Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 1-7
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA TUSIMPI 29
Amuzikake Njiisyo Azilengwa Zitali Zyamu Magwalo
wp16.6 6, kabbokesi
Zilengaano Zijatikizya Baabo Bakkala Kujulu
Mbubwenya mbuli baange ibaangidwe nsimbi, bantu banji balakatazyigwa amizimo alimwi balaiyoowa myuuya mibi. Basyoma zitumwa alimwi amisamu yamasalamuzi kuti ibakwabilile. Nywebo tamweelede kucita boobo pe. Ibbaibbele litupa cisyomezyo eeci cuumbulizya: “Meso aa Jehova alalanga-langa munyika yoonse kutegwa atondezye nguzu zyakwe ikugwasya baabo bamusyoma camoyo woonse.” (2 Makani 16:9) Leza wakasimpe, Jehova, walo uujisi nguzu kapati kwiinda Saatani uyoomukwabilila kuti mwasyoma mulinguwe.
Kutegwa Jehova amukwabilile, mweelede kuzyiba zintu zimukkomanisya mpoonya akuzicita. Mucikozyanyo, mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Banakristo baku Efeso bakabunganya mabbuku aabo oonse aamasalamuzi akwaaumpa. (Milimo 19:19, 20) Mbubwenya buyo, kutegwa mukwabililwe a Leza, mweelede kuzisowa zitumwa, mabbuku aamasalamuzi, “zilikwabilizyo” alimwi azintu zili zyoonse ziswaangene amadaimona.
Amukakatile Kukasimpe Kajatikizya Lufwu
13 Ikuti kamudooneka kujatikizya cintu naa cilengwa cimwi, amupaile kuli Jehova akulomba busongo bwakwe. (Amubale Jakobo 1:5.) Mpoonya amuvwuntauzye mumabbuku eesu. Kuti kakuyandika, amubabuzye baalu bamumbungano yanu. Baalu tabakamusalili ncomweelede kucita, pele balakonzya kumugwasya kujana njiisyo zyamu Bbaibbele mbuli zyeezi izyabandikwa aawa. Ciindi nomucita zintu eezyi, muyiisya “maano” aanu, mpoonya maano ayoomugwasya “kwaandaanya ciluzi acitaluzi kwiinda mukwaabelesya.”—Heb. 5:14.
“Mebo Ndinakweenda Mukasimpe Kako”
12 Zilengwa alimwi amicito iitali yamu Magwalo. Banamukwasyi, babelesima alimwi abasicikoloma inga batulomba kuti tubasangane mukusekelela mapobwe. Ino inga twalizunda buti sunko lyakusekelela mapobwe aatamulemeki Jehova? Tulakonzya kucita oobo kwiinda mukuzyiba mbwayeeya Jehova kujatikizya micito iili boobu. Kwiinduluka kubala makani aatondezya mbwaakatalika mapobwe aadumide aalembedwe mumabbuku eesu cilakonzya kutugwasya. Ikuti twaliyeezya twaambo twamu Magwalo ncotutasekeleli mapobwe aali boobu, tulajana twaambo itutupa kusinizya kuti tweenda munzila ‘iitambulika ku Mwami.’ (Ef. 5:10) Kusyoma Jehova alimwi a Jwi lyakwe lyakasimpe kuyootukwabilila ‘kukuyoowa bantu.’—Tus. 29:25.
Mbono Zyakumuuya
“Luyando . . . Alube Lwamumilimo Amukasimpe”
11 Amubalumbaizye Banakristonyoko kuzwa ansi aamoyo. Tweelede kujana ciindi cakulumbaizyanya, nkaambo kucita boobo ‘kulabayaka bamwi.’ (Ef. 4:29) Nokuba boobo, tweelede kucita oobo kuzwa ansi aamoyo. Buyo-buyo, inga katumulumbaizya buyo cakuupaupa ameso muntu ooyo naa kutacibelesya coolwe ncotujisi cakupa lulayo luyandika. (Tus. 29:5) Kulumbaizya umwi mpoonya kumbali kamumwaamba zintu zibi akwalo nkuupaupa ameso. Mwaapostolo Paulo wakakaleya kakole aaka akupa cikozyanyo cibotu cakutondezya luyando lwini-lwini kwiinda munzila njaakali kubalumbaizya bamwi. Mucikozyanyo, wakabalumbaizya Banakristo baku Korinto kujatikizya mbazu zimwi mobakali kulilemeka kabotu. (1Kor. 11:2) Pele ciindi nobatakali kuyandika kulumbaizyigwa akaambo kamilimo yabo, wakabaambila munzila yaluzyalo alimwi iilimvwisya.—1Kor. 11:20-22.
SEPTEMBER 8-14
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA TUSIMPI 30
“Utandipi Bucete naa Buvwubi”
Ino Musyobo Nzi Waluyando Uuletela Lukkomano Lwini-lwini?
10 Mubwini, toonse tulaayanda mali. Alakonzya kutukwabilila mumbazu zimwi. (Muk. 7:12) Pele sena muntu ulakonzya kukkomana ncobeni ikuti kajisi buyo zintu nzyayandika? Inzya! (Amubale Mukambausi 5:12.) Aguri mwana wa Jake wakalemba kuti: “Utandipi bucete naa buvwubi. Andilye buyo cakulya cindikkwene.” Tulakonzya kumvwisya kaambo ncaatakali kuyanda kucetaalila limwi. Mbubwenya mbwaakayungizya kupandulula, tanaakali kuyanda kusunkwa kubba nkaambo kubba kwakali kukonzya kuleta masampu kuli Leza. Pele ino nkaambo nzi ncaakapaila kuti atabi muvwubi kapati? Wakalemba kuti: “Kutegwa nditakkuti mpoonya akukukaka kandaamba kuti, ‘Ino Jehova nguni?’” (Tus. 30:8, 9) Ambweni mulakonzya kuyeeya bantu bamwi ibasyoma lubono lwabo muciindi cakusyoma Leza.
11 Aabo ibayandisya mali tabakonzyi kumukkomanisya Leza. Jesu wakaamba kuti: “Taakwe uukonzya kubelekela basimalelo bobilo; nkaambo uyoosula umwi akuyanda umbi, naa uyoosyomeka kuli umwi akusampula umbi. Tamukonzyi kubelekela Leza alimwi a Lubono.” Wakayungizya kwiinda mukwaamba kuti: “Amuleke kuliyobweda lubono anyika, aawo mpoluligwa zyuuka ankalaya alimwi ababbi mpobanjila akubba. Muciindi caboobo, amuliyobwede lubono kujulu, kwalo nkolutaligwi azyuuka naa nkalaya alimwi ababbi nkobatanjili akubba.”—Mt. 6:19, 20, 24.
12 Banji bakajana kuti kupona buumi buuba-uba takubaleteli buyo lukkomano pele alimwi kubapa ciindi cinji cakubelekela Jehova. Ba Jack, ibakkala ku United States, bakasambala ŋanda yabo mpati alimwi amakwebo nkaambo bakalizyi kuti kucita boobo kwakali kukonzya kupa kuti bacikonzye kubeleka mulimo wabupainiya antoomwe abakaintu babo. Bakaamba kuti: “Cakali ciyumu kusambala ŋanda yesu mbotu, mayake antoomwe abusena ibwakali mucisi. Pele kwamyaka minji, ndakali kusika kuŋanda kandityompedwe akaambo kamapenzi aakumulimo. Bakaintu bangu, bapainiya baciindi coonse, bakalikkomene kapati ciindi coonse. Bakali kwaamba kuti, ‘Ndilijisi mupati wamulimo wiinda boonse!’ Lino mbwaanga andime ndili mupainiya, toonse tobilo tubelekela muntu omwe, Jehova.”
“Sena Ulandiyanda Kwiinda Zyeezyi?”
