Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Bekim Wankain Pasin
Jas Jo Braun bilong Memfis long Tenesi i save mekim narapela kain pasin long ol stilman i kot. Wanpela nius (The Wall Street Journal) i tok: ‘Man em stilman i bin stilim samting bilong em, Jas Braun i larim em i go long haus bilong stilman na kisim samting bilong stilman yet.’ Dispela jas i mekim olsem, long wanem, maski sampela man i kalabus, ol i no save senisim pasin bilong ol. Na nius i tok moa: ‘Long sampela stilman, Jas Braun i mekim wankain pasin em Baibel i tokaut long en, olsem: Sapos em [stilman] i laik kisim samting bilong man, orait ol i mas bekim wankain pasin long em yet. Olsem: Sapos stilman i bin stilim hanwas bilong man, jas i larim man i kisim tupela saket bilong stilman, o sapos stilman i bin stilim tupela wilwil bilong man, jas i larim man i kisim stereo spika bilong stilman. Sapos stilman i bin mekim wok long ka bilong em yet taim em i stil, orait, man em i bin stilim samting long em, em inap kisim dispela ka, na klos, na ol gutpela ring na bis samting, na planti samting moa.’ Lo bilong Jas Braun i larim dispela man em stilman i bin stilim samting long em, long go long haus bilong stilman long san o long nait, na kisim sampela kago bilong em, inap long taim dinau bilong stilman i pinis. Na polis i mas go wantaim man na lukim pastaim, nogut samting em i laik kisim long haus bilong stilman em bilong narapela man.
Ol Sik Nogut
Wanpela nius (Newsweek) i tok: ‘Long olgeta hap bilong graun 50 milion manmeri i save dai long olgeta yia, na 46 milion 500 tausen bilong dispela bikpela lain i dai, long wanem, ol i kisim bikpela sik. Nambawan sik bilong kilim planti (olsem 17 milion 500 tausen manmeri), em ol sik i save kalap long man, na ol sik i kamap, long wanem, ol binatang i pulap long bel bilong man. Na 11 milion manmeri i dai long sik bilong klok, na sik strok, na sik bilong ol rop bilong blut. Sik kensa i save kilim i dai 5 milion 100 tausen manmeri.’ Lain Wol Helt Oganaisesen i kamapim wanpela ripot olsem: Winim wan bilion manmeri long olgeta hap graun i save kisim wanpela bikpela sik. Planti manmeri, olsem 2 bilion, ol i gat binatang jem bilong sik hepataitas B, na 30 i go inap 40 milion i gat binatang jem bilong sik AIDS, na wan milion 700 tausen i gat binatang jem bilong sik TB.
I No Gat As Long Bel Nogut Long Narapela Lain
Wanpela nius bilong Frans (Le Figaro) i tok, nau ol saintis i gat bikpela save long ol samting ol i kolim jin i stap long skin bilong man. Samting ol i kisim save long en i senisim tingting bilong planti man, em dispela tingting olsem wanpela lain i winim ol narapela lain. Maski i gat kain kain man na ol i gat narapela narapela kain skin samting, ol save ol man bilong saiens i painim pinis i stret wantaim dispela tok, olsem: Ol manmeri bilong olgeta lain ol i gat wanpela tumbuna tasol, na ol i bin kirap long wanpela hap tasol. Olsem na maski ol man i ting olsem wanem, ol saveman i kamapim klia olsem narapela lain i no winim narapela lain.
Ol i Wok Kalabus
Long bipo i gat ol man i save wok kalabus long sampela ol narapela man, na sampela man i ting dispela pasin i pinis, tasol nogat. Wanpela nius (Newsweek) i stori long dispela samting, na nius i tok, ‘planti milion manmeri i wok kalabus yet long ol man.’ Wanpela lain long Inglan (Anti-Slavery International) i tok, 100 milion man meri pikinini i wok kalabus i stap. Ol man i save baim ol manmeri na kalabusim ol long mekim ol wok, olsem long ol ailan bilong Karibian na long Midel-Is, na long Afrika na Esia. Nius i tok: “Bos bilong ol dispela manmeri em i save paitim ol na subim ol long bihainim tok.” Na ol man i kukim hap skin bilong ol long hatpela ain na bai i gat mak i stap oltaim long skin bilong ol. Sampela man i gat bisnis long stilim ol yangpela meri na baim ol i go long ol man.
