Ol Yangpela—I Kirap na Pilai Laki!
OLSEM WANEM? Yu save kirap nogut taim yu save long ol samting ol man na meri i kalabus long pilai laki i save mekim? Olsem wanem? Yu save kirap nogut taim yu kaunim ol stori olsem ol man bilong pilai laki i lusim ol samting ol i bin hatwok long kisim—em wok mani, bisnis, na famili bilong ol? Yu save kirap nogut long save, pilai laki i mekim na sampela man i kilim i dai skin bilong ol yet? Ating yu hatwok long save olsem wanem wanpela man i bikpela pinis na em i bin skul, em i no inap lusim pilai laki bihain long em i winim 1.5 milion kina—em i pilai pilai i go inap long em i lusim 7 milion kina long dispela nait stret! Planti kain man olsem, ol i man bilong mangal, ol i resis long kisim mani. Tasol planti man i tingim bikpela amamas ol inap kisim taim ol i pilai laki, na dispela samting i save pulim ol.
Sapos yu wanpela papa o mama na yu gat sampela yangpela pikinini, olsem wanem? Yu ting pilai laki i wanpela pilai ol man tasol i save mekim? Sapos yu ting olsem, yu mas tingting gut. Tingim ol yangpela ol i laik kirap na pilai laki, o tingim ol yangpela i kirap pinis na pilai. Taim yu save hamas pikinini i insait pinis long pilai laki, ating bai yu kirap nogut tru.
Nau tasol sampela stori i kamap long ol nius na magasin i gat ol het-tok olsem: ‘Long Taim Bilong Yumi Ating Pilai Laki Bai Kamap Wanpela Pasin Nogut Bilong Ol Yangpela.’ ‘Planti Yangpela Moa i Kalabus Long Pilai Laki.’ ‘Drak Bilong Nau: Pilai Laki i Kalabusim Ol Yangpela.’ ‘Pikinini Man Bilong Mi i No Inap Lusim Pilai Laki.’
Orait, nau kaunim ol tok daunbilo long ol dispela het-tok. Wanpela nius i tok: ‘Ol man i gat save ol i tok, i gat dispela bikpela hevi long pilai laki, long wanem, lotu na gavman i givim strong long en. Long nau i gat planti rot na ol yangpela i ken putim mani olsem bet. Na ol man i skelim dispela samting i tok, klostu olgeta man em pilai laki i kalabusim ol, ol i bin kirap na pilai taim ol i no kisim yet 14 krismas.’ Na wanpela meri bilong skelim dispela hevi, em i tok: ‘Planti man em pilai laki i kalabusim ol, ol i bin kirap na pilai taim ol i kisim 14 krismas. Tasol nau ol pikinini i kirap na pilai taim ol i kisim 9-pela o 10-pela krismas. Bilong wanem ol yangpela i mekim olsem? Long wanem, i gat rot bilong ol i ken mekim olsem. Long olgeta hap i gat ol tok gris bilong kirapim ol long pilai. Planti man i save pilai laki bilong painim amamas, olsem na ol yangpela tu i ting i orait long ol i pilai.’ Mausman bilong lain Gamblers Anonymous, em i tok: ‘Nau dispela pasin i go bikpela moa. Long nau ol pikinini i yangpela tru taim ol i kirap na pilai laki, na planti moa i insait long en.’
Taim ol i skelim ol yangpela bilong pilai laki long wanpela provins long Amerika, ol i kisim save olsem: Long olgeta 10-pela 10-pela, klostu 4-pela bai kamap man bilong pilai laki oltaim, na 9-pela bai kamap man bilong tromoi olgeta samting inap long em i ken pilai—maski em i bagarapim famili, na nem bilong em, na mani bilong em i pinis. William C. Phillips em i kodineta bilong wanpela lain bilong helpim ol yangpela long wanpela skul koles long Amerika, em i tok: ‘Ol samting i makim olsem planti yangpela i pilai laki, winim namba bilong ol man i pilai.’ Wanpela man bilong helpim ol man i kalabus long wanpela pasin, em i tok: ‘Insait long 10-pela yia moa dispela hevi long ol yangpela i pilai laki bai winim ol hevi bilong kisim ol drak i gat tambu long kisim.’ Profesa Henry Lesieur i skelim pasin bilong ol sumatin long ol haiskul na nius The Los Angeles Times i kamapim ripot bilong em olsem: ‘Ol samting Profesa Lesieur i kisim save long en, i wankain liklik long ol samting em i bin kisim save long en taim em i skelim pasin bilong ol sumatin long ol skul koles. Olsem: Long Amerika inap 5 pesen bilong ol yangpela i save pilai laki, ol i no inap bosim pasin bilong ol long pilai—ol i kalabus tru.’
