Yumi Lukluk Long Aiglas
WANPELA MAN LONG BRITEN I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
YU GAT aiglas taim yu kaunim dispela tok? Planti man i mas putim aiglas na bai ol i ken lukim gut ol samting. Inap 60 pesen bilong ol manmeri long Briten ol i save putim aiglas.
Planti manmeri i save putim aiglas, olsem na ol pren bilong yu bai no ken kirap nogut. Tasol sapos yu senisim na putim narapela kain, ating ol bai kirap nogut. O sapos yu lusim aiglas na yu no putim moa, ating ol bai kirap nogut tu. Sapos yumi lain pinis long aiglas, bai yumi no gat hevi long putim na rausim oltaim.
Planti man i gat aiglas ol i laik bai ol i gat gutpela ai na ol i ken maski long aiglas, tasol aiglas i gutpela long ol man i gat ai nogut na bai ol i ken putim na ol i ken lukluk gut.
Aiglas Bilong Bipo
Bikman Niro bilong Rom i laik lukim gut ol pilai, na ol i wokim aiglas bilong em long ston emeral, tasol i no gutpela tumas na i gat bikpela pe bilong en tu. Na ol man bilong bipo i bin wokim aiglas long glas o ston kwots o ston ametis o ston beril o ston topas. Long yia 1268 samting, Roja Bekon bilong Inglan i tok, hap glas i ken helpim ai bilong man na bai em inap kaunim ol rait. Na long dispela taim ol i wokim bun bilong aiglas na putim glas long en, tasol i no gutpela aiglas tumas.
Husat i bin wokim aiglas pastaim, ol Itali o ol Saina? Ol i no klia husat i namba wan long wokim, tasol aiglas i kamap long wankain taim long dispela tupela kantri. Long taun Florens long Itali, long wanpela matmat i gat wanpela rait i tok olsem: “Salvino Damato i slip hia, em bilong lain Amati bilong Florens. Em i namba wan long wokim aiglas. God i ken lusim sin bilong em.” Ating em i bin dai long 1285, o 1317, o 1340, ol i no save. Tasol bikman Mako Polo bilong Itali i bin tok, long yia 1270 samting em i lukim planti man long Saina ol i gat aiglas. Na sampela i tok, long yia 500 ol Saina i gat aiglas.
Long yia 1500 samting ol man i gat bisnis long wokim aiglas long Venis na Nurembek na sampela hap moa long Yurop. Long ol rot nabaut ol man i maketim ol aiglas. Ol man i laikim olsem bilong bilas, tasol dokta i no skelim ai bilong ol pastaim, olsem na ating aiglas ol i baim i no helpim ai bilong ol. Ol dispela aiglas i bilasim tasol pes bilong ol.
Aiglas Bilong Nau
Tasol bihain moa, isi isi ol i wokim gutpela aiglas. Pastaim i gat tupela hap rop long en bilong pasim long yau, o wanpela spring bilong pasim long nus. Na long yia 1700 samting ol i putim tupela strongpela samting long arere arere bilong aiglas bilong hukim aiglas i go long yau. Dispela pasin i stap yet long nau na planti man i save laikim olsem.
Bihain moa ol i wokim glas bilong aiglas i gutpela moa, na ol i no wokim moa long ston. Ol i wokim long gutpela glas. Long yia 1600 samting Bikman Aisak Niuton i bin traim ol samting na nau ol man i save long pasin bilong senisim lait na ol inap wokim gutpela glas bilong ol aiglas.
Long 1784 bikman Benjamin Franklin bilong Amerika i gat hevi long aiglas bilong em. Em i gat wanpela em i bin putim long taim em i laik kaunim ol buk, tasol dispela i no inap long taim em i laik lukluk longwe, na em i mas putim narapela. Em i les long senisim senisim dispela tupela aiglas, olsem na em i laik wokim wanpela inap long helpim em long mekim tupela wok wantaim na i gat tupela kain glas—wanpela bilong kaunim buk na wanpela bilong lukluk i go longwe long en. Tasol narapela 100 yia i lus pastaim na nau ol inap wokim gut aiglas olsem, em ol i kolim baifokal.
Ol i wokim aiglas long kain kain glas. Ol i save strongim sampela na bai i no ken bruk sapos sampela samting i paitim. Dispela kain aiglas em i gutpela bilong lukautim ai bilong ol wokman. Sampela kain glas bilong en i bilong helpim ai na bai strongpela lait bilong san i no ken sutim, na sapos man i lusim lait na i go insait long haus, em glas i senis na bai em i ken lukluk gut. Na sampela glas, olsem lens, em ol i wokim long plastik na i no hevi olsem glas na i gutpela bilong ol man i mas i gat strongpela aiglas.
