Olsem Wanem Ol i Kirapim Man Long Kisim “Pasin Bilong Kilim Man i Dai”?

“Planti tausen kilomita i stap namel long ol yangpela refyuji bilong Kosovo na ol pikinini bilong Amerika em ol i save lukim pasin bilong pait na bagarapim man na ol narapela samting nogut, tasol ating bel hevi bilong dispela tupela lain i wankain.”​—⁠Em tok bilong Marc Kaufman, long nius The Washington Post.

Indai i save mekim sampela samting long i stap bilong yumi olgeta, maski yumi laikim dispela samting o nogat. Ol hevi bilong indai i save painim yumi maski yumi sindaun long wanem wanem hap​—⁠long