Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g95 10/8 p. 6-11
  • Samting Yu Inap Mekim na Skin i No Ken Sik Tumas

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Samting Yu Inap Mekim na Skin i No Ken Sik Tumas
  • Kirap!—1995
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Pasin na Skin Bilong Yumi
  • Skin na Sindaun
  • Gutpela Skin na Rot Bilong Lukautim
  • Sik Kolera—Long Wes Afrika
    Kirap!—1992
  • Ol Samting Ol i Mekim Bilong Helpim Ol Pikinini
    Kirap!—1995
  • Sik Em i Wanpela Bikpela Hevi Long Ol Kantri i Stap Rabis
    Kirap!—1995
  • Olgeta Kain Sik—I Gat Rot Bilong Stretim!
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1985
Lukim Moa
Kirap!—1995
g95 10/8 p. 6-11

Samting Yu Inap Mekim na Skin i No Ken Sik Tumas

OL MAN i gat wok long helpim man i stap hangre, ol i no inap givim strongpela skin long man olsem ol i givim rais o plaua samting long em. Strongpela skin i no save kam long wanpela bek samting olsem rais, nogat. Lain WHO (Wol Helt Oganaisesen) i tok, ‘Sapos man i laik bai skin i stap gutpela, bel na tingting na sindaun bilong em i mas gutpela.’ Tasol olsem wanem man i ken save em i stap gutpela long ol dispela samting?

Man i wokim haus i save mekim wok long plang na nil na kapa. Tasol bilong haus i ken sanap strong i mas i gat pos long 4-pela kona bilong haus. Wankain long skin bilong yumi. I gat planti samting i save helpim o bagarapim skin, tasol yumi ken tingim 4-pela samting i save mekim olsem. Em (1) pasin bilong yumi, (2) sindaun bilong yumi, (3) marasin yumi kisim, na (4) skin yumi kisim long papamama. Skin bilong man i wankain olsem haus. Sapos em i putim ol strongpela pos, haus bai sanap strong. Wankain long skin bilong yumi, sapos yumi tingim gut dispela 4-pela bikpela samting na wok long stretim sampela samting, dispela inap helpim skin bilong yumi. Tasol sapos man i no gat planti samting bilong skin, olsem wanem em i ken helpim gut skin bilong em?

Pasin na Skin Bilong Yumi

Long dispela 4-pela samting, pasin bilong yumi i wanpela samting yumi inap bosim. Sapos pasin bilong yumi i kamap gutpela moa, dispela bai helpim skin bilong yumi. Tru, sapos man i stap rabis bai em i hatwok long senisim pasin na kaikai samting. Tasol sapos em i mekim gutpela wok long ol samting inap long em, dispela inap helpim em long lukautim gut skin bilong em. Olsem:

Mama i gat tupela rot​—em i ken givim susu bilong em yet long pikinini o givim susu long botol. Wanpela lain (United Nations Children’s Fund) i tok, ‘Susu bilong mama i nambawan rot bilong helpim skin bilong mama na pikinini, na mama i no gat hatwok long baim susu.’ Ol saveman i tok, ‘i no gat narapela kaikai i winim susu bilong mama. Susu bilong mama i nambawan kaikai, na i save helpim pikinini long kisim ol gutpela marasin olsem protin, gris, laktos, vaitamin, na sampela samting moa, em ol samting skin i mas kisim bilong kamap strong.’ Na pikinini i kisim susu long mama i save kisim planti gutpela marasin bilong helpim skin bilong em long sakim sik.

Long ol ples hat na ol ples i no gat gutpela toilet o wara samting, susu bilong mama i nambawan. Susu bilong mama i no olsem susu long botol. Mama i no inap popaia taim em i givim susu bilong em yet long pikinini. Susu long botol i gat bikpela pe, na planti taim ol mama i tanim wantaim bikpela wara tumas, o botol i no klin. Wanpela lain bilong Kanada (Canadian Society for International Health) i kamapim tok olsem: ‘Long ol ples rabis, planti pikinini i kisim susu long botol inap dai long pekpek wara, winim 15 taim ol pikinini i kisim susu bilong mama. Na planti pikinini inap dai long sik numonia.’​—Nius Synergy.

