“Mipela Save Wasim Ol Laplap Bilong Mipela Olsem . . . ”
LONG planti hap bilong graun planti lain pikinini i mekim dispela hap tok insait long wanpela singsing na ol i givim bel long singim na ol i danis wantaim. Tasol taim yu harim olsem yu mas wasim ol laplap samting, ating yu no amamas na kalap, a? Orait taim yu waswas pinis, yu save amamas long mekim drai skin bilong yu long taul em i klin na malumalum gut tru na i gat gutpela smel long en, a? Ating i no gat wanpela man i no save laikim gutpela, klinpela klos. Ol pikinini tu i save amamas long putim ol klos i klin na i gat gutpela smel long en—maski klos bilong ol i no save stap klin longpela taim!
Ating sampela taim yumi no tingting tumas olsem em i bikpela samting yumi mas wasim ol laplap bilong yumi. Tasol pasin bilong wasim ol klos samting long hap bilong yumi bai i narapela kain long ol narapela.
No Gat Masin Bilong Wasim Laplap
Long ol kantri i gat planti samting bilong skin, dispela tok “wasim laplap” em i pas wantaim narapela tok, “masin.” Tasol long ol kantri i sot long ol samting bilong skin, ol i no gat masin bilong wasim klos long en, olsem na ol i save wasim klos long han, na ol i mekim gut dispela wok na laplap bilong ol i kamap klinpela! Tingim laplap i waitpela na i hatwok long rausim doti long en. Long ol kantri i gat bikpela san, na ples i drai oltaim, ol meri i no hatwok long mekim drai laplap bilong ol.
I no hatwok tumas long wasim laplap long han. Pulimapim wara long dis na putim planti omo o snowait long en. Putim ol waitpela laplap insait long wara. Meri bilong wasim laplap i taitim bun long wasim, na em i wok long krungutim long han ol laplap long wara i gat sop long en. Sapos yu stap longwe long ol stua na yu no inap baim snowait samting, orait mekim wok long sampela samting ol lain bilong bipo ol i bin mekim wok long en, olsem wanpela kain vinega ol i wokim long kokonas. Taim yu wasim pinis ol klos long klinpela wara, orait nau yu hangamapim long han bilong diwai, o antap long ol banis nabaut na san bai holim drai inap long ol i kamap wait nogut tru. Bihainim wankain pasin inap long yu pinisim olgeta doti laplap na draim long san. Wanem gutpela samting i kamap? Ol laplap bilong yu i kamap wait nogut tru!
Tasol meri i stap klostu long bikpela wara o liklik wara bai i bihainim narapela kain pasin long meri i stap long hap i gat bikpela san. Pastaim em bai makim wanpela hap i gutpela—olsem wanpela hap wara i daun arere long bikpela wara. Sapos wara i ron strong, orait em i mas skelim na painim narapela hap em wara i no ron strong tumas, nogut wara i karim ol laplap i go. I gat wanpela bikpela ston i stap klostu? Em i gutpela bilong mekim wok long en. Nau meri i rausim laplap long dis na slipim long ston na holim wanpela kain stik na em i paitim laplap i stap long dispela ston. Dispela bai i kamautim doti i stap long laplap.
Ol Masin Bilong Wasim Laplap—Bipo na Nau
Long ol kantri i gat planti samting bilong skin planti man i no save wasim ol laplap moa long han, long wanem masin i mekim olgeta dispela wok. Tasol inap longpela taim ol i kirap long wokim ol masin. Long bipo tru long hap bilong Yurop, ol i save wasim laplap long wanpela kain dis kapa, tasol bihain ol i save wasim laplap long wanpela kain samting em i wok long smok bilong hatwara. Long yia 1830 samting, long wanpela ples bilong wasim ol klos long Inglan ol i kamapim wanpela kain masin olsem traipela paip em i save tantanim ol laplap long hatwara i gat sop long en. Inap long dispela taim ol man i no lusim pasin bilong wasim klos olsem.
