Ol Yangpela i Laik Save . . .

Mi Ken Sakim Smok Olsem Wanem?

“Taim mi smok mi save stap isi, na mi amamas na bel isi.”

“Smok i olsem wanpela wok samting mi ken mekim.”

“Smok inap mekim yu i stap gutpela.”

‘Em wanpela wok mi inap mekim long han bilong mi.’

WANPELA buk (Teens Speak Out) i kamapim ol dispela bekim bilong sampela yangpela taim wanpela lain i askim ol, bilong wanem ol i laik smok. Maski i gat planti toksave olsem man i smok em inap kisim ol sik olsem kensa bilong wetlewa, na wanpela kain sik bilong skin i solap, na sik long klok, tasol planti yangpela i kalabus tru long smok. Ating smok i bin pulim yu tu na yu laik smok, a?

Planti man bilong kamapim nius na piksa samting i save soim piksa bilong ol man na meri i bilas gut tru na ol i smok. Skin bilong ol i gutpela na i no olsem ol i gat sik kensa. O ating ol narapela tu i strong long yu mas smok olsem ol. Na long skul ol wanskul bai sutim ol tok olsem: ‘Yu man bilong pret,’ na ‘Ol man i smok ol i stailman tru.’ Na sapos yu stap wantaim ol wanskul i smok, ating bai yu pilim narapela kain liklik, long wanem yu no holim smok olsem ol i mekim.

Long haus tu dispela hevi inap kamap. Sapos papa i no save smok, ating mama i save smok, na bai yu tingting planti long dispela. Na sapos papamama wantaim i smok, ating dispela bai mekim na yu hatwok moa long sakim smok. Long wanpela buk (The Private Life of the American Teenager) wanpela yangpela meri i gat 14 krismas, em Rebeka, em i tok, ‘Papamama bilong mi i save pinisim inap 2-pela karamap smok long olgeta de, olsem na oltaim i gat smok i stap long haus.’ Dispela i mekim na i hatwok long bihainim tok bilong kain papamama olsem taim ol i tok, ‘yu no ken smok!’ Narapela yangpela, em Alison, em i tok, ‘Taim mipela i tokim papamama olsem mipela tingting planti long smok bai givim sik long ol, ol i no save harim tok bilong mipela. Olsem na bilong wanem bai mipela harim tok bilong ol?’

Maski i gat wanem kain kain as bilong dispela pasin, planti yangpela ol i laik pilim swit bilong smok, tasol planti taim smok i kalabusim ol na ol i no inap lusim.a Tasol ating yu laikim samting i gutpela moa, winim dispela smok, a? Yu save long ol samting nogut smok inap kamapim long skin bilong man na yu no laik bai ol dispela samting nogut i painim yu. Tasol bai yu tingting, olsem wanem mi ken sakim tru dispela laik bilong smok?

Mi Sem Taim Mi Stap Namel Long Ol Narapela

Pastaim bai yumi skelim sampela as na ol yangpela i smok. Olsem sampela yangpela long kirap bilong dispela stori na planti moa ol i tok, taim ol i smok ol i stap isi tru na ol i olsem ‘man i bikpela pinis.’ Yangpela man Oren, bipo em i gat tingting olsem. Em i no save stap bel isi namel long planti man. Em i tok: ‘Bel bilong mi i no save stap isi, olsem long ol pati samting. Mi no save bai mi mekim wanem samting o bai mi stori long wanem samting. Na taim mi smok dispela i helpim mi tru.’

Tasol taim yu wok long pulim smok na yu rausim dispela win nogut, i olsem yu wanpela longlong man na yu no man bilong i stap bel isi, na tu, yu no tingim ol narapela i stap klostu long yu. Nau planti yangpela ol i pilim dispela samting. Wanpela ripot i tok, inap 63 pesen bilong ol yangpela meri na 73 pesen bilong ol yangpela man i no laikim pasin bilong smok! Wanpela meri i gat 16 krismas i tok, ‘Ol man i ting taim ol i smok ol i stailman tru, tasol ol i hatwok nating.’ Yu ting em i gutpela long kaikai wanpela kain kaikai em inap bagarapim yu, maski yu pilim olsem taim yu kaikai i olsem yu stailman tru?

Wanpela profesa bilong helpim ol pikinini i gat sik longlong samting, em Maurice Falk, em i tok: ‘Ol yangpela em ol i save long wanem samting ol bai mekim taim ol i stap wantaim ol narapela, ating bai ol i no kirap long painim smok.’ Na dispela samting em i stret tu long ol yangpela bilong ol Witnes Bilong Jehova. Ol i lain long gutpela pasin ol i mas bihainim na long toktok gut wantaim ol man i gat kain kain krismas; ol i lain long mekim olsem taim ol i insait long wok autim tok. Na tu, ol i kisim gutpela save long ol miting Kristen long Haus Kingdom, na ol i lain long toktok gut long ai bilong planti man na ol i mekim long gutpela pasin. Na taim ol i stap wantaim planti man ol i no hatwok long toktok wantaim ol.

Sapos yu save bel hevi o sem o yu no save stap isi taim yu stap wantaim ol narapela manmeri, orait, gutpela yu poroman wantaim ol trupela Kristen long wanpela kongrigesen. Taim yu mekim planti samting wantaim planti ol narapela bai yu no sem moa. Na tu, yu ken toktok wantaim papamama long dispela samting. Yu no ken ting, sapos wanpela smok i hangamap long maus bilong yu bai yu kisim gutpela nem long en, nogat. Tasol taim yu bihainim ol gutpela pasin, bai yu kisim gutpela nem, olsem Baibel i tok: “Yu mas mekim gutpela pasin long tok bilong yu na long wokabaut bilong yu na long pasin bilong laikim tru ol arapela na long pasin bilong bilip na long pasin bilong i stap klin tru long ai bilong God.”​—1 Timoti 4:12.

