Ol Yangpela i Laik Save
Mi Mas Kisim Wanem Save Long Smok?
Skelim ol dispela tok i stap daunbilo, na putim ✔ long sekol i stap klostu long ol tok yu ting i makim yu.
□ Mi laik save
□ Mi laik daunim presa
□ Mi laik bai ol narapela i laikim mi
□ Mi no laik pat
SAPOS yu bin putim tik long wanpela bilong ol dispela sekol, orait i gat wanpela samting i wankain long yu na ol wanlain bilong yu em ol i save smok o ol i tingting long smok.a Olsem:
Laik save. “Mi laik save taim mi smok bai mi pilim olsem wanem, olsem na mi kisim wanpela sigaret long wanpela meri long skul na mi hait na smok.”—Tracy.
Daunim presa na ol narapela i ken laikim mi. “Ol pikinini long skul i save tok, ‘Mi dai stret long smok,’ na taim ol i smok pinis, ol i save tok, ‘Man! Nau mi pilim olsem mi ken mekim!’ Long taim mi stap long presa, mi tu laik mekim olsem.”—Nikki.
Lusim skin. “Sampela meri i save smok bai ol i no ken pat—dispela em isi moa winim pasin bilong tambu long sampela kaikai!”—Samantha.
Tasol paslain long yu laitim fes—o neks—sigaret bilong yu, yu mas stop na tingting. No ken kamap olsem pis i lukim beit i stap long huk na i kisim. Tru, pis bai kisim beit tasol laip bilong em bai lus! I gutpela moa yu bihainim tok bilong Baibel na yusim ‘tingting bilong yu.’ (2 Pita 3:1) Bekim ol dispela askim.
Yu Gat Wanem Save Long Smok?
Raitim tru o i no tru long ol dispela tok.
a. ․․․ Smok i save daunim presa.
b. ․․․ Taim mi pulim smok mi bai rausim klostu olgeta smok bilong en i kam ausait.
c. ․․․ Smok i no inap bagarapim helt bilong mi taim mi yangpela yet.
d. ․․․ Sapos mi smok, ol meri bai laikim mi, o ol man bai laikim mi.
e. ․․․ Sapos mi smok, mi no inap bagarapim ol narapela, mi bagarapim mi yet.
f. ․․․ Em i no bikpela samting long God sapos mi smok o nogat.
Ol Bekim
a. Smok i save daunim presa.—I no tru. Tru, inap sotpela taim smok inap daunim presa, tasol ol saveman i kisim save olsem nikotin i save kirapim ol homon i save kamapim presa.
b. Taim mi pulim smok mi bai rausim klostu olgeta smok bilong en i kam ausait.—I no tru. Sampela wok painimaut i soim olsem winim 80 pesen bilong smok man i pulim em i stap insait long bodi bilong em.
c. Smok i no inap bagarapim helt bilong mi taim mi yangpela yet.—I no tru. Long olgeta taim yu pulim sigaret, yu nogutim helt bilong yu, tasol yu no inap pilim dispela samting hariap. Tasol i gat sampela samting nogut bilong en yu bai pilim kwik. Sampela man taim ol i smok long namba wan taim, ol i kalabus olgeta long en. Pasin bilong smok bai mekim na yu no inap pulim gut win, na yu bai kisim strongpela kus. Skin bilong yu bai slek hariap olsem bilong ol lapun. Pasin bilong smok inap daunim strong bilong man long mekim maritpasin, mekim man i pret nating nating, na kisim bikpela bel hevi.
d. Sapos mi smok, ol meri bai laikim mi, o ol man bai laikim mi.—I no tru. Saveman Lloyd Johnston i kisim save olsem ol tineja i save smok, “planti yangpela man o meri i no gat laik long prenim ol.”
e. Sapos mi smok, mi no inap bagarapim ol narapela, mi bagarapim mi yet.—I no tru. Smok bilong sigaret na tabak i stap long win i save kilim i dai planti tausen manmeri long olgeta yia. Em inap nogutim famili bilong yu, ol pren bilong yu, na ol animal bilong yu.
f. Em i no bikpela samting long God sapos mi smok o nogat.—I no tru. Ol man husat i laik bai God i amamas long ol, ol i mas “rausim olgeta pasin doti bilong skin.” (2 Korin 7:1) Tru tumas, pasin bilong smok i save mekim bodi i doti. Sapos long laik bilong yu yet yu no laik stap klin long ai bilong God na yu smok, dispela bai bagarapim yu yet na ol narapela, na yu no inap i stap pren bilong God.—Matyu 22:39; Galesia 5:19-21.
Rot Bilong Sakim
So yu bai mekim wanem sapos wanpela i laik givim smok long yu? Yu ken tokaut stret olsem, “Mi no save smok.” Planti taim kain bekim olsem i save wok. Tasol sapos em i strong yet long givim smok long yu o i tok bilas long yu, orait yu mas tingim olsem em disisen bilong yu long yu no laik smok. Ating yu ken tok:
● “Mi kisim save olsem smok inap bagarapim helt bilong mi, olsem na mi wokim tingting pinis olsem mi no ken smok.”
● “I gat sampela bikpela samting mi laik mekim long bihain na nogut smok i mekim na mi no inap mekim ol dispela samting.”