Na susu bilong mama i no gat pe. Long ol kantri i stap rabis liklik, susu bilong stua i gat bikpela pe. Sapos wanpela famili rabis long Brasil i givim susu bilong botol long pikinini, bikpela hap mani papa i save kisim long olgeta mun, ol i mas tromoi long susu​—long olgeta 10 kina 10 kina, ol i mas tromoi 2 kina. Sapos mama i givim susu bilong em yet long pikinini, ol i no ken tromoi nating mani, olsem na long dispela mani famili olgeta, mama tu inap kaikai gut.

Man! Susu bilong mama inap kamapim planti gutpela samting, olsem na ating olgeta meri i save givim susu bilong ol yet long pikinini, a? Nogat. Long Filipin ol man i wok olsem dokta i tok, ‘klostu olgeta meri i lusim pasin bilong givim susu bilong ol yet long pikinini,’ na wanpela ripot bilong Brasil i tok, wanpela bikpela samting na planti pikinini i dai long sotwin samting, em ol i ‘no kisim susu bilong mama.’ Tasol ating pikinini bilong yu i no inap dai sapos em i kisim susu bilong mama. Em laik bilong yu.

Tasol sampela pasin bilong ol narapela insait long famili i bagarapim planti gutpela samting mama i mekim na pikinini i no ken sik tumas. Tingim wanpela mama long Nepal. Em i save slip wantaim man bilong em na pikinini meri i gat 3-pela krismas long wanpela rum i gat kol. Nius Panoscope i tok, liklik rum i save pulap long smok taim meri i redim kaikai na long smok tabak. Pikinini i gat sik sotwin. Mama i tok: ‘Mi no inap pasim man bilong mi long smok. Nau mi save baim smok bilong man na marasin bilong pikinini.’

Sori tru, samting i painim dispela meri, i save painim planti man long ol kantri i stap rabis liklik. Nau planti i kirap na smok, maski ol i gat liklik mani tasol. Long olgeta wan wan man i lusim smok long Yurop o Amerika, tupela man i kirap smok long Latin-Amerika o Afrika. Wanpela buk bilong Holan (Roken Welbeschouwd) i tok, planti taim ol kampani i gat asua long dispela, long wanem, ol i mekim toksave bilong grisim ol man long baim smok. Sampela toksave i olsem: ‘Vasiti [nem bilong wanpela smok]: Tingting bilong yu bai wok gut,’ na ‘Gol Lip: Nambawan smok bilong ol man i gat nem.’ Dispela ol kain tok i pulim ol rabisman na ol i ting smok i rot bilong helpim ol long kamapim gutpela wok na sindaun. Tasol nogat tru. Smok i pinisim mani bilong yu na bagarapim skin bilong yu.

Tingim: Olgeta taim man i smok, dispela i mekim na 10-pela minit i lus long laip bilong em. Na em inap kisim hat-atek, strok, kensa long wetlewa o nek o maus, na sampela sik moa. Nius UN Chronicle i tok: ‘Long olgeta hap, smok i nambawan as na ol man i dai taim ol i no lapun yet o skin bilong ol i bagarap, tasol i gat rot bilong lusim.’ Harim: Nius i tok, ‘i gat rot bilong lusim.’ Tru tumas, yu inap mekim i dai laspela smok bilong yu.

Tru, i gat sampela pasin moa i save helpim o bagarapim skin bilong yu. Blok long pes 11 i gat lista bilong ol nius yu inap kaunim long rum buk bilong Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova. Mipela i save, yu mas taitim bun bilong kisim save long ol dispela samting, tasol olsem wanpela bikman bilong lain WHO i tok, ‘ol man i no inap lukautim skin bilong ol sapos ol i no gat save long rot bilong mekim.’ Olsem na bihainim dispela tok: Kisim save.

Skin na Sindaun

Wanpela buk (The Poor Die Young) i tok, wanpela bikpela samting i mekim na yu no ken sik tumas, em famili bilong yu na ples yu sindaun long en. Ating long ples i no gat klinpela wara o wara i no inap long ol man, sik grile, pekpek wara, pekpek blut, kolora, taifoit na sampela sik moa i save kamap.