15 Bantu banji mazuba aano babikkilide kapati maano kuba azisani zili mufasyoni, zintu zisumpukide zipangwa mazuba aano mbuli matabbuleti, mafooni, makkompyuta alimwi azintu zimwi buyo. Aboobo Munakristo umwi aumwi ciindi aciindi weelede kulilingula akubona zintu nzyayandisya kwiinda mukulibuzya mibuzyo mbuli yakuti: ‘Sena zintu zyakumubili ndilazibikkila maano kapati cakuti ciindi nconditola kulanga-langa akuyeeya kujatikizya myootokala mipya naa mafasyoni ncinji kwiinda ciindi nconditola ikulibambila miswaangano yambungano? Sena ndijisi bubi kapati muzintu zyabuzuba abuzuba cakuti ndijisi buyo ciindi cisyoonto cakupaila naa kubala Bbaibbele?’ Ikuti twabona kuti zintu zyakumubili tulaziyandisisya kwiinda mbotumuyanda Kristo, nkokuti tweelede kuyeeya majwi aa Jesu aakuti: ‘Amulikasye kubusyaacivwulemwangu buli boonse.’ (Lk. 12:15) Nkaambo nzi Jesu ncaakapeda kucenjezya kupati ooku?
16 Jesu wakaamba kuti “taakwe uukonzya kubelekela basimalelo bobilo.” Wakayungizya kuti: “Tamukonzyi kubelekela Leza alimwi a Lubono.” Cili boobo nkaambo “basimalelo” boonse bobilo bayanda kubelekelwa camoyo woonse. Jesu wakaamba kuti tulakonzya ‘kusula umwi akuyanda umbi’ naa ‘kusyomeka kuli umwi akusampula umbi.’ (Mt. 6:24) Mbwaanga tatulondokede, toonse tweelede kubeleka canguzu ikulwana “zisusi zyanyama yesu,” zyalo izibikkilizya kuyandisya zintu zyakumubili.—Ef. 2:3.
17 Bantu ibatabikkili maano kuzintu zyakumuuya bajisi penzi lyakubona zintu zyakumubili munzila yeelede. Ino nkaambo nzi? Nkaambo mizeezo yabo yakumuuya inga tiicibeleki kabotu. (Amubale 1 Bakorinto 2:14.) Kufwumbwa buyo ikuti maano aabo aayiisyidwe anyonganisyigwa azintu zyakumubili, cilabayumina ikwiindanya akati kacintu ciluzi acitaluzi. (Heb. 5:11-14) Akaambo kaceeci bamwi inga baba aluyandisisyo lwazintu zyakumubili cakuti tabakonzyi kukkutila azintu nzyobajisi. (Muk. 5:10) Cibotu ncakuti, kuli musamu uukonzya kulimana penzi eeli lyakuyandisya zintu zyakumubili, nkokuti: kubala Jwi lya Leza, Ibbaibbele buzuba abuzuba. (1Pet. 2:2) Mbubwenya ikuzinzibala kuyeeya mbokwakagwasya Jesu kuzunda masunko, nkokuti ikutobela njiisyo zyamu Bbaibbele kulakonzya kutugwasya kulwana penzi lyakuyandisisya zintu zyakumubili. (Mt. 4:8-10) Kwiinda mukucita boobo, tutondezya Jesu kuti tulamuyanda kapati kwiinda zintu zyakumubili.
g19 No. 3 10 ¶4-5
Kwaabelesya Kabotu Mali
Amusoleke kutakweleta mali. Ikuti kacikonzyeka, amusoleke kutakweleta. Muciindi caboobo, amuyobole mali kutegwa muule cintu ncomuyanda. Ikuti naa mubelesya ka credit card (kakkaadi kakubelesya kuula naa kukweleta zintu), amusoleke kwaabbadela mali oonse kumamanino aamwezi umwi aumwi kutegwa mutakabbadeli cinyona mucila. Pele ikuti naa kamujisi cikwelete, amubikke bubambe bwakunoobbadela asyoonto-syoonto mpoonya akubutobela.
Buvwuntauzi bumwi bwakatondezya kuti ciindi bantu nobabelesya ka credit card, kanji-kanji cipa kuti babelesye mali manji. Aboobo kuti naa kamubelesya kakkaadi aaka, kamucita oobo cabupampu.
Amube Beenzu ba Jehova Mane Kukabe Kutamani!
18 Cilayandika kapati kulanga-langa mbotwaabona mali. Amulibuzye kuti: ‘Sena kanji-kanji ndiyeeya buyo kujatikizya mali alimwi azintu nzyondikonzya kuula? Kuti ndakolota mali, sena nditola ciindi kwaajola kandiyeeya kuti mukamwini tacaayandi? Sena kuba amali manji kundipa kulibona kuti ndilayandika kapati akupa kuti cindiyumine kwaabila bamwi? Sena ndiyeeya kuti bakwesu abacizyi ibajisi mali manji, balaayandisya mali kwiinda mbobayanda Jehova? Sena ndimvwana kapati abantu bavwubide kwiinda bacete?’ Cilayandika kapati kulibuzya mibuzyo iili boobu akaambo kakuti Jehova wakatutamba kuba beenzu bakwe. Tulakonzya kuzumanana kuba acoolwe cili boobu kwiinda mukupona buumi bwakutayandisya mali. Kuti twacita oobo, Jehova unooli aandiswe lyoonse!—Amubale Bahebrayo 13:5.
Mbono Zyakumuuya
Busongo Mbwajisi Jehova Bulalibonya Muzyintu Nzyaakalenga
11 Cibila munyama musyoonto walo uukonzya kutupa kwiiya twaambo tunji kuzwa kulinguwe. (Amubale Tusimpi 30:26.) Ujisi matwi alimwi amaulu mafwaafwi. Munyama ooyu ukkala mumampangala aamabwe. Kucikonzya kubona kabotu kumupa kuti kacikonzya kulikwabilila, alimwi zipulo ampako zili mumampangala naa mandomba mwakkala kulamukwabilila kuli basinkondonyina. Cibila wakalengwa munzila iipa kuti kakkala mutubunga alimwi eeci cimupa kuti akonzye kukwabililwa akukasaalilwa ciindi camupeyo.
12 Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli cibila? Cakusaanguna, amubone kuti munyama ooyu talilekeleli kuti mane alwanwe. Muciindi caboobo, ubelesya meso aakwe aabona kabotu kutegwa kabona basinkondonyina kabacili kule, alimwi ukkala aafwaafwi azipulo alimwi ampako mwakonzya kuyubila kutegwa akwabilile buumi bwakwe. Mbubwenya buyo, tweelede kupakamana kutegwa katucikonzya kubona ntenda ziyanda kutucitikila munyika ya Saatani. Mwaapostolo Petro wakakulwaizya Banakristo kuti: “Amulibatamike akucenjela, nkaambo sinkondonyoko Saatani uleendeenda mbuli syuumbwa wabutambo akuya buyandaula ngwati lume.” (1 Pet. 5:8) Ciindi naakali anyika, Jesu wakazumanana kupakamana, kulikwabilila kumasunko oonse ngaakamuletela Saatani aakuti amulesye kusyomeka. (Mt. 4:1-11) Elo kaka Jesu wakabasiila cikozyanyo cibotu basikumutobela!
13 Nzila imwi mbotukonzya kupakamana nkwiinda mukubelesya zikwabilizyo zyakumuuya Jehova nzyatupa. Tatweelede kukuubya-ubya kubala Jwi lya Leza alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. (Lk. 4:4; Heb. 10:24, 25) Kuyungizya waawo, mbubwenya mbuli cibila mbwakwabililwa akaambo kakukkala mutubunga, tweelede kuyanzana a Banakristoma kutegwa ‘tuyumizyanye.’ (Rom. 1:12) Kwiinda mukucita nzyotweelede kucita kutegwa tupegwe zikwabilizyo nzyapa Jehova, tutondezya kuti tulacizumina ncaakaamba sintembauzyo Davida walo wakalemba kuti: “Jehova ngumwaala wangu, ngumampangala aangu, ngusikundivuna. Ngu-Leza wangu, indomba yangu, ngunsyoma.”—Int. 18:2.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Sena Kubbeja Ncibi?
Nokuba kuti Bbaibbele talyaambi makani manji kujatikizya kubbeja, tulakonzya kubona kwiinda munjiisyo zyamu Bbaibbele kuti Leza ubona kubbeja kuti ncibi.—Baefeso 5:17.
