I Gat As Bilong i Stap Bilong Yumi?

“ ‘Yumi stap bilong mekim wanem?’ em bikpela askim yumi ol man i laik save long en. . . . Mi ting laip i gat gutpela as bilong en maski mi lukim man i dai. Indai i no gat gutpela as, tasol i stap bilong yumi i gat.”

DISPELA ol tok i kamap long maus bilong Eli Wisel (Elie Wiesel), em wanpela man i bin stap long ol banis kalabus nogut bilong ol Natsi, na em i wanpela man bilong raitim ol buk. Nius (Life) i bin sutim dispela askim long em na sampela moa: “Yumi stap bilong mekim wanem?” Dispela man Eli Wisel i bin lukim planti samting i bagarapim narapela man, tasol em i ting i stap bilong yumi i gat as bilong en.

Tasol i no olgeta man i wanbel long tingting bilong Eli Wisel. Wanpela man bilong draivim taksi i bekim dispela askim olsem: ‘Yumi stap bilong i dai tasol; stap laip liklik na bihain yumi dai. Mi save draivim taksi, na sampela taim mi go huk, o mi save raun wantaim gelpren bilong mi. Mi save tromoi takis. Sampela taim mi kaunim ol buk, na bihain mi les. I stap bilong yumi i samting bilong giaman tasol.’ Long tingting bilong dispela man, i stap bilong em i no gat as.

Sampela man i bin skul gut ol i gat wankain tingting long dispela man bilong draivim taksi. Ol i no wanbel wantaim dispela man bilong raitim ol buk, em Eli Wisel.

Wanpela man i ting yumi kamap nating, nem bilong em Stiven Jey Gol (Stephen Jay Gould), em i tok: ‘Yumi stap long dispela graun, long wanem, pul bilong wanpela kain pis i senis na kamap lek bilong man o animal; . . . dispela i kirap long Afrika bipo bipo tru olsem 250,000 yia i go pinis. Yumi laik save long as bilong i stap bilong yumi, tasol i no gat bekim.’ Dispela man i ting yumi kamap nating tasol, na i stap bilong yumi i no gat as.

Dispela man Gol i tok stret long wanpela samting tasol. Planti man i laik save long as bilong i stap bilong yumi. Taim hevi i kamap, planti i gat tingting olsem wanpela manki i gat 11-pela krismas, nem bilong em Jeson. Taim pren bilong em i dai Jeson i tok: ‘Taim pren bilong mi Kim i dai long sik kensa, mi askim mama bilong mi, sapos God i larim Kim i dai taim em i gat 6-pela krismas tasol, bilong wanem em i larim mama bilong Kim i karim Kim.’ Jeson i ting i stap bilong yumi i mas i gat as bilong en, na taim pren bilong em i dai em i pilim olsem i stap bilong yumi i no gat gutpela as.

Tingim Gut Dispela Askim

Bikpela samting long tingim, i olsem: I stap bilong yumi i gat as o nogat? Dispela em wanpela askim nating o wanpela askim yumi mas tingim? Planti ol i stap laip na bihain ol i dai, tasol ol i no bin tingim dispela samting. Na sapos tingting bilong dispela man bilong draivim taksi i stret, ating man i no tingting planti long i stap bilong em, em i bihainim savepasin, a?

Tasol sapos man bilong raitim ol buk, em Eli Wisel, i tok stret, na i stap bilong man i gat gutpela as bilong en, yumi mas wok long kisim save long as bilong i stap bilong yumi. Sapos nogat, bai yumi no inap save long as bilong i stap bilong yumi. Dispela i wankain sapos yumi sindaun long haus kaikai, tasol yumi sindaun nating, yumi no kaikai wanpela samting.

Olsem wanem yumi ken save, i gat as bilong i stap bilong yumi o nogat? Stori i kamap bihain long dispela bai kamapim gut bekim bilong dispela askim.