Mungazomerezganga Chechosi Cha Kuti Chinangi Ubwezi Winu ndi Yehova
“Sankhani msanawale mweniyo mukatataliyanga [muteŵetiyengi].”—YOS. 24:15.
1-3. (a) Nchifukwa wuli Yoswa nchakuwoniyapu chamampha pa ŵanthu wo angusankha vinthu mwazeru pa umoyu wawu? (b) Kumbi titenere kukumbukanji asani tikhumba kusankha vinthu?
MAZU ngakuti “sankhani” nge ndi fundu yakukhumbika ukongwa. Munthu yo wakhumba chinthu ndiyu wasankha ndipuso ndiyu waja ndi udindu pa vo wachitengi pa umoyu waki. Yeruzgiyani kuti munthu watenda pamsewu, ndipu mwamabuchibuchi wafika panthowa za mphatukanu. Kumbi wasankhengi nthowa niyi? Asani munthu yo waziŵa ko waluta, wasankhengi nthowa yo yingachimufikiska ko waluta chifukwa yinyaki yikhoza kumulandizga.
2 M’Bayibolo mwe vakuwoniyapu va ŵanthu anandi wo akhumbikanga kusankha mwazeru. Mwakuyeruzgiyapu, Kaini wakhumbikanga kusankha, kulondo mtima waki uheni pamwenga cha. (Chiy. 4:6, 7) Yoswa wakhumbikanga kusankha pakati pa kuteŵete Chiuta wauneneska pamwenga achiuta aboza. (Yos. 24:15) Iyu wangusankha nthowa yo yingumuwovya kuti wafiski chilatu chaki chifukwa wakhumbanga kuja paubwezi ndi Yehova. Kweni Kaini wangusankha nthowa yiheni chifukwa wakhumbanga cha kuja paubwezi ndi Yehova.
3 Nyengu zinyaki tingakhumbika kuti tisankhi chinthu chimoza pa vinthu viŵi. Asani ve viyo, kumbukani ko muluta pamwenga kuti chilatu chinu chakuti mukankhuski Yehova mu vosi vo muchita ndipu kanani chechosi cho chingatimbanyizga ubwezi winu ndi Chiuta. (Ŵerengani Ŵahebere 3:12.) M’nkhani yeniyi kweniso yakulondopu, tikambiskanengi vinthu 7 vo vitenere cha kutitondekeska kuja paubwezi ndi Yehova.
NCHITU
4. Nchifukwa wuli tikhumbika kugwira nchitu?
4 Akhristu akupaskika udindu wakujiphwere ndipuso wakuphwere mabanja ngawu. Bayibolo lilongo kuti, asani munthu wakhumba cha kuphwere a panyumba yaki, ndi muheni kuruska wambula chivwanu. (2 Ŵat. 3:10; 1 Tim. 5:8) Kukamba uneneska, nchitu njakukhumbika pa umoyu wa munthu kweni asani tileka kuphwere, yikhoza kunanga ubwezi widu ndi Yehova. Kumbi venivi vingachitika wuli?
5. Kumbi ndi vinthu nivi vo titenere kuviŵanaŵana asani tikhumba nchitu?
5 Tiyeruzgiyi kuti mupenja nchitu. Asani muja m’charu chakusuzga kusaniya nchitu, nyengu zinyaki mungayeseka kuzomera nchitu yeyosi yo mwasaniya. Kumbi vingaŵa wuli asani nchitu yo mwasaniya yikoliyana cha ndi fundu za m’Bayibolo? Nanga asani muwona kuti yazamutimbanyizga uteŵeti winu wachikhristu pamwenga kukutondekeskani kusaniya nyengu yakucheze ndi banja linu? Kumbi mutenere kuzomera nchitu ya viyo, muchiŵanaŵana kuti kweumampha kugwira nchitu yambula kwenere kuphara kujanga ŵaka panyumba? Kumbukani kuti kusankha nchitu yiheni, kungakuchitiskani kuti muleki kuja paubwezi ndi Yehova. (Ŵah. 2:1) Kumbi mungasankha wuli mwazeru asani mupenja nchitu pamwenga mukhumba kusintha nchitu?