‘Mi Mas Kisim Aiglas, o . . . ?’
Tasol ating yu yet yu gat gutpela ai na yu no gat wok long aiglas, a? Tasol olsem wanem long bihain? Nogut ai bilong yu i go nogut na yu mas putim aiglas, a?
Ating sampela taim yu save tok, ‘Bihain mi mas kisim wanpela aiglas, o nogat?’ Ating i mas olsem, maski long nau yu inap lukim gut ol samting. Long wanem, taim man i gat 45 krismas samting ai bilong em bai kisim sik presbiopia na ai i no inap senis senis hariap taim em i lukim samting i stap klostu na nau em i laik lukim samting i stap longwe. Taim yumi stap yangpela, ai em inap mekim dispela wok, tasol nau yumi lapun liklik na ating yumi mas kisim aiglas bilong helpim ai na bai ol samting i klia long yumi.
Olsem wanem? Papamama bilong yu i save putim aiglas? Sapos olsem, ating yu tu i mas mekim olsem, long wanem, ating yu kisim wankain ai olsem bilong tupela. Planti man i save ting, sapos papamama i save putim aiglas, orait bihain pikinini bilong ol tu i mas putim.
Taim man i kamap lapun, sampela sik moa bai painim ai bilong em—ating em inap lukim ol samting i stap longwe tasol (hyperopia), o em inap lukim ol samting i stap klostu tasol (myopia), o konea bilong ai i no gutpela (astigmatism), o em i mas pasim hap ai bilong lukim ol samting (strabismus). Sapos yu gat sampela kain sik olsem, ating yu ken i go lukim dokta bilong ai. Em i ken glasim ai bilong yu, na yu ken lukim wanem kain bun bilong aiglas yu laikim, na yu ken kisim wanpela aiglas.—Lukim blok.
Lukautim Gut Aiglas
Aiglas i gat bikpela pe, tasol ating yu mas i gat aiglas na bai yu ken mekim wok bilong yu. Olsem na yu mas lukautim gut. Taim yu lusim, no ken slipim na bai glas i stap aninit na i holim samting. Glas i mas i stap antap. Na no ken putim long sia samting na man i sindaun antap long en, o putim long narapela hap na man i krungutim. Klinim glas long olgeta de long laplap i no strong na i no gat wara long en, na wasim bun bilong aiglas long wara i gat sop na i hat liklik tasol. Sapos pikinini bilong yu i gat aiglas, ating yu mas wasim aiglas bilong em planti taim.
Sapos bihain aiglas bilong yu i no sindaun gut long pes bilong yu, kisim i go long man bilong wokim aiglas na bai em i ken stretim, nogut yu yet yu mekim na aiglas i bagarap.
Sapos yu lukautim gut aiglas em bai helpim yu inap longpela taim. Ating sampela taim yu no amamas long putim, tasol em i save helpim ai bilong yu, na ating em i helpim tu pes bilong yu na bai yu gat gutpela pes, a? Olsem na yu no ken hevi long putim aiglas. Em i gutpela samting.
[Blok long pes 22]
Aiglas na Stail
Sapos dokta i tokim sampela man, ol i mas kisim aiglas, ol i tok, ‘Nogut em i bagarapim pes bilong mi!’ Tasol ol man i wokim aiglas ol i save wokim na bai aiglas i mekim pes bilong man i kamap gutpela.
Ol kampani i save wokim bun bilong ol aiglas long nupela kain strongpela plastik i no gat hevi bilong en na i gat kain kain kala na stail. Na ol i ken wokim glas bilong en na bai i no patpela tumas, na ol inap putim wanpela kain skin long en na bai ol man i no inap lukim.
Sapos yu gat bikpela tingting long wanem kain stail i stret long yu, orait, yu ken skelim ol bun bilong aiglas na painim wanpela i stret long pes bilong yu. Sapos pes bilong yu i op tumas o i longpela tumas o em i wanem kain pes, orait yu ken kisim aiglas i stret long pes bilong yu yet. Na yu ken tingim nus bilong yu na ai bilong yu tu. Olsem wanem long tupela ai bilong yu? Tupela i klostu tumas? O narapela i longwe tumas long narapela? Ating aiglas inap stretim dispela samting na bai pes bilong yu i kamap gutpela. Yu ken traim planti bun bilong aiglas, na pren bilong yu i ken helpim yu long save wanem kain i stret long pes bilong yu.
Na sapos yu no laikim aiglas, yu ken traim kontak-lens. Planti manmeri i save larim i stap longtaim long ai inap planti aua.