Sapos yu no hatwok long wasim han, long wanem, haus i gat paip wara, ating yu no inap pilim hevi bilong sampela man, em ol i tromoi bikpela hap taim bilong kisim wara. Planti taim winim 500 man i mekim wok long wanpela paip wara, olsem na ol i mas sanap longpela taim na wet. Tasol ol man i stap rabis i mas wok planti aua bilong painim liklik mani, na olsem buk Environmental Problems in Third World Cities i tok, ‘pasin bilong sanap na wet wet bilong kisim wara i mekim, na ol i no gat hap taim bilong painim liklik mani moa bilong helpim famili.’ Olsem na i gat as tru na papamama i gat 4-pela pikinini, ol i no laik bikpela hap taim bilong ol i lus long kisim wara. Famili olsem i mas mekim wok long 30 baket wara long olgeta de, tasol ol bai pulapim sampela baket tasol. Dispela i no gutpela, long wanem, nau wara i no inap bilong wasim kaikai na plet na klos na skin bilong ol. Dispela i mekim na nau laus na lang i kamap, em ol samting bilong givim sik long famili.

Orait, tingim dispela samting: Sapos wok mani bilong yu i stap longwe, olsem na yu mas kikim wilwil i go, yu ting taim bilong yu i lus nating sapos olgeta wik yu tromoi liklik hap taim bilong stretim wilwil, olsem putim wel long sen, stretim brek, o mekim narapela samting? Nogat, a? Long wanem yu save, sapos yu no tromoi hap taim nau long lukautim wilwil, bihain sampela samting bilong en bai bagarap na yu inap lusim bikpela hap taim, olsem wanpela de samting. I wankain long kisim wara. Sapos yu no kisim wara bilong lukautim skin, ating olgeta wik yu gat liklik hap taim moa bilong wok na kisim liklik mani moa, a? Tasol sapos yu no lukautim gut skin, sik bai painim yu na ating planti de bai lus na yu no inap wok, olsem na yu no inap kisim mani.

Olgeta insait long famili i ken mekim sampela wok bilong kisim wara. Long sampela kantri em wok bilong mama na ol pikinini, tasol ating wanpela gutpela papa bai helpim mama na pikinini long mekim dispela wok.

Tasol taim wara i kamap pinis long haus, nau narapela hevi i kamap. Ol i ken mekim wanem na wara i ken i stap klin? Ol saveman bilong helt i tok: Nogut wara bilong wasim klos samting i stap long wankain ples wara bilong dring i stap long en. Na olgeta taim plastik o dram wara i mas i gat gutpela tuptup. Wara i mas stap longpela taim liklik na doti bilong en bai go daun long as bilong plastik o dram. No ken kisim wara long han bilong yu, mekim wok long bikpela klinpela spun i gat longpela han. Olgeta taim yu mas wasim ol plastik samting long liklik marasin snowait, na bihain wasim long klinpela wara. Olsem wanem long wara bilong ren? Em nambawan wara (sapos ren i pundaun)! Na em gutpela wara bilong dring sapos hap doti o binatang o rat samting i no go insait long tang o dram.

Sapos yu no save em gutpela wara bilong dring o nogat, lain WHO i tok, putim liklik marasin olsem klorin long wara, olsem marasin sodium haipoklorait o kalsiam haipoklorait. Dispela marasin i mekim gutpela wok na i no gat bikpela pe. Long Peru ol i mekim wok long dispela kain marasin, na bilong baim wanpela famili i mas tromoi klostu 2 kina tasol long wanpela yia.

Gutpela Skin na Rot Bilong Lukautim

Planti rabisman i save long tupela samting tasol: (1) marasin na klinik i stap, tasol ol man i no inap baim o (2) ol man i gat mani bilong baim, tasol i no gat marasin o klinik. Long Sau Paulo i gat klostu 650,000 man ol i stap long ol pipia haus nogut na Donna Maria em wanpela bilong ol. Em i stori long namba 1 samting olsem: ‘Long mipela, marasin na klinik i olsem wanpela samting i gat bikpela pe i stap ples klia long windo bilong stua bilong ol maniman. Mipela inap lukluk long en, tasol i no gat rot tru bilong mipela i kisim.’ (Nius Vandaar) Tru tumas, Donna Maria i save sindaun long wanpela biktaun i gat haus sik, na i gat ol gutpela masin samting na ol dokta bilong katim na stretim klok bilong man, o kisim wanpela hap insait long skin bilong wanpela man olsem kidni na putim i go insait long narapela man bilong stretim sik bilong em. Tasol Donna Maria i no gat rot bilong baim dispela kain dokta.

