LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • be ako 41 p. 226-p. 229 pal. 1
  • Mahinongofua ki he Niʻihi Kehé

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Mahinongofua ki he Niʻihi Kehé
  • Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Mahinongofua ki he Niʻihi Kehé
    Ke Ke Kīvoi ʻi he Lautohí mo e Faiakó
  • Fakatupu-ʻIlo ki Hoʻo Kau Fanongó
    Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Teuteuʻi ʻa e Ngaahi Malanga ki he Kakaí
    Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Faiako Faingofua
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2009
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
be ako 41 p. 226-p. 229 pal. 1

AKO 41

Mahinongofua ki he Niʻihi Kehé

Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ke faí?

Fai ha fakamatala koeʻuhi ke lava ai ʻa e niʻihi kehé ʻo ʻilongofua ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻa ʻokú ke leaʻakí.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

Ko e faingofua ange hono mahinoʻi hoʻo fakamatalá, ko e kakato ange ia ʻa e maʻu ʻaonga mei ai ʻa e kau fanongó.

ʻI HOʻO leá, fai ʻa e meʻa lahi ange ʻo ʻikai ko hono fakahoko pē ʻa e fakamatalá. Feinga ke ʻai ʻa e meʻa ʻokú ke leaʻakí ke mahinongofua ki he faʻahinga ʻoku nau fanongó. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he meʻá ni ke ke fetuʻutaki ola lelei ai, ʻo tatau ai pē pe ʻokú ke malanga ki he fakatahaʻangá pe ki he faʻahinga ʻikai ko e Kau Fakamoʻoni.

ʻOku lahi ʻa e ngaahi tafaʻaki ki he lea mahinongofuá. Ko e niʻihi ʻo kinautolu ʻoku kāpui ia ʻi he Ako 26, “Fakahoko Totonu ʻa e Fakamatalá.” Ko e niʻihi ʻoku lāulea ki ai ʻi he Ako 30, “Fakahaaʻi ʻa e Mahuʻingaʻia ʻi he Tokotaha ʻe Tahá.” ʻI he ako ko ení, te tau lāulea ai ki ha toe ngaahi poini ʻe niʻihi.

Ngaahi Foʻi Lea Faingofua, Faingofua ʻa e Sīpingá. Ko e ngaahi foʻi lea faingofuá mo e ngaahi foʻi sētesi nounoú ko e ngaahi meʻangāue mālohi ia ʻo e fetuʻutakí. Ko e Malanga ʻa Sīsū he Moʻungá ko ha fakatātā lelei ʻaupito ia ʻo ha malanga ʻa ia ʻe lava ke mahinoʻi ʻe he kakaí tatau ai pē pe ko hai kinautolu pe ko fē ʻa e feituʻu ʻoku nau nofo aí. ʻE foʻou nai ʻa e ngaahi fakakaukaú kia kinautolu. Neongo ia, ʻe lava ke nau mahinoʻi ʻa e meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsuú he naʻá ne feangainga mo e ngaahi meʻa ʻoku fekauʻaki mo kitautolu kotoa: founga ke fiefia aí, founga ke fakaleleiʻi ai ʻa e ngaahi vahaʻangatae mo e niʻihi kehé, founga ke fekuki ai mo e loto-moʻuá, mo e founga ke maʻu ai ʻa e ʻuhinga ʻi he moʻuí. Pea naʻá ne fakamatalaʻi ʻene ngaahi fakakaukaú ʻi he lea hangatonu. (Mt., vahe 5-7) Ko e moʻoni, ʻoku tokonaki mai ʻe he Tohitapú ʻa e ngaahi fakatātā lahi ʻo e faikehekehe ʻi he lōloa mo e faʻunga ʻo e ngaahi sētesí. ʻOku totonu ko hoʻo taumuʻa tefitó ke fakahāhā ʻa e fakakaukaú ʻi ha founga māʻalaʻala mo mahinongofua.

