Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
OL PRIS PASTO I PRENIM OL MERI WANLOTU
Inap 4-pela yia wanpela lain i wok long skelim pasin bilong ol pris pasto long hap bilong Amerika na taim ol i pinisim dispela wok ol i tok, long olgeta 10-pela pris pasto, wanpela i tokaut olsem em i bin ‘prenim wanpela meri long kongrigesen bilong em.’ Dispela ripot i bin kamap long wanpela nius (Ecumenical Press Service, em bilong Kaunsil Bilong Ol Misin long Olgeta Hap). Profesa Karen Lebacqz em i bin insait long wok bilong skelim dispela samting na em i tok, sampela pris bilong misin i tokaut olsem ‘taim sampela meri i gat hevi na pris i mas toktok wantaim ol dispela meri bilong helpim ol long stretim hevi bilong ol, dispela i bin kirapim sampela pris long pren wantaim na mekim pasin pamuk.’ Olsem na Profesa Lebacqz i tok, ol dispela pris ol i mas mekim dispela kain wok long san, na ol i mas mekim long ofis, na bai dispela kain traim i no ken painim ol tumas. Na em i tok, nogut pris i stap wantaim meri tasol na tupela i toktok—i gutpela sapos i gat sampela moa long famili bilong meri i ken i stap wantaim em long dispela taim.
SIK AIDS I GO LONG HAP BILONG IS
Wanpela man em dairekta bilong wanpela lain i gat wok long skelim sik AIDS (World Health Organization) em i tokaut olsem: ‘Taim ol i opim boda bilong Is na Wes Yurop na ol man inap i go i kam long laik bilong ol, dispela i mekim na nau sik AIDS bai go insait long hap bilong Is Yurop na bai em i go bikpela hariap na kisim planti manmeri.’ Em i tok, ‘Wanpela boda i no ken pasim dispela sik—em bai go tasol; na ol man bai i go i kam na i olsem i no gat boda moa.’ Em i ting, long nau inap olsem 500,000 manmeri bilong Wes Yurop ol i gat jem bilong sik AIDS i stap long skin bilong ol, na em i ting dispela sik nogut i stap pinis long skin bilong 10,000 i go inap 30,000 manmeri bilong Is Yurop. Planti handet pikinini bilong Romania i bin kisim dispela sik taim ol dokta i givim sut long ol na nil bilong sut i gat dispela sik long en, na ol i kisim dispela sik tu long rot bilong blut ol i bin kisim long haus sik. Wanpela nius bilong Paris (International Herald Tribune) i tok, nau ol dokta i tok, ol manmeri i bin kisim blut i gat sik AIDS long en, klostu olgeta (95 pesen) bai kisim dispela sik.
OL NUPELA PIKININI I GAT SAVE
Wanpela nius bilong Landon (The Times) i tok, long nau ol saveman i wok long kisim save long pasin bilong skelim save bilong ol nupela pikinini. Na ol i tok, ‘Ol man i bin ting ol nupela pikinini i no gat save liklik, tasol nogat; ol nupela pikinini i gat save tru.’ Kwiktaim ol nupela pikinini i save pilim ol samting ol i lukim. Wanpela man bilong skelim dispela samting, em Dokta Alan Slater (bilong yunivesiti Ekseta), em i tok, ‘Kirap long taim pikinini i kamap nupela, long dispela taim yet em inap lain long ol samting. Kwiktaim nupela pikinini inap save long mama bilong em na ol narapela; em i mekim olsem long rot bilong lukim na harim na smelim ol. Na tu, mipela i ting taim em i stap yet long bel bilong mama, em i kisim save long planti samting.’ Na dispela nius i tok, sampela lain long olgeta hap ol i bin skelim save bilong ol nupela pikinini na ol i tok, ol nupela pikinini ‘i no olsem wanpela bodi nating em yumi mas givim kaikai long en na em tasol. Nogat.’ Na nius i tok, taim pikinini i liklik tru na em i laik mekim wanpela samting, em inap tingim rot bilong mekim, na em i no mekim nating tasol na popaia nabaut na kisim save long dispela rot. Nogat.