Olsem na sapos marasin o dokta i olsem dispela samting i stap long stua bilong ol maniman na em i gat bikpela pe, orait, marasin o klinik i gat liklik pe i olsem wanpela pipia klos samting planti handet man i wok strong long kisim. Nau tasol ripot bilong wanpela kantri long Saut Amerika i tok olsem: ‘Ol sikman i sanap long lain inap tupela de bilong lukim dokta. Haus sik i no gat bet, mani, marasin o kaikai. Ol samting bilong lukautim sikman i bagarap pinis.’

Bilong helpim ol man i no gat rot long kisim gutpela marasin samting, lain WHO i no tingting tasol long traim pinisim ol bikpela sik, nogat; isi isi ol i wok long skulim ol man long olsem wanem ol inap lukautim gut skin na no ken sik tumas. Ol i skulim ol man long kisim gutpela kaikai, no ken kaikai wankain kaikai long olgeta taim, na long dring klinpela wara, na long wokim gutpela toilet samting. Nius UN Chronicle i tok, ol dispela samting lain WHO i mekim ‘i bin helpim planti man long olgeta hap.’ Olsem wanem? Yu tu i save kisim helpim? Yes, ating wanpela samting i bin helpim yu​—em sut bilong sakim sik (EPI o Expanded Program on Immunization).

Wanpela ripot i stori long dispela rot bilong sut olsem: ‘Long nau i gat planti man olsem doktaboi i save raun long ol haus na liklik ples na givim sut long ol man.’ Long 10-pela yia i go pinis i kam inap nau planti man i kisim sut, kirap long ol hap bilong wara Amason i go i go inap long ol hap bilong ol maunten Himaleya. Olsem na long 1990 lain WHO i tok, 80 pesen bilong ol liklik pikinini long olgeta hap i bin kisim sut bilong sakim 6-pela bikpela sik bilong kilim i dai man.a Long olgeta yia, dispela wok bilong givim sut i save helpim 3 milion samting pikinini. Na sut i bin helpim narapela 450,000 pikinini. Sapos ol dispela pikinini i no bin kisim sut, han lek bilong ol bai nogut, olsem na ol i no inap wokabaut, ran, na pilai. Olsem na planti papamama i orait long pikinini bilong ol i kisim sut na pikinini i no ken kisim bikpela sik.

Sampela taim yumi no inap abrusim sik, tasol ating yumi inap mekim sampela samting na sik i no go bikpela tumas. Nius World Health i tok, ‘mipela i ting long olgeta man i kisim sik, winim 50 pesen bilong ol i no ken sik sapos ol i lukautim gut skin bilong ol na famili bilong ol.’ Wanpela samting ol famili yet i ken mekim wok long en na i no gat hatwok o bikpela pe, em ORS (oral rehydration solution). Em pasin bilong tanim sol wantaim suga na klinpela wara.

Taim man i pekpek wara, dispela i save pinisim wara long skin bilong em. Planti dokta i tok, gutpela marasin bilong helpim kain sikman, em ORS wantaim narapela samting ol i kolim ORT (oral rehydration therapy). Dispela samting i no gat bikpela pe​—wanpela liklik karamap ORS i olsem 35 toea samting. Long olgeta yia long ol kantri i stap rabis liklik, inap 1.5 bilion man i save kisim pekpek wara. Sapos ol i mekim wok long ORS, ating long olgeta yia planti pikinini bilong ol 3.2 milion pikinini i save dai long pekpek wara, ol i no ken bagarap.

