Planti God Tumas, Tasol Bihain Mi Painim Trupela God
MAMA i karim mi long Kroiden, Inglan, long 1921; mi namba wan pikinini meri long 3-pela pikinini meri na 2-pela pikinini man. Taim mi gat 3-pela krismas, sampela bilong mipela ol pikinini i kisim sik diptiria. Mi bin slip long haus sik. Brata bilong mi, Johnnie, em i dai, na Misin Angliken i no laik mekim bung bilong planim em, long wanem, em i no bin kisim baptais. Papa i bel hevi long dispela na em i bin askim wanpela pasto long beten taim ol i wok long putim bokis bilong Johnnie i go daun insait long graun. Em i tok em i no laik mekim olsem.
Mama i tok, dispela i mekim na papa i givim baksait olgeta long lotu. Mama i pret wanpela hevi bai painim mi o ol susa bilong mi, olsem na em i no tokim papa taim em i kisim mipela i go long haus lotu bilong kisim baptais. Papa i insait long wok bilong Komyunis-Pati na em i kirapim mipela long kaunim ol buk samting long wok Komyunis, olsem ol buk em Huxley, Lenin, na Marx ol i bin raitim. Mipela famili i no bin stori long God, papa tasol i kolim dispela tok taim em i tok i no gat God.
Long 1931, taim mi gat 10-pela krismas, sampela taim mi bin wokabaut i go daun long rot bilong i go lukim papamama bilong papa bilong mi. Planti taim ol narapela i sutim tok long bubu man, tasol naispela blupela ai bilong em i save lait, na olgeta taim em i amamas. Planti taim em i bin givim loli long mi na buk samting bilong ritim taim mi wokabaut i go bek long haus. Mi bin kaikai loli na tromoi buk. Long dispela taim mi no save bilong wanem ol narapela i bin mekim ol tok bilong daunim em.
Taim mi go bikpela liklik, mi insait long wanpela lain ol i kolim Komyunis-Lig Bilong Ol Yangpela, na bihain mi kamap kuskus bilong en. Mi bin mekim ol tok insait long haus kaunsil, na mi bin sanap long rot na tilim nius Challenge long ol man i laik harim tok bilong mi. Long dispela taim i gat wanpela lain Fasis ol i kolim Blaksiot na ol i birua tru long ol Komyunis. Mi tingim taim mi save sanap na tilim nius Challenge na sampela bilong lain Blaksiot ol i wokabaut i kam long mi na toktok long mi. Ol i save kolim mi Sansain, em wanpela nem ol i bin givim long mi. Sampela bilong dispela Komyunis-Pati mi save bung wantaim ol, em ol i bin stap longtaim long dispela lain, ol i kisim save olsem ol Fasis i tingting long paitim mi wantaim hap ain ol i save pasim long wan wan pinga bilong han, olsem na ol i makim wanpela bilong was long mi.
Wanpela taim mipela kisim save olsem ol Fasis bai mats long wanpela hap bilong Landon ol i kolim Is End (long dispela taim klostu olgeta man i sindaun long dispela hap em ol Juda). Lain bilong mipela i tok mipela mas bungim ol Fasis na kisim planti mabel i go wantaim mipela bilong tromoi i go aninit long lek bilong ol hos bilong polis taim polis i ranim mipela olgeta bilong pinisim hevi. Polis i holim planti long dispela de, tasol gutpela tru mi no wanpela bilong ol, long wanem, mi bin pasim tok long bel olsem mi no ken i go.
Maus Bilong Bel i Kirap Long Wok
Narapela taim, long wanpela bung, ol i bin tokim mi long tokaut long wanpela samting mi save em i tok giaman. Mi tokim ol mi no laik mekim olsem, na ol i tok: “Maski yumi mekim tok giaman, bikpela samting em long kamapim tingting bilong yumi.” Kirap long dispela taim bel bilong mi i gat tok, na mi gat tupela tingting long planti samting.