WANPELA BIKPELA HEVI
Wanpela lain bilong Yunaitet Nesen (UNICEF) i tingting planti long i stap bilong sampela lain pikinini long bihain, em ol bai sot tru long kaikai. Dispela lain i wokim ripot bilong wok ol i mekim bilong skelim dispela samting, na dispela ripot i tok, insait long 10-pela yia bihain, inap olsem 100 milion pikinini bai dai long ol kain kain sik na long sik ol i kisim long hangre na long kaikai bilong ol i no gat gutpela marasin long en. Bilong stretim dispela bikpela hevi, ol kantri i mas tromoi 2.5 tausen milion kina long olgeta yia bilong baim ol marasin i gat liklik pe long en. Olsem wanem? Dispela em i bikpela mani tumas na ol kantri i no inap tromoi bilong baim ol dispela marasin samting? Nogat. Em i wankain tasol long mani ol kampani bilong wokim smok long Amerika ol i save tromoi long olgeta yia bilong putim ol toksave na piksa long ol nius samting bilong grisim ol man long baim smok. Em wanpela nius (The Wall Street Journal) i tok olsem.
OL I LAIK KAMAPIM GEN LOTU LONG RASIA
Presiden bilong Rasia, em Mikhail Gorbachev, em i tok, ‘Rasia i bin mekim pasin kranki taim em i rausim ol lotu, na ol man i stap nating inap longtaim. Tasol nau Rasia i mas i gat lotu bilong helpim ol man long bihainim pasin i stret.’ Dispela tok i kamap long wanpela nius (The New York Times). Na dispela nius i kamapim sampela tok moa bilong Presiden Gorbachev, em i tok, ‘Bipo, inap planti handet yia pinis, lotu i bin kirapim ol man long bihainim stretpela pasin; na long nau tu, lotu inap kirapim ol man long kantri bilong yumi na helpim ol long kirap gen long bihainim pasin i stret; nau lotu i kirap pinis long helpim ol man long mekim olsem.’ Na wanpela ripot i kamap long wanpela nius (The Wall Street Journal) i wanbel wantaim dispela tok bilong gavman bilong Rasia. Nius i tok, ‘Sampela man i no tingim lotu, tasol nau ol i bel hevi long lukim pasin bilong planti manmeri bilong Rasia i go nogut, na ol i sutim tok long Marx na Lenin [em tupela man bilong Rasia bipo], long wanem, tupela i bin birua long ol lotu na tupela i save tok, lotu i olsem wanpela drak i save mekim i dai tingting bilong ol man na nau tingting bilong ol i no klia.’ Na dispela nius i tok, ‘Dispela senis i kamap long Rasia na nau planti manmeri ol i kirap long i go long lotu, tasol ol Baibel i sot tru.’ Ol kampani bilong wokim ol buk long Rasia, ‘em gavman yet i bosim na i skelim wanem wanem kain buk ol i wokim, na gavman bilong dispela hap i save bilip olsem i no gat God.’ Olsem na ol i no bin wokim planti Baibel bilong inapim ol man em ol i laik kisim Baibel. Sampela man i mangal long mani na ol i wok hait long baim ol Baibel i go long ol man na ol i save putim pe i go antap tru, olsem K100 samting, na sampela ripot i tok, sampela i save stilim ol Baibel.