Tru tumas, ORS inap helpim planti man i gat pekpek wara, tasol long sampela kantri ol i mekim ‘bikpela wok moa long ol narapela kain marasin ol i baim long stua.’ (Nius Essential Drugs Monitor bilong lain WHO) Long sampela kantri i stap rabis liklik, ol i mekim wok long ol narapela marasin bilong stua, winim ORS inap 3-pela taim. Dispela nius bilong lain WHO i tok, ‘i no olsem i no gat narapela rot na ol man i mas mekim wok long marasin bilong stua, nogat; na dispela marasin bilong stua i gat bikpela pe.’ Ating sampela famili rabis bai baim kaikai bilong ol i go long ol man inap long ol i ken baim marasin bilong stua. Na nius i tok, sampela marasin bilong pekpek wara yu inap baim long stua i no save pinisim dispela sik, na sampela marasin inap bagarapim skin. ‘I no stret sapos dokta i tokim ol man long kisim dispela kain marasin bilong stua, na i no stret sapos ol famili i baim.’

Long nau lain WHO i no save tokim ol man long kisim marasin bilong stua, nogat; ol i stori long 5-pela rot bilong traim pinisim sik pekpek wara. (1) Bilong sik i no ken pinisim wara long skin, givim bikpela hap wara long pikinini olsem wara yu kukim rais long en o ti. (2) Maski yu mekim olsem na sik i wok long pinisim yet wara long skin, kisim helpim long wanpela doktaboi na givim ORS long pikinini. (3) Taim pikinini i sik olsem no ken lusim kaikai, givim kaikai. Na taim sik i pinis, givim kaikai. (4) Sapos wara i laik pinis olgeta long skin bilong pikinini, kisim em i go long haus sik bai ol i ken givim wara long em long rot bilong sut.b

Sapos yu no inap baim ol karamap ORS, orait wokim long skel stret olsem: Wanpela liklik spun sol, 8-pela liklik spun suga, wanpela lita (5-pela kap) klinpela wara. Taim pikinini i pekpek wara, nau givim wanpela kap bilong dispela wara; mekim mekim olsem; givim hap kap tasol long liklik pikinini. Lukim blok long pes 10 bilong kisim sampela tok moa long dispela samting.

Tasol olsem wanem long namba 4 samting, em skin yumi kisim long papamama? Wanem samting i mekim na yumi gat gutpela skin o yumi sik tumas? Stori i kam bihain long dispela bai bekim dispela askim.

[Ol Futnot]

a Dispela 6-pela sik i olsem: Diptiria, misels, polio, tetanes, TB, kus whooping cough. WHO i tok, i gutpela tu sapos pikinini i kisim sut bilong sakim sik hepataitas-B, long wanem, dispela sik i kilim i dai planti man, winim ol man i dai long AIDS.

b Holim liklik hap skin bilong bel bilong pikinini long tupela pinga. Taim yu lusim skin na dispela hap skin i sanap yet winim tupela sekon, i no slip stret olsem bilong pastaim, ating wara i laik pinis olgeta long skin bilong pikinini.

[Blok long pes 8, 9]

NAMBAWAN ROT BILONG HELPIM OL MAN NA OL I NO KEN SIK TUMAS

Bilong kisim bekim long dispela askim, Kirap! i bin toktok wantaim Dokta Michael O’Carroll, wanpela mausman bilong lain WHO long Saut Amerika. Em i tok olsem:

‘BILONG helpim ol man na ol i no ken sik tumas, yumi save tingim ol bikpela save bilong ol dokta na ol nupela marasin. Olsem na taim man i sik em i go lukim dokta. Em i no tingim dispela 2-pela botol wiski em i bin pinisim na em i no mekim eksasais. Em i go lukim dokta na tok: “Dokta, stretim sik bilong mi.” Orait, dokta i putim marasin long maus bilong em, o givim sut long han bilong em, o katim na rausim wanpela hap bilong skin, o em i skruim wanpela samting long skin. Tru, mi bilasim gut tok bilong mi, tasol mi mekim bilong helpim yu long kisim gut save, dispela em tingting bilong ol man long ol samting bilong lukautim skin bilong ol. Mipela i gat tingting kranki long hevi bilong ol man. Ol dokta i ting, pasin bilong kilim i dai skin, sot long gutpela kaikai, mekim nabaut long ol drak, em wok bilong dokta long stretim. Tasol nogat. Ol dispela samting i no olsem sik bilong skin, sindaun bilong ol man i mekim na ol i kisim ol dispela hevi.