Mi yangpela yet na wanpela taim mama i kirapim mi long go long lotu inap long mi ken save tasol long ol samting i kamap long lotu. Mi tingim yet dispela taim ol i bin askim mi long go long alta na autim sin bilong mi. Taim mi bin mekim olsem mi lukim laplap bilong alta na bilas i stap long en i gat mak bilong 3-pela ring i pas wantaim. Mi askim ol long 3-pela ring i makim wanem samting, na ol i tokim mi ol i makim “God Triwan—God Papa, God Pikinini, na God Holi Spirit.” Mi bin ting, ‘Man! Dispela tok i narapela kain! Ol i bilip long 3-pela god, tasol papa i tok i no gat tru wanpela god!’ Taim mi kamapim sampela askim moa, ol i stori olsem kiau i gat 3-pela hap tasol kiau i wanpela. Dispela tok tu i no stret long mi. Bihain ol i tokim mi, mi save kamapim planti askim tumas. Mi go bek long haus na tokim mama mi no laik go moa long lotu, na tru tumas, mi no go!
Taim Namba 2 Pait i kirap, mi no insait moa long Komyunis-Lig Bilong Ol Yangpela. Mi marit long wanpela man bilong Kanada i stap insait long ami, na mipela i kamapim wanpela pikinini man. Namba wan haus bilong mipela long Landon i bagarap taim wanpela bom i pundaun. Bom ol i kolim V-1 i bin pundaun long ai bilong haus taim mi na pikinini i stap insait long haus. Ol samting bilong mipela i lus. Haus i bagarap olgeta na ol pipia bilong haus i bin karamapim mipela, tasol gutpela tru mipela i no bagarap. Long dispela taim, man bilong mi i stap long Normandi, Frans.
Long dispela taim, mi bin toktok wantaim tupela yangpela meri na mi bin askim ol: “Sapos God i stap, bilong wanem em i save larim ol dispela pen na hevi i kamap?” Ol i stori olsem god bilong dispela graun em Satan. Mi bin ting: “Man! Narapela god mi no save long en!” Bihain, wanpela yangpela man i kam long haus. Mi kamapim planti askim long em, na em i tokim mi em i wok long painim ol sipsip, ol meme nogat. Mi no save long tok piksa bilong Jisas, olsem na mi askim em, em i wanpela man bilong autim tok bilong Baibel o em i wanpela fama. Sampela yia i kamap i go pinis na Namba 2 Pait i pinis. Man bilong mi i kam bek long pait bihain long em i lukim klostu olgeta soldia (95 pesen) long lain soldia bilong em (Saskatoon Light Infantry), ol i dai long pait. Mipela i sindaun long narapela haus long Kroiden.
Ol Witnes i Kam
Wanpela Sande, tupela Witnes Bilong Jehova i kam paitim dua. Man bilong mi i go long dua na em i bin toktok longpela taim wantaim ol. Em i nolaik tru long wanpela lotu, long wanem, em i bin lukim pasin giaman bilong ol long taim bilong pait. Ol Witnes i bin klia olgeta long ol samting bilong pait na man bilong mi i pilim tru dispela pasin ol i bin mekim. Em i tokim mi em i bin askim ol long kam bek na stori long Baibel. Mi tingting planti long dispela na mi askim papa bilong mi long mi mas mekim wanem. Em i tok, mi no ken insait long dispela tok na sapos man bilong mi i strong long dispela longlong lotu, mobeta mi katim marit.
Mi tingting long harim tok bilong ol wanpela taim inap long mi ken save ol i stori long wanem ol samting. Mipela olgeta i sindaun klostu long tebol na Witnes i tok: “Wanpela taim bai kamap na yupela bai holim laion olsem yupela inap mekim long dok.” Mi bin ting: “Olaman, ol i longlong.” Mi no inap putim gut tingting long ol narapela tok i bin kamap long dispela apinun. Bihain mi tokim man bilong mi, mi no laik ol i kam bek gen. Planti taim aiwara i bin kamap na mitupela i bin toktok long katim marit.
Bihain liklik, narapela Witnes i kam. Bihain mipela i kisim save olsem em i wanpela wasman bilong raun i kam lukim kongrigesen long hap bilong mipela, na em i bin harim tok long mipela. Inap long nau mi inap tingim em. Ai bilong em i blupela, na em i gat gutpela pasin, na em i isi tru long ol man. Mi lukim em na mi tingim bubu man bilong mi em ol i tok em i “longlong.” Mi kamautim wanpela lista i gat 32 askim mi bin raitim. Witnes i tok: “Yumi bai stori long wanpela pastaim na bihain narapela.” Mipela i bin mekim olsem. Em i bin helpim mi long save, bilong kisim gut ol tok bilong Baibel mi mas kaunim na stadi long en. Em i tokim mi i gutpela sapos wanpela i kam long haus long olgeta taim na stadi long Baibel wantaim mipela. Mi orait long dispela.
