Helpim Ol Manmeri i Gat Pasin Kranki Long Kaikai
PLANTI milion famili i gat wanpela long famili i gat pasin kranki long kaikai, ol i kolim olsem bulimia (olsem kaikai hariap hariap, na i no inap bosim skin na kaikai long skel na bihain ol i dring marasin bilong rausim hariap dispela kaikai long bel, o ol i trautim kaikai). Narapela em anoreksia nevosa (olsem tingting planti long skin na i no inap kaikai, o lusim kaikai inap longtaim), na narapela em kaikai oltaim na kaikai planti.
Planti meri i gat dispela hevi long kaikai, na wan wan man tasol i olsem. Maski meri i yangpela o lapun, o marit o singel, ol i kisim dispela hevi.a Olsem na taim mipela stori hia, mipela kamapim dispela tok “meri,” na man nogat.
Sapos wanpela long famili bilong yu i gat pasin kranki long kaikai, ating yu laik helpim em. Tasol sapos yu askim em tasol long lusim, i olsem yu askim wanpela i gat strongpela kus long em i no ken kus. Taim yu laik helpim wanpela, pastaim yu mas save long as tru bilong dispela hevi. Ating bel bilong em i no stap isi na em i gat dispela hevi, o ating em narapela samting. Sampela i gat dispela hevi, long wanem, taim ol i pikinini yet wanpela i bin mekim pasin sem long em. Sapos olsem, ating dokta i mas helpim em.
Kamapim Stret Hevi
Bilong save olsem pikinini, o poroman marit, o wanpela pren bilong yu i gat pasin kranki long kaikai, i hatwok, long wanem, planti taim ol i haitim dispela hevi. (Lukim blok long pes 13.) Tasol dispela hevi i no inap pinis sapos meri i gat dispela hevi em i no mekim wanpela samting bilong pinisim. Mas hariap long toktok wantaim meri i gat dispela hevi na ating i gat rot long helpim em.
Sapos yu ting wanpela i gat dispela hevi, tingting gut pastaim—bai yu tok wanem, na wanem taim bai yu toktok wantaim em. Yu yet mas stap bel isi, na i gutpela sapos i no gat rot bilong narapela i ken kam na pasim tok bilong yu. Sapos yu no mekim gut dispela samting, ating meri i gat hevi i no laik toktok wantaim yu.
Taim yu toktok wantaim wanpela yu ting em i gat pasin kranki long kaikai, no ken mekim tok olsem yu kotim em—tok klia na bai em i ken pilim tok bilong yu. Ating yu ken tok olsem: “Skin bilong yu i slek, olsem na ol klos bilong yu i olsem bikpela tumas. Olsem wanem na skin bilong yu i slek?” O yu ken tok: ‘Mi harim yu i traut. Ating yu no laik toktok long dispela samting, tasol mi laik helpim yu. Yu laik tokaut long hevi bilong yu?’ Maski meri i belhat o em i tok em i no gat hevi, sapos yu stap bel isi na mekim gutpela tok, ating yu inap kirapim em long toktok wantaim yu.—Sindaun 16:21.
Dispela hevi long kaikai i save kamap taim olgeta long famili i tingting planti long skin—olsem skin i slek o skin i patpela, o taim papamama i litimapim nem bilong wanpela pikinini, long wanem, em i gat naispela skin o em i save tru long mekim wanpela samting. Olsem na sapos wanpela long famili i gat pasin kranki long kaikai, ating ol narapela long famili i mas tingting gut. Sapos pasin o tingting bilong famili i senis, dispela inap helpim dispela meri long famili i gat hevi long kaikai, na em inap winim dispela hevi.
Nogut Narapela i Laik Daunim Narapela
Long wanpela famili papamama i les tru long pasin bilong pikinini meri bilong ol. Em i gat sik anoreksia, olsem na ol i bin wok long putim kaikai long maus bilong pikinini, tasol pikinini i strong long sakim na ol i no inap. Pikinini i amamas tru long papamama i no inap subim em long kaikai. Olsem na yu mas save, yu no inap subim narapela long kaikai o long pinisim pasin bilong kaikai planti. Sapos yu wok strong long mekim olsem, ating hevi bai go bikpela tru.
