Ol Man i Gat Wanem Kain Pasin Long Nau?
Long wanpela moningtaim long Epril 1999, bel isi i pinis long taun Litelton, klostu long Denva, Kolorado, Amerika. Tupela yangpela i pasim blakpela saket ol i go insait long haiskul na kirap sutim ol sumatin na tisa long gan. Ol i pairapim sampela bom tu. Inap 12-pela sumatin na wanpela tisa ol i dai, na winim 20 ol i kisim bagarap. Taim dispela tupela yangpela i bin kilim i dai pinis dispela lain, ol i kilim i dai ol yet. Ol i gat 17 na 18 krismas tasol, na ol i nolaik tru long sampela lain manmeri.
SORI TRU, dispela kain samting nau mipela i stori long en i save kamap long planti hap. Ol nius, na redio, na televisen i kamapim stori long wankain samting i save kamap long olgeta hap bilong graun. Wanpela lain (National Center for Education Statistics) i tok, long ol skul bilong Amerika long 1997 ol i bin bagarapim man long gan o naip samting inap 11 tausen taim. Long Hambek, Jemani, ol i tok pasin bilong pait na bagarapim man i go bikpela inap 10 pesen long 1997, na inap 44 pesen bilong ol man i mekim dispela samting em ol yangpela i no winim 21 krismas.
Planti man bilong politik na gavman ol i save paulim mani samting. Long 1998, ripot bilong wanpela ofisa bilong lain Yuropian Yunion (EU), em Anita Gradin, i kamapim olsem ol man insait long lain Yuropian Yunion ol i bin paulim inap 1.4 bilion dola long 1997. Sampela mani ol i paulim em i liklik mani tasol, olsem ol i brukim lo bilong trafik na ol i mas baim kot tasol ol i no baim. Tasol sampela mani ol i paulim i bikpela stret, olsem long pasin giaman ol i kisim mani em Yuropian Yunion i save putim bilong helpim wok bilong kamapim kaikai na bilong helpim sampela narapela wok. Long pasin giaman ol i kisim bikpela mani tru na ol i larim ol man long salim ol drak na gan samting i go long ol narapela kantri, na ol lain raskol i bin givim mani long ol wokman bilong Yuropian Yunion bambai ol i no ken kamapim ol long polis samting. Wanpela lain olgeta (EU Commission), em ol i bin bosim wok bilong Yuropian Yunion ol i bin lusim wok bilong ol long 1999.
Tasol i no ol man i gat bikpela namba tasol ol i save mekim pasin giaman, nogat. Ripot bilong lain EU Commission i stori long ol man i wok mani insait long kantri, tasol i gat tambu long ol i mekim olsem, na ripot i kamapim olsem inap 16 pesen bilong mani em Yuropian Yunion i save kisim, dispela mani i kam long ol bisnis ol i no rejista long gavman na ol i no save baim takis. Ol i tok, inap 50 pesen bilong mani ol man i kisim long Rasia i kam long rot em gavman i no orait long en. Na long Yunaitet Stets, wanpela lain (Association of Certified Fraud Examiners) i tok long olgeta yia inap 400 bilion dola bilong ol kampani long Amerika i lus, long wanem, ol wokman i save stilim mani o kago samting bilong kampani.
Ol man i save mekim pasin sem long ol pikinini, planti ol i save mekim wok long Intenet bilong pulim ol pikinini na ol yangpela long mekim pasin sem em gavman i save tambuim. Mausman bilong wanpela lain (Save the Children) long Swiden em i tok, planti man moa ol i save tingting planti long ol piksa long Intenet bilong ol pikinini i stap skin nating o mekim pasin sem. Long Nowe long 1997, dispela lain i kisim 1,883 toksave long ol piksa nogut bilong ol pikinini i stap long Web-sait long Intenet. Long yia bihain, namba bilong kain toksave olsem i go antap long 5,000. Ol i wokim planti piksa nogut olsem long ol kantri em gavman o polis samting ol i no inap pasim dispela pasin nogut tru.
Yu Ting Bipo Pasin Bilong Ol Man i Gutpela Moa?
Planti man em ol i kirap nogut tru long pasin nogut bilong ol man long nau, ating ol i tingting i go bek long taim bilong papamama o bubu bilong ol, em taim narapela i save helpim narapela. Ating ol i bin harim olsem long bipo ol man i bin stap isi na ol i no save giamanim narapela, na ol man bilong kain kain sindaun ol i bin laikim tru stretpela pasin na ol narapela gutpela pasin. Ating ol lapun i bin stori long taim ol man i bin wok strong na narapela i helpim narapela, na ol famili i bin pas gut wantaim, na ol yangpela i bin stap bel isi na ol i wok long fam o long woksop bilong papamama bilong ol.
Dispela i kamapim ol askim olsem: Pasin bilong ol manmeri i gutpela moa long bipo o nogat? O pasin bilong tingim taim bipo i mekim na yumi ting ol hevi i no bikpela tumas long bipo? Orait nau yumi ken stori long olsem wanem ol saveman i bekim ol dispela askim.
[Blok long pes 3]
Stretpela Pasin
Long ol dispela stori mipela i mekim wok long tok “pasin” bilong skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. Olsem: Wanem samting em i stretpela pasin, na pasin bilong tok tru, na stretpela tingting long maritpasin na long ol narapela samting.