PASIN RASKOL LONG YUNIVESITI
Ol lain yangpela i holim ol gan na naip na tamiok na paura nogut bilong tromoi long man na kukim ai o skin bilong em—taim yu kaunim dispela tok, ating bai yu ting em sampela lain raskol insait long wanpela biktaun, a? Tasol nogat. Wanpela nius bilong Naijiria (Newswatch) i tok, planti yangpela insait long ol dispela lain em ol sumatin bilong yunivesiti, na papamama bilong ol i gat planti mani liklik na ol i gat gutpela sindaun. Ol dispela yangpela i bagarapim tru ol yunivesiti long Naijiria na ol i no inap wok gut. Nius i tok, ol dispela lain i insait long wanpela lain bilong yunivesiti ol i save bung wantaim, na sampela i save mekim ol narapela kain pasin tru olsem wanpela lotu bilong ol. Ol man bilong bosim yunivesiti i tok, planti sumatin insait long dispela lain raskol ol i ting ol i no gat wok long bihainim ol lo, long wanem, famili bilong ol i gat mani na gutpela sindaun samting na ol i gat nem.
WARA GANJIS I BAGARAP
Long hap bilong India i gat wanpela bikpela wara ol i kolim Ganjis, em i longpela inap olsem 2,400 kilomita. Long ol lain bilong lotu Hindu, dispela wara em i holi tru, winim ol narapela wara long India. Taim man i dai, ol i save hipim paiawut long arere bilong dispela wara na putim skin bilong em antap long paiawut na kukim skin bilong em long paia, na nau ol i kisim sit bilong paia na mekim sampela pasin bilong lotu long en na tromoi i go long dispela wara. Long olgeta yia ol i save mekim olsem long skin bilong planti tausen man. Tasol nau ol i sot long paiawut na mani, olsem na taim ol i kukim skin bilong man, ol i gat liklik paiawut tasol bilong mekim, na paia i no kukim olgeta—em i kukim hap skin tasol, na nau ol i tromoi long dispela wara. Ol i mekim olsem long skin bilong planti tausen man, na ol i save tromoi skin bilong planti tausen tausen animal tu long dispela wara. Tasol dispela inap kamapim ol bikpela sik nogut. Wanpela man bilong kisim ol tok bilong wanpela nius bilong Landon (The Times) em i raitim stori bilong samting em i bin lukim long dispela wara Ganjis long ples Deli long India, na em i tok: “Mi lukim skin bilong ol man i trip long wara; skin bilong ol i solap na ol bikpela pisin bilong kaikai stingpela abus ol i sindaun antap long ol, na ol Hindu i kam long dispela wara holi bilong ol na ol i waswas long dispela wara i smel nogut tru. Gavman bilong Yuta Prades i tingting planti long dispela wara i bagarap na em i laik stretim dispela samting, olsem na em i putim tambu long kilim wanpela kain trausel bilong dispela wara, em ol i save kaikai abus—gavman i laik bai ol dispela kain trausel i kamap planti. Wanpela man i gat wok long lukautim na was long ol animal samting bilong bus na bilong wara em i tok, ol pikinini trausel i save kaikai skin bilong ol liklik animal samting na pis. Tasol taim ol i bikpela ol i save kaikai skin bilong ol man i dai pinis. Tasol em i tok, ol i no save kaikai ol man em ol i waswas long dispela wara.
OL BIKPELA PLES TAIS I LAIK PINIS
Long hap bilong Kanada i gat planti bikpela tais na graun malumalum. Wanpela nius bilong Toronto (The Globe and Mail) i stori long dispela na i tok, ‘Long nau ol man i save, ol dispela bikpela ples tais i bikpela samting bilong helpim ol animal na pisin na ol narapela samting bilong graun. Tasol maski ol man i save long dispela samting, ol i wok long pinisim hariap ol dispela ples tais. Ol lain bilong didiman i wok long kirapim ol fama long pulimapim graun long ol dispela ples tais na bai tais i pinis na ol i gat bikpela hap graun moa bilong planim kaikai long en. Tasol ol dispela tais i gat bikpela wok tru; ol i no bilong helpim ol pisin na animal tasol, nogat. Ol i save klinim ol doti bilong wara na ol i save helpim graun na bai graun i no ken i go strong na gris i pinis long en na graun i bruk, na ol i ting ol dispela bikpela ples tais i save pulim ren, na ren i save kam daun planti taim.