Wanem Samting i Wok Long Painim Ol Yangpela?
OL TOK bilong gutpela samting o ol tok bilong samting nogut—wanem tok yu laik harim pastaim? Taim ol i givim dispela askim long ol man, planti i save tok ol i laik harim ol tok bilong samting nogut pastaim na bai ol gutpela tok ol i harim bihain long en i ken i stap longtaim long tingting bilong ol.
Taim yumi skelim ol samting i wok long painim ol yangpela, pastaim yumi ken tingim sampela samting i save kamap long nau. Planti lapun i save tok olsem ol yangpela bilong nau ol i narapela kain long ol yangpela bilong bipo. Tasol ol yangpela i bel hevi tru taim ol i harim ol tok i makim olsem ol i no inapim mak em ol yangpela bilong bipo ol i winim. Tasol ol man i save lukim pasin bilong ol manmeri bilong graun ol i wanbel long tok olsem ol yangpela bilong nau ol i narapela kain.
Ol i Narapela Kain Olsem Wanem?
Maski planti man i ting ol yangpela i mas mekim gutpela pasin, na daun long ol narapela, na pilim olsem i gat sampela wok ol i mas mekim, planti yangpela i no winim dispela mak. Wanpela nius bilong Landon (The Independent) i kamapim ripot bilong ol man i bin skelim dispela samting, na nius i tok, ol yangpela “i wok long kisim wanpela ‘nupela tingting long mekim pasin bikhet’ long ol lain em ol i ting i bin pundaun long mekim wok bilong helpim gut ol.” Dispela “nupela tingting long mekim pasin bikhet” i kamapim klia olsem planti yangpela bilong dispela taim nau ol i no laik ting olsem ol i man bilong “bihainim gutpela tingting na pilim olsem ol i gat wok ol i mas mekim.” Ol i laik bai ol man i tingim ol olsem man bilong “bikhet na mekim nabaut long laik bilong ol yet.”
Olsem: Long Briten, namel long yia 1950 na 1993, pasin raskol—em planti yangpela i insait long en—i go bikpela moa yet. Na pasin bilong kisim planti drak na dring planti tumas, em tu i go bikpela olsem. Wanpela nius bilong Landon (The Times) i tok, insait long dispela hap taim, long klostu olgeta kantri i gat planti wok bisnis, “kain kain sik bilong tingting i wok long go bikpela namel long ol yangpela bihain long Namba Tu Pait.” Wanpela saveman bilong skelim pasin raskol, em David J. Smith, em i tok, maski ol yangpela “i lus long planti samting o ol i holim planti gutpela samting, dispela yet i no as” na kain kain sik bilong tingting i painim ol, nogat. Ol man bilong skelim dispela samting ol i tok, nau ol samting i kamap ples klia olsem ol yangpela i stap narapela kain tru long ol manmeri i bikpela pinis.
Kain kain hevi i wok long painim ol pikinini na ol yangpela long nau. Planti ol i kilim i dai skin bilong ol yet o ol i traim mekim olsem. Wanpela nius (Herald) bilong Glasgo, Skotlan, i tok, ol pikinini i no winim yet 12-pela krismas na ol i traim kilim i dai skin bilong ol yet, ol i kamap planti olsem dabol insait long 10-pela yia. Bel bilong planti yangpela i bagarap na ol i larim dispela i pulim ol tu long mekim dispela samting. Na nius i tok, ‘planti yangpela ol i gat sik bilong tingting na dispela i mekim na ol i traim kilim i dai skin bilong ol yet, na i no gat planti man bilong helpim ol.’
Asua Bilong Husat?
Ol man i bikpela pinis ol i tok em asua bilong ol yangpela yet na ol i bihainim ol “tingting kranki.” Tasol ating bikpela hap asua bilong ol samting i painim ol yangpela long nau i mas go long ol man i bikpela pinis, a? Ol man i tok, pasin olsem pretim na mekim nogut long ol pikinini, na papamama i no lukautim gut ol, na i no gat man i stap olsem gutpela piksa bilong ol i ken bihainim na bilip long em, ol dispela samting inap kirapim ol yangpela long bihainim olkain pasin kranki. Profesa Michael Rutter, em i lukautim wanpela kain haus sik (Medical Research Council Child Psychiatry Unit) long Briten, em i tok, “insait long 30 yia i go pinis, sik bilong bel hevi i no wok long go bikpela—em i stap wankain tasol.” Na em i tok moa: “Tasol ol yangpela i kisim sik bilong bel hevi ol i kamap planti moa yet. . . . Wanpela as bilong dispela, em planti famili i bruk; na i no pasin bilong katim marit tasol i mekim—pait na kros tu i save kamap namel long ol dispela manmeri i bikpela pinis.”
Wanpela meri bilong skelim dispela samting em i tok, ol yangpela i save “sakim ol pasin bilong ol lain bilong bipo.” Bilong wanem ol i mekim olsem? “Long wanem, ol i ting dispela pasin bilong bipo i no inap helpim ol.” Yumi ken tingim pasin bilong sampela yangpela ol i senisim pasin bilong ol olsem man o meri. Planti yangpela meri ol i kisim pasin olsem man, olsem ol i strong long kirapim pait samting, na ol yangpela man ol i kisim pasin olsem meri. Dispela i narapela kain tru long pasin bilong ol lain bilong bipo!
Tasol wanem samting i mekim na yumi lukim ol dispela bikpela senis i kamap long nau? Na i gat wanem gutpela tok long ol yangpela long nau? Olsem wanem ol inap stap gutpela long bihain? Long stori i kamap bihain long dispela, bai yumi toktok long ol dispela askim.