● Kubbeja kulaboola akaambo kabusyaacivwulemwangu, bwalo Leza mbwasulide. (1 Bakorinto 6:9, 10; Baefeso 5:3, 5) Basikubbeja inga bayanda kujana mali ngobasweekelwa bamwi, pele Bbaibbele talizumizyi kunyonokela zintu zyabamwi.—Kulonga 20:17; Baroma 7:7; 13:9, 10.
● Kubbeja, naaba mali masyoonto buyo, kulakonzya kupa muntu kutalika kwaayandisisya kapati mali.—1 Timoteyo 6:9, 10.
● Basikubbeja kanji-kanji inga basyoma mizimo. Nokuba boobo, Leza ubona njiisyo eezyi kuti nkukomba mituni, kwalo kuteendelani abukombi bwakwe.—Isaya 65:11.
● Muciindi cakukulwaizya kujana zintu kakunyina kuzibelekela, Bbaibbele likulwaizya kubeleka canguzu. (Mukambausi 2:24; Baefeso 4:28) Aabo batobela lulayo lwamu Bbaibbele balakonzya ‘kulya cakulya ncobalijanina lwabo beni.’—2 Batesalonika 3:10, 12.
● Kubbeja kulakonzya kupa muntu kuba amuuya uutali kabotu wakuzundana, walo uukasyidwe mu Bbaibbele.—Bagalatiya 5:26.
SEPTEMBER 15-21
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA TUSIMPI 31
Ncotwiiya Kumajwi Banyina Lemueli Ngobakaambila Mwanaabo
Amubayiisye Kulilemeka Bana Banu
Amubaambile masimpe kujatikizya makani aakoonana. Kubacenjezya kulayandika kapati. (1 Bakolinto 6:18; Jakobo 1:14, 15) Nokuba boobo, Bbaibbele lyaamba kuti koonana ncipego kuzwa kuli Leza, takali kakole kuzwa kuli Saatani. (Tusimpi 5:18, 19; Lwiimbo lwa Solomoni 1:2) Kubaambila buyo kuti koonana ncibi, kuyoopa kuti batazyibi masimpe aajanika mu Bbaibbele. Umwi musimbi waku France ulaazina lyakuti Corrina wakaamba kuti: “Bazyali bangu balakankaizya kapati caboola kumakani akoonana, eeci cakapa kuti nditalike kubona kuti koonana ncibi.”
Amubone kuti bana banu mwabaambila masimpe kujatikizya makani akoonana. Muzyali umwi waku Mexico ulaazina lya Nadia wakaamba kuti: “Ncondibaambila lyoonse bana bangu ncakuti koonana nkubotu, tacilubide pe, alimwi Jehova Leza wakapa bantu cipego eeci kutegwa kabalikkomanisya. Pele eeci ceelede kucitwa buyo mucikwati. Cipego eeci cilakonzya kutupa kukkomana naa kutuletela mapenzi kweelana ambotucibelesya.”
Kubandika Abana Kujatikizya Makani Aabukoko
Amubelesye bupampu kutegwa mubandike. Muzyali umwi waku Britain wazina lyakuti Mark wakaamba kuti, “Kunywa bukoko makani aakatazya kapati kubana basyoonto. Ndakabuzya mwanaangu musankwa uujisi myaka iili 8 mbwaakali kuyeeya kujatikizya kunywa bukoko ikuti naa cili buyo kabotu naa pe. Ndakamwaambila kuti alikwaye, eeci cakapa kuti aambe cakwaanguluka mbwaabona makani aabukoko.”
Ikuti kamubandika makani aabukoko bunji bwaziindi, muyoopa kuti abanjile kapati mumoyo bana. Kweelana aciimo camwanaanu, nomubandika makani aajatikizya bukoko, mulakonzya kubikkilizya azintu zimwi zicitika mubuumi mbuli ntenda zyamumugwagwa alimwi amakani aajatikizya koonana.
Amube cikozyanyo cibotu. Bana bali mbuli cisani cinywida maanzi, balazyiba zyoonse zibazingulukide alimwi buvwuntauzi butondezya kuti bana balabaiya kapati bazyali babo kuzintu nzyobacita. Eeci caamba kuti, ikuti naa mulanywa kutegwa mukatalusyigwe, mwanaanu uyoobona kuti kunywa bukoko nenzila yakucesya mapenzi aamubuumi. Aboobo mweelede kuba cikozyanyo cibotu. Amubone kuti munywa bukoko munzila yeelede.
Mbomukonzya Kuyiisya Bana Kulicesya
Amumukulwaizye kuba mwaabi. Amumutondezye mwanaanu kuti “kupa kulakkomanisya kapati kwiinda kupegwa.” (Milimo 20:35) Munzila nzi? Antoomwe mulakonzya kubamba mulongo wabantu bayandika kugwasyigwa kuula zintu, kutolwa kubusena bumwi naa kubagwasya kucita milimo imwi. Mpoonya amuunke antoomwe amwanaanu ciindi nomubagwasya aabo bayandika lugwasyo. Amumulekele mwanaanu kulibonena lukkomano akukkutila nkomujana ciindi nomugwasya bantu bayandika lugwasyo. Munzila eeyi muyoomuyiisya mwanaanu kulicesya munzila mbotu kapati, nkokuti kwiinda mukuba cikozyanyo cibotu.—Njiisyo yamu Bbaibbele: Luka 6:38.
Mbono Zyakumuuya
Nobacizyi Bana-bana, Amube Banakristo Basimide
12 Amwiiye kubandika kabotu. Banakristo beelede kucizyiba kubandika kabotu abantu. Kujatikizya makani aaya, mwaapostolo Jakobo wakatupa lulayo lubotu naakati: “Muntu woonse weelede kufwambaana kuswiilila, kumuka kwaambaula.” (Jak. 1:19) Ciindi nomuswiilila cakubikkila maano bamwi nobaambaula mutondezya ‘lweetelelo.’ (1Pet. 3:8) Ikuti naa mwaalilwa kumvwisya muntu ncaamba naa mbwalimvwa, amumubuzye mibuzyo yeelela. Kumane amulindile aasyoonto kutegwa muyeeye kamutanaambaula. (Tus. 15:28, bupanduluzi buyungizyidwe.) Amulibuzye kuti: ‘Sena ncondiyanda kwaamba ncamasimpe alimwi cilayaka? Sena citondezya bulemu alimwi aluzyalo? Amwiiye kubacizyi basimide ibazyi mbokwaambaulwa kabotu abantu. (Amubale Tusimpi 31:26.) Amubikkile maano mbobaambaula. Ikuti mwaba aluzyibo mumakani aaya, muyooba azilongwe zibotu abamwi.
SEPTEMBER 22-28
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 1-2
Amuzumanane Kuyiisya Zyalani Litobela
“Zintu Eezyi Kozibikka Mumaanza Aabantu Basyomeka”
3 Bunji bwesu tulaiyanda milimo yakumuuya njotucita alimwi tuyanda kuti tuzumanane kwiicita lyoonse. Nokuba boobo, cuusisya ncakuti, kuzwa kumazuba a Adamu, izyalani limwi lilainda alimwi kuboola limbi. (Muk. 1:4) Mazuba aano, kucinca ooku kwaleta buyumuyumu bukatazya kapati ku Banakristo bakasimpe. Mulimo wabantu ba Jehova wakomena kapati. Mbotuyaabucita milimo mipya, inga kulaba nzila zipya zyakucita zintu—kanji-kanji nzila eezyi zijatikizya kubelesya makkompyuta alo aasumpuka ciindi aciindi. Bapati bamwi inga cilabayumina kweendela antoomwe akucinca ooku. (Lk. 5:39) Nokuba kuti aaka inga tiikaba kaambo keni, bana-bana inga balijisi nguzu kwiinda bapati. (Tus. 20:29) Aboobo, ncaluyando alimwi cilagwasya kubapati kuyiisya bana-bana kuba amikuli mipati.—Amubale Intembauzyo 71:18.
