Stap Gut Namel Long Ol Man Bilong Mangal

“OLSEM WANEM mi inap abrusim bagarap?” James Scott i laik save olsem, long wanem, em i stap long ol maunten Himaleya na em i paul olgeta long rot. Skin bilong em inap bagarap long bikpela kol o long hangre. Em i tingting bek long ol man em i bin lukim ol i pilai karate na em i tok: ‘Isi isi skin bilong ol i no gat strong moa long mekim, na taim ol i tromoi han lek, bel bilong ol tu i no gat strong i go inap long ol i no gat rot moa long pait na sakim birua. Taim mi karamapim blanket na long liklik hap strong i stap yet mi kaikai ais, mi bin pilim olsem mi wankain long ol dispela man bilong karate. Bel bilong mi i bagarap na mi no laik i stap laip moa. I no gat wanpela taim bipo mi bin pilim olsem mi lus tru.’​—⁠Buk Lost in the Himalayas.

Planti man long nau ol i wankain olsem dispela man. I olsem ol i paul long rot​—⁠ol i kalabus long pasin mangal i pulap long graun. Ating sampela taim yu pilim olsem, isi isi pasin mangal i wok long daunim yu. Wan wan man tasol inap abrusim ol hevi em pasin mangal i as bilong en. Ol hevi em mangal i as bilong en, i mekim narapela narapela samting long narapela narapela man​—⁠ol man i sindaun long ol kantri i stap rabis liklik, hevi bilong ol i narapela kain tru long hevi bilong ol man i sindaun long ol kantri i gat planti wok bisnis. Tasol maski hevi bilong yu i wanem kain, ating yu inap lain long olsem wanem yu ken i stap gut long skin, bel, na spirit inap long wanpela i kam helpim yu. Yu ken mekim olsem wanem? Yu mas bihainim tok bilong ol man i gat save long helpim ol man em bagarap i laik painim ol.

Toksave bilong ol i kamapim tupela bikpela samting. Namba wan em olsem: No ken mekim na hevi i go bikpela moa. Buk The Urban Survival Handbook i tok: “Yu mas abrusim ol samting yu inap kisim bagarap long en . . . na mekim sampela samting na bai bikpela bagarap i no ken kamap long ol hevi yu no gat rot long abrusim.” Namba 2, na ating dispela i bikpela samting moa: Em tingting bilong yu. Buk The SAS Survival Handbook i tok: “Bilong i stap gut, yu mas save, em i no bikpela hatwok bilong skin na save tasol, nogat; tingting tu i bikpela samting.”

Mekim Ol Samting Yu Inap Mekim

“Long Yunaitet Stets, long olgeta 22 minit, wanpela man i save dai long han bilong kilman; long olgeta 47 sekon, man i hansapim na stilim samting long wanpela man; long olgeta 28 sekon, man i paitim nogut wanpela man.” (Buk Staying Alive​—⁠Your Crime Prevention Guide) Long kain hevi olsem, yu ken mekim wanem? Yu mas traim long mekim ol samting na yu no givim rot long ol man i ken mekim wanpela samting long yu. Lukluk oltaim long rot samting na bihainim gutpela tingting. Mekim ol samting yu inap mekim na bikpela hevi i no ken painim yu.a

Olsem: Yu inap mekim hevi bilong yu i go bikpela moa sapos yu no tingting gut. Nius The New York Times i tok, inap 18 pesen bilong ol Amerika i tok, ol i bin lusim planti tausen dola, long wanem, ol man bilong giaman i bin trikim ol. Ol dispela man i raun painim ol man i no hatwok long stil long ol. Planti taim em ol lapun, olsem wanpela lapun meri i gat 68 krismas na ol i bin stilim 40,000 dola long em. Samting i bin painim em i bin kamap long nius i gat het-tok olsem: “Sapos Gras i Wait, Ol Man Bilong Giaman i Lukim Grin [em ol dola].”

Tasol i no olsem dispela hevi i mas painim yu tu. Buk Staying Alive i tokaut olsem: “Was gut long weldok i hait insait long skin bilong sipsip.” Wanpela bubu meri i gat 70 krismas em i bihainim dispela tok. Wanpela man i mekim wok insurens em i tokim lapun, sapos em i tromoi 10 dola long olgeta mun, maski wanem sik i painim em, insurens bai baim dokta na haus sik. Buk i tok: “Bubu Meri i mas mekim wanpela samting tasol: Pastaim em i mas givim 2,500 dola long dispela man.” Lapun i no mekim olsem. Em i telefon long kampani bilong insurens na kisim save olsem dispela man em i man bilong giaman. “Taim lapun i wokim namba 2 ti bilong man, polis i kam na holim em.”