Naʻa mo e taimi ʻokú ke lāulea ai ki he fakamatala mahinongataʻá, ko e faingofua ʻa e sīpingá ʻe lava ke tokoni ke ʻai ia ke faingofua ange ke mahinoʻi. ʻE lava fēfē ke lavaʻi ʻa e tuʻunga faingofuá? ʻOua ʻe lōmekina ʻaki hoʻo kau fanongó ʻa e ngaahi fakaikiiki ʻoku ʻikai fiemaʻu. Fokotuʻutuʻu hoʻo fakamatalá koeʻuhi ke ne fakakakato hoʻo ngaahi poini tefitó. Filifili lelei hoʻo ngaahi konga Tohitapu tefitó. ʻI he ʻikai fakavave mei he konga tohi ʻe taha ki ha konga tohi ʻe taha, lau mo lāulea ki he ngaahi meʻá ni. ʻOua ʻe fakapuliki ha foʻi fakakaukau lelei ʻi he fuʻu lahi ʻa e ngaahi foʻi leá.

ʻI hoʻo fai ha ako Tohitapu ʻi ʻapí, ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni tatau ko iá. ʻOua ʻe feinga ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakaikiikí kotoa. Tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne mahinoʻi lelei ʻa e ngaahi fakakaukau tefitó. Ki mui ai, ʻi he ako fakafoʻituituí pea ʻi he ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá, ʻe lava ke ne ako ai ʻa e ngaahi fakaikiikí.

Koeʻuhi ke fakahoko ʻa e fakamatalá ʻi ha founga faingofua, ʻoku fiemaʻu ʻa e teuteu lelei. Kuo pau ke ke mahinoʻi lelei hoʻo tuʻunga-leá kapau ʻokú ke teu ke ʻai ia ke mahinongofua ki he niʻihi kehé. ʻI hoʻo mahinoʻi moʻoni ha meʻa, ʻokú ke malava ke ʻomai ha ngaahi ʻuhinga ki he ʻuhinga ʻoku pehē aí. ʻOkú ke toe malava ke fakahaaʻi ia ʻi hoʻo ngaahi lea pē ʻaʻau.

Fakamatalaʻi ʻa e Ngaahi Kupuʻi Lea ʻIkai Anga-Mahení. ʻI he taimi ʻe niʻihi ko hono ʻai ke mahinongofua ʻa e ngaahi meʻá ʻoku fiemaʻu ai ke ke fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku ʻikai anga-mahení ki hoʻo kau fanongó. ʻOua ʻe fakafuofuahalaʻi ʻa e ʻilo ʻa hoʻo kau fanongó, kae ʻoua ʻe fakasiʻisiʻi ʻa ʻenau tuʻunga potó. Ko e ola ʻo hoʻo ako ʻa e Tohitapú, te ke ngāueʻaki nai ai ha ngaahi kupuʻi lea ʻe niʻihi ʻoku ongo ngalikehe ki he kakai kehé. ʻI he ʻikai ha fakamatalá, ko e faʻahinga ʻoku ʻikai te nau feohi mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻe ʻikai te nau mahinoʻi ko e “toenga,” “tamaioeiki agatonu mo boto,” “fanga sipi kehe,” mo e “fuʻu kakai lahi” ʻoku fakaʻilongaʻi ʻaki kinautolu ʻa e kulupu ʻo e kakai pau. (Loma 11:5; Mt. 24:​45, PM; Sione 10:16; Fkh. 7:9) ʻI he founga meimei tatau, ʻi he teʻeki ke maheni ha tokotaha mo e kautaha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ngalingali ʻe ʻikai te ne mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “tokotaha malanga,” “tāimuʻa,” “ʻovasia fakasēketi,” mo e “Fakamanatu.”

Ko e ngaahi kupuʻi lea faka-Tohitapu ʻe niʻihi ʻa ia ʻoku ngāueʻaki tauʻatāina ʻo aʻu ki he faʻahinga ʻikai ko e Kau Fakamoʻoní ʻe fiemaʻu nai ki ai ha fakamatala. Ki he kakai tokolahi, ko e “ʻĀmaketoné” ʻoku ʻuhinga ia ki ha tāmate fakatokolahi fakaniukilia. Te nau fakafehokotaki nai ʻa e “Puleʻanga ʻo e ʻOtuá” mo ha tuʻunga ʻi loto ʻi ha tokotaha pe ko hēvani kae ʻikai ko ha founga-pule. Ko e lave ki he “soulú” ʻe langaʻi hake nai ai ʻa e ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo ha konga ʻoku taku ko ha laumālie ʻo e tangatá ʻoku hao atu ʻi he mate ʻa e sinó. Fakatatau ki he meʻa kuo akoʻi ki he laui miliona ʻo e kakaí, ko e “laumālie māʻoniʻoní” ko ha tokotaha ia, ko e konga ʻo ha Tolu-Tahaʻi-ʻOtua. Koeʻuhi kuo liʻaki ʻe he fuʻu kakai tokolahi ʻa e tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻa e Tohitapú, ʻe aʻu ʻo nau fiemaʻu ai ʻa e tokoni ke mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻa e Tohitapú ʻi heʻene pehē: “Hola pe mei he fai feʻauaki.”—1 Kol. 6:18.