Sampela man i gat wok long helpim ol man i gat hevi long laki, ol i tok, ol i no wari long planti yangpela i pilai, nogat; ol i wari long ‘tingting bilong ol yangpela, na papamama, na tisa, long dispela pasin bilong ol yangpela—ol i ting, pilai laki i “no nogut, em pilai tasol” bilong amamas long en. Ol i ting, em i no ken bagarapim ol olsem drak, dring, pait o pamuk.’ Tasol saveman Durand Jacobs i tokaut olsem, pilai laki inap mekim na ol yangpela bai insait long pasin raskol, o ranawe long skul, o ol i kisim bikpela laik long kisim kwik mani.
Tingim wanpela sumatin long haiskul. Em i kirap na pilai laki taim em i yangpela tru. Em i no skul gut, em i tromoi bikpela hap taim long pilai laki wantaim ol narapela sumatin. Taim em i lus long pilai na ol mani bilong em i pinis, em i kirap na stilim mani bilong skul, em mani ol sumatin i bin putim bilong baim kaikai bilong sampela famili i sot. Em i ting sapos em i pilai laki wantaim mani em i bin stilim na em i win, em inap baim bek televisen na wanpela gutpela ring bilong famili bilong em, em ol samting bipo em i bin kisim i go long wanpela kain stua bilong kisim sampela mani inap long em i ken pinisim ol dinau bilong em long pilai laki. Taim em i skul long gret 9, em i bin kalabus 20 de long wanpela kain haus bilong helpim ol bikhetmanki, long wanem, em i bin stilim 1,500 kina. Na em i kalabus tru long putim mani olsem bet long pilai kas na long pilai snuka. Em i tok: ‘Taim mi go bikpela liklik, mi save tromoi bikpela mani moa long kas na snuka.’ I no longtaim tumas na em i kirap na stil long ol man i sindaun klostu long em bilong painim mani bilong bekim ol dinau bilong em long pilai laki. Mama bilong em i bel hevi stret. Taim yangpela i kisim 18 krismas, pilai laki i kalabusim em.
Long Inglan, ol man i save skelim ol hevi bilong man i pilai laki ol i tok, gavman i no gat strongpela lo long laki, olsem na i no gat wanpela lo bilong pasim ol pikinini long pilai long ol masin bilong laki. Ol dispela masin i stap long ol ples balus na long ol bikpela stua. Planti pikinini i kalabus long pilai. Na bilong painim mani bilong pilai, ol pikinini i stil long papamama, o ol i stilim wanpela samting long stua na baim i go long ol man bilong kisim mani.
Saveman Jacobs i tok: ‘Long olgeta haiskul na skul koles, wanpela samting planti yangpela i save mekim na ol i laikim tru, em pasin bilong putim mani olsem betim mani, long husat bai win long wanpela pilai spot. Sampela taim ol man i mekim wok bisnis long betim mani, ol i kam na helpim ol sumatin long dispela samting. Ating mi ken tok, klostu olgeta skul na koles i stretim gut rot bilong mekim dispela samting; ol i no mekim nabaut long putim bikpela mani olsem betim mani long wanpela kain pilai spot.’ Na i no dispela tasol—planti yangpela i save pilai kas, baim laki-tiket, na pilai long ol haus laki. Maski ol i yangpela, skin i makim olsem ol i bikpela pinis, olsem na ol man i larim ol i pilai.