Wanpela man, em Jo, em i gat pikinini meri, nem bilong em Li, na klostu Li i dai long wanem, em i gat dispela sik anoreksia. Jo i tok: “Em i no kaikai gut, olsem na mi toktok planti long dispela na hevi i go bikpela moa.” Meri bilong Jo, em Ana, em i stori long samting i bin helpim pikinini. Em i tok: “Mipela helpim em long save em inap bosim skin na em i no ken wok long mekim wanpela samting i save bagarapim skin. Dispela tingting i bin helpim em long i stap laip.” Helpim meri i gat dispela hevi long save, taim em i kaikai, em i kaikai bilong helpim skin bilong em yet, em i no mekim bilong helpim papamama o narapela.
Helpim Ol Long Strongim Bel
Planti meri i gat dispela hevi long kaikai, ol i laik bai olgeta samting ol i mekim i mas stret olgeta, ol i no ken popaia liklik. Sampela taim papamama i bin helpim ol long kisim dispela kain tingting, long wanem ol i no larim pikinini i karim hevi. Taim hevi i kamap o pikinini i mekim pasin kranki, papamama i haitim dispela samting.
Olsem na papamama i mas lainim pikinini olsem yumi olgeta i save popaia long sampela taim, na sapos em i mekim wanpela samting i kranki, nogut em i daunim em yet long dispela samting. Sindaun 24:16 i tok: “Sapos stretpela man i save pundaun planti taim, oltaim em bai i kirap gen.” Sapos yu lainim pikinini long yumi olgeta i save kisim hevi, na yumi inap winim hevi, ating dispela hevi i no inap bagarapim tingting bilong em.
Papamama i mas save olgeta wan wan pikinini i narapela narapela kain. Papamama Kristen i save wok long skulim pikinini long “tok bilong Bikpela,” tasol ol i no ken lusim tingting olsem pikinini i narapela long papamama, em i gat laik na pasin bilong em yet. (Efesus 6:4) Sapos pikinini i gat pasin kranki long kaikai, em i mas save yu laikim em tumas, maski em i narapela kain long yu.
Yupela Mas Toktok Gut Wantaim
Long planti famili em poroman marit o wanpela pikinini i gat pasin kranki long kaikai, ol i no toktok gut wantaim. Husat long famili i gat dispela hevi, i hatwok long em i kamapim tingting bilong em sapos i narapela kain long tingting bilong poroman marit o papamama.
Olsem: Matyu i no inap helpim meri bilong em long lusim pasin bilong kaikai planti. Em i tok: ‘Taim em i bel hevi, em i krai na bihain em i go na kaikai planti. Em i no kamapim tru wanem samting em i bel hevi long en.’ Wanpela man bilong helpim ol man i gat dispela kain hevi em i tokim tupela ol i mas makim liklik taim, olsem wanpela aua long olgeta wik na wanpela i ken kamapim hevi bilong em na narapela i harim gut, na bihain narapela i kamapim hevi bilong em. Matyu i tok: ‘Mi kirap nogut tru long wanem, mi no save Monika em i bel hevi long planti samting na taim em i laik kamapim hevi mi wok long pasim em. Mi ting mi man bilong harim gut tok, tasol nogat.’
Olsem na sapos yu laik helpim poroman marit o pikinini bilong yu, yu mas harim bel hevi bilong ol. Dispela i stret long wanem, long Sindaun 21:13 Baibel i tok: “Sapos yu pasim yau na yu no laik harim ol [man i gat bel hevi] i singaut long yu, . . . orait bihain ol man bai i no harim singaut bilong yu tu.” Jo na Ana i mas lain gut long dispela samting.