6, 7. (a) Kumbi munthu wangaŵa ndi vilatu wuli asani wagwira nchitu? (b) Kumbi nchilatu wuli cho chingakuchitiskani kuti muje paubwezi ndi Yehova, nanga nchifukwa wuli?
6 Nge mo takonkhoske pakwamba, kumbukani ko muluta. Jifumbeni kuti, ‘Nchifukwa wuli ndigwira nchitu yeniyi?’ Asani mugwira nchitu kuti yikuwovyeni kweniso muwovyi banja linu pakuteŵete Yehova, iyu wakutumbikeningi chifukwa cha phamphu linu. (Mat. 6:33) Yehova wangatondeka cha kukuwovyani asani akutuzgani nchitu pamwenga asani mutondeka kusaniya ndalama. (Yes. 59:1) Iyu, “waziŵa kutaska ŵakopa Chiuta” asani ateseka.—2 Pet. 2:9.
7 Nanga asani mugwira nchitu ndi chilatu chakuti mukhupuki? Nyengu zinyaki vinthu vingakuyendiyani umampha. Chinanga kuti pakwamba “vingakuyendiyani” umampha, kweni kumbukani kuti kunthazi vazakukung’anamukiyani. (Ŵerengani 1 Timote 6:9, 10.) Kuŵika mtima ukongwa pa chuma pamwenga pa nchitu kungakuchitiskani kuti muleki kuja paubwezi ndi Yehova.
8, 9. Kumbi apapi atenere kuŵanaŵaniyanji pa nkhani ya mo awone nchitu? Konkhoskani.
8 Asani ndimwi mpapi, ŵanaŵaniyani mo vakuchita vinu vikwaskiya ŵana ŵinu. Kumbi ŵana ŵinu awona kuti mutanja ukongwa nchitu pamwenga Yehova? Kumbi muŵanaŵana kuti angazilondo chakuwoniyapu chinu chiheni asani awona kuti mutanja ukongwa nchitu, chuma ndipuso mukhumba kutchuka? Kumbi alekengi kukutumbikani? Msungwana munyaki wachikhristu wangukamba kuti: “Ndikumbuka kuti ada atangwanikanga ukongwa ndi nchitu. Pakwamba, vawonekanga nge kuti alimbikiyanga nchitu chifukwa akhumbanga kuti banja lidu lingasuzgikanga chechosi cha. Pavuli paki, ndinguwona kuti vinthu vingusintha. Yiwu agwiranga nchitu nyengu yitali, ndipu azanga ndi vinthu vakudula kweni vambula kutovya. Chifukwa cha vinthu venivi, tiziŵika kuti ndisi akukhupuka m’malu mwakuziŵika kuti tichiska ŵanthu kuti ateŵetiyengi Yehova. Ndatingi ndikondwengi ukongwa asani ada atiwovyanga kuti tije paubwezi wamampha ndi Yehova m’malu mwakuŵika mtima wawu wosi pa ndalama.”
9 Apapi, lekani kunanga ubwezi winu ndi Yehova chifukwa chakuŵika mtima winu wosi pa nchitu. Alongoni ŵana ŵinu kuti kuja paubwezi ndi Chiuta, ndichu chinthu chakuzirwa ukongwa kuruska kuja ndi vinthu vakuliŵavu.—Mat. 5:3.