Na Jacobs i tok moa olsem: ‘Wanpela samting yumi mas save long en i olsem: Klostu olgeta man i kalabus long pilai laki, ol i bin kirap na pilai taim ol i yangpela yet, na ol i bin win.’ Na nius The Los Angeles Times i kamapim tok bilong Jacobs olsem: ‘Papamama o ol wanblut i bin kirapim “planti” yangpela long pilai laki, long wanem, ol i ting, em wanpela pilai nating bilong kisim amamas long en.’ Wanpela saveman bilong helpim ol man i gat hevi long dring na drak, em i tok: ‘Papamama i mas tingim hevi bilong pilai laki olsem ol i tingim hevi bilong dring na ol drak. Mi ting sapos yumi opim sampela rot moa bilong ol yangpela i ken pilai laki, orait, planti yangpela moa bai kalabus long en.’ Ol bikpela dokta bilong helpim ol man em pilai laki i kalabusim ol, ol i tok, taim ol yangpela i kalabus long laki, ol bai mekim olsem man i kalabus long drak na dring i save mekim. Bilong kisim mani na ol i ken pilai yet, ol bai stil, maketim ol drak, na pamuk. Maski papamama i ting pilai laki em wanpela pilai nating bilong painim amamas, ol polis i no gat dispela kain tingting.
Wanpela buk i tok: ‘Ol yangpela i kalabus long ol masin bilong laki, ol i kisim wankain pasin nogut ol man i kalabus long pilai laki i save mekim. Ating sampela yangpela i kirap na pilai long ol masin bilong laki taim ol i gat 9-pela o 10-pela krismas tasol. Liklik mani ol i kisim long papamama, o mani ol i kisim bilong baim kaikai long belo, o sampela mani em i stap nabaut long haus, ol i bin tromoi long pilai laki. Orait, wanpela o tupela yia bihain, ol dispela manki i kirap na stil. Ol i kisim olgeta samting bilong ol yet, olsem bat bilong pilai spot, ol buk, pikap, na baim i go bilong kisim mani. Bihain ol i stilim sampela samting bilong ol narapela pikinini, em ol samting ol pikinini i save pilai long en. I no gat wanpela samting long haus ol i no inap stilim. Wanpela man i kamapim dispela ripot (Moody) em i stori olsem: Sampela mama i gat bikpela hevi long pikinini, olsem na ol i bungim olgeta kago bilong ol long wanpela rum na was long en. O taim ol i go slip, ol i save haitim paus bilong mani aninit long sitbet. Ol dispela mama i bel hevi stret na ol i no save wanem samting i mekim na pikinini bilong ol i kirap na mekim ol dispela samting. Na maski ol mama i mekim ol samting olsem, ol pikinini i painim rot bilong stil. Taim pikinini i kisim 16 krismas, ol polis i kam painim em.’—Easy Money: Inside the Gambler’s Mind, bilong David Spanier.
Olsem mipela i stori pinis, planti man na ol yangpela i kirap na pilai laki, long wanem, misin bilong ol i mekim ol pilai bingo na baim laki-tiket samting. Yu ting i stret ol misin na bikman bilong ol, em ol i tok ol i bihainim Krais, i kirapim ol man long pilai laki? Nogat tru! Maski em wanem kain pilai laki, dispela samting i save kamapim wanpela pasin nogut bilong ol man—kisim nating wanpela samting, o yumi ken tok—pasin mangal. Ol man i helpim dispela bisnis long pilai laki, i kirapim ol man long ting i stret ol i winim mani em narapela man i bin tromoi long dispela pilai. Yu ting Jisas inap kirapim wanpela samting i save brukim ol famili, semim man o famili bilong em, givim sik long man o bagarapim em? Nogat tru! Baibel i tok klia, ol man i save mangal long ol samting bilong narapela man, ol i no inap i go insait long Kingdom bilong God.—1 Korin 6:9, 10.