Isi isi mi kisim save long Man bilong wokim yumi, God Jehova, na dispela i mekim aiwara bilong mi i kamap. Mi inap tingim wanpela taim mi go insait long rum slip na beten long Jehova na askim em long lusim rong bilong mi, na long helpim mi long save gut long Baibel na ol laik bilong em. Long 1951, man bilong mi, pikinini bilong mi, na mi, mipela olgeta i kisim baptais. Taim papa bilong mi i harim dispela em i no amamas, na em i tok mobeta em i lukim mi i dai—em i no laik lukim mi i kamap wanpela Witnes Bilong Jehova.
Autim Tok Long Ples i No Gat Planti Witnes
Man bilong mi i laik go bek long Kanada, na long 1952 mipela i go long Vankuva, Britis Kalambia. Papa bilong mi i no laik tok gutbai, na mi no bin lukim em gen o kisim pas long em. Mipela i bin sindaun long Vankuva inap sampela yia pinis na nau Sosaiti i askim sampela long go autim tok long ol ples i no gat planti Witnes olsem Kwibek. Long dispela ples, Premia Duplessis, em i birua long ol Witnes Bilong Jehova olsem Hitler i bin mekim.
Long 1958 mipela i bungim ol kago bilong mipela na putim insait long ka na draiv i go long kibung intenesenel long Nu Yok. Mipela lusim Nu Yok na draiv i go long Montriol, Kwibek, na Sosaiti i makim mipela long bung wantaim wanpela kongrigesen bilong tok Frans long taun Vil de Jakartie. Planti narapela kain samting i bin painim mipela taim mipela mekim wok bilong Jehova long Kwibek. Wanpela taim ol man i bin kapsaitim ka bilong mipela, ol i bin tromoi ol bikpela ston long mipela, na wanpela meri i bin holim gumi na sutim strong wara long mipela. Dispela i bin kamap long wanpela ples ol i kolim Megog.
Narapela taim, mi wantaim narapela meri, mipela wokabaut klostu long wanpela haus lotu taim ol man i lusim. Wanpela i luksave long mipela na em i bikmaus olsem: “Témoins de Jéhovah!” (“Ol Witnes Bilong Jehova!”) Ol i ranim mipela, na man i go pas long ol em pris, tasol dispela bikpela lain i no inap holim mipela. Na planti taim polis i bin holim mipela. Tasol mi bin helpim planti manmeri long save long Jehova, na inap long nau planti bilong ol i save mekim yet wok bilong em.
Long 1962 samting, bos bilong kampani man bilong mi i wok long en, em i salim em i go long Los Enjeles, na inap 30 yia samting mipela i bin wok wantaim wanpela kongrigesen long dispela hap. Planti man i sindaun long Los Enjeles ol i bin kam long ol narapela kantri, na mipela i bin amamas tru long toktok wantaim ol long tok i tru! Sampela mi bin amamas long stadi wantaim ol, ol i bin kam long Lebanon, Isip, Saina, Japan, Frans, Itali, na sampela kantri moa. Mi bin bungim wanpela yangpela meri i no save liklik long tok Inglis, tasol gutpela tru, man bilong em i save. Olsem na mitupela man bilong mi i bungim tupela marit wantaim na stadi wantaim ol. Bihain mi stadi wantaim dispela meri yet. Mi bin mekim wok long buk Let God Be True long tok Inglis, na em i bin lukim ol skripsa long Baibel Saina bilong em yet na bekim ol askim long tok Saina. Orait, mi kamapim bekim long tok Inglis, na em i bin kolim gen bekim bilong mi long tok Inglis. Bihain em i save gut long tok Inglis, tasol pasin bilong em long toktok i olsem nek bilong ol Briten. Mi amamas long tok, dispela meri na man bilong em, ol i dediket pinis long Jehova.
I no longtaim i go pinis na mipela i bin go sindaun long Tuson, Arisona, na mipela i amamas tru long lukim olgeta insait long famili bilong mipela ol i stap gut long wok bilong Jehova, ol pikinini bilong ol tumbuna pikinini bilong mipela tu, em ol i lain long Bikpela Man bilong wokim olgeta samting, em Jehova.
Na mi mas tokim yupela, mi amamas tru long harim tok long ol brata long Kroiden olsem, bubu man bilong mi, em ai bilong em i blupela na i lait, em i wanpela Witnes Bilong Jehova.—Em stori bilong Cassie Bright.