Ol Samting Bilong Graun—Em i Bikpela Samting Long Skin Bilong Yu
I NO longtaim i go pinis na saveman Walter Reed bilong wanpela lain (World Resources Institute) i tokim wanpela redio-stesin (UN Radio) olsem, ol samting nogut ol man i bin mekim long bikbus, na wara, na win i go bikpela na “i laik bagarapim tru ol dispela samting.” Saveman Reed i tok, dispela pasin bilong ol man long bagarapim ol samting bilong graun i mekim na kain kain sik i painim ol man long olgeta hap. Nius Our Planet em Yunaitet Nesen i save kamapim i stori long wanpela buk (World Resources 1998-99), na nius i kolim sampela sik ol man inap kisim. Sampela sik i olsem:
□ Win nogut i stap insait na ausait long haus i save kamapim olkain sik sotwin, na long dispela as inap 4 milion pikinini i save dai long olgeta yia.
□ Ol man i sot long klinpela wara na toilet samting, olsem na olkain sik pekpek wara i go bikpela na inap 3 milion pikinini i dai long ol dispela sik long olgeta yia. Olsem: Inap longpela taim sik kolora i pinis long Latin Amerika, tasol em i kamap gen long dispela hap long 1997, na kilim i dai inap 11,000 manmeri long dispela wanpela yia tasol.
Long olgeta de, winim 30,000 pikinini long ol kantri i no gat planti mani, ol i dai long ol sik em ol samting bilong win na wara samting i as bilong en. Tingim dispela—inap 30,000 manmeri ol i dai long olgeta de, dispela i makim olsem ol sia bilong 75 traipela balus bai pulap long dispela lain!
Tasol ol sik em ol samting bilong win na wara samting i as bilong en, i no save kamap tasol long ol kantri i no gat planti mani, nogat. Nius Our Planet i tok, “winim 100 milion manmeri long Yurop na long Not Amerika ol i save pulim yet win nogut,” olsem na planti manmeri moa ol i kisim sik sotwin. Na planti manmeri moa ol i save raun long ol narapela kantri na mekim wok bisnis, olsem na inap 30 nupela kain sik i save kalap long ol man ol i bin kamap long ol kantri i gat planti mani. Na dispela nius i tok moa olsem, ol sik em bipo marasin inap daunim, “ol i kamap gen na ol i strong moa.”
Tasol save bilong ol dokta na saveman, na hap mani bilong gavman inap pasim planti bilong ol dispela sik em ol samting bilong win na wara samting i as bilong en. Olsem: Planti man moa inap abrusim sik sapos olgeta manmeri i gat klinpela wara na toilet samting. Ol i mas tromoi hamas kina bilong kamapim dispela samting? Dispela redio-stesin (UN Radio) i tok, wanpela ripot (Human Development Report 1998) bilong Yunaitet Nesen i kamapim olsem, ol gavman i mas tromoi inap 24 bilion kina bilong stretim rot na olgeta man i gat klinpela wara na toilet samting. Tasol insait long wanpela yia, ol man bilong Yurop ol i save tromoi bikpela mani moa long baim aiskrim!
[Piksa Kredit Lain long pes 15]
Piksa: Casas, Godo-Foto