Taim ol pikinini i liklik yet, papamama i mas skulim ol olsem: Maski em wanem kain pilai laki, em i no stret. Nogut yu ting em wanpela pilai nating bilong painim amamas. Em i wanpela kain pilai bilong kirapim man long kisim pasin bilong les, giaman, na stil. Long planti taun i gat wanpela lain (Gamblers Anonymous) bilong helpim ol man i gat hevi long pilai laki. Sapos yu gat dispela hevi, gutpela yu bihainim tok em spirit holi i bin kamapim na i stap long Baibel—em bikpela samting. Sampela man i bin ting long kilim i dai skin bilong ol yet, ol i tok, ol i no bagarap, long wanem, ol i bin bihainim tok bilong Baibel.
Ol Witnes Bilong Jehova i bin helpim planti man long lusim pasin bilong pilai laki, em bipo ol i bin kalabus long en. Wanpela man, bipo pilai laki i kalabusim em tru, em i tok, inap planti yia em i bin mekim ol pasin nogut, na pilai laki em wanpela bilong ol. Em i tok: ‘Taim mitupela gelpren bilong mi i kirap na stadi Baibel wantaim ol Witnes Bilong Jehova, wantu pasin bilong mi i wok long senis. Pilai laki i kalabusim mi, olsem na mi hatwok long lusim. Tasol Jehova i helpim mi. Na gelpren bilong mi, em tu i helpim mi. Taim mi stadi na beten na tingim gut ol dispela save mi kisim, olsem God i gat wanem tingting long pasin mangal—olgeta i helpim mi long daunim laik bilong mi long pilai laki. Mitupela gelpren bilong mi—nau mipela i marit 38 yia—mipela i bin kirap na dediketim laip bilong mipela long Jehova. Maski planti yia mipela i bin wok long sampela hap i no gat planti Witnes, na mipela i bin mekim wok autim tok long olgeta de, na mi bin mekim wok olsem wasman bilong raun bilong Sosaiti Wastaua, laik bilong pilai laki i stap yet long bel bilong mi. Tasol Jehova i helpim mi na soim rot long mi, olsem na mi inap daunim dispela laik.’
Olsem wanem? Sapos yu tu i gat hevi long pilai laki, yu inap lusim? Yes, yu inap lusim sapos yu mekim wok yet long ol samting God i givim long yu bilong helpim yu, na yu wok long helpim ol narapela, em ol tu i mas kisim dispela helpim.
[Rait long pes 9]
Klostu nau planti yangpela moa bai pilai laki, winim ol yangpela i kisim ol drak
[Rait long pes 11]
Ol man i gat pasin mangal i no inap insait long Kingdom
[Blok long pes 10]
Mani Bilong Laki Long Ples Holi Katolik Long Las Vegas
Planti taim ol man i go long wanpela ples holi (Most Holy Redeemer), ol i save askim pris olsem: ‘Pater, olsem wanem? Bai yu beten na mi ken win?’
Long olgeta yia, planti milion manmeri bilong olgeta hap i save kam long Las Vegas, Nevada, Amerika, bilong pilai laki. Insait long dispela haus lotu Katolik i gat ol gutpela lait, na long banis bilong en i gat ol imis olsem bilong Maria taim em i karim Jisas, na Kaikai Bilong Bikpela, na Jisas i hangamap long kruse. Na ol man i kam lotu ol i putim long plet wanpela kain mani bilong pilai laki.
Pater Leary bilong Aialan i save lukautim dispela ples holi, na em i tok isi olsem: ‘Wan wan taim mipela i save painim wanpela bilong dispela kain mani long plet, em inap olsem 500 kina.’
Inap planti yia ol man bilong lotu i bin go long wanpela haus lotu Katolik long hap bilong Las Vegas i gat ol haus laki long en. Tasol taim ol i wokim long hap saut bilong dispela ples 4-pela traipela hotel i gat ples laki insait long ol, em hotel MGM Grand, Luxor, Excalibur, na Tropicana, misin i wokim wanpela nupela ples holi (Most Holy Redeemer) klostu long ol.
Taim ol i askim pater, wanem as na misin i mekim olsem, em i tok: ‘Bilong wanem mipela i no inap mekim olsem? Ol man na meri i stap long dispela hap.’
Na mani tu i stap long dispela hap. Orait, em gutpela taim bilong kisim mani, a?
[Piksa long pes 9]
Pilai laki inap mekim na man i bung wantaim ol man nogut