Tuku kehe kapau ko e kakaí ko e kau lau Tohitapu tuʻumaʻu, ʻe ʻikai nai te nau mahinoʻi koe kapau te ke pehē pē, “naʻe tohi ʻe Paula . . .” pe “naʻe pehē ʻe Luke . . .” ʻOku ʻi ai nai hanau ngaahi kaumeʻa pe ngaahi kaungāʻapi ʻa ia ko honau hingoá ia. ʻE fiemaʻu nai ke ke tānaki atu ki ai ha kupuʻi lea fakaefakamatala ke fakapapauʻi ai ko e tokotahá ko ha ʻapositolo Kalisitiane pe ko ha tokotaha-tohi Tohitapu.

ʻOku faʻa fiemaʻu ʻe he kau fanongo ʻi onopōní ʻa e tokoni ke mahinoʻi ai ʻa e ngaahi konga Tohitapu ʻoku kau ai ʻa e ngaahi fua pe ngaahi anga fakafonua mei he kuonga muʻá. Ko e fakatātaá, ko e fakamatala ʻo pehē ko e ʻaʻake ʻa Noá naʻe kiupite ʻe 300 lōloa, kiupite ʻe 50 māukupu, pea kiupite ʻe 30 māʻolungá ʻe ʻuhinga siʻisiʻi nai ia kia kinautolu. (Sen. 6:​15) Ka ʻo kapau te ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fua tatau ko iá ʻo fakatatau ki he ngaahi fakaʻilonga maheni fakalotofonuá, ʻe sioloto atu leva ʻa hoʻo kau fanongó ki he lahi ʻo e ʻaʻaké.

ʻOmai ʻa e Fakamatala ʻOku Fiemaʻú. Ke ʻai ha meʻa ke mahino ki hoʻo kau fanongó, ʻe fiemaʻu nai ʻa e meʻa lahi ange ia ʻi he ʻuhinga totonu ʻo ha kupuʻi lea pau. ʻI Selusalema ʻi he ngaahi ʻaho ʻo ʻĒselá, ko hono lau ʻa e Laó naʻe ʻalu fakataha ia mo hono fakamatalaʻi. Koeʻuhi ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻa hono ʻuhingá, naʻe ʻomai ʻe he kau Līvaí ʻa e fakatonulea pea pehē ki hono ngāueʻaki ʻo e Laó ki he ngaahi tuʻunga naʻe fehangahangai mo e kakaí ʻi he taimi ko iá. (Nehe. 8:​8, 12) ʻI ha founga meimei tatau, vaheʻi ʻa e taimi ke fakamatalaʻi ai mo ngāueʻaki ʻa e ngaahi konga Tohitapu ʻokú ke laú.

Hili ʻene pekiá mo e toetuʻú, naʻe fakamatalaʻi ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá ko e meʻa ne toki hokó ko e fakahoko ia ʻo e ngaahi Konga Tohitapú. Naʻá ne toe fakamamafaʻi ʻa honau fatongia ko e kau siotonu ʻi he ngaahi meʻa ko iá. (Luke 24:​44-​48) ʻI hoʻo tokoniʻi ʻa e kakaí ke ʻilo ko e meʻa kuo akoʻi kia kinautolú ʻoku totonu ke ne tākiekina ʻenau moʻuí tonu, te nau mahinoʻi lelei ai ʻa hono ʻuhinga moʻoní.

Founga ʻOku Kau Ai ʻa e Lotó. Ko e moʻoni, neongo kapau ʻoku mahino ʻa hoʻo ngaahi fakamatalá, ʻe fakahaaʻi nai ʻe he ngaahi meʻa tefito kehé pe ʻoku mahinoʻi ia pe ʻikai ʻe he tokotaha kehé. ʻI he taimi ʻoku ongongataʻa ai ʻa e loto ʻo e tokotahá, ko ha fakafaingataʻaʻiaʻanga ia ki heʻene maʻu ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻa ʻoku leaʻakí. (Mt. 13:​13-​15) Ki he faʻahinga ʻoku nau fakapapauʻi ke vakai mālohi ki he ngaahi meʻá mei ha tuʻunga fakamatelié, ʻoku ngali vale ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié ia. (1 Kol. 2:​14) ʻI he taimi ʻoku fakahāhā ai ʻe ha tokotaha ha laumālie peheé, ʻe fakapotopoto nai ke fakangata ʻa e lāuleá—ʻi ha tuʻunga ʻi he taimi ko iá.