‘Na nau insait long 20 yia ol man i save tok: “Eh, yumi mas tingting gut. Yumi mekim pasin kranki. Yumi mas kisim stretpela tingting long ol samting bilong helpim skin bilong yumi na bai skin i no ken sik tumas.” Sampela bikpela samting mipela i tingim bilong helpim ol man i olsem:

‘Bilong sori tru long ol man, yumi mas mekim sampela samting na bai sik i no ken painim ol man. Dispela i no gat bikpela pe na i winim pasin bilong givim marasin long ol bilong traim pinisim sik bilong ol. Olsem na i no stret sapos yumi wokim haus sik bilong dokta i ken katim man na stretim klok bilong em, tasol yumi no mekim wanpela samting bilong helpim man long abrusim dispela sik. Tasol i no olsem yumi no ken givim marasin o katim man sapos em i sik, nogat. Sapos i gat bikpela hul long rot na long olgeta de planti birua i kamap long en, bai yumi sori na helpim man i pundaun long hul na brukim lek bilong em. Tasol bilong mekim pasin sori tru long man na dispela samting i no gat bikpela pe​—em yumi mas stretim hul.

‘Na narapela samting: Yumi mas mekim gutpela wok long mani yumi kisim bilong stretim ol sik. I no gutpela sapos dokta i salim man i go long haus sik, tasol man yet inap stretim sik bilong em. O i no gutpela sapos dokta i salim man i go long haus sik i gat bikpela pe, tasol klinik inap stretim dispela sik. Na i no gutpela sapos dokta i skul inap 10-pela yia long wanpela yunivesiti i raun nabaut bilong givim sut long ol man, tasol wanpela doktaboi samting i bin skul 6-pela mun tasol inap mekim dispela wok. Dokta i lain pinis long mekim wanpela wok, em i mas redi i stap. Olsem na nambawan rot bilong helpim ol man na ol i no ken sik tumas em: Skulim ol, mekim ol samting na sik i no ken painim ol man, na mekim gutpela wok long mani yumi kisim bilong stretim sik.’

[Blok long pes 10]

NARAPELA KAIN ORS BILONG SAKIM KOLORA

Long nau lain WHO i tok, man i gat sik kolora i gutpela sapos em i kisim ORS ol i bin wokim long rais, dispela i winim ORS ol i wokim long suga. Ol saveman i tok, ol man i gat sik kolora na ol i kisim ORS ol i bin wokim long rais, ol i no save pekpek wara planti na mekim klostu klostu olsem ol man i gat sik kolora na ol i kisim ORS ol i wokim long suga. Bilong wokim wanpela lita ORS long rais, ol i wilwilim rais i kamap paura na 50 i go inap 80 gram bilong dispela paura i kamap senis bilong 30 gram suga.—Essential Drugs Monitor.

[Blok long pes 11]

SAMTING MOA LONG KAUNIM . . .

Pasin: “Yu Ken Mekim Wanem na Bai Yu No Gat Sik?” (Kirap!, Julai 8, 1990) “Smok i Givim Sik Long Man o Olsem Wanem?” (Kirap!, Janueri 8, 1990) “Helpim Ol Pikinini Long i Stap Laip!” (Kirap!, Epril 8, 1989) “Ol Samting Dring i Mekim Long Skin Bilong Yu”​—Kirap!, Disemba 8, 1980.

Sindaun: “Em Hatwok, Tasol i Gat Rot Bilong i Stap Klin” (Kirap!, Epril 8, 1989) “Stay Clean, Stay Healthy!”​—Kirap!, [tok Inglis], Septemba 22, 1977.

Lukautim Gut Skin: “Sampela Samting Moa Bilong Helpim Pikinini Long Abrusim Bagarap” (Kirap!, Epril 8, 1989) “Wara Bilong Dring i Gat Sol Samting Long En i Helpim Pikinini Long Abrusim Bagarap!”​—Kirap!, Me 8, 1986.

[Piksa long pes 7]

I hatwok long kisim wara na bikpela hap taim i lus

[Kredit Lain]

Mark Peters/Sipa Press

[Piksa long pes 9]

I mas i gat planti klinpela wara na skin i no ken sik tumas

[Kredit Lain]

Mark Peters/Sipa Press

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim