As Tru na Yumi Ken Bilip Olsem Ol Gutpela Samting Bai Kamap
WANPELA saveman na man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em H. G. Wells, em mama i karim em long yia 1866, em i bin stiaim tingting bilong planti man long dispela taim nau. Long rot bilong ol buk em i raitim, em i tokaut em i bilip olsem taim wok bilong saiens i kamap gutpela, taim bilong bikpela amamas bai kamap. Wanpela buk (Collier’s Encyclopedia) i tok, Wells em i man bilong “ting olsem ol gutpela samting tasol bai kamap” na em i save wok strong oltaim long kirapim ol man long kisim wankain tingting. Tasol dispela buk i tok tu olsem taim Namba Tu Bikpela Pait i kirap, em i no bilip moa long dispela samting.
Wanpela buk (Chambers’s Biographical Dictionary) i tok, taim Wells i kisim save olsem “wok bilong saiens inap kamapim ol samting nogut, na i no ol gutpela samting tasol, em i lusim bilip, na isi isi em i kisim tingting olsem i no gat wanpela gutpela samting bai kamap.” Dispela samting i bin kamap olsem wanem?
Tingting bilong Wells olsem ol gutpela samting bai kamap, as bilong dispela tingting em ol wok ol man bilong graun i save kamapim. Taim em i kisim save olsem ol man i no inap tru long kamapim dispela gutpela taim em i gat tingting long en, em i ting i no gat rot moa. Em i bel hevi na kwiktaim em i kisim tingting olsem i no gat wanpela gutpela samting bai kamap.
Na i wankain long planti man long nau. Taim ol i yangpela ol i save ting olsem ol gutpela samting bai kamap, tasol taim ol i kamap lapun liklik, ol i kisim tingting olsem i no gat wanpela gutpela samting bai kamap. Na kain tingting olsem i mekim na sampela yangpela ol i kirap na kisim drak, na mekim pasin pamuk, na ol narapela kain pasin i save bagarapim skin bilong ol. Wanem samting inap helpim ol long stretim tingting bilong ol? Tingim sampela samting i bin kamap bipo long taim bilong ol man i bin raitim Baibel na bai yu ken save i gat wanem as na ol man i bin ting olsem ol gutpela samting inap kamap—long bipo, long nau, na long bihain.
Abraham i Ting Gutpela Samting Bai Kamap na Em i Kisim Pe
Long yia 1943 B.C.E., Abraham i lusim Haran, na em i brukim wara Yufretis na i go insait long kantri Kenan. Baibel i tok, Abraham em i “namba wan tumbuna bilong olgeta man . . . i bilip long God,” na em i stap gutpela piksa tru bilong ol narapela i ken bihainim pasin bilong em!—Rom 4:11.
Lot em i pikinini bilong brata bilong Abraham i dai pinis, na em wantaim famili bilong em ol i go wantaim Abraham. Bihain, wanpela hangre i kamap na dispela tupela famili i go sindaun long Isip, na bihain moa, tupela famili wantaim ol i lusim Isip na kam bek. Abraham na Lot i bin kisim planti gol na silva, na planti sipsip na meme na bulmakau. Taim kros i kamap namel long ol wokman i save lukautim ol animal bilong Abraham na ol wokman i save lukautim ol animal bilong Lot, Abraham yet i kirap na tok: “Mitupela i wanblut. Nogut mitupela i kros, na nogut ol wokman bilong mitupela tu i kros. Lukim bikpela hap graun i stap. Mobeta yu makim wanpela hap bilong yu yet, na yu lusim mi na yu go long en. Sapos yu laik i go long han sut, orait mi ken i go long han kais. Na sapos yu laik i go long han kais, orait bai mi go long han sut.”—Stat 13:8, 9.
Abraham i gat bikpela krismas long Lot, olsem na em inap stiaim ol samting i go na bai em i ken kisim hap graun i gutpela tru, na sapos Lot i bin daun long smolpapa bilong em, em inap larim Abraham long makim wanem hap graun em yet em i laikim. Tasol “Lot i sanap na i lukluk i go. Na em i lukim olgeta graun long ples daun bilong wara Jordan na olgeta hap i go inap long taun Soar. Dispela hap graun olgeta i gat planti wara na em i gutpela tru olsem naispela gaden bilong Bikpela na olsem graun bilong ol Isip. Long dispela taim Bikpela i no bin bagarapim yet tupela taun Sodom na Gomora. Orait Lot i tok long em bai i kisim olgeta graun long ples daun bilong wara Jordan.” Lot i kisim gutpela hap graun, olsem na i gat as na em inap ting olsem ol gutpela samting bai kamap. Tasol olsem wanem long Abraham?—Stat 13:10, 11.
Yu ting Abraham i no tingim gut famili bilong em? Nogat. Abraham i bilip olsem ol gutpela samting bai kamap na em i larim Lot long makim wanem hap graun em i laikim, na dispela pasin bilong Abraham i kamapim gutpela pe. Jehova i tokim Abraham: “Yu sanap hia na yu lukluk i go long olgeta hap. Lukluk i go long hap sankamap na long hap san i go daun, na long hap not na long hap saut. Olgeta dispela graun nau yu lukim bai mi givim long yu na long ol lain pikinini bilong yu. Na bai dispela graun i stap graun bilong yupela oltaim oltaim.”—Stat 13:14, 15.
Tingting bilong Abraham olsem ol gutpela samting bai kamap, em i gat as tru bilong en. Em i tingim tok promis bilong God olsem lain bilong em bai kamap wanpela bikpela lain na long rot bilong Abraham God inap “mekim gut long olgeta lain manmeri bilong graun.” (Stat 12:2-4, 7) Yumi save olsem “God i save mekim olgeta samting i wok wantaim bilong mekim gut long ol man i save givim bel bilong ol long God,” olsem na i gat as na yumi tu i ken bilip olsem ol gutpela samting bai kamap.—Rom 8:28.
Tupela Man Bilong Lukstil i Ting Gutpela Samting Bai Kamap
Inap olsem 400 yia bihain, lain bilong Israel i redi long go insait long kantri Kenan, em “wanpela bikpela graun i gat planti gris na ol kaikai i save kamap gutpela tumas.” (Kisim Bek 3:8; Lo 6:3) Moses i tokim 12-pela hetman long ‘go lukstil long dispela hap graun na bai ol i ken soim ol [Israel] wanpela gutpela rot tru bai ol i ken bihainim na tokim ol long wanem kain taun i stap.’ (Lo 1:22; Namba 13:2) Olgeta 12-pela man bilong lukstil ol i wanbel long tok olsem dispela graun em i gutpela, tasol 10-pela bilong ol i tok ol samting nogut inap painim ol na dispela i mekim bel bilong ol manmeri i pret.—Namba 13:31-33.
Tasol Josua na Kalep i tokim ol manmeri olsem ol gutpela samting bai kamap, na tupela i wok strong long daunim pret bilong ol. Tasol maski pasin na toktok bilong tupela i makim ol i bilip tru olsem Jehova inap truim tok bilong em na bringim ol i go insait long Graun Bilong Promis, dispela i no stretim tingting bilong ol. Ol “i tok long tromoi ston long tupela na kilim tupela i dai.”—Namba 13:30; 14:6-10.
Moses i wok long kirapim ol Israel long bilip long Jehova, tasol ol i no harim. Ol i strong long ting olsem i no gat wanpela gutpela samting bai kamap, olsem na dispela lain olgeta i mas wokabaut nating inap 40 yia long ples drai nating. Long dispela 12-pela man bilong lukstil, Josua na Kalep tasol i kisim gutpela pe, long wanem, ol i bin ting olsem ol gutpela samting bai kamap. I gat wanem as na ol Israel i pret long go insait long Graun Bilong Promis? Ol i sot long bilip; ol i laik bihainim tingting bilong ol yet.—Namba 14:26-30; Hibru 3:7-12.
Jona i Gat Tupela Tingting
Jona i stap long yia 840 B.C.E. samting. Baibel i makim olsem em i wanpela gutpela profet bilong Jehova na em i mekim wok profet long 10-pela lain bilong Israel long taim Jeroboam Namba 2 i mekim wok king. Tasol em i no laik tru long go long Ninive na givim wanpela toksave long ol man i stap long dispela hap. Man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em Josifas, em i tok, Jona “i tingting olsem mobeta em i ranawe” i go long Jopa. Long Jopa em i kalap long wanpela sip i laik go long Tasis, ating long nau ol i kolim Spen. (Jona 1:1-3) Jona 4:2 i kamapim as na Jona i bilip olsem i no gat gutpela samting inap kamap long dispela wok God i bin givim long em.
Bihain Jona i tok em bai mekim dispela wok, tasol em i kros taim ol man bilong Ninive i tanim bel. Olsem na Jehova i skulim em long pasin sori; bus rop i haitim Jona na bai san i no ken boinim em, Jehova i mekim na em i drai. (Jona 4:1-8) Jona i sori tru long dispela rop i drai pinis, tasol gutpela sapos dispela sori bilong em i bin go long ol 120,000 manmeri i stap long Ninive, a?—Jona 4:11.
Samting i bin painim Jona inap lainim yumi long wanem samting? Taim yumi mekim wok bilong God, yumi no ken ting olsem i no gat wanpela gutpela samting inap kamap. Sapos yumi save olsem Jehova i stiaim yumi long wanpela samting na yumi mekim ol samting olsem Jehova i stiaim yumi long en, orait ol samting bai kamap gutpela.—Sindaun 3:5, 6.
Gutpela Tingting Namel Long Ol Hevi
King Devit i tok: “Yu no ken wari long pasin ol man nogut i save mekim. Yu no ken bel nogut long ol samting bilong ol man i save mekim pasin nogut.” (Song 37:1) Dispela em i gutpela tok, long wanem, long nau yumi stap namel long ol man i mekim nogut long ol narapela.—Saveman 8:11.
Tru, yumi no bel nogut long ol samting bilong ol man i save mekim pasin nogut, tasol ating yumi bel hevi taim yumi lukim ol man i mekim nogut long ol man i no gat asua o ol i mekim long yumi yet. Kain samting olsem inap mekim na yumi kisim pasin bilong ting olsem i no gat wanpela gutpela samting inap kamap. Taim yumi kisim dispela kain tingting, yumi mas mekim wanem? Pastaim yumi mas save olsem strafe bai painim ol man nogut. Long ves 2, Song 37 i tok moa olsem: “Liklik taim tasol na bai ol man nogut i bagarap, olsem gras i save drai, na olsem lip bilong diwai i drai.”
Na tu, yumi ken wok yet long mekim gutpela pasin, na wok long ting olsem ol gutpela samting bai kamap, na wet long Jehova. Man bilong raitim Song i tok moa olsem: “Yu mas givim baksait long olgeta pasin nogut, na mekim gutpela pasin tasol. Sapos yu mekim olsem, orait oltaim yu ken i stap gut long graun. God i laikim tumas stretpela pasin. Em i no inap larim ol manmeri bilong en i lus.”—Song 37:27, 28.
Gutpela Tingting i Win Tru!
Orait, olsem wanem long i stap bilong yumi long bihain? Buk Kamapim Tok Hait long Baibel i stori long “ol samting i mas kamap kwiktaim.” Namel long ol dispela samting, i gat wanpela man i sindaun long retpela hos, em i makim bikpela pait, na em bai “pinisim gutpela taim bilong ol manmeri bilong graun.”—KTH 1:1; 6:4.
Long Briten, long taim bilong Namba Wan Pait, planti man i ting olsem ol samting bai kamap gutpela na bikpela pait olsem i no ken kamap gen. Long 1916, wanpela bikman bilong gavman long Briten, em David Lloyd George, em i ting i no gat as na ol i ken tok olsem. Em i tok: “Dispela pait, wankain olsem pait i kamap bihain, em i wanpela pait bilong pinisim olgeta pait.” Em i tok stret. Namba 2 Pait i mekim na ol man i kirap na wokim planti samting i nogut moa bilong kilim i dai planti manmeri wantaim. Fifti yia bihain long dispela pait, i no luk olsem ol pait bai pinis liklik taim bihain.
Long dispela buk Kamapim Tok Hait, yumi inap kaunim tok bilong ol narapela man i sindaun long hos—em ol i makim hangre, bikpela sik, na dai. (KTH 6:5-8) Ol dispela samting tu em i hap mak bilong dispela taim nau.—Matyu 24:3-8.
Yu ting ol dispela samting inap mekim na yumi ken ting olsem i no gat wanpela gutpela samting inap kamap? Nogat tru, long wanem, dispela samting olsem driman, i stori tu long “wanpela waitpela hos, na man i sindaun long en em i holim banara. Ol i givim em wanpela hat bilong man i winim pait, na em i go olsem man i winim pait na em i wok long winim planti pait moa.” (KTH 6:2) Dispela man em Krais Jisas i stap King long heven na em i rausim ol pasin nogut, na em i raun long hos bilong kamapim gutaim long olgeta hap bilong graun.a
Krais Jisas taim em i stap long graun em i Man Bilong Kamap King na em i lainim ol disaipel bilong em long beten long Kingdom bilong God i mas i kam. Ating wanpela man i bin lainim yu tu long mekim dispela Beten Bilong Bikpela. Long dispela beten yumi beten long Kingdom bilong God i mas i kam, na laik bilong em i mas kamap long graun olsem i save kamap long heven.—Matyu 6:9-13.
Long rot bilong King Mesaia, em Krais Jisas, Jehova bai pinisim tru dispela pasin nau yumi stap long en—em i no ken stretim tasol. Long samting bilong kisim ples bilong en, Jehova i stori olsem: “Mi wokim nupela skai na nupela graun. Na ol man bai i no inap tingim moa ol samting i bin kamap bipo.” Aninit long wok gavman bilong dispela Kingdom long heven, ol man bai stap bel isi na amamas, na kisim bikpela amamas long wok ol i mekim. Jehova i tok: “Yupela i ken bel gut na amamas oltaim long nupela samting nau mi wokim.” Na em i tok moa: “Bai ol i amamas long ol samting ol yet i bin hatwok long kamapim.” (Aisaia 65:17-22) Sapos dispela tok promis i as bilong ol samting yu wet long en, orait i gat as tru na yu inap ting olsem ol samting inap kamap gutpela—long nau na long olgeta taim bihain!
[Futnot]
a Sapos yu laik save moa long dispela driman, lukim sapta 16 bilong buk Kamapim Tok Hait—Bikpela Samting Bilong En i Laik Kamap!, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i wokim.
[Piksa long pes 4]
H. G. Wells
[Kredit Lain]
Corbis-Bettmann