Maunganu Nga Chigaŵa Ndiyu Nyengu Yakusopa Mwalikondwa

1. Kumbi maphwandu ngo Aisraele achitanga ngakozgana wuli ndi maunganu nga chigaŵa ngo tichita mazuŵa nganu?

¹ Yosefe, Mariya ndi ŵana ŵawu kweniso ŵanthu anyaki nyengu zosi alutanga ku Yerusalemu kuti akasaniriki pa maphwandu ngapachaka. Pa maphwandu ngenanga, yiwu ndi anyawu wo asopanga nawu aluwangaku masuzgu ngawu kuti aŵanaŵaniyi vinthu vakukhumbika ukongwa vauzimu pa umoyu wawu. Maphwandu ngenanga ngaŵapasanga mwaŵi wa kuŵanaŵaniya ndi kukambiskana za umampha waku Yehova ndi kusambira Marangu ngaki. Unganu widu wa chigaŵa wo utuza pambula kuswera yapa utipaskengi so mwaŵi wakuyana waka wa kusopa Yehova mwalikondwa.

2. Kumbi tingachita wuli kuti tinozgeke unganu wachigaŵa wo utuza?

² Kunozgeke Nkhwakukhumbika: Kwenda kutuwa ku Nazarete kwakhumbikanga kuti Yesu ndi a m’banja laki ayendi mtunda wa makilomita 200 kuluta ndi kuwe. Chinanga kuti tiziŵa cha kuti Yesu wenga ndi avurwa ndi azichi ŵaki alinga, tingawona kuti pakhumbikanga kuti Yosefe ndi Mariya ayesesi kunozgeke umampha. Kumbi mwachita vinthu vosi vakukhumbika pakunozgeke kuti muzisaniliki pa unganu wachigaŵa wamazuŵa ngatatu wo utuza? Ivi vingakhumba kuti muto holidi ku nchitu pamwenga mukambiskani ndi abwana ŵinu pamwenga asambizi a ŵana ŵinu kuti ŵana ŵinu azengi cha kusukulu pa mazuŵa nga unganu. Kumbi mwanozga kali malu ngakuchigonaku? Kumbi mungayambapu kweche sonu kuwovya anyaki mwapade kuti akasanirikepu pa unganu wachigaŵa?​—⁠1 Yoha. 3:​17, 18.

3. Kumbi maphwandu nga Chiyuda ngaperekanga wuli mwaŵi wakucheza?

³ Mwaŵi Wakuchiskana Pakucheza: Maphwandu nga Chiyuda ngaperekanga mwaŵi wakucheza ndi anyawu wo asopiyanga nawu pamoza. Mwambula kukayikiya, banja laku Yesu lanwekanga ukongwa kuzikumana so ndi anyawu wo angusiyana nawu kwa nyengu yitali. Yiwu ŵenga so ndi mwaŵi wakusaniya mabwezi ngafya pakati pa gulu la Chiyuda ndipuso ŵanthu wo angung’anamukiya ku Chiyuda wo atingi azisanirikengi pamwenga wo atingi alongozanengi nawu pa kutuwa ndi kuluta ku Yerusalemu.

4. Kumbi tingalongo wuli kuti tiwona ubali wa Chikhristu wa pacharu chosi mwakupepuka cha?

⁴ Chifukwa chikulu cho muŵanda wakugomezeka ndi wazeru wapangiya manozgeru ngakuti tikumanengi pamoza kuti tizivwisiya nkhani pa unganu wa chigaŵa m’malu mwa kutilembe waka nchakuti tisaniyi mwaŵi wakuchiskana. (Ŵahe. 10:​24, 25) Mwaviyo, yesani kunozgeke kuti muzifikengi mwaliŵi pazuŵa lelosi la unganu kuti muzichezengi ndi anyinu cheyamani wechendayambisi sumu zakwambiya za kulongo kuti ndi nyengu yakujaliya pasi. M’malu mwakutuwapu pa malu nga unganu kuti tikaguli chakurya, tichiskika kuti tizipingiyengi limu chakurya chakupepuka cha musana ndi kuja pa malu nga unganu kuti tikumani ndi kucheza ndi ŵanthu wo taja nawu pafupi. Ubali widu wa Chikhristu wa pa charu chosi nchawanangwa chakutuwa kwaku Yehova cho titenere cha kuchiwona mwakupepuka.​—⁠Mika. 2:⁠12.

5. Kumbi nchinthu wuli cho chakutiwovya kuti tikayanduwi ukongwa ndi pulogilamu ya unganu?

⁵ Nyengu Yakusambira: Kutuwa pa unamana waki, Yesu wagwiriskiyanga nchitu maphwandu ngenanga kuti wasambiri za Awiski a kuchanya. (Luka 2:​41-49) Kumbi nchinthu wuli cho chakutiwovya kuti tikayanduwi ukongwa ndi nkhani zo zamukambika? Kuchiyendayenda cha pamwenga kukambiskana tinthu tambula fundu unganu we mukati. Mungazomerezanga cha kuti foni ya m’manja pamwenga vipangizu vinyaki vikutimbanyizeni yimwi pamwenga ŵanthu anyaki. Mukaleleskengi yo wakamba nkhani ndi kulemba fundu zo zakukondwesani. Mukajengi pamoza ndi banja linu kuti mukawonengi asani ŵana ŵinu avwisiya. Asani maunganu ngamala, mukapatuwengi nyengu yakukambiskana fundu zo zakukondwesani.