4 Aabo ibali mubweendelezi ambweni inga cabayumina ikupa bana-bana mikuli. Bamwi bayoowa kusweekelwa mukuli ngobayanda kapati. Bamwi balalibilika kuti ambweni inga zintu zyanyongana, kabayeeya kuti bana-bana tabakonzyi kuzyeendelezya kabotu zintu. Alimwi bamwi inga bayeeya kuti tabajisi ciindi cakuyiisya muntu umwi. Kulubazu lumbi, aabo ibacili bana-bana beelede kukazyika moyo ikuti naa tiibapegwa milimo minji.
Mbono Zyakumuuya
Nobakubusi, Mulengi Wanu Uyanda Kuti Kamukkomene
14 Solomoni, walo iwakavwubide kapati alimwi iwakajisi nguzu wakayanda ‘kusola zyakulikondelezya, kutegwa abone naa kuli bubotu buliko.’ (Muk. 2:1-10) Wakayaka maanda, wakalima myuunda alimwi akupanga mabuwa aakulyookezyela, alimwi wakacita kufwumbwa ncaakali kuyanda. Ino wakalimvwa buti naakamanizya kucita zintu zyoonse eezyi? Sena wakakkutila? Sena wakakkomana? Bwiinguzi bulisalede. Solomoni mwini kumugama ulatwaambila. Wakalemba kuti: “Nindakakkala ansi kuyeeya milimo yangu yoonse njondakacita amaanza aangu . . . , ndakabona kuti zyoonse zyakali zyabuyo . . . Kunyina cintu nociba comwe cakalaampindu ncobeni.” (Muk. 2:11) Eelo kaka nciiyo cibotu kapati eeci! Sena muyoociiya?
SEPTEMBER 29–OCTOBER 5
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 3-4
Amuciyumye Cikwati Canu
Mbotukonzya Kwiibelesya Kabotu Fooni Kutegwa Kaitatumanini Ciindi
● Kwiibelesya kabotu fooni kulakonzya kugwasya mucikwati. Mucikozyanyo, banabukwetene balakonzya kubandika ciindi nobatali antoomwe.
“Kameseji kaamba kuti ‘Ndilakuyanda’ naa ‘Ndakuyeeya’ kalakonzya kupa kuti banabukwetene kabamvwana kapati.”—Ba Jonathan.
● Kutaibelesya kabotu fooni kulakonzya kunyonganya cikwati. Mucikozyanyo, bantu bamwi bamana ciindi cabo afooni muciindi cakubikkila maano kuli ngobakwetene limwi.
“Ndilizyi kuti zimwi ziindi balumi bangu inga balayanda kapati kubandika andime, pele inga nkujana ndijisi bubi afooni.”—Ba Julissa.
● Bantu bamwi baamba kuti balakonzya kubandika angobakwetene limwi twaambo tuyandika kapati kumwi kababelesya fooni. Basyaazibwene bamwi ba Sherry Turkle, bakaamba kuti bantu bamwi mbobalyeena oobo kuti inga bacikonzya kucita zintu zyobilo aciindi comwe, pele eeci tacikonzyeki.” Alimwi nokuba kuti bantu bayeeya kuti kucita zintu zinji aciindi comwe kuli kabotu, takuli kabotu pe. Bakaamba kuti mubwini ikusola kucita zintu zinji aciindi comwe kupa kuti mutaziciti kabotu.”
“Kubandika abalumi bangu kulandikkomanisya, pele kutali ciindi nobacita azintu zimwi. Kuti kabajisi bubi afooni inga ndilimvwa kuti tabayandi kuba andime.”—Ba Sarah.
Masimpe ngakuti: Mbomwiibelesya fooni kulakonzya kugwasya naa kunyonganya cikwati canu.
Amupe Kuti “Mabangabanga aa Ja” Azumanane Kuyaka
12 Mbuti banabukwetene mbobakonzya kwiiya cikozyanyo ca Akula a Purisila? Amuyeeye kujatikizya zintu zinji nzyomuyandika kucita nywebo angomukwetene limwi. Mbuti kuti zimwi mwazicitila antoomwe muciindi cakuzicita aumwi alikke? Mucikozyanyo, Akula a Purisila bakali kukambaukila antoomwe. Sena andinywe lyoonse mulabikka bubambe bwakucita oobo? Akula a Purisila bakali kubeleka antoomwe. Ambweni nywebo angomukwetene limwi tamubeleki mulimo uukozyenye, pele mbuti kuti mwaibelekela antoomwe milimo yaaŋanda? (Muk. 4:9) Ciindi nomugwasyanya kubeleka mulimo umwi, mulakonzya kulimvwa kuba tiimu alimwi akuba acoolwe cakwiizya. Ba Robert aba Linda bakkala mucikwati kwamyaka yiinda ku 50. Ba Robert bakaamba kuti: “Kwaamba masimpe, tatujisi ciindi cinji cakucita zyakulikondelezya antoomwe. Pele ndilakkomana kapati ciindi nondisazya mitiba, bakaintu bangu nobandisangana akutalika kwiipukuta naa ciindi nondilimina mugaadeni nobaboola akundigwasya. Kubelekela antoomwe kulatugwasya kuba acilongwe ciyumu. Luyando lwesu lulazumanana kukomena.”
13 Pele kamuyeeya kuti, kuba buyo antoomwe takukonzyi kupa kuti mulumi amukaintu bayandane kapati. Mukaintu umwi waku Brazil wakaamba kuti: “Mazuba aano, kuli zintu zinji kapati zikonzya kutunyonganya cakuti ncuubauba kuyeeya kuti tulaba aciindi cakuba antoomwe akaambo buyo kakuti tukkede antoomwe. Pele ndaiya kuti kuli azimbi nzyondeelede kucita kunze buyo lyakuba antoomwe. Ndeelede kumubikkila maano muntu ngotukwetene limwi.” Amumvwe ncobacita ba Bruno abakaintu babo ba Tays, kutegwa bacikonzye kubikkilana maano. Ba Bruno bakaamba kuti: “Ciindi notwiizya tobilo, tulaabikka ambali mafooni akulikwaya kubandika.”
14 Mbuti kuti nywebo angomukwetene limwi tamukkomani kuba antoomwe? Ambweni zintu nzyomukkomanina ziliindene naa ambweni mulaakunyemezyanya. Ikuti kacili boobo, ncinzi ncomukonzya kucita? Amuyeeye cikozyanyo camulilo ncotwaambide kumatalikilo. Mulilo inga ulatalika kuyaka asyoonto-syoonto akukomena. Ciyandika buyo nkuzumanana kubikka tukuni tusyoonto-syoonto kusikila mwatalika kubikka zipati. Mbubwenya buyo, amutalike kujana kaindi kasyoonto buyo kakuba antoomwe buzuba abuzuba. Mpoonya akusola kucita cintu ncomukkomanina nyoonse nyobilo, ikutali cintu cikonzya kumupa kuzwangana. (Jak. 3:18) Kwiinda mukutalika asyoonto-syoonto, luyando lwanu lulakonzya kutalika kukomena alimwi.
Amupe Kuti “Mabangabanga aa Ja” Azumanane Kuyaka
3 Kutegwa “mabangabanga aa Ja” azumanane kuyaka, mulumi amukaintu beelede kubeleka canguzu kuba acilongwe ciyumu a Jehova. Ino eeci inga cabagwasya buti mucikwati cabo? Ikuti banabukwetene kabacibikkila maano kapati cilongwe cabo a Usyi wakujulu, tabanoowayi-wayi kutobela lulayo lwakwe. Aboobo eeci cilakonzya kubagwasya kuzunda mapenzi alo aakonzya kupa kuti luyando lwabo luceye alimwi akwaayeleba. (Amubale Mukambausi 4:12.) Alimwi bantu bajisi cilongwe ciyumu a Jehova balasolekesya kumwiiya alimwi akutondezya bube bwakwe mbuli luzyalo, kukkazika moyo alimwi akulekelela. (Ef. 4:32–5:1) Ikuti banabukwetene kabajisi bube buli boobu, cilakonzya kupa kuti luyando lwabo luzumanane kuyuma. Mucizyi Lena, iwakkala mucikwati kwamyaka yiinda ku 25, wakaamba kuti: “Ncuubauba kumuyanda akumulemeka muntu uusimide kumuuya.”