Taim yu mekim sampela samting bilong lukautim yu yet, dispela i stret long tok bilong Baibel. “Ol man i gat liklik save tasol, ol i save bilipim olgeta kain tok. Tasol man i gat gutpela tingting, em i save was gut long ol pasin em i mekim.” (Sindaun 14:15; 27:12) Planti man i ting Baibel i no bilong ol man bilong nau na i no inap helpim ol. Tasol gutpela tok bilong en inap helpim yu long stap gut. Saveman King Solomon i tok: “Gutpela tingting [olsem i stap long Baibel] i olsem mani, na i save helpim yumi long taim nogut. Tasol gutpela tingting na save i winim mani, na i helpim yumi moa yet na yumi stap gut olgeta.”​—⁠Saveman 7:⁠12.

Planti man bilong kaunim Kirap! ol i save dispela tok em i tru. Olsem: Wanpela samting i bin lukautim sampela em man i laik reipim ol o mekim narapela pasin nogut long ol, em pasin bilong singaut bikmaus olsem Lo 22:​23, 24 i tok. Na sampela moa ol i bin bihainim tok bilong Baibel long rausim olgeta “pasin doti bilong bodi na bilong spirit.” (2 Korin 7:⁠1) Long dispela rot ol i bin lukautim ol yet long ol man i wok bisnis long smok na drak bilong kisim bikpela mani, maski ol dispela samting i bagarapim skin bilong man. Na planti man bilong kaunim Kirap!, ol i bin abrusim hevi long ol man i singaut long mani, olsem ol man i autim tok bilong lotu long televisen na ol man i strong long kisim namba long wok politik. (Lukim blok, pes 7.) Kaunim Baibel. Ating yu bai kirap nogut long olsem wanem Baibel inap helpim tru sindaun bilong yu na stiaim wokabaut bilong yu.

No Ken Larim Mangal i Kisim Yu

Narapela samting yu mas was gut long en, em olsem: Yu yet inap kamap man bilong mangal. Sapos olsem, dispela bai tekewe ol gutpela pasin bilong yu, em ol pasin i narapela kain long pasin bilong ol animal. Wanpela man i stori long ol bisnisman em i lukim ol i mekim save long kisim planti mani samting bilong helpim ol yet, maski ol i mas mekim wanem bilong kisim, na em i tok: “Ol pik i mekim save long kaikai. Pasin mangal bilong ol . . . ol i no inap bosim.” Ating dispela tok i rongim ol pik, ol dispela bisnisman, nogat! Ol i givim baksait long gutpela tok bilong Krais Jisas, olsem: “Yupela lukaut na was gut. Nogut yupela i mangal long kisim ol kain kain samting.”​—⁠Luk 12:⁠15.

Krais Jisas i givim dispela tok, long wanem, em i save sapos pasin mangal i bosim yu, dispela bai kamapim bikpela hevi. Bikpela laik long kisim ol samting bilong skin​—⁠na tu, bikpela namba o ol samting bilong maritpasin​—⁠em inap kamap namba wan samting long i stap bilong yu, olsem na yu no gat hap taim o laik long tingim ol man o ol samting bilong spirit. Long buk bilong em (The Midas Touch), Anthony Sampson i tok: “Mani i kamap olsem wanpela lotu.” Olsem wanem yumi inap tok olsem? Mani i kamap olsem wanpela god. Pasin mangal na pasin bilong kisim planti samting i nambawan samting long ol​—⁠ol narapela samting i samting nating. Bikpela samting em winmani, na sapos winmani i bikpela, em gutpela. Tasol maski yu givim bel long kisim planti samting bilong skin, yu no ken inapim dispela laik. Saveman 5:10 i tok: “Sapos bel bilong man i skrap long kisim planti mani, orait oltaim bai em i ting em i sot long mani. Sapos man i tingting long kamap maniman, orait olgeta samting em i kisim i no inapim em.” Na i wankain long “man i skrap” long kisim namba, kago, o ol samting bilong maritpasin​—⁠em i no ken inapim laik bilong em maski em i kisim planti.

No Ken Les Long Wet

Wanpela bikpela samting bilong helpim yu long abrusim bagarap, em yu mas tingting olsem bai yu winim dispela hevi na yu mas wetim gutpela samting i kamap. Sampela taim yu no inap abrusim hevi ol man bilong mangal i save kamapim. Olsem: Ol man i laik bagarap long hangre, ol i no inap mekim hariap wanpela samting bilong helpim sindaun bilong ol. Tasol, stap strong; no ken les. Buk The SAS Survival Handbook i tok: Taim bikpela hevi samting i painim yu, “i no hatwok long larim hevi i daunim yu na tingim hevi bilong yu yet tasol.” Yu no ken bel hevi na tingting planti. Ating yu bai kirap nogut long strong bilong yu, olsem hevi i kamap long yu i no winim strong bilong yu. Dispela buk i tok: “Maski bikpela hevi o traim i painim ol, sampela man na meri i kamapim klia olsem ol i gat strong long winim dispela samting.” Ol i mekim olsem wanem? Buk i tok: Ol i no bagarap, “long wanem, ol i strongim bel bilong winim hevi.” Yu mas pasim tok strong long bel olsem yu no ken larim pasin mangal bilong dispela graun i daunim yu.