Neongo ia, ʻi he tuʻunga ʻe niʻihi ʻoku ongongataʻa ʻa e lotó koeʻuhi ko ha ngaahi tuʻunga faingataʻa ʻi he moʻuí. ʻI hono ʻoange ʻa e faingamālie ke fanongo ai ki he moʻoni ʻo e Tohitapú ʻo laka hake ʻi ha vahaʻa taimi, ko e loto ʻo e tokotaha peheé ʻe hoko nai ai ʻo ongongofua. ʻI hono tala ʻe Sīsū ki heʻene kau ʻapositoló ʻe haha ia pea tāmateʻí, naʻe ʻikai mahino ia kia kinautolu. Ko e hā hono ʻuhingá? Naʻe ʻikai ko e meʻa ia naʻa nau ʻamanekiná pea naʻe ʻikai ʻaupito ko e meʻa ia naʻa nau fiemaʻú! (Luke 18:​31-​34) Kae kehe, ʻi he faai mai ʻa e taimí, naʻe mahinoʻi ai ia ʻe he kau ʻapositolo ko ia ʻe toko 11, pea naʻa nau fakahāhaaʻi ia ʻi he ngāue ʻo fehoanaki mo e meʻa naʻe akoʻi ange ʻe Sīsū kia kinautolú.

Ola ʻo ha Faʻifaʻitakiʻanga Leleí. ʻOku tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻo ʻikai ngata pē ʻi heʻetau leá kae pehē foki ki heʻetau ngaahi ngāué. ʻI he fekauʻaki mo ʻenau ʻuluaki ʻaʻahi ki ha Fale Fakatahaʻangá, ʻoku pehē ai ʻe he kakai tokolahi ʻoku nau manatuʻi ko e ʻofá ʻa e meʻa naʻe hā mahinó, ʻo ʻikai ko e meʻa naʻe leaʻakí. ʻI he founga meimei tatau, ko e fiefia ʻoku tau fakahāhaá kuo tokoniʻi ai ʻa e faʻahinga tokolahi ʻi he ngaahi ʻapí ke nau ongongofua ki he moʻoni faka-Tohitapú. Ko e sio ki he ʻaloʻofa kuo fakahaaʻi ʻe he kakai ʻa Sihová ʻiate kinautolú pea mo e fakaʻatuʻi anga-ʻofa ki he niʻihi kehé ʻi he fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá kuo fakatupunga ai ʻa e niʻihi ke nau fakaʻosiʻaki ʻoku maʻu ʻe he Kau Fakamoʻoní ʻa e lotu moʻoní. Ko ia ʻi hoʻo feinga ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻa e moʻoni ʻo e Tohitapú, fakakaukau ki he founga ʻo hoʻo fakamatalaʻi iá pea ki hoʻo faʻifaʻitakiʻangá.

FOUNGA KE FAI AI IÁ

  • Ngāueʻaki ʻa e lea mahino; fili ha ngaahi sētesi nounou ki he ngaahi fakakaukau tefitó.

  • Fakamamafaʻi pē ha ngaahi poini tefito siʻisiʻi.

  • Fakamatalaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻikai anga-mahení ki hoʻo kau fanongó.

  • Vaheʻi ha taimi ke fakamatalaʻi ai mo ngāueʻaki ʻa e ngaahi konga Tohitapú.

  • Fakakaukau ki he founga ʻe laveʻi nai ai ʻe hoʻo faʻifaʻitakiʻangá ʻa e faʻahinga ʻokú ke lea ki aí.

MEʻA KE FAI: Feinga ke talanoa ki ha kāinga, kaungāʻapi, kaungāngāue, pe ko ha kaungāako ʻikai ko ha Fakamoʻoni fekauʻaki mo e meʻa naʻá ke fiefia ai ʻi he uiké ni ʻi ha fakataha ʻa e fakatahaʻangá. Fakapapauʻi ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻe ʻikai nai ke mahinoʻi ʻe he tokotahá.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share