Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Sot Long Ol Papamama i Gat Save
Long Kanada wanpela nius, National Post, i bin kisim tingting bilong ol papamama long kantri na ol i tok, “planti papamama i no save olsem wanem pikinini i save kisim pasin bilong wokim gut tingting, na wanem samting ol inap mekim bilong helpim ol.” Ol i kisim tingting bilong 1,600 “papa, mama na mama wanpis i gat ol pikinini i no winim sikspela krismas,” na klostu olgeta i tok wok bilong i stap papamama em i namba wan bikpela wok ol inap long mekim. Tasol i no planti bilong ol i bin save olsem pasin bilong kaunim buk long ol, na pilai wantaim ol, na holim ol, dispela inap mekim na bai pikinini inap kisim kwik save taim em i go bikpela long bihain. Inap 30 pesen i ting taim ol pikinini i kamap nupela, olgeta wan wan pikinini i gat mak bilong save ol inap kisim, na maski papamama i mekim wanem, dispela mak i no inap go antap o daunbilo. Post i tok dispela i no gutpela tingting, long wanem, ol man i kisim save pinis olsem, “taim pikinini i stap namel long wanpela na 5-pela krismas, dispela em i bikpela taim tru bilong em long kisim pasin bilong lain na wokim samting, na laikim, na bilip, na save long pasin bilong ol yet.”
Sios Bilong Swiden na Gavman Bai Bruk
Sios bilong Swiden bai bruk long gavman long Janueri 1, 2000. Tupela i bin pas wantaim kirap long yia 1500 samting. Sios i tok, “Inap long Janueri 1996, taim mama i karim wanpela pikinini, dispela pikinini i insait pinis long Sios bilong Swiden sapos papa o mama ol i insait long dispela lotu. Ol i no gat wok long baptais.” Inap 40 yia lain i bosim sios i paitim tok i go i kam na long 1995 gavman bilong Swiden i orait long dispela senis. Planti tru, inap 88 pesen, bilong ol man bilong Swiden ol i bilong Sios bilong Swiden.
Paitim Ol Kompyuta
Wanpela nius, PC Welt, bilong Jemani i bin mekim dispela askim, “Yu save mekim wanem taim kompyuta bilong yu i no mekim ol samting yu laik bai em i mekim? Yu save paitim, o yu save kisim na tromoi i go ausait long windo?” Dispela samting i save kamap. Ol i bin askim 150 saveman bilong ol kompyuta long dispela pasin na planti i tok ol i bin lukim sampela man i belhat na paitim ol kompyuta. Ol i belhat, long wanem, kompyuta i no mekim hariap wanpela wok, o wanpela hap bilong kompyuta i no wok stret na ol i brukim kompyuta, o paitim kibot, o kikim kompyuta. Ol i mekim nogut long ol kompyuta, tasol rong i no stap long kompyuta, nogat. Planti taim em asua bilong man i mekim wok long en. Olsem: Wanpela meri i belhat, long wanem, E-mail program bilong em i no inap salim pas. Tasol bihain ol i kisim save olsem em i no bin putim atres i stret.
Bilas Gut na Bai Yu Win
Nius Toronto Star i tok, taim yu laik painim wok yu mas tingim, “ol man bai kisim gutpela tingting long ol manmeri i save bilas gut na putim gutpela klos.” Taim ol i lukim man namba wan taim ol i save tingim dispela inap longpela taim bihain. Olsem na tingting bilong ol man bilong bisnis i olsem: “Sapos yu no stretim gut klos na bilas bilong yu bai yu no stretim gut ol narapela wok tu.” Ol man i gat save i tok sapos man i bilas gut na stap klin, ol bosman bai ting em inap mekim gutpela wok. Ol man i wok long helpim ol narapela man long kisim wok mani i tok “pasin bilong sanap stret na redi long mekim wok em i bikpela samting. Na pasin na spit bilong toktok bilong yu em tu i bikpela samting.”
Lain Raskol i Save Raun Long Solwara
Nius International Herald Tribune i tok, “Lain raskol i save raun long solwara na stilim ol kago, dispela em i namba wan birua i painim ol sip long taim bilong yumi.” Long solwara bilong Saut-Is Esia pasin stil i go bikpela, long wanem, long nau nevi i no patrol tumas. Long dispela hap i gat planti sip i save go i kam na ol lain raskol i save stap long ol liklik ailan i stap long dispela hap. Ol i gat planti gan samting na ol spitbot ol i save mekim wok long en long nait bilong stilim ol kago bilong ol sip. I hatwok long holim ol taim ol i stap long solwara, na i gat wanpela rot tasol bilong pasim ol, em long taim ol i sua bilong salim ol kago ol i bin stilim long ol sip.
Ol Gol-Main Bilong Isip
Long bipo yet ol man bilong Isip ol i bin kamautim 1,500 tan gol long ol gol-main bilong ol. Sampela man bilong skelim graun bilong yumi ol i ting, maski ol i bin kamautim liklik tasol insait long 2,000 yia i go pinis, i gat planti gol yet i stap. Sami El-Raghy, dairekta bilong wanpela kampani bilong gol-main long Ostrelia, em i tok, “Mipela i laik kamapim bek gutaim bilong ol Fero na opim ol gol-main i bin pas inap 6,000 yia.” Gavman bilong Isip i tok orait long ol i ken skelim wanpela hap graun klostu long solwara Retsi ol i kolim Ples Wesan Nating, em bipo long taim bilong ol Fero i bin bosim Isip i gat 16 gol-main i stap. Long 1820 ol i bin painim wanpela mep long taun Lakso (Tebes bilong bipo) ol i bin wokim 2,900 yia i go pinis na em i makim 104 gol-main moa i bin i stap bipo, tasol nau wesan i haitim. Nius The Wall Street Journal, i tok sapos ol i mekim wok long ol nupela save ol i bin kisim long rausim gol long graun ol inap kisim planti gol long ol dispela gol-main.
Siks Bilion na i Go Antap Yet
Wanpela lain bilong Yunaitet Nesen (United Nations Population Fund) i save skelim namba bilong ol man i stap long graun, ol i tok namba bilong ol man i winim siks bilion long Oktoba 12, 1999. Carl Haub, em wokman bilong wanpela lain i save skelim namba bilong ol man i stap long graun (Population Reference Bureau), em i tok, 12-pela yia i go pinis namba bilong ol man i winim faiv bilion, na em i go antap long siks bilion insait long 12-pela yia tasol. Dispela lain i tok, “long yia 1900 i go inap long yia 2000, namba bilong ol man long graun i go bikpela inap olsem 4.4 bilion, tasol namel long yia 1800 i go inap long yia 1900, namba bilong ol man long graun i bin go bikpela inap olsem 600 milion tasol.” As na namba bilong ol man i go antap, em ol i save stap laip longpela taim moa, winim long bipo. Haub i tok, “Long nau namba bilong ol man i go bikpela hariap long ol kantri i no gat planti samting.”
Em i Hat Moa, Winim Bipo
Wanpela lain (Worldwatch Institute) i tok “long 1998, hat bilong san long dispela graun i go antap tru, winim olgeta yia paslain long en.” Em i hat moa long ples antap na dispela i mekim na san i pulim bikpela wara moa na dispela i mekim na i gat planti ren moa, na dispela i mekim na planti bikpela win na ren nogut i bin kamap. Olsem na long 1998, pe bilong ol samting em bikpela win na ren i bin bagarapim i olsem 92 bilion dola, winim 1996 taim ol i lusim 60 bilion dola long baim ol samting em bikpela win na ren i bin bagarapim. Bikpela win na ren i mekim na long 1998, 300 milion manmeri i mas lusim haus bilong ol. Ol man bilong saiens i no save, ol dispela bikpela win na ren em i samting bilong 1998 tasol o em bai i go i go. Ripot bilong dispela lain i tok: “Yumi ken ting ol samting i bin kamap long 1998 i makim ol samting bai kamap long bihain.”
Nupela Bikbus i Kamap Hariap
Nius New Scientist, i tok, i gat wanpela hap bilong bikbus bilong Amason ol i bin bagarapim taim ol i wok main, na insait long tupela yia em i kamap naispela bus gen. Ol saientis i wok long wanpela senta (Brazilian Agricultural Research Corporation) bilong skelim skelim ol plaua diwai samting long Brasil, ol i kamapim wanpela samting i save kirapim ol diwai long kru na go bikpela hariap. Ol i save bungim naitrojen wantaim wanpela binatang jem na putim insait long pikinini bilong diwai. Taim ol i planim, diwai i save go bikpela hariap. Dispela samting i bin wok gut long Oriksimina long provins Para, em ol i bin bagarapim ol diwai taim ol i wokim main boksait. Ol bai mekim wok long dispela nupela save long nambis bilong Brasil, long wanem, klostu olgeta bikbus i pinis long dispela hap.
Pe Bilong Mama
Sapos yu bungim pe bilong olgeta wok wanpela mama i save mekim long wanpela yia bai yu baim em long hamas mani? Nius The Washington Post, i tok 508,700 dola! Ol i kisim dispela namba taim ol i bungim pe bilong baim ol wan wan man bilong mekim ol wan wan wok wanpela mama i save mekim. I gat 17 narapela narapela wok na pe ol man i mekim dispela wok ol i save kisim long wanpela yia: man bilong lukautim pikinini, 13,000 dola; draiva bilong bas, 32,000 dola; saveman bilong glasim tingting bilong man, 29,000 dola; man bilong lukautim ol animal, 17,000 dola; nes, 35,000 dola; kuk bilong bikman, 40,000 dola; kuskus bilong ofis, 19,000 dola. Ric Edelman, siaman bilong wanpela kampani i save helpim ol man long lukautim gut mani bilong ol, i tok mani bilong baim insurens bilong kisim mani taim man i lapun na pinis wok ol i no bungim wantaim dispela mani.