Tasol pastaim ol man i hatwok long mekim wok long masin bilong wasim laplap. Ol i pilim olsem dispela samting ol i mas tanim long han i bagarapim ol klos, na tu i givim hatwok long man yet. Inap long yia 1880 samting, planti meri ol i mekim wok long dis kapa samting, na long wanpela kain samting bai ol i mas tanim long han bilong rausim wara bilong ol klos samting.
Tasol wok long masin i kamap bikpela moa long yia 1910 na em i namba wan taim ol i wokim ol masin em i wok long paua tasol. Inap 12-pela yia bihain ol i kamapim namba wan masin em i save tantanim ol laplap bilong wasim. Inap long dispela taim ol i wokim planti masin moa i narapela narapela kain. Na sampela kampani i wokim ol masin inap long komputa i bosim wok bilong en na taim yu subim wanpela baton, “masin yet bai makim ol laplap bilong yu i doti nogut tru o nogat, na em bai makim wanem marasin i gutpela bilong wasim ol laplap long en, na tu em bai makim pasin bilong wasim ol kain kain laplap.”—Nius Popular Science, Julai 1990.
Sampela Helpim Bilong Mekim Wok long Masin Otomatik
Long haus bilong planti waitskin ol i gat dispela masin otomatik bilong wasim ol laplap. Em i masin “otomatik” tasol yu mas tingim gut na mekim wok long en. Olsem long taim yu putim ol laplap i go insait long masin no ken pulimapim tumas, na yu mas stretim gut ol laplap, nogut ol i bung bung long wanpela hap—dispela bai mekim na masin bai wokabaut long plua, na bai i bagarapim nabaut ol samting insait long rum. No ken tanim snowait wantaim marasin amonia (ammonia), long wanem dispela bai kamapim wanpela kain smel nogut na em inap bagarapim yu. Olsem na i bikpela samting yu mas bihainim gut ol samting bilong mekim wok long masin. Taim masin i ran yet no ken putim han i go insait long en inap long taim masin i pinisim wok bilong en. Na sapos masin i bagarap, pastaim rausim rop bilong paua long paua poin na bihain stretim. Na no ken larim ol pikinini yet i mekim wok long masin, o larim ol i mekim nabaut long en.
Yu ken mekim wanem bambai yu ken amamas long wok masin i mekim bilong wasim ol klos bilong yu? I gat sampela tingting hia yu inap mekim wok long en:
◻ Pulim bak o poket bilong trasis i kam ausait na rausim ol pipia.
◻ Sapos arere bilong han bilong siot i bruk, opim pastaim na rausim ol pipia.
◻ Ol laplap i gat rop long en orait pasim pastaim na bai i no ken paul nabaut.
◻ Sapos klos i gat sen, olsem sipa long en, yu mas pasim. Sapos i gat ol baton nabaut na ol huk samting, pasim na bai dispela i no ken pulpulim ol narapela laplap.
◻ Sapos laplap i gat mak i pas long en, rausim pastaim na bihain putim insait long masin bilong wasim.
◻ No ken putim planti klos tumas insait long masin. Sapos yu mekim olsem dispela i no klinim gut klos, o klos bai krungut nabaut, na tu ol tret bilong laplap i lus nabaut na kala bilong en bai pinis kwiktaim.
Inap long nau planti ol i wasim yet ol laplap long han bilong ol. Tasol maski yu wasim laplap long dis kapa, o long bikpela wara, o long wanpela kain masin em komputa i bosim wok bilong en, hatwok bilong yu i kamapim gutpela samting—ol laplap bilong yu na bilong famili bilong yu bai klin na i lait tru, na bai yu amamas long gutpela wok yu mekim bilong wasim ol laplap!
[Piksa long pes 22]
Ol i wasim laplap long bikpela wara
Ol i putim laplap long san na bai klos i kamap waitpela