Mbono Zyakumuuya
it-E “Luyando” ¶39
Luyando
“Ciindi Cakuyanda.” Jehova tatondezyi luyando kubantu bateeleli, naa ibali munzila yabubi. Ulabayanda bantu boonse kusikila balikke batondezya kuti tabamuyandi. Kuti caba boobo, Leza ulaleka kubayanda. Jehova Leza alimwi a Jesu Kristo boonse balabuyandisya bululami akusulaika bubi. (Int. 45:7; Heb. 1:9) Tatweelede kutondezya luyando kubantu ibatamuyandi naaceya Leza wakasimpe. Aboobo, tacigwasyi kutondezya luyando kubantu bantu bali boobu, kayi tabakonzyi kulubona luyando lwakwe. (Int. 139:21, 22; Is. 26:10) Tacidoonekwi buya kuti Leza ulabasulaika alimwi ulibikkide ciindi cakubanyonyoona.—Int. 21:8, 9; Muk. 3:1, 8.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
lmd makani aayungizyidwe A kaambo 12
Makani Aamu Bbaibbele Ngotukkomanina Kuyiisya
12. Leza uliluleme alimwi tasalululi.—Dt. 10:17; Mil. 10:34, 35.
OCTOBER 6-12
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 5-6
Mbotutondezya Kuti Tulamulemeka Kapati Leza Wesu Mupati
Amumulemeke Jehova Kwiinda Mukutondezya Bulemu
17 Cilayandika kapati kubikkila maano kukutondezya bulemu ciindi notukomba Jehova. Bbuku lya Mukambausi 5:1 lyaamba kuti: “Bamba kabotu kweenda kwako ciindi cakuya kuŋanda ya-Leza.” Musa alimwi a Joshua bakaambilwa kuti basamunune mpato zyabo nobakali mubusena busalala. (Kul. 3:5; Jos. 5:15) Bakeelede kucita boobu ikutondezya bulemu naa kuyoowa. Bapaizi bana Israyeli bakalaililwa kuti kabasama tubbudula mukati “twakusamika zinswe zyabo.” (Kul. 28:42, 43) Eeci cakali kupa kuti batatondezyi mubili aanze ciindi nobakali kubelekela kucipaililo. Mukwasyi woonse iwakajisi bapaizi wakeelede kutobela ceelelo eeci cabulemu.
18 Aboobo, mbotuli bakombi ba Jehova, tuleelede kutondezya bulemu mubukkale bwesu boonse. Ikutegwa tweelele kulemekwa, tuleelede kucita zyintu cabulemu. Ibulemu mbotutondezya tabweelede kuba bwakulicengeezya pe antela bwakusama buya mbuli cisani. Tabweelede kubonwa buyo ameso aabantu luzutu, pele Leza uubona moyo weelede kububona awalo. (1 Sam. 16:7; Tus. 21:2) Bulemu bweelede kunjila mubulowa bwesu akucinca mbotulilemeka, ciimo cesu, mbotukkala abantu, mane buya ambotuzibona zyintu ambotulimvwa. Ee, bulemu bweelede kulibonya ciindi coonse alimwi amuzyintu zyoonse nzyotwaamba alimwi akucita. Caboola kunzila mbotulilemeka alimwi ambotusama akulibamba, tatweelede kuluba majwi aamwaapostolo Paulo aakuti: “Swebo tatubiki imfumpu niiba yomwe munzila yamuntu, kuti milimo yesu itasampauki, pele muzintu zyoonse tulatondezya kuti tuli basimilimo benibeni ba-Leza.” (2 Kor. 6:3, 4) Tulalemeka “muziyanza zyoonse lwiisyo lwa-Leza Mufutuli wesu.”—Tit. 2:10.
Kubala Bbaibbele Kulakonzya Kumugwasya Kupaila Kabotu
21 Jesu wakali kupaila cabulemu kumwi kasyoma kuti mipailo yakwe ilaingulwa. Mucikozyanyo, naakali kuyanda kubusya Lazalo, “Jesu wakalanga kujulu wakati, Taata, ndakulumba nkaambo kakuti wandimvwa. Kwalo ndali kuzi kuti ulandimvwa lyoonse.” (Joh. 11:41, 42) Sena mipailo yanu ilatondezya bulemu alusyomo mbuli loolu? Ikuti mwaulanga-langa mupailo wa Jesu wacikozyanyo mulajana kuti kuli twaambo tupati-pati totatwe, ikusalazigwa kwazyina lya Jehova, kuboola kwa Bwami bwakwe, akuti luyando lwakwe lucitwe. (Mt. 6:9, 10) Amuyeeye mipailo yanu. Sena ilatondezya kuti mulabuyanda kapati Bwami bwa Jehova, akuti mulayanda kuti luyando lwakwe lucitwe alimwi akuti izyina lyakwe lisalazigwe? Ileelede kutondezya oobo.
“Kozuzikizya Cikonke Eeco Ncookonka”
12 Nokuba boobo, kubbapatizyigwa matalikilo buyo. Twamana kubbapatizyigwa, tweelede kuzumanana kupona kweelana akulyaaba kwesu mukubelekela Leza cakusyomeka. Aboobo inga twalibuzya kuti: ‘Sena ndayaambele kumuuya kuzwa nondakabbapatizyigwa? Sena ndilazumanana kubelekela Jehova camoyo woonse? (Kol. 3:23) Sena ndilapaila, kubala Jwi lya Leza, kujanika kumiswaangano yambungano, alimwi akutola lubazu mubukambausi lyoonse? Naa sena ndayaansi mukucita milimo eeyi yakumuuya?’ Mwaapostolo Petro wakapandulula kuti tulakonzya kweeleba cilengwa cakuba batolo mumulimo wesu ikuti naa twazumanana kuyumya lusyomo lwesu kwiinda mukuyungizya luzyibo, kuliyumya, alimwi akulyaaba kwabunaleza.—Amubale 2 Petro 1:5-8.
Mbono Zyakumuuya
Mibuzyo Yabasikubala
Lugwalo lwa Mukambausi 5:8 lwaamba mweendelezi uudyaaminina bacete akutabacitila cabululami. Mweendelezi ooyo weelede kuyeeya kuti ulalangwa ayooyo mupati kwiinda nguwe naa ayooyo mupati kapati kwiinda nguwe mumfwulumende. Alimwi buya, inga kakuli bapati kapati kwiinda baabo bapati. Cuusisya ncakuti, mumfwulumende zyabantunsi, beendelezi boonse tabasyomeki, calo cipa kuti bantu kabapenga.
Pele nokuba kuti inga kwalibonya mbuli kuti kunyina bulangizi, tulakonzya kuumbulizyigwa kwiinda mukuzyiba kuti Jehova ‘ulabalangilila nobaba baabo bapati kapati kwiinda boonse aabo bapati’ mumfwulumende zyabantu. Tulakonzya kulomba lugwasyo kuli Leza kwiinda mukuwaala mikuli yesu iiminya kulinguwe. (Int. 55:22; Flp. 4:6, 7) Tulizyi kuti “meso aa Jehova alalanga-langa munyika yoonse kutegwa atondezye nguzu zyakwe ikugwasya baabo bamusyoma camoyo woonse.”—2Mak. 16:9.
Aboobo lugwalo lwa Mukambausi 5:8 lutondezya kuti, munyika lyoonse buyo inga kuli muntu uuli anguzu kapati kwiinda umwi. Kwiinda zyoonse, kapanga aaka katugwasya kubona kuti Jehova nguubainda boonse, inzya, Mweendelezi Mupati. Lino ulalela kwiinda mu Mwanaakwe, Jesu Kristo, Mwami wa Bwami. Singuzuzyoonse, ooyo uubalangilila boonse, uliluleme alimwi lyoonse ulacita cabululami, oobo mbwabede awalo Mwanaakwe.