“Smok i Mekim na Mi Stap Isi”

Sampela man i tok, smok em i wanpela gutpela samting. Wanpela man, em Alvin Rosenbaum, i tok, ‘Sampela man bilong smok i no inap stap isi inap long taim ol i kisim smok. Smok i save helpim ol long i stap isi na ol i no tingting planti na ol i no belhat.’ Tasol em i tok moa olsem, smok i no save mekim man i stap isi​—‘marasin nikotin i stap long smok i save kirapim skin bilong man.’

Wanem samting i save mekim na taim man i smok em i stap isi? As bilong en i olsem: Skin bilong em i krai tru long kisim smok, na taim em inapim dispela laik bilong em long smok, bel bilong em i stap isi. Planti man i save kalabus tru long drak nikotin i stap long smok. Em i wankain olsem man i kalabus long drak heroin o koken, na sampela man i tok, smok i hatwok moa long lusim.

Taim strong bilong nikotin i pinis, nau skin bilong man i hangre long smok. Bai em i kros na em i no inap i stap isi inap long taim em i kisim nikotin gen long smok. Olsem na bai em i stap isi inap sotpela taim tasol, inap long skin bilong em i krai gen long kisim nikotin. Smok i no gutpela rot bilong mekim yu i stap isi. I gat ol narapela rot i winim dispela, na ol inap helpim yu, olsem: Harim ol gutpela musik, na kaunim nius samting, na wokabaut samting.

Taim Ol Wanlain i Laik Pulim Yu

Jos em wanpela manki i gat 14 krismas, na em i tok: ‘Planti yangpela i laik givim smok long mi na mi wok long sakim ol.’ Planti yangpela i smok, long wanem ol wanlain bilong ol i subim ol long mekim. Wanpela lain i skelim dispela samting na ol i tok, ‘sapos ol pren i no smok, ating inap 1 pesen tasol bai i kirap smok, tasol 73 pesen bai smok sapos olgeta pren i smok.’ Sapos ol wanlain bilong yu i subim yu long smok, ating bai yu tingting olsem: I gat rong sapos mi smok wanpela taim tasol na ol wanlain bai orait long mi?

Sampela yangpela em ol i gat save long lo bilong Baibel, ol i gat tingting olsem na ol i lusim bilip bilong ol.b Sampela i tok ol i holim smok o ol i smok bambai ol i ken i stap wankain olsem ol narapela. Tasol Baibel i tok: “Pikinini, sapos ol raskol o stilman i grisim yu long mekim ol pasin nogut, orait yu no ken bihainim tok bilong ol.” (Sindaun 1:10) Planti yangpela ol i strong long bihainim dispela tok bilong Baibel. Yangpela meri Maribel i gat 14 krismas, em i tok, taim ol pren bilong em i bin givim smok long em, em i sakim; na em i tok, nau ‘ol i kirap lusim mi na ol i tok pilai long mi.’ Em i tok: ‘Maski ol man i ting olsem wanem long pasin mi mekim, mi mas i stap stret long ai bilong God.’ Dispela tingting i strongim em na em i no pundaun na kisim smok.

Wanem kain ol pren bai subim yu long kisim kain samting nogut olsem? Baibel i tok long Sindaun 13:20: “Sapos man i wokabaut wantaim man i gat gutpela tingting, orait em tu bai kisim gutpela tingting.” Sapos olsem, orait yu mas painim ol nupela pren. Na tu, taim yu stap wantaim ol man i smok dispela bai bagarapim tru skin bilong yu. Yangpela meri Brenda i gat 15 krismas em i tok: “No gat wanpela pren bilong mi i save smok, olsem na ol i no givim hevi long mi long dispela samting.”

Ating i no olsem yu mas givim baksait olgeta long ol yangpela em ol i no Kristen. Ating yu mas kamapim as na yu no save smok. I no olsem yu mas mekim longpela tok tru long smok. Sharon Scott i tok, sapos yu tok, ‘tenkyu, tasol mi no laik,’ em inap. Na sapos ol i strong yet, orait, yu mas strong na tok, ‘Mi tok pinis, NOGAT!’

Narapela samting yu ken mekim, em yu ken sakim tok bilong ol na lusim dispela lain, o senisim stori i go long narapela samting. Pastaim yu mas redi gut bambai yu inap sakim smok. Sapos ol i laik bai yu stori moa long dispela, orait bai yu no hatwok long mekim olsem. Baibel i tok: “Sapos ol i askim yupela long as bilong dispela gutpela samting yupela i wetim i stap, orait yupela i mas redi oltaim long bekim tok long ol.”​—1 Pita 3:15.c

Long Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova ol i mekim planti gutpela tok bilong helpim man long lusim dispela kain pasin. Oren i tok: ‘Mi gat bikpela laik long tokim ol man long laip i stap oltaim long paradais long graun na dispela i helpim mi long lusim smok.’ I gutpela moa sapos yu no ken tru kisim smok!​—Kolosi 4:5.

[Ol Futnot]

[Piksa long pes 21]

Smok i no helpim man long stap olsem man i bikpela pinis​—em i bagarapim i stap bilong man