10. Kumbi ampupuka akhumbika kuŵanaŵaniyanji pakusankha nchitu?
10 Asani mweche ampupuka, ndipu muŵanaŵana za nchitu yo mukhumba kuzigwira, kumbi mungasankha wuli nthowa yakwenere? Nge mo takambiskiyana kali, mutenere kuziŵa cho mukhumba kuzichita pa umoyu winu. Asani mukhumba kuchita masambiru pamwenga kugwira nchitu, kumbi mwazamuja ndi nyengu yakuchita nchitu za Ufumu mwakukwana, pamwenga vazamutimbanyizga ubwezi winu ndi Yehova? (2 Tim. 4:10) Kumbi mukhumba kuja nge ŵanthu wo akondwa asani ŵe ndi ndalama zinandi kweni asani alivi ndalama mbwenu likondwa lawu lamala? Kumbi mujengi ndi chigomezgu nge Davidi yo wangulemba kuti, ‘Ndenga muhurwa [mwana], ndipu sonu ndakota; kweni ndilivi kuwona kuti murunji wasiyika pamwenga ŵana ŵaki achipempha chakurya’? (Sumu 37:25) Kumbukani kuti nthowa yinyaki yikutondekeskeningi kuja paubwezi ndi Yehova, penipo yinyaki yikulongozgiyeningi ku umoyu wambula kumala. (Ŵerengani Nthanthi 10:22; Malaki 3:10.) Kumbi imwi musankhengi nthowa niyi?a
VAKUSANGALUSKA
11. Kumbi Bayibolo likambanji pa nkhani ya vakusangaluska, kweni nchinthu wuli cho titenere kukumbuka?
11 Bayibolo likanizga cha kukondwa, ndipuso likamba cha kuti kuchita vinthu vakusangaluska kunanga ŵaka nyengu. Paulo wangulembe Timote kuti, “kujilimbiska ko kwa liŵavu nkhwakwanduliya kamanavi.” (1 Tim. 4:8) Bayibolo likamba so kuti, pe “nyengu yakuseke” ndi “nyengu yakuviniya” ndipu lichiska kuja ndi nyengu yakukwana “yakupumuliya.” (Wak. 3:4; 4:6, NW) Kweni asani muleka kuphwere, vakusangaluska vingatimbanyizga ubwezi winu ndi Yehova. Kumbi venivi vingachitika wuli? Ngozi yagona pa vigaŵa viŵi, mtundu wa vakusangaluska vo mungasankha ndipuso nyengu yo mungamaliya pa vinthu vo.
12. Kumbi ndi fundu nizi zo mutenere kuziŵanaŵaniya pakusankha vakusangaluska?
12 Chakwamba, ŵanaŵaniyani za mtundu wa vakusangaluska. Ziŵani kuti, mukhoza kusankha vakusangaluska vamampha. Kweni kukamba uneneska, vakusangaluska vinandi vilongo vinthu vo Chiuta watinkha nge viwawa, kugomezga mizimu ndipuso kugonana kwambula kuzomerezgeka. Mwaviyo, mutenere kusanda mtundu wa vakusangaluska vo muchita. Mungajifumba kuti, ‘Kumbi vindikwaskengi wuli? Kumbi vitindichiska kuja ndi jalidu la ndewu, kukwiya liŵi pamwenga kusankhana mtundu? (Nthanthi 3:31) Kumbi vitindimaliya ndalama? Nanga viguŵiska ŵanthu anyaki? (Ŵar. 14:21) Kumbi vitindichitiska kuti ndichezgengi ndi ŵanthu ajalidu wuli? (Nthanthi 13:20) Kumbi vitindichiska kuchita vinthu viheni?’—Yak. 1:14, 15.
13, 14. Kumbi mukhumbika kuŵanaŵaniyanji pankhani ya nyengu yo mumaliya pa vakusangaluska?
13 Ŵanaŵaniyani so nyengu yo mumaliya pa vakusangaluska vo mwasankha. Jifumbeni kuti, ‘Kumbi ndimaliya nyengu yinandi pa vakusangaluska mwakuti nditondeka kusaniya nyengu yakuchitiya nchitu za ufumu?’ Asani mumaliya nyengu yinandi pa vakusangaluska, muwonengi kuti nyengu yakupumuwa yija yakukondwesa cha. Kweni wo amaliya nyengu yimanavi pa vakusangaluska akondwa ukongwa. Chifukwa wuli? Chifukwa aziŵa kuti nyengu yinandi amaliya dankha pa vinthu ‘vamampha,’ ndipu adandawula cha ndi nyengu yo agwiriskiya nchitu pa vakusangaluska.—Ŵerengani Ŵafilipi 1:10, 11.
14 Chinanga kuti kumaliya nyengu yinandi pa vakusangaluska kungawoneka nge nkhwakukondwesa, kweni kungananga ubwezi widu ndi Yehova. Venivi ndivu vinguchitikiya mzichi munyaki wa vyaka 20 zina laki Kim. Iyu wanguti, “Ndinguziŵiriya kusanirika pa maphwandu ngosi ngo ngachitikanga kwambiya pa Chinkhondi mpaka pa Sabata. Kweni sonu ndiwona kuti pe vinthu vinandi vakukhumbika ukongwa kuti ndichiti. Mwakuyeruzgiyapu, nge mpayiniya, ndingafiska cha kucheza mpaka matandakucha chifukwa ndikhumbika kuti 6 koloku mulenji ndiluti kuchipharazga. Ndiziŵa kuti vakusangaluska vosi viheni cha, kweni vikhoza kukutimbanyizga ukongwa.” Iyu wakusambirapu kuti watenere cha kumaliya nyengu yinandi pa vakusangaluska.
15. Kumbi apapi angawovya wuli ŵana ŵawu kuti achitengi vakusangaluska vamampha?
15 Apapi ŵe ndi udindu wakuphwere banja lawu mwakuliŵavu kuti lije paubwezi ndi Yehova ndipuso kuti lijengi mwakukondwa. Ivi visazgapu kusaniya nyengu yakuchita vakusangaluska. Asani ndimwi mpapi, mukhumbika cha kuwona vakusangaluska vosi nge kuti viheni. Chinanga kuti ve viyo, mutenere kuphwere ukongwa ndi vakusangaluska viheni. (1 Ŵakor. 5:6) Asani mungaŵanaŵana mwakufwasa, mukhoza kusaniriya banja linu vakusangaluska vamampha.b Ivi, vingakuwovyani kuti imwi ndi ŵana ŵinu musankhi nthowa yo yingakuwovyani kuti muje paubwezi ndi Yehova.
A M’BANJA LINU
16, 17. Kumbi ndi nkhani wuli yo yiguŵiska apapi anandi, nanga tiziŵa wuli kuti Yehova wavwisisa mo vitiŵaŵiya mu mtima?
16 Chanju cho chiŵapu pakati pa mpapi ndi mwana nchanthazi ukongwa mwakuti Yehova watichiyeruzgiya ndi mo iyu watanjiya ŵanthu ŵaki. (Yes. 49:15) Mwaviyo, mphakwenere kuvwa chitima asani munthu wa m’banja lidu waleka kuteŵete Yehova. Muzichi munyaki yo mwana waki munthukazi wakusezgeka wanguti, “Vingundiŵaŵa ukongwa. Ndingujifumba kuti, ‘Nchifukwa wuli wamuleka Yehova?’ Ndingwamba kujimba mlandu.”
17 Yehova wavwisisa mo vitikuŵaŵiyani. Nayu, ‘vingumupweteka mu mtima mwaki’ pa nyengu yo Adamu ndipuso ŵanthu wo ŵengaku Zandi wechendachitiki angumugalukiya. (Chiy. 6:5, 6) Vingaŵa vakusuzga kwaku wo vechendaŵachitikiyepu kuvwisisa mo viŵaŵiya mu mtima. Kweni chingaŵa chinthu chazeru cha kuti jalidu liheni la munthu yo wasezgeka, litimbanyizgi ubwezi widu ndi Yehova. Kumbi mungakunthiyapu wuli asani munthu wa m’banja linu waleka kuteŵete Yehova?
