Yu Yet Yu Makim Marasin—Gutpela Samting na Samting Nogut Bilong En
Wanpela man long Brasil i raitim dispela stori bilong Kirap!
PRESIDEN bilong wanpela bikpela kampani bilong wokim marasin, em i tok: “Long olgeta hap, wok bisnis long marasin ol man yet i makim bilong kisim i go bikpela moa. Long ol samting bilong marasin, ol man i laik bosim skin bilong ol yet.” Maski ol i laik mekim olsem, yu ting i gat sampela hevi inap kamap na yu mas save long en?
Tru, sapos man i mekim stretpela wok long marasin, dispela inap helpim em. Olsem: Marasin insulin na antibaiotik, na marasin i no gat hatwok o bikpela pe olsem pasin bilong tanim sol wantaim suga na klinpela wara bilong helpim skin i sot olgeta long wara—olgeta i save helpim planti man long abrusim bagarap. Tasol sapos man yet i kisim marasin, bikpela hatwok bilong em i olsem: Em i mas skelim olsem dispela bai helpim em o em bai nogutim em.
Long sampela kantri ating gutpela dokta samting i stap longwe o pe bilong baim i bikpela tumas. Olsem na bilong kisim save long marasin samting, planti manmeri i bihainim tingting bilong ol pren na wanblut o ol buk i stori long dispela samting. Profesa Fernando Lefèvre bilong wanpela yunivesiti long Brasil (São Paulo University), em i tok: “Ol toksave nabaut i givim tingting long ol man olsem: Sapos ol i baim wanpela marasin tasol, ol inap kisim strongpela skin.”a Olsem na sapos skin bilong ol man i bagarap, long wanem, ol i mekim bikpela wok tumas, o ol i no kisim kaikai i save helpim skin, o sampela liklik samting i bagarapim tingting na bel bilong ol, orait, planti bilong ol i dring marasin bilong helpim ol. Lefèvre i tok moa: “Ol man i no tingting long stretim i stap bilong ol na i kamap gutpela moa, nogat; ol i ting rot bilong stretim pen na hevi bilong ol, em marasin—ol yet i go baim marasin.” Na olsem wanem ol i save marasin ol i baim em marasin stret bilong helpim ol?
Ol man i save kisim marasin bilong stretim ol sik olsem het pen, o mak bilong blut i go antap tumas, o bel i tantanim, tasol planti man i kisim marasin tu bilong helpim ol long karim hevi na bai ol i no tingting planti oltaim, o pret, o pilim olsem ol i stap wanpis. Dokta André Feingold i tok: “Ol man i askim dokta long helpim ol, long wanem, ol i ting wanpela marasin tasol bai stretim hevi na pen bilong ol. Ol dokta tu i strong long givim marasin long sikman, na ol i tokim em i gutpela sapos em i larim ol dokta i glasim glasim skin bilong em bilong painim as bilong sik. Ol dokta i no wok long kisim save long ol hevi i painim sikman, em planti bilong ol i mekim nabaut long i stap bilong ol, o tingting na bel bilong ol i no stap isi, o wokabaut bilong ol i no gutpela.” Romildo Bueno bilong wanpela lain i save helpim ol man i mekim nabaut long ol marasin i save paulim tingting o pasin bilong man, em i tok: “Dokta i no gat bikpela hap taim bilong lukim ol sikman, olsem na em i hariap long glasim sikman na stretim tasol samting i stap ples klia—em i no stretim as bilong sik.” Marasin em ‘wanpela rot ol dokta i mekim wok long en bilong pinisim ol hevi i kamap long sindaun bilong man.’ Tasol narapela dokta i toksave olsem, planti sikman i mas kisim marasin dokta yet i tok ol i mas kisim bilong helpim tingting o pasin bilong ol.
Wanpela nius bilong Brasil (O Estado de S. Paulo) i stori long wanpela marasin ol i kolim prosak, em wanpela marasin ol man i gat bikpela laik long en. Bihain nius i tok: “Em narapela kain stret taim planti man i gat laik long marasin olsem ol i gat laik long wanpela nupela stail bilong wokim gras.” Nius i kamapim tok bilong Arthur Kaufman, wanpela dokta bilong stretim tingting bilong man, em i tok: “Taim man i no tingim samting bilong bihain na em i pilim olsem i stap bilong em i no gat as, dispela i save mekim na em i ting sapos wanpela marasin i stretim wanpela sik, orait dispela marasin inap pinisim olgeta kain pen na hevi.” Kaufman i tok moa: “Man i wok long tingim moa yet ol marasin bilong oraitim wantu hevi bilong em, olsem na em i no laik mekim wanpela samting bilong painimaut as bilong ol hevi bilong em, nogat; em i laik dring wanpela marasin tasol na maski long painim rot bilong stretim ol hevi bilong em.” Tasol yu ting i gutpela yu yet yu makim marasin bilong yu?
Olsem Wanem? Hevi Inap Kamap?
Wanpela buk (The New Encyclopædia Britannica) i tok: “Long taim bilong yumi, wanpela bikpela samting ol dokta i bin kisim save long en, em ol nupela marasin.” Tasol buk i tok moa: “Ating planti man i mekim wok kranki long marasin na dispela i kamap olsem gip na bagarapim ol, winim ol narapela samting olsem gip i save bagarapim ol man.” Tru tumas, marasin inap pinisim sik, tasol em inap nogutim skin tu. Wanpela meri bilong raitim buk, em Cilene de Castro, em i tok, marasin bilong daunim laik bilong skin long kaikai bilong lusim skin i save “mekim sampela samting long ol rop wailis bilong skin, olsem na dispela inap mekim na ol man i no inap slip, o pasin bilong ol i senis, o tingting bilong sampela i paul na ol i ting ol i lukim kain kain samting.” Em i tok moa: “Tasol sapos wanpela man i ting marasin bilong daunim laik bilong skin long kaikai i wok long daunim hangre tasol, em i giamanim bel bilong em yet. Wanpela marasin tasol inap kirapim em long kisim kain kain marasin, na dispela inap mekim na wanpela marasin bai daunim strong bilong narapela marasin.”
Marasin planti man i save kisim inap skrapim bel bilong ol, o mekim bel i tantanim, o ol i traut, o hap blut bilong ol i lus. Sampela marasin inap kalabusim man na em i mas kisim marasin long olgeta taim, o marasin inap bagarapim kidni o lewa bilong em.
Ol marasin bilong strongim skin olsem ol vaitamin samting, ol tu inap kamapim kain sik olsem long skin bilong man. Dokta Efraim Olszewer, em presiden bilong wanpela lain dokta long Brasil, na em i givim tok lukaut olsem: “Dispela laik bilong planti man long ol i mas kisim ol vaitamin, em inap bagarapim ol. Ol man yet i wok long makim marasin ol bai kisim, na sampela dokta i no gat save long sampela kain marasin ol i tokim ol sikman long kisim—ol i no tingim ol samting nogut dispela bai kamapim.” Tasol narapela dokta i tok, ating sampela man i mas kisim ol vaitamin, na sapos ol i kisim long skel stret ol inap stretim sampela kain sik bilong ol o strongim skin i sot long sampela gutpela marasin olsem vaitamin samting.
Yu Inap Skelim Stret Sik Bilong Yu?
Yumi no inap go lukim dokta long olgeta taim yumi pilim sik liklik, olsem na sapos yumi gat save long lukautim skin na skin i no ken sik tumas, na yumi gat gutpela save long sampela marasin yumi yet i ken makim bilong kisim, orait, dispela inap helpim famili bilong yumi. Tasol taim yumi laik dring wanpela marasin, pastaim yumi mas save gut long sik bilong yumi na dispela marasin bai helpim yumi o nogat—dispela em i bikpela samting. Sapos dokta i no stap klostu o yu no gat mani bilong go lukim dokta, ating wanpela gutpela buk i stori long ol sik na marasin samting inap helpim yu long skelim stret sik bilong yu. Olsem: Lain American Medical Association i save wokim wanpela buk bilong helpim ol famili long ol samting bilong sik na marasin. Wanpela hap bilong dispela buk i gat 183 pes, na lista i stap long ol dispela pes i kamapim ol mak bilong sikman i ken luksave long ol sik. Ol dispela lista i kamapim sampela askim sikman i ken tingim na bekim yes o nogat long ol. Long dispela rot ating em inap luksave long sik bilong em.
Tasol olsem wanem long wok bilong ol dokta? Wanem taim yumi mas go lukim dokta? Yumi mas mekim wanem na yumi no ken tingting planti tumas long skin bilong yumi o les long mekim wanpela samting bilong lukautim skin? Long dispela taim planti man i sik long skin na tingting, tasol olsem wanem yumi no ken painim sik tumas?
[Futnot]
a Nau long planti kantri i gat planti toksave moa bilong grisim ol man long baim nating marasin na no ken kisim pepa long dokta, maski planti dokta na sampela lain i mekim wok olsem dokta ol i sutim tok long dispela pasin.
[Blok long pes 4]
Ol Lip Bilong Diwai Sayor Samting
Inap planti tausen yia, ol manmeri bilong planti lain ol i bin stretim sik bilong ol long sampela lip bilong diwai sayor samting ol i save kisim long bus. Sampela marasin bilong nau tu ol i wokim long ol diwai sayor samting olsem marasin ol i kolim dijitelis. Ol dokta i mekim wok long dispela marasin bilong helpim ol man i gat sik long klok. Olsem na Penelope Ody, wanpela meri i insait long lain National Institute of Medical Herbalists long Yunaitet Kingdom, em i tok olsem long buk bilong em: “I gat inap 250 gutpela marasin bilong stretim sik planti man i save kisim, olsem kus na het pen, na sampela sik bilong skin olsem grile samting, na sik i kamap long bel, na ol sik bilong ol pikinini.”
Meri i tok: “Pasin bilong mekim wok long ol lip bilong diwai sayor samting i olsem ‘marasin bilong ol manmeri’—em ol samting i no gat hatwok na ol man inap mekim wok long en long haus bilong stretim sampela liklik sik o long helpim wok bilong sampela strongpela marasin ol dokta i tok sikman i mas kisim bilong stretim bikpela sik bilong em.” Em i tok moa: “Klostu olgeta marasin ol i wokim long lip bilong diwai sayor samting ol i no inap bagarapim skin, tasol yu no ken mekim nabaut long ol. Yu no ken winim skel bilong ol dispela kain marasin o kisim yet sapos sik bilong yu i no wok long pinis, o i go moa nogut, o sapos yu no save tru long sik bilong yu.”—Buk The Complete Medicinal Herbal.