Jerusalem i Pulim Ol
Planti tausen turis i save go lukim olpela biktaun Jerusalem. Na planti man i gat sik long tingting, ol tu i save go long en. Ol dispela longlong man i ting ol i wanpela man em Baibel i stori long em, o ol i ting ol tasol i rot bilong bringim pasin sekan long dispela graun, olsem na ol i mas go long banis bilong Jerusalem bilong kamapim dispela samting. Wanpela nius (The New York Times) i tok: ‘Taim ol Kristen i kamap long sampela hap olsem ples Garden Tomb [em ples ol i ting em matmat bilong Jisas], ol i ting ol yet i Jisas, olsem na planti ol i wok long krai. O taim ol i kamap long ol narapela ples, ol i ting ol i Jon Bilong Baptais, o meri Virgo. Ol lain Juda i mekim wankain pasin taim ol i kamap long Maunten Oliv o long hap ol i kolim Banis Wes. Ol i tingim ol man i stap long Olpela Testamen olsem Moses na King Devit.’ Wanpela turis em i ran nabaut olsem wanpela longlong man insait long wanpela haus lotu na bagarapim sampela samting. Em i rausim kruse, na em i brukim sampela lam, na taim em i wok long brukim wanpela imis em i singaut strong olsem ol man i no ken lotuim ol imis. Long olgeta yia i gat 50 i go inap 200 manmeri i gat sik long tingting taim ol i kamap na lukim Jerusalem. Olsem na ol i mas i go slip long haus sik bilong ol longlong man. Planti bilong ol dispela man i kisim sik longlong, bipo ol i save kisim dispela sik, tasol wan wan bilong ol, ol i no bin kisim dispela sik longlong bipo.
Pop i Tok “Yawe” Tasol Em God
Wanpela nius bilong Vatiken (L’Osservatore Romano) i gat het-tok long wanpela pes olsem: ‘God i Kamapim Nem Bilong Em Long Olgeta Man.’ Aninit long dispela het-tok i gat sampela tok Pop Jon Pol Namba 2 i bin kamapim. Pop i kirapim tok olsem: ‘Long buk Kisim Bek [long Baibel], God em i toksave long yumi long nem bilong em.’ Nau pop i stori long Kisim Bek 3:13, 14 taim God i tokim Moses long tokim ol Israel olsem: “Mi Yet, em i nem bilong God. Na em i bin salim mi na mi kam long yupela.” Na pop i tok moa: ‘Dispela tok “Mi yet,” [em insait bilong dispela nem Yawe] i makim God Antap. Olsem na yumi ken save Yawe i makim wanpela God tasol, em God tru.’
Ol Gutpela Samting Long Ples Pipia
Long nau planti kampani i wokim kain kain samting na taim dispela samting i bagarap ol man i save tromoi long ples pipia. Wanpela kampani long Itali i save rausim planti gutpela samting long ol dispela pipia, olsem gol na silva na gutpela ain. Wanpela nius (Il Messaggero) i tok, wanpela kampani long taun Areso long Itali i save kisim pipia long planti kantri, na long ol dispela pipia ol i rausim gol na silva na ol narapela gutpela samting. Ol i kisim ol dispela gutpela samting olsem gol na silva long wanpela kain pepa bilong ol poto, na narapela kain pepa ol i kolim foil, na ol kamera em ol man i no mekim wok moa long ol, na ol kompyuta, na planti samting moa. Long olgeta yia dispela wanpela kampani tasol i save kisim 110 tan gol, 180 tan silva, 3.6 tan bilong wanpela kain waitpela ain ol i kolim paladium, na ol narapela narapela kain ain.
Gutpela Skin na Kaikai
Wanpela profesa (Ida Caramico) bilong Yunivesiti Sau Paulo i tok: ‘Sapos ol manmeri i laikim gutpela skin olsem skin i no ken drai, ol i mas kaikai gut. Nambawan marasin bilong skin em pasin bilong kaikai gut.’ Wanpela nius (Globo Ciência) bilong Brasil i tok, pasin bilong bagarapim ol samting long graun, na ol kaikai i gat marasin nogut long en, na ol hevi, olsem tingting bilong man i no stap isi, na larim san i holim skin, na putim planti marasin olsem pen long skin bilong bilasim skin, olgeta dispela samting i mekim na skin i go lapun hariap. Dispela nius i tok, sapos man o meri i dring 8-pela glas wara long olgeta de na em i kaikai planti samting bilong gaden na braun rais samting, dispela i gutpela samting bilong helpim skin na skin i no ken drai—skin bai malumalum. Nius i tok moa olsem: ‘Ating planti i save mekim wok long ol marasin samting bilong lukautim skin bilong ol o long bilasim skin, tasol i no gat wanpela samting em inap winim samting gutpela kaikai inap mekim long skin bilong yumi.’
Ol i Repim Planti Meri Long Amerika
Long 1990 long Amerika, ol man i bin repim 683,000 meri. Ol i kisim save olsem, long wanem, ol i bin toktok wantaim 4,000 meri. Planti meri em ol man i bin repim ol, ol i no toksave long polis. Olsem na wanpela lain (National Crime Survey) i tok, ol man i repim 130,000 meri, na polis i tok, ol man i repim 102,560 meri. Klostu olgeta meri em man i repim ol, ol i save long dispela man, long wanem, em wanpela wanblut, o wantok, o pren. Lain i skelim dispela samting i tokaut olsem: Long Amerika dispela hevi i bin painim 12 milion 100 tausen meri. Planti bilong ol (olsem 62 pesen) i tok, man i bin repim ol taim ol i yangpela, na sampela (olsem 29 pesen) bilong ol i tok, man i bin repim ol taim ol i no winim yet 11-pela krismas.