18. Nchifukwa wuli apapi atenere cha kujimba mlandu asani mwana waleka kuteŵete Yehova?
18 Mungajimbanga mlandu cha chifukwa cha vo vachitika. Munthu yo wakujipereka ndipuso wakubatizika wakhumbika kusankha yija kuteŵete Yehova pamwenga cha, chifukwa weyosi watenere ‘kunyamuwa mphingu yaki.’ (Ŵag. 6:5) Yehova waziŵa kuti munthu yo wabuda, ndiyu we ndi udindu pa vo wakusankha. (Ezek. 18:20) Mungambanga mlandu ŵanthu anyaki cha. Mutenere kutumbika vo Yehova wakunozga pa nkhani yakusezga. Limbanani ndi Diabolo, lekani kulimbana ndi aliska wo achita venivi chifukwa chakuvikiliya mpingu.—1 Pet. 5:8, 9.
19, 20. (a) Kumbi apapi angachita wuli kuti akunthiyepu asani mwana wawu wasezgeka? (b) Kumbi ndi maŵanaŵanu wuli ngamampha ngo apapi aja nangu?
19 Asani mukwiyiya Yehova, mutimbanyizgengi ubwezi winu ndi iyu. Kukamba uneneska, munthu wa m’banja linu wakhumba kuti wawoni asani mutanja ukongwa Yehova kuluska chechosi kusazgapu banja linu. Kuti mukunthiyepu nkhani ya viyo, mutenere kuyesesa kukuzga ubwezi winu ndi Yehova. Mungalekanga cha kucheza ndi abali kweniso azichi akugomezgeka achikhristu. (Nthanthi 18:1) Rombani kwaku Yehova, mukambiyeni mo muvwiya m’mtima. (Sumu 62:7, 8) Mungaperekanga vifukwa vakujigowoke cha vakucheze ndi wa m’banja linu yo wakusezgeka, nge kumumbiya foni. (1 Ŵakor. 5:11) Ŵikani mtima winu wosi pa nchitu zachikhristu. (1 Ŵakor. 15:58) Mzichi yo tamuzumbuwa pambula kuswera, wangukamba so kuti, “Ndiziŵa kuti nditenere kutangwanika ndi uteŵeti ndipuso ndikhumbika kulutirizga kuja paubwezi wakukho ndi Yehova, kuti asani mwana wangu waziwere so kwaku Yehova, ndizimuwovyengi.”
20 Bayibolo likamba kuti chanju “chigomekezga vosi.” (1 Ŵakor. 13:4, 7) Nkhunanga cha kugomezga kuti wakwanjiwa winu wazamuja so paubwezi ndi Yehova. Chaka chechosi, ŵanthu anandi wo abuda alapa ndipu awere so mu gulu laku Yehova. Iyu watiŵakwiyiya cha asani alapa. Yehova ‘ngwakunozgeka kugowoke.’—Sumu 86:5.
SANKHANI VINTHU MWAZERU
21, 22. Kumbi mwasimikizga mtima kuchitanji pa nkhani yakugwiriskiya nchitu wanangwa wo Yehova wakupereka?
21 Yehova wakupaska ŵanthu wanangwa wakusankha vakuchita. (Ŵerengani Marangu 30:19, 20.) Kweni te ndi udindu ukulu pa wanangwa wo tikupaskika. Mkhristu weyosi wakhumbika kujifumba kuti: ‘Kumbi ndasankha nthowa niyi? Kumbi ndazomerezga kuti nchitu, vakusangaluska ndipuso a m’banja langu, vitimbanyizgi ubwezi wangu ndi Yehova?’
22 Yehova walekapu cha kwanja ŵanthu ŵaki. Ziŵani kuti ubwezi widu ndi Yehova unganangika asani tingasankha nthowa yiheni. (Ŵar. 8:38, 39) Kweni venivi vitenere cha kuchitika! Yesesani kuti muleki kuzomerezga chechosi kuti chileki kunanga ubwezi winu ndi Yehova. M’nkhani yakulondopu tikambiskanengi vigaŵa vinayi vo imwi mungalongo kuti mwasimikizga mtima kuchita viyo.
a Kuti muziŵi vinandi pa nkhani yakusankha nchitu, wonani buku lakuti, Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa, Buku Lachiwiri, mutu 38.
b Masachizgu nganyaki nge mu Galamukani! ya November 2011, peji 17-19.