OCTOBER 13-19
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 7-8
‘Amuunke Kuŋanda Yamalila’
Ziiyo Nzyotukonzya Kwiiya Kumisozi ya Jesu
Mulakonzya kubagwasya aabo ibali mubuumba. Jesu tanaakalila buyo antoomwe a Marta a Mariya pele alimwi wakabaswiilila akubandika ambabo munzila yuumbulizya. Tulakonzya kucita mbubwenya kuli baabo ibali mubuumba. Mukwesu Dan, mwaalu uukkala ku Australia, wakati: “Nondakafwidwa bakaintu bangu, ndakali kuyandika lugwasyo. Banabukwetene banji bakalilibambilide lyoonse kundiswiilila syikati amasiku. Bakali kundileka kuti ndilile alimwi kunyina nobakafwa nsoni kubona misozi yangu. Alimwi bakandigwasya kucita milimo imwi, mbuli kusanzya mootokala, kuula zintu ziyandika akundijikila cakulya ciindi nondakali kwaalilwa kulicitila milimo eeyi. Kanji-kanji bakali kupaila andime. Bakatondezya kuti mbalongwe beni-beni alimwi babunyina ‘bakazyalilwa kugwasya muziindi zyamapenzi.’”—Tus. 17:17.
Amubagwasye Bamwi Kuliyumya Ciindi Nobatyompedwe
15 Ba William, ibakafwidwa bakaintu myaka minji yainda, bakaamba kuti: “Ndilakkomana ciindi bamwi nobandaambila zintu zibotu nzyobayeeya kujatikizya bakaintu bangu; cindipa kusinizya kuti bakali kuyandwa alimwi akulemekwa. Eeci cilandigwasya kapati. Majwi aabo alanduumbulizya, nkaambo bakaintu bangu ndakali kubayanda kapati alimwi bakalijisi lubazu lupati mubuumi bwangu.” Mukamufwu wazina lya Bianca wakaamba kuti: “Cilanduumbulizya ciindi bamwi nobapaila antoomwe andime alimwi akundibalila lugwalo lomwe naa obilo. Cilandiyumya ciindi nobaamba zintu zijatikizya balumi bangu alimwi anobandiswiilila ciindi nondaamba kujatikizya mbabo.”
“Amulile Abaabo Balila”
16 Mipailo yesu ayalo ilakonzya kubagwasya bakwesu abacizyi ibalila. Tulakonzya kubapailila naa buya kupaila ambabo. Nokuba kuti cilakonzya kukatazya kutwaamba kabotu twaambo twanu mumupailo mubukkale ibuli boobo, mupailo wakukombelezya kujatikizya mbabo ngomupaila camoyo woonse, ambweni kumwi misozi kayeenda alimwi ajwi kalidedema, ulakonzya kugwasya kapati kumana buumba. Ba Dalene balayeeya kuti: “Zimwi ziindi bacizyi baboola kuti banduumbulizye, ndilabalomba naa balakonzya kupaila. Balatalika kupaila, kanji-kanji kabapengaana zyakwaamba, pele lyoonse bamana kwaamba buyo majwi masyoonto, ijwi lyabo lilatalika kupasuluka alimwi balaamba mupailo uusika amoyo kapati. Lusyomo lwabo luyumu, luyando lwabo alimwi ambobabikkila maano zyali kuluyumya kapati lusyomo lwangu.”
“Amulile Abaabo Balila”
17 Kulampa kwaciindi ncobatola bantu kabali mubuumba ciliindene. Aboobo kamujanika ciindi aciindi, ikutali buyo kwamazuba masyoonto ciindi balongwe alimwi abanamukwasyi banji nobaciliko, pele amumyezi iitobela ciindi bamwi baakujokela kumaanda aabo. “Mulongwe mwini-mwini ulatondezya luyando ciindi coonse, alimwi ngomunyoko wakazyalilwa kuti akugwasye muziindi zyamapenzi.” (Tus. 17:17) Banakristonyina muntu balakonzya kumuumbulizya kapati tacikwe makani aciindi ncocikonzya kumutolela kuti ajane luumbulizyo.—Amubale 1 Batesalonika 3:7.
18 Amuyeeye kuti aabo ibakafwidwa balakonzya kuba abuumba ciindi aciindi bwasika buzuba bwakusekelela cikwati cabo, bamvwa nyimbo nzyaakali kuswiilila sikwaazwa, babona zifwoto, azintu zimwi nokuba buyo kununkilila kumwi, ijwi limwi naa ziindi zimwi zyamwaka. Zintu zinji sikufwidwa nzyacita kwaciindi cakusaanguna kuzwa naakafwidwa, mbuli kujanika kumuswaangano wabbazu naa Ciibalusyo, zilakonzya kumucisa kapati kumoyo. Mukwesu umwi wakaluula kuti, “Ndakali kucilangila buya kuti ciindi cakusaanguna kuzwa mukaintu wangu naakafwa, ikusekelela buzuba mbotwakakwatana, cakali kuyookatazya. Pele bakwesu abacizyi basyoonto buyo bakabamba kapobwe kaniini abakwesu mbotwakali kumvwana limwi kutegwa nditabi endikke.”
19 Nokuba boobo, amuyeeye kuti aabo ibakafwidwa bayandwa bayandika kukulwaizya ciindi aciindi ikutali buyo ciindi camazuba aalibedelede. Ba Junia bakaamba kuti: “Kanji-kanji lugwasyo lupegwa kwiinda mu Magwalo alimwi akuyanzana kwabulongwe ciindi nokunyina kwiibaluka buzuba buli boonse bulibedelede lulagwasya kapati. Ziindi eezyi zilayandika alimwi zilaumbulizya kapati.” Kwaamba masimpe, tatukonzyi kubumana buumba boonse naa kucilekela limwi kumuyeeya muyandwa wesu iwakafwa, pele tulakonzya kujana luumbulizyo luli mbolubede kwiinda mukubweza ntaamu ziyandika kutegwa tugwasye baabo ibakafwidwa. (1Joh. 3:18) Ba Gaby bakaamba kuti: “Ndilamulumba kapati Jehova akaambo kalubomba lwabaalu ibali kundigwasyilizya mubuyumuyumu boonse mbondalijisi. Masimpe, bandipa kulimvwa kuti Jehova ulindibukete mumaanza aakwe.”
Mbono Zyakumuuya
“Eeci Nceciyoozyibya Bantu Boonse Kuti Muli Basikwiiya Bangu”
18 Zimwi ziindi tulakonzya kulimvwa kuti tuyandika kubandika amusyomima umwi watunyemya. Pele inga cabota kusaanguna kulibuzya mibuzyo mbuli yakuti: ‘Sena ndilicizyi cini cakacitika?’ (Tus. 18:13) ‘Sena mubwini wakacita caali kutegwa andinyemye?’ (Muk. 7:20) ‘Sena andime kuli nondakacitide kale cintu cili boobu?’ (Muk. 7:21, 22) ‘Sena kubandika amuntu ooyu inga kwapa kuti penzi liindile buya?’ (Amubale Tusimpi 26:20.) Kuzinzibala kuyeeya mibuzyo iili boobu, kulakonzya kutugwasya kusala kuciluba buyo cintu eeco cakacitika akaambo kaluyando ndotujisi kumusyomima.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Ino Bakamboni ba Jehova Baabona Buti Malila?
Mbotwaabona malila alimwi azintu nzyotucita kujatikizya malila ziyeeme anjiisyo zyamu Bbaibbele, kubikkilizya atwaambo ootu tutobela:
● Cili buyo kabotu kulila akaambo kalufwu lwamuyandwa. Basikwiiya ba Jesu bakalila akaambo kalufwu lwamuyandwa wabo. (Johane 11:33-35, 38; Milimo 8:2; 9:39) Aboobo, malila tatwaaboni mbuli kuti nciindi cakusekelela. (Mukambausi 3:1, 4; 7:1-4) Muciindi caboobo, twaabona kuti nciindi cakutondezya lweetelelo.—Baroma 12:15.
● Bafwide kunyina ncobazyi. Tacikwe makani amwaambo naa bukkale bujisi zilengwa ziindene-indene motwakakomenena, tulazitantamuka zilengwa naa micito iijatikizya njiisyo iitali yamu Magwalo yakuti bafwide kuli ncobazyi alimwi balakonzya kubagwasya naa kubakatazya bantu bacipona. (Mukambausi 9:5, 6, 10) Eeci cilabikkilizya azilengwa mbuli kubucesya kulindilila mutunta, myeesyo, kupa zipaizyo kubafwu, kubandika akulomba lugwasyo kubantu bafwide, alimwi atumpiyompiyo tujatikizya kusalazya mukamufwu. Tulazitantamuka zilengwa zyoonse eezyi akaambo kakumvwida mulawo wamu Bbaibbele wakuti: ‘Amulyaandaanye, . . . alimwi amuleke kuguma cintu cisofweede.’—2 Bakorinto 6:17.