Jo em i stori long pikinini bilong em, em i gat sik anoreksia, na Jo i tok: “Mi mas lain long daunim kros bilong mi taim Li i gat narapela kain tingting long tingting bilong mi.” Meri bilong em Ana, i bin tok: “Harim pikinini bilong yu. Nogut yu wok long putim tok bilong yu long maus bilong em. Gutpela yu harim tok bilong pikinini na bai yu save long tingting i stap long bel bilong em.”
Ana i stori gut long dispela, olsem: ‘Bipo taim Li i gat tok long wanpela i mekim sampela tok na em i bel hevi long dispela, mi bin tok olsem, ating dispela meri i no laik mekim olsem. Tasol dispela i mekim na Li i bel hevi moa yet. Olsem na nau sapos Li i gat tok long wanpela, mi save tok: “Mi save bilong wanem yu bel hevi long dispela samting long dispela taim stret.” Mi wok long pilim hevi bilong em—mi no wok long senisim tingting bilong em long dispela samting.’ Olsem na harim gut hevi bilong narapela. Em i no gutpela sapos yu ting yu save pinis long bel bilong narapela na long samting em i laik mekim.
Taim olgeta i toktok gut wantaim, dispela i ken mekim isi bel bilong wanpela i gat hevi na bai em i no pilim olsem em i mas mekim pasin kranki long kaikai bilong daunim hevi bilong em. Wanpela meri, em Dorn, i kamapim tokaut long olsem wanem em i no mekim moa pasin kranki long kaikai, na em i tok: ‘Taim mi bel hevi mi inap toktok wantaim man bilong mi, long wanem, em i man bilong pilim gut hevi bilong mi na mekim gut bel bilong mi.’
Mekim Pasin Sori
Wanpela yangpela meri i gat dispela sik bulimia na em i dai, na papa i bel hevi tru na em i tok: ‘Givim bel moa yet long ol pikinini bilong yu, maski yu ting pasin sori bilong yu em inap.’ Kamapim long ples klia yu laikim tru ol pikinini—no ken haitim. Poroman marit na pikinini bilong yu i mas save yu givim bel long ol. Em bai hatwok long mekim olsem, tasol yu mas mekim. Olsem na yu mas mekim pasin sori moa yet long ol. Yu mas mekim gutpela pasin, na no ken belhat kwik na tingim rong pikinini o poroman marit i mekim long yu. Yu mas tingim laik bilong narapela i olsem namba wan na laik bilong yu i olsem namba tu.—1 Korin 13:4-8.
Taim tupela marit i save pikinini bilong ol i gat sik bulimia, tupela i no save ol bai mekim wanem. Papa i tok olsem: ‘Mi pilim olsem, maski mi no save long mi bai mekim wanem, mi mas mekim gutpela pasin long em. Mi save laikim tumas dispela pikinini bilong mi na nau em i gat bikpela hevi. Olsem na mipela mas strongim tingting na bel bilong em.’
Dispela papa i bin askim pikinini bilong em olsem: ‘I orait sapos sampela taim mitupela mama i askim yu long yu stap olsem wanem?’ Pikinini i amamas long tupela i laik helpim em, olsem na wan wan taim papamama i askim pikinini long em i stap olsem wanem.
Dispela papa i tok moa: ‘Sampela taim em stap inap sampela de tasol na bai em i mekim pasin kranki long kaikai, o long sampela wik bihain, o long sampela mun bihain. Taim em i toksave long mipela long em i bin mekim olsem, mitupela mama bilong em i strongim bel bilong em.’ Mama i tok olsem: ‘Planti taim mipela save toktok wantaim. Mi tokim pikinini em i wok long winim dispela hevi, olsem na em i no ken les. Mi bin tok: “Tupela wik i go pinis na yu no mekim pasin kranki long kaikai, olsem na ating nau yu inap winim tupela wik.” ’
Dispela papa i tok moa olsem: ‘Mipela i no save pikinini i gat dispela hevi long kaikai, long wanem, wan wan taim tasol mipela kaikai wantaim. Olsem na mi stretim samting long ples wok na mi inap kam hariap long haus bilong kaikai wantaim famili.’ Papa i mekim olsem, na em wantaim meri bilong em i no kros kwik long pikinini, ol i givim bel long em, olsem na dispela i mekim na pikinini i lusim olgeta dispela pasin kranki long kaikai.
Tru yumi laik helpim wanpela i gat dispela hevi, tasol bikpela samting tu em olsem yumi mas stretim em. Dispela em rot bilong soim em yumi laikim em. (Sindaun 13:24) Yu mas larim pikinini i karim hevi i painim em long dispela pasin kranki long kaikai. Sapos yu tokim em long baim ol kaikai em i bin pinisim taim em i gat dispela hevi, o tokim em long klinim ples waswas em i bin bagarapim taim em i trautim bek kaikai, dispela inap lainim em olsem em i mas karim hevi bilong dispela pasin em i save mekim.
Meri i gat dispela hevi, ating bel bilong em i no stap isi, olsem na sampela taim em bai kros. Sapos em i mekim olsem, wok long painim as bilong dispela tok kros. Jo na Ana i kisim hatwok tru taim pikinini bilong ol i gat sik anoreksia na em i save bikhet na tok nogut long ol.
Ana i tok: ‘Mipela bin wok strong long mekim pasin sori long em. Mipela i no laik askim em long lusim haus.’ Man bilong Ana i tok: ‘Mipela bin wok strong long painim rot bilong helpim em, na olgeta taim mipela tokim em mipela tingim tru em.’ Wanem samting i kamap long dispela? Pikinini i save papamama i laikim em tru, olsem na nau em i save kamapim ol hevi bilong em long tupela.
Sapos pikinini i gat pasin kranki long kaikai, dispela i mekim na papamama i karim bikpela hevi, tasol ating mama i pilim tru dispela hevi. Olsem na em i gutpela sapos man i tingim gut meri bilong em na helpim tingting bilong em long i stap isi. Nogut yu tingim sik bilong pikinini na yu no tingim meri bilong yu.
Sampela i mas go lukim dokta samting bilong stretim dispela hevi long kaikai. Tingim gut ol samting bilong dispela hevi na tingim wanem samting inap helpim tru pikinini. Yu mas strong sapos pikinini i no laik bai yu helpim em. Helpim em long save yu bai mekim wanpela samting sapos dispela hevi i wok long bagarapim em. Tasol nogut yu kamapim wanpela tok na yu save yu no inap truim dispela tok.
Ating sampela taim bai yu pilim olsem yu no gat rot bilong helpim pikinini, tasol yu no ken lusim tingting long kamapim ol hevi bilong yu long God long rot bilong beten. Em inap helpim yu! Jo i tok: ‘Hevi i bikpela na mipela i save mipela i no inap stretim long strong bilong mipela yet. Mipela lain olsem mipela mas bilip tru long God Jehova. Na em i bin helpim tru mipela.’
[Futnot]
a Lukim Kirap! bilong Julai 8, 1991, i gat stori olsem: “Husat i Save Kisim Pasin Kranki Long Kaikai?”
[Blok long pes 13]
SAMPELA MAK BILONG DISPELA SIK
◼ Lusim kaikai bilong slekim skin
◼ Skin i slek tru o skin i go bikpela na bihain i slek
◼ Katim skel long kaikai i go liklik
◼ Maski skin i slek, em i pret long kamap patpela
◼ Olgeta taim em i stori long kaikai na em i eksasais planti
◼ Sik bilong mun i no painim em moa
◼ Em i no bung wantaim ol narapela, em i mekim samting long pasin hait, em i stap longtaim long ples waswas
◼ Tingting bilong em i no stap isi, olsem em i bel hevi
◼ Taim em i belhat o em i no stap bel isi, em i kaikai planti
◼ Em i kisim planti marasin bilong slekim skin o marasin bilong mekim em i go long toilet
[Piksa long pes 15]
Tingim tru narapela na harim tok bilong em