6. Kumbi titenere kukumbukiyanji pa nkhani ya kuvwala ndi kujitowesa?

⁶ Kuvwala ndi kujitowesa: Amalonda akuvyaru vinyaki wo ayendanga mumsewu asuzgikanga cha kuliziŵa banja laku Yesu ndi Ayuda wo asopanga nawu pamoza wo atuwanga ndikuluta ku phwandu la pachaka chifukwa cha mphonji zo zenga mphepeti mwa mikhanju yawu ndi kachingwi ka bulu ko kenga pamisonu ya mphonji zawu. (Maŵe. 15:​37-41) Chinanga wuli Akhristu avwala vakuvwala vakudula cha, yiwu aziŵika chifukwa cha kuvwala mwalemu ndi kuwoneka achanda. Titenere kuphwere ndi kawonekeru kidu asani tiluta ndi kuweku ku maunganu nga chigaŵa ndipuso pa malu nga unganu. Asani maunganu ngamala titenere kuchilutirizga kuvwala vakuvwala vo vitumbika Yehova ndipuso baji lidu la unganu. Kuchita venivi kwakutichitisa kuja akupambana ndi ŵanthu wo Mbakaboni cha ndipuso kuti ŵanthu wo aza kuzivwisiya unganu akambi vamampha vaku isi.

7. Kumbi nchifukwa wuli titenere kujipereka kuchigwira nchitu pa maru nga unganu wachigaŵa?

⁷ Pakhumbika Anchitu Akujipereka: Pakhumbika anchitu anandi kuti unganu uyendi umampha. Kumbi mungajipereka kuti muziwovyi? (Sumu 110:⁠3) Nchitu yo yichitika pa unganu nchigaŵa cha uteŵeti wakupatulika ndipu yipereka ukaboni wamampha. Bwana wa pamalu nganyaki ngo pachitikiyanga unganu wanguzizwa ndi kujipereka kwa abali wo angutowesa holu yo achitiyangamu unganu ndipu wangulemba kuti: “Nditikuwongani ukongwa chifukwa cha chakuchitika chapade ichi cho ndechendachiwonepu. Ndavwanga waka kuti Akaboni aku Yehova ŵe ndi mbiri yamampha yakuti pa malu ngo achitiyapu unganu asiyapu pakutowa kuluska po angungasaniriya pakwamba. Yimwi ndi gulu linu mwapangisa kuti malu yanga ngawoneki umampha ukongwa ku ŵanthu wosi ndipu ngatoweseka ndi gulu la ŵanthu achanju wo techendaŵawonepu.”

8. Kumbi tingaja ndi mwaŵi wuli wa kupharazga ku ŵanthu wo aja pafupi ndi malu ngo kuchitikiya unganu?

⁸ Mwaŵi wa Kupharazgiya: Ŵanthu anandi wo aja kufupi ndi malu ngo kuchitikiya unganu awona ŵanthu wo avwala umampha ndipuso wo avwala mabaji, ndipu ivi vingachitisa kuti yiwu azizwi ndipu vingatipaska mwaŵi wakuti tiŵakambiyi za unganu wa chigaŵa wo tenawu. Mwana munyaki wavyaka vinayi wanguluta ku lesitilanti ndi buku lifya lo lingutuzika pa unganu ndipu wangulongo munthukazi yo wagwiranga nchitu ya kupereke chakurya. Ivi vingupereka mwaŵi wakuti apapi amwana yo adaniyi munthu yo ku unganu.

9. Kumbi tingayezga wuli banja laku Yesu pa nkhani ya kuwonga vinthu vauzimu vo Yehova wapereka?

⁹ Maphwandu ngakali ngenga nyengu yakukondwesa yo Ayuda wo akhumbanga kusambira zaku Yehova ayilindizganga ukongwa. (Mara. 16:15) Ŵanthu a m’banja laku Yesu ayesesanga kuchita vo angafiska kuti akasaniriki ndi kuyanduwa ukongwa ndi phwandu la pachaka. Mwakuyana waka, nasi so tiwona maunganu nga chigaŵa kuja chinthu chakukhumbika ukongwa, nge chawanangwa chakutuliya kwa Awusefwi achanju a kuchanya. (Yako. 1:17) Sonu ndiyu nyengu yakunozgeke unganu wa pachaka wa kusopa Yehova mwalikondwa.