● Kuli bulangizi bwabafwide. Bbaibbele liyiisya kuti kuyooba bubuke alimwi akuti ciindi ciyoosika lufwu nolutakabiko limbi. (Milimo 24:15; Ciyubunuzyo 21:4) Bulangizi oobu bulatugwasya kutantamuka zilengwa zyakuciindizya kulila muntu wafwa mbubwenya mbobwakabagwasya Banakristo bakusaanguna.—1 Batesalonika 4:13.
● Bbaibbele likulwaizya kulibombya. (Tusimpi 11:2) Tatusyomi kuti ciindi camalila ceelede kuba ciindi cakucita ‘mambonwa’ akaambo kabuvwubi mbwajisi muntu. (1 Johane 2:16) Tatupangi mapobwe aamalila alo aacitwa akaambo kakuyanda kulikondelezya naa kuula mabbokesi aadula kapati alimwi akuciindizya kusama kutegwa tukankamanisye basikulangilila.
● Tatubasinikizyi bamwi kutobela nzyotusyoma kujatikizya malila. Kujatikizya makani aaya, tutobela njiisyo yakuti: “Umwi aumwi wesu uyoolyaambilila mwini kuli Leza.” (Baroma 14:12) Nokuba boobo, ikuti twapegwa coolwe, tulasola kupandulula nzyotusyoma “amoyo mubombe alimwi abulemu kapati.”—1 Petro 3:15.
Ino malila aa Kamboni acitwa buti?
Busena: Ikuti mukwasyi waba aamalila, alakonzya kucitilwa kufwumbwa kubusena mukwasyi nkowasala, mbuli ku Ŋanda ya Bwami, kuŋanda yamalila, kuŋanda iimbi buyo, kubusena nkobaumpila mitunta yabantu, naa kunamaumbwe.
Makani: Kulapegwa makani kuumbulizya basikufwidwa kwiinda mukupandulula ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya lufwu alimwi abulangizi bwabubuke. (Johane 11:25; Baroma 5:12; 2 Petro 3:13) Bubambe bwamalila oobu bulakonzya kupa kuyeeya bube bubotu bwamuntu ooyo wafwa, ambweni kwaamba zintu zikulwaizya nzyotukonzya kwiiya kujatikizya zikozyanyo cakusyomeka camuntu ooyo.—2 Samuele 1:17-27.
Lwiimbo lwamu Magwalo lulakonzya kwiimbwa. (Bakolose 3:16) Cibeela eeci cilamana amupailo wakuumbulizya.—Bafilipi 4:6, 7.
Kubbadela naa kubwezelela mulumbo: Tatubabbadelesyi bakombima akaambo kamilimo iili yoonse iijatikizya bukombi, kubikkilizya amalila alimwi tatubwezeleli milumbo kumiswaangano yesu.—Matayo 10:8.
Bajanika: Nobaba baabo batali Bakamboni balitambwidwe amaanza obilo kujanika kumalila aacitilwa ku Ŋanda ya Bwami. Mbubwenya mbuli miswaangano yesu iimbi, awalo muswaangano wamalila ulijalukide kubanamaleya.
Sena Bakamboni ba Jehova balajanika kumalila ayendelezyegwa azikombelo zimbi?
Kamboni umwi aumwi ulalisalila, kweelana amanjezyeezya aakwe aayiisyidwe Bbaibbele. (1 Timoteyo 1:19) Nokuba boobo, tatutoli lubazu muzilengwa zyacikombelo eezyo nzyotubona kuti tazyeendelani ancolyaamba Bbaibbele.—2 Bakorinto 6:14-17.
OCTOBER 20-26
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 9-10
Amwaabone Munzila Iili Kabotu Masunko
‘Mutamukalalili Jehova’
20 Amuyeeye cini cituletela mapenzi. Nkaambo nzi ncotweelede kucita boobo? Zimwi ziindi mapenzi aamwi ndiswe tukonzya kwaatalisya tobeni. Ikuti kacili boobo, tweelede kukazumina kaambo aako. (Gal. 6:7) Tamweelede kupa Jehova mulandu akaambo kamapenzi aayo. Nkaambo nzi kucita boobo ncokutali kabotu? Amubone cikozyanyo eeci: Mootokala ulakonzya kuti kaubalika kapati. Amweezeezye kuti namutekenya waindilizya kuubalisya abusena butali kabotu, kumane wacita ntenda. Sena basikuubamba mbabeelede kupegwa mulandu akaambo kantenda eeyo? Peepe! Mbubwenya buyo, Jehova wakatupa nguzu zyakulisalila. Nokuba boobo, watupa alimwi amalailile aakonzya kutugwasya kusala camaano. Aboobo, nkaambo nzi ncotunga twapa mulandu Mulengi wesu akaambo kakulubizya kwesu?
21 Masimpe ngakuti, taali mapenzi oonse aboola akaambo kakulubizya kwesu alimwi amicito yesu iitaluzi. Zyintu zimwi zilacitika akaambo ‘kaziindi zyalufu azyamapenzi.’ (Muk. 9:11) Nokuba boobo, tatweelede kuluba kuti Saatani Diabolosi nguutalisya bubi boonse. (1 Jo. 5:19; Ciy. 12:9) Ngosinkondoma—kutali Jehova pe!—1 Pe. 5:8.
Jehova Ulababikkila Maano Babelesi Bakwe Balicesya
10 Kulicesya alimwi kupa kuti katupona buumi buli kabotu. Kwaamba masimpe, mubuumi tulakonzya kubona zintu izitali kabotu naa zitondezya kuti bululami kunyina nobwacitwa. Mwaalumi musongo, Mwami Solomoni wakati: “Ndabona babelesi kabatantide mabbiza, pele basilutwe kabeenda amaulu mbubonya mbuli babelesi buyo.” (Muk. 10:7) Aabo ibajisi luzyibo lunji talili lyoonse nobapegwa bulemu bweelede. Pele aabo ibatajisi luzyibo lunji zimwi ziindi mbembabo ibapegwa bulemu kapati. Nokuba boobo, Solomoni wakaamba kuti ncabusongo kubuzumina buumi mbubonya mbobubede muciindi cakulipenzya azintu zicitika mubuumi. (Muk. 6:9) Ikuti naa katulicesya, ciyootuubila kubuzumina buumi mbubonya mbobubede, muciindi cakuyeeya kuti zintu zyeelede kuba mbuli mbotuyanda swebo.
Sena Zyakulikondelezya Zyanu Zilagwasya?
MU BBAIBBELE, tujana majwi aatondezya kuti Jehova uyanda kuti katupona alimwi akukkomana mubuumi. Mucikozyanyo, lugwalo lwa Intembauzyo 104:14, 15 lwaamba kuti Jehova nguupa kuti “kujanwe zilyo muvu, awaini uubotezya moyo wamuntu, amafuta aakusyukizya busyu bwakwe, acilyo cipa moyo wamuntu inguzu.” Masimpe, Jehova nguupa kuti zisyango zikomene kutegwa tujane maila, mafwuta awaini kutegwa tujane zilyo. Pele waini upa ‘kukondwa mumoyo.’ Nokuba kuti waini taupi muntu kuba aabuumi, ulakonzya kupa kuti muntu akkomane. (Muk. 9:7; 10:19) Inzya, Jehova uyanda kuti katukkomene akuti myoyo yesu kaizwide “kubotelwa.”—Mil. 14:16, 17.
2 Aboobo, tatweelede kuyeeya kuti nkulubizya ikuti twabelesya ciindi cimwi kutegwa ‘tulange bayuni bauluka mujulu’ alimwi akulanga “maluba-luba aamusyokwe” naa kucita zisobano zimwi kutegwa tukatalusyigwe akukkomana mubuumi. (Mt. 6:26, 28; Int. 8:3, 4) Buumi bukkomanisya ‘ncipego ca Leza.’ (Muk. 3:12, 13) Ikuti ciindi cakulikondelezya twacibona munzila eeyi ciyootugwasya kutegwa tucibelesye munzila iikkomanisya Sikupa cipego eeci.