James Scott, em dispela man pastaim yumi stori long em, klostu em i dai long ol maunten Himaleya, tasol ol man i kisim bek em. Scott i tok, hatwok bilong em long i stap laip i bin skulim em long wanpela bikpela samting. Em wanem samting? Em i tok: “I no gat wanpela hatwok long i stap bilong yumi na yumi no inap winim.” Tim Macartney-Snape, em wanpela man i gat save long go antap long ol maunten, em i kirap nogut long James Scott i gat strong long i stap laip inap long ol i painim em, na dispela i bin skulim em tu long wanpela samting. Em i tok: “Maski i gat liklik samting tasol i makim olsem yu inap abrusim bagarap, yu no ken les na ting yu no gat rot moa.” Olsem na maski i olsem hevi i bikpela tru, hevi bai go bikpela moa sapos yu no wetim moa gutpela samting. Yu no ken les long wetim man i kisim bek yu.

Tasol olsem wanem? Yumi inap bilip tru olsem pasin bilong graun long mangal i pulap long en i no ken stap moa long graun? Olsem wanem? Ol man bilong mangal, em ol i wok long bagarapim graun na i stap bilong planti bilion man, bai ol i pinis? Tru tumas, i gat gutpela samting bilong helpim graun na ol man long bihain. Tingim tok bilong Baibel long stori i kamap bihain long dispela.

[Futnot]

[Blok long pes 7]

Tok Bilong Baibel i Stret Long Dispela Taim

Sindaun 20:23 “Sapos man i giamanim ol manmeri long taim em i skelim samting ol i laik baim, orait Bikpela i no laik tru long dispela pasin.”

Jeremaia 5:​26, 28 “Sampela bilong ol manmeri bilong mi, ol i man bilong mekim pasin nogut. Ol i save wet i stap bilong mekim nogut long ol arapela manmeri, olsem man i save wet long pisin i go insait long umben bilong en. Ol i man bilong kaikai planti na kamap bikbel. Ol i no save surik long mekim olkain pasin nogut. Ol i no save mekim stretpela pasin long ol pikinini, papa bilong ol i dai pinis. Na long taim ol rabisman i gat hevi, ol i no save helpim ol long pinisim dispela hevi.”

Efesus 4:​17-19 “Olsem na mi laik mekim wanpela tok long yupela. Long nem bilong Bikpela mi tokaut strong olsem, yupela i no ken wokabaut moa long pasin bilong ol haiden. Tingting bilong ol i paul olgeta, na save bilong ol i olsem tudak. Ol i no gat save tru, na bel bilong ol i pas, olsem na ol i stap ausait long laip bilong God. Ol i no save sem moa long pasin ol i save mekim. Ol i go insait tru long pasin nogut, na bel bilong ol i kirap tru long mekim ol kain kain pasin doti.”

Kolosi 3:5 “Yupela i mas kilim i dai olgeta pasin bilong dispela graun i stap long bel bilong yupela. Mi tok long olkain pasin olsem, pasin pamuk na pasin doti, na pasin bilong bel i kirap long mekim ol pasin nogut, na pasin bilong mangal long ol samting bilong narapela man . . . em i wankain olsem pasin bilong lotu long giaman god.”

2 Timoti 3:​1-5 ‘Yu mas save olsem, long taim bilong las de planti hevi nogut tru bai i kamap. Ol man bai laikim ol yet tasol, laikim tumas long kisim mani, litimapim nem bilong ol yet, hambak nabaut, tok kros, tok nogut, sakim tok bilong papamama. Bai ol i no tok tenkyu, na stap pren bilong ol arapela, na taim ol i kros, bai i no gat rot bilong pinisim kros bilong ol. Ol bai tok nogut long ol arapela. Ol bai i no bosim laik bilong bodi, na ol bai pait na bagarapim ol man nabaut, na birua long olgeta gutpela pasin. Ol bai mekim nogut long ol pren bilong ol, na tingim ol yet i bikpela man tru. Ol bai i laikim tumas ol kain kain pasin bilong amamas, na ol bai i no laikim God. Ol bai bihainim pasin bilong God long skin tasol. Yu mas stap longwe long ol dispela kain man.’

2 Pita 2:3 “Ol dispela man ol i man bilong mangal tru, olsem na ol bai i mekim planti tok giaman bilong pulim mani samting bilong yupela. Tasol bipo tru God i makim de bilong kotim ol na em i tok long ol bai i lus. Na dispela bagarap i laik kamap long ol, em i no slip. Nogat.”