[Bokosi papeji 6]

Vakukhumbika Kukumbukiya pa Unganu Wachigaŵa

◼ Nyengu ya Unganu: Unganu wazamukwamba nyengu ya 8:20 mulenji mazuŵa ngosi ngatatu. Cheyamani wazamujanga pampandu ku pulatifomu asani kwaja maminiti ngamanavi kuti chigaŵa chechosi chiyambi po sumu zakwambiriya za Ufumu zimbika. Panyengu iyi, tosi titenere kuchija pasi kuti unganu ukayambi mwadongosolu. Pazuŵa lakwamba unganu wazamumala nyengu ya 4:25 msana ndipu pazuŵa lachiŵi wazamumala nyengu ya 3:55 msana. Pazuŵa lakumaliya wazamumala nyengu ya 2:40 msana.

◼ Kwakumika Magalimotu: Malu ngosi ngakuchitiyaku unganu kwazamukuŵa malu ngakukwana ngakumikaku magalimotu ndi njinga. Titikuchiskani mosi kuzikoliyanaku ndi abali wo apasika nchitu yakuphwere uteŵeti wenuwu. Ŵeneku a magalimotu ndi njinga atenere kuziwonesesa kuti akiya visasa va magalimotu ndi njinga zawu ŵechendasaniyi malu ngakuja.

◼ Kusungiyana Malu: Mutenere kusungiya malu ngakuja ŵanthu ŵija wo mwaza nawu limoza pamwenga wo muja nawu nyumba yimoza, kweniso ŵanthu wo muchita nawu sambiru la Bayibolo.​—⁠1Ŵako. 13:⁠5.

◼ Chakurya chamsana: Chondi nyamuwani chakurya cha msana m’malu mwa kutuwapu pa malu nga unganu ndi kuchigula chakurya kunyaki pa nyengu ya kupumuwa. Chakurya ichi nchakukozgana waka ndi chakurya cho ŵanthu anyaki apinga pa vakuchitika vapade nge: Tchipisi, mpunga wakubika, mboholi, vigawu ndi vakumwa vakuzizirisa kukhosi. Moŵa ngwakuzomezeka cha pamalu nga unganu.

◼ Vakupereka: Tingalongo kuti tiwonga manozgeru nga unganu wachigaŵa mwakupanga vakupereka pa nchitu ya pacharu chosi ku Nyumba ya Ufumu ya mpingu winu pamwenga pa unganu wachigaŵa. Cheki chechosi cho chingaperekeka pa unganu wa chigaŵa chitenere kulipilika ku “Watch Tower Society.”

◼ Ngozi ndipuso Matenda Ngamabuchibuchi: Asani munthu watama mwamabuchibuchi pa unganu, kumanani ndi mubali yo wavwala baji lakulembeka kuti kalinde mweniyo waziŵisengi abali wo ŵe mu Dipatimenti ya Chipatala kuti apereki chovyu chakwenere.

◼ Akusuzgika kuvwa: Unganu wachingelezi wo wazamuchitikiya ku Lilongwe, Blantyre ndi Mzuzu wazamufwatulikiya mu Chinenedu cha Manja. Chipharazgu chakukwasana ndi nkhani yeniyi chazamuperekeka pa chigaŵa chakwamba cha zuŵa lakwamba la unganu.

◼ Kujambula Mazu: Vipangizu vakujambuliya mazu vingalumikizikanga cha ku magesi pamwenga ku vipangizu vakukweze mazu ndipu mutenere kuvigwiriskiya nchitu mwakuphwere kuti vileki kutimbanyiza ŵanthu anyaki.

◼ Mafomu Ngakuziŵisiya ko Munthu Wakunweka Waja: Mutenere kugwiriskiya nchitu fomu yakuti Kaonaneni ndi Wachidwi Uyu (S-43) pankhani yeyosi yakukwasana ndi munthu wakunweka yo mungumupharazgiya mwamwaŵi pa nyengu ya unganu. Apharazgi atenere kupinga fomu yeniyi pakuluta ku unganu. Mafomu ngo mwangazaza mungapereki ku Dipatimenti ya Mabuku kuti angapereki kumalu ngakwenere pamwenga ku mlembi wa mpingu winu asani mwawere ku nyumba.​—⁠Wonani Uteŵeti Widu wa Ufumu wa chichewa wa February 2005, peji 6.

◼ Kujambula Vithuzi: Asani mujambula vithuzi po unganu we mukati, mungagwiriskiyanga nchitu fulashi cha.

◼ Mafoni nga M’manja: Mutenere kuthya mafoni nginu kuti ngaleki kutimbanyiza ŵanthu anyaki po unganu we mukati.

◼ Uteŵeti Wakujipereka: Likondwa lo tisaniya chifukwa chakusanirika pa maunganu lingaŵa likulu asani titijipereka pakugwira nawu nchitu zo zichitika pa maunganu. (Machi. 20:35) Munthu weyosi yo wakhumba kujipereka watenere kuchikumana ndi abali wo ŵe mu Dipatimenti ya Uteŵeti Wakujipereka pa unganu wachigaŵa. Ŵana wo ŵechendafiki vyaka 16 nawu so angagwiraku nchitu yeniyi mwakulongozgeka ndi apapi ŵawu pamwenga munthu munyaki yo wazomerezeka ndi apapi mwana yo.