Mbono Zyakumuuya
it-E “Kuvwiya, Kubejekezya Bamwi” ¶4, 8
Kuvwiya, Kubejekezya Bamwi
Kuvwiya kulakonzya kupa kuti muntu umwi abejekezyegwe, akumujaila mpuwo sikubejekezyegwa. Tanaakabeja sikulemba Mukambausi 10:12-14 naakati: “Milomo yamufwubafwuba ilamunyonyoona walo mwini. Majwi aakusaanguna aazwa kumulomo wakwe ngabufwubafwuba, alimwi majwi aakwe aamamanino ngabuyanga ibuleta mapenzi. Pele mufwubafwuba taleki kwaambaula.”
Nokuba kuti kuvwiya talili lyoonse nokuli kubyaabi (nkaambo zimwi ziindi kulakonzya kupa kuti muntu umwi abejekezyegwe), kubejekezya bamwi kwalo lyoonse nkubyaabi nkaambo kulabacisa bamwi alimwi akuleta mazwanga. Muntu ulakonzya kuvwiya kajisi naa katajisi makanze mabi. Kufwumbwa mbocibede, sikubejelezya bamwi ulijaila mpuwo kuli Leza, nkaambo Leza ulimusulide muntu uuli woonse “uubusya mazwanga akati kababunyina.” (Int. 6:16-19) Ibbala lya Chigiriki lyakuti di·aʹbo·los lyaamba “sikubejekezya bamwi” naa “sikutamikizya bamwi.” Alimwi bbala eeli lilibelesyedwe mu Bbaibbele kupandulula Saatani “Diabolosi,” sikubejekezya Leza mupati. (Joh. 8:44; Ciy.12:9, 10; Matl. 3:2-5) Eeci citondezya nkobazwa bantu boonse bajaila beenzinyina mpuwo.
OCTOBER 27–NOVEMBER 2
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA MUKAMBAUSI 11-12
Amubukkomanine Buumi Akutantamuka Zintu Zikonzya Kumupa Kuciswa
Sena Muwo Mubotu Alimwi Azuba Misamu?
Mumuni wazuba awalo ulabeleka munzila njiyona eeyi. Bbuku litegwa Journal of Hospital Infection lyaamba kuti “bunji bwatuzunda tuleta malwazi aayambukila kwiinda mumuwo tulafwa amumuni wazuba.
Ino inga mwacita buti kutegwa mugwasyigwe? Mulakonzya kuunka anze, akukkala kwaciindi cili mbocibede azuba akuyoya muwo uuli kabotu. Kucita boobo kuyoomugwasya.
Amutondezye Kulumba Akaambo Kacipego ca Leza Cabuumi
6 Nokuba kuti Bbaibbele talili bbuku lyabusilisi naa lyaamba makani aazyakulya zyeelede, lilatwaambila mbwayeeya Jehova kujatikizya makani aaya. Mucikozyanyo, utwaambila ‘kuzitantamuka zintu zibi’ izikonzya kunyonganya mibili yesu. (Muk. 11:10) Bbaibbele litwaambila kuti tatweelede kuba balyato naa bacakolwa, nkaambo zintu eezyi zilakonzya kunyonganya buumi bwesu alimwi akutujaya buya. (Tus. 23:20) Jehova uyanda kuti katulilesya kujatikizya zintu nzyotweelede kulya naa kunywa. Alimwi buya uyanda kuti katutaciindizyi kulya naa kunywa.—1Kor. 6:12; 9:25.
7 Kuyeeya kabotu kulakonzya kutugwasya kupanga zyakusala izitondezya kuti tulalumba kapati akaambo kacipego ca Leza cabuumi. (Int. 119:99, 100; amubale Tusimpi 2:11.) Mucikozyanyo, kulatugwasya kusala cabusongo kujatikizya nzyotweelede kulya. Ikuti naa katuyandisya cakulya cimwi mpoonya kacitupa kuciswa, kuyeeya kabotu kulatugwasya kutacilya cakulya eeco. Alimwi tulatondezya kuti tuyeeya kabotu kwiinda mukujana ciindi cinji cakoona, kunyanyaasya mubili lyoonse, kuzumanana kwiibamba kabotu mibili yesu alimwi akusalazya maanda eesu.
“Amube Basikucita Caamba Jwi”
2 Mbotuli bakombi ba Jehova, tulikkomene. Nkaambo nzi? Tulijisi twaambo tunji, pele kaambo kamwi kapati ncotubalila Jwi lya Leza nkakuti katuzibelesya nzyotwiiya mulindilyo.—Amubale Jakobo 1:22-25.
3 Kuli nzila zinji motugwasyigwa ciindi ‘notuba basikucita caamba jwi.’ Nzila imwi, tulizyi kuti aaka nkekaambo kapa kuti katumukkomanisya Jehova. Ikukayeeya kaambo aaka kutupa kukkomana. (Muk. 12:13) Ciindi notubelesya nzyotubala mu Jwi lya Leza, cipa kuti tube acilongwe ciyumu abanamukwasyi alimwi abakombima. Ambweni cili boobu cakamucitikila mubuumi bwanu. Amana buya, tulaayeleba mapenzi aabacitikila aabo ibatatobeli nzila zya Jehova. Masimpe, tulazuminana ancaakaamba Mwami Davida. Naakamana kwaamba mulawo, malailile alimwi ambeta zya Jehova munyimbo, wakamanizya kwiinda mukwaamba kuti: “Ikuzibamba kuletela bulumbu bupati.”—Int. 19:7-11.
Mbono Zyakumuuya
Jehova Ulabayanda Aabo ‘Ibazyala Micelo Cakuliyumya’
16 Nokuba kuti cilibonya mbuli kuti mulumbe wa Bwami ngotukambauka taubasiki aamoyo bantu, tatweelede kuubya-ubya mbuubajatikizya kapati mulimo wesu wakusyanga. (Amubale Mukambausi 11:6.) Masimpe, nokuba kuti bantu banji tabatuswiilili, pele balatulangilila. Balatubona mbotusama kabotu, mbotulilemeka kabotu alimwi ambotumweta-mweta. Mukuya kwaciindi, bukkale bwesu bulakonzya kubagwasya bamwi kutegwa babone kuti mizeezo njobajisi kujatikizya ndiswe tailuzi pe. Ba Sergio aba Olinda mbotwabandika kumatalikilo aacibalo, bakakubona kucinca ooku.
17 Ba Sergio bakati: “Kwaciindi cili mbocibede, akaambo kakuciswa, tiitwakali kuunka kucitisyini. Notwakatalika kuunka, basimweenda nzila bakali kubuzya kuti, ‘Ino mwakali kuli? Tiimwakali kulibonya.’” Kumwi kabamweta-mweta, ba Olinda bakayungizya kwaamba kuti: “Banamutekenya bamabbaasi bakali kutubbaibbisya alimwi buya bamwi bakali koongolola kabati, ‘Mucita kabotu!’ Mane buya bakali kulomba amamagazini eesu.” Alimwi cimwi cakabakkomanisya banabukwetene aaba ncakuti, mwaalumi umwi wakaima ambali aakakubikkila mabbuku kakukuba mpobakabede, mpoonya wakabapa maluba akubalumba akaambo kamulimo ngobacita.
18 Masimpe, kufwumbwa buyo kuti ‘katutalekeli maanza eesu kulyookezya’ ikusyanga mbuto zya Bwami, tunoojisi lubazu luyandika kapati mukupa “bumboni kumasi oonse.” (Mt. 24:14) Kwiinda zyoonse, tunoojisi lukkomano luboola akaambo kakuzyiba kuti tulakkomaninwa a Jehova, mbwaanga ulabayanda boonse aabo ‘ibazyala micelo cakuliyumya.’
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
lmd makani aayungizyidwe A kaambo 13
Makani Aamu Bbaibbele Ngotukkomanina Kuyiisya
13. Leza ulayanda kutugwasya.—Dt. 10:17; Mil. 10:34, 35.