Olsem ol dispela yangpela em yumi bin stori pinis long ol, ating laik bilong smok i kamap strong long yu na dispela i putim bikpela presa long yu. Sapos i olsem, orait skelim ol dispela askim:
● Sapos mi smok dispela bai helpim mi o nogat? Olsem: Sapos mi smok bambai ol narapela i ken laikim mi, ol bai laikim mi yet maski tingting na laik bilong mi i no wankain olsem bilong ol? Olsem wanem? Mi laik kamap pren bilong ol man i amamas long lukim mi bagarapim helt bilong mi?
● Sapos mi smok, hamas mani bai mi tromoi bilong baim smok, bilong stretim sik, na hamas man bai rispektim mi?
● Olsem wanem? Mi redi long bagarapim pasin bilong mi long stap pren bilong God long rot bilong smokim sigaret?
Olsem wanem sapos yu kalabus pinis long smok? Yu inap mekim wanem bilong lusim dispela kalabus?
Rot Bilong Lusim
1. Kirapim Yu Yet Long Lusim Smok. Raitim long buk ol risen bilong yu long lusim smok, na long olgeta taim skelim gen ol dispela risen. Laik bilong stap klin long ai bilong God inap kirapim yu long lusim smok.—Rom 12:1; Efesus 4:17-19.
2. Kisim helpim. Sapos yu wok long hait na smok, nau em taim bilong tokaut na kisim helpim. Tokim ol man em yu hait long ol na smok olsem yu bai lusim smok na askim ol long helpim yu. Sapos yu laik mekim wok bilong God, orait beten askim em long helpim yu.—1 Jon 5:14.
3. Makim det bilong lusim smok. Makim wanpela de stret bilong wik antap o narapela wik bihain long yu bai lusim smok na makim dispela de long kalenda. Tokim famili na ol pren bilong yu olsem yu bai lusim smok long dispela det.
4. Painim na bagarapim. Paslain long det yu makim bilong lusim smok, sekim long rum, kar na ol klos bilong yu sapos i gat ol sigaret i stap. Kisim na bagarapim ol. Rausim sigaret laita, ol masis, na ol ashtray.
5. Ol samting yu ken mekim. Dring planti fruit juice o wara na slip planti aua. Tingim olsem hevi yu pilim long lusim smok em bilong sotpela taim tasol, tasol gutpela samting i kamap taim yu lusim smok, dispela bai helpim yu inap oltaim!
6. Abrusim ol samting em inap kirapim yu. Abrusim ol ples na ol samting we inap kirapim yu long smok. Na tu, yu mas lusim ol poroman husat i save smok.—Sindaun 13:20.
7. Ol tingting yu mas abrusim. No ken giamanim yu yet na ting olsem “Bai mi pulim smok wanpela taim tasol.” Planti taim kain tingting olsem i save kirapim man long smok gen.—Jeremaia 17:9.
No Ken Larim Ol Narapela i Giamanim Yu
Long olgeta yia, ol kampani bilong wokim smok i save tromoi planti bilion dola bilong mekim ol edvetaismen bilong salim smok. Ol i save sapos ol yangpela i kirap nau long smok, bihain ol bai kamap man o meri bilong smok.
No ken givim mani bilong yu long ol kampani bilong wokim smok. No ken larim ol edvetaismen bilong ol i pulim tingting bilong yu. Ol dispela kampani na ol wanlain bilong yu husat i save smok, ol i no tingim yu tru. Olsem na no ken harim tok bilong ol, i gutpela moa yu bihainim tok bilong Baibel na yu bai “stap gut.”—Aisaia 48:17.
Bilong lukim sampela stori moa long hap “Ol Yangpela i Laik Save” long tok Inglis, lukim Web-sait www.watchtower.org/ype
[Futnot]
a Tru dispela stori i toktok long ol man i save smokim sigaret, tasol ol hevi em dispela stori i kamapim i stret tu long ol lain i save kaikai tabak.
[Piksa long pes 27]
TOK BILONG OL WANLAIN
“Sapos wanpela i askim mi wai na mi no save smok, mi bai tok, ‘Bikos mi no laik mekim waitlewa bilong mi i kamap blak na mi no laik sotim laip bilong mi.’”
“Sapos wanpela i laik givim mi smok, mi bai tok, ‘Nogat.’ Sapos ol i traim long subim mi, mi bai tok, ‘Yu laik stopim mi long bihainim laik bilong mi? Nau long dispela taim olgeta man i gat rait long wokim disisen bilong ol yet!’”
[Ol Piksa]
Benjamin
Heather
[Blok long pes 28]
● YU SAVE LONG DISPELA?
Tabak em ol i save kaikaim, em i gat planti nikotin moa winim sigaret, na em i gat winim 25 marasin nogut long en we inap kamapim kensa long nek na maus bilong man.
[Blok long pes 28]
TOKTOK WANTAIM PAPAMAMA
Sapos yu redi pastaim, dispela bai helpim yu long karim hevi bilong wanlain i fosim yu long smok. I gutpela yu na papamama i mekim traim long pasin bilong bekim tok long wanpela i laik givim yu smok. Papa o mama i ken ektim man i laik fosim yu long smok. Lukim buk Questions Young People Ask—Answers That Work, Voluim 2, aninit long het tok, “Peer-Pressure Planner” long pes 132 na 133 bilong kisim sampela gutpela tingting long pasin bilong bekim tok.
[Piksa long pes 28]
Wankain olsem pis i lukim beit na i kisim, man i smok i kisim amamas, tasol em bai kisim nogut long en