʻa e tokolahi ʻoku ʻi he fakataha ko ení mo e moʻoní fakafou ʻi he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

2. Ko e hā e ngaahi fakatātā ʻo e faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻoku tau maʻu ʻi he Tohi Tapú?

3. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau ikuʻi ʻa e maá?

4. Ko e hā ʻa e taumuʻa te tau muʻaki fokotuʻu nai maʻatautolú, pea ko e hā hono ʻuhingá?

5. Ko e hā ʻokú ne tokoniʻi ha tuofefine mā ʻe taha ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

6. ʻE fēfē nai haʻatau kamataʻi ha fetalanoaʻaki ʻi ha tuʻunga ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

7. ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he fakatokanga meʻá ke tau faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

8. ʻE lava fēfē ke tau ngāueʻaki ʻetau ʻū tohí ke kamataʻi ha ngaahi fetalanoaʻaki?

9, 10. (a) ʻE lava fēfē ke tau fakatupunga ha ngaahi faingamālie ke faifakamoʻoni ai ʻikai ʻi he founga anga-mahení? (e) Kuo anga-fēfē hoʻo malava ke fai ení?

11. ʻE fēfē nai haʻatau foki ki he mahuʻingaʻia ʻoku tau maʻu he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

12. (a) Ko e hā ke hiki pea līpooti ai ʻa e taimi ʻoku tau fakamoleki he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení? (e) Ko e hā e ngaahi ola kuo maʻu he faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení? (Sio ki he puha “Maʻu ʻa e Ngaahi Ola ʻi he Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení!”)

13. Ko e hā ʻoku totonu ke ne ueʻi kitautolu ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení?

[Fakamatala ʻi he peesi 4]

Te ke ʻiloʻi nai ʻoku ʻaonga ke maʻu ʻa e taumuʻa ʻo e feʻiloaki mo e kakaí pea kamata ha fetalanoaʻaki

[Fakamatala ʻi he peesi 5]

ʻI he fokotuʻutuʻu lelei e ngaahi meʻá, kuo maʻu ai ʻe he kau malanga tokolahi ʻa e ngaahi faingamālie ke faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení

[Puha ʻi he peesi 5]

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Kamataʻi ʻo e Fetalanoaʻakí

◼ Lotu ki ha tokoni ke kamata ai

◼ Fili ʻa e faʻahinga ʻoku nau hā anga-fakakaumeʻa mo ʻikai fakavavé

◼ Fai ha fetuʻutaki mata, malimali pea fakamatala ki ha meʻa ʻoku fai ai ha kaungā mahuʻingaʻia

◼ Hoko ko ha tokotaha fanongo lelei

[Puha ʻi he peesi 6]

Maʻu ʻa e Ngaahi Ola ʻi he Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení!

• Lolotonga ʻene ʻi ha fale ngaahi meʻalele ʻo tatali ke ngaahi ʻa ʻene kaá, naʻe faifakamoʻoni ha tokoua ki he faʻahinga takatakai ʻiate iá pea ʻoange kia kinautolu ʻa e ngaahi lauʻipepa-tuʻuaki ʻo fakaafeʻi kinautolu ki he malanga maʻá e kakaí. ʻI ha fakataha-lahi ʻi ha taʻu ki mui ai, naʻe lea fakafeʻiloaki māfana ange kiate ia ha tokoua naʻe ʻikai te ne ʻiloʻi. Ko e taha ia ʻo e kau tangata naʻá ne ʻoange ki ai ha lauʻipepa-tuʻuaki ʻi he fale ngaahi meʻalelé ʻi he taʻu ki muʻá! Naʻe ʻalu ʻa e tangatá ke fanongo ʻi he malanga maʻá e kakaí pea naʻá ne kole ke fai ha ako Tohi Tapu mo ia. Ko ia mo hono uaifí fakatouʻosi kuó na ʻosi papitaiso.

• Ko ha tuofefine naʻá ne ako ʻa e moʻoní fakafou ʻi ha faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení ʻokú ne fakakaukau ko hono feituʻu ngāue makehé ʻa e kakai ʻokú ne feʻiloaki mo iafakafou heʻene fānau ʻe toko tolú. Ko hono feituʻu ngāué ʻoku kau ai ʻa e ngaahi kaungāʻapi mo e ngaahi mātuʻa ʻokú ne feʻiloaki mo iaʻi he ʻapiakó pea ʻi he ngaahi fakataha mo e mātuʻá. ʻI ha taimi pē ʻokú ne fakafeʻiloaki ai ia, ʻokú ne fai ha lea faingofua kae mei he lotó ʻo pehē ko e Tohi Tapú ko ha tokoni mahuʻinga ia kiate ia ʻi heʻene tauhi hake ʻa ʻene fānaú, pea naʻá ne hoko atu leva ki ha kaveinga kehe. Ka ʻi heʻene ʻosi kamata ʻa e fetalanoaʻakí, ʻokú ne ʻiloʻi ʻoku faingofua ʻaupito ange ai ke hoko atu ʻa e talanoá ki he Tohi Tapú. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e founga ko ení, kuó ne tokoniʻi ai ʻa e toko 12 ke nau papitaiso.

• ʻI he taimi naʻe ʻaʻahi ai ki ha tuofefine ha tangata tuʻuaki maluʻi, naʻe ngāueʻaki ʻe he tuofefiné ʻa e faingamālié ke fai ai ha fakamoʻoni. Naʻá ne ʻeke ange ki ai pe te ne saiʻia ke fakapapauʻi ʻe ʻi ai ha moʻui lelei, fiefia mo e moʻui taʻengata. Naʻe pehē ʻe he tangatá ʻio pea ʻeke ange kiate ia pe ko e kautaha maluʻi fē naʻá ne talanoa ki aí. Naʻá ne fakahaaʻi ange kiate ia ʻa e ngaahi talaʻofa ʻi he Tohi Tapú pea tuʻuaki ange ʻa e taha ʻo ʻetau ʻū tohí, ʻa ia naʻá ne lau ʻi ha efiafi ʻe taha. Naʻe fokotuʻutuʻu ha ako Tohi Tapu. Naʻá ne kamata maʻu ʻa e ngaahi fakatahá pea papitaiso ki mui.

• Lolotonga ʻene folau ʻi ha vakapuna, naʻe kamata talanoa ai ha tuofefine mo e fefine naʻe tangutu ʻi hono tafaʻakí pea malava ke ne fai ha fakamoʻoni. ʻI he ofi ke tō ʻa e vakapuná, naʻe ʻoange ʻe he tuofefiné ki he fefiné ʻa hono tuʻasilá mo e fika telefoní pea fakalototoʻaʻi ʻa e fefiné ke ne kole ke fai ha ako Tohi Tapu ʻi he taimi hono hoko ʻe ʻaʻahi ange ai kiate ia ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻI he ʻaho pē hono hokó, naʻe ʻaʻahi ai ha ongo Fakamoʻoni ki he ʻapi ʻo e fefiné. Naʻe kamata ako Tohi Tapu ʻa e fefiné, fai ha fakalakalaka vave, papitaiso pea ʻikai fuoloa naʻá ne fai ha ako Tohi Tapu ʻe tolu.

• Ko ha tokoua kui taʻu 100 ʻoku nofo ʻi ha ʻapi tauhi vaivai ʻokú ne faʻa pehē, “ʻOku tau fiemaʻu ʻa e Puleʻangá.” Kuo iku ʻa e meʻá ni ki ha ngaahi fehuʻi mei he kau nēsí mo e kau mahakí ʻo ne malava ai ke fakamatalaʻi ʻa e Puleʻangá. Ko e taha ʻo e kau fefine ʻoku ngāue aí naʻá ne ʻeke ange kiate ia pe ko e hā te ne fai ʻi he Palataisí. Naʻá ne tali “Te u toe sio ai mo ʻalu pea tutu ʻa hoku salioté.” Koeʻuhi ko ʻene kuí, ʻokú ne kole kiate ia ke ne lau ange ʻa e ʻū makasiní. ʻI he taimi naʻe ʻaʻahi ange ai ʻa e ʻofefine ʻo e tokouá, naʻe kole ʻa e tokotaha ngāué kiate ia ke ne ʻalu ki ʻapi mo e ʻū makasiní. Naʻe tala ange ʻe ha neesi ki he ʻofefine ʻo e tokouá “Ko ʻemau kaveinga eni ʻi he ʻapi tauhi vaivaí: ‘ʻOku tau fiemaʻu ʻa e Puleʻangá.’”

• Ko ha tuofefine naʻe tuʻu laine ʻi ha falekai, naʻá ne fanongo atu ki ha kulupu ʻo e kau mātuʻa ne nau tangutu ofi mai ʻoku nau tālangaʻi ha ngaahi ʻīsiu fakapolitikale. Naʻe fakahaaʻi ʻe ha tangata ʻe taha heʻikai lava ke solova ʻe he puleʻangá ʻa ʻetau ngaahi palopalemá. Naʻe pehē pē ʻe he tuofefiné kiate ia, ‘Ko hoku faingamālié eni.’ Naʻá ne fai ha lotu nounou pea fakaofiofi atu kia kinautolu. Hili hono fakafeʻiloaki iá, naʻá ne talanoa kia kinautolu fekauʻaki mo ha puleʻanga ʻa ia te ne solova ʻa e ngaahi palopalema ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, pea fakaʻaliʻali ange ha polosiua naʻe ʻiate ia. ʻI he taimi pē ko iá naʻe fakaofiofi mai ai ʻa e pulé. Naʻe pehē ʻe he tuofefiné te ne fekau ia ke ne mavahe. ʻI hono kehé, naʻá ne tala ange kiate ia naʻá ne fanongo mai ki he talanoá pea ʻokú ne saiʻia ke ʻoange foki haʻane polosiua. Ko ha tokotaha ngāue naʻe toe fanongo mai mo ia naʻá ne fakaofiofi mai fakataha mo e lele noa pē ʻa hono loʻimatá. Ko ha tokotaha ako Tohi Tapu ia ki muʻa naʻá ne loto ke toe hoko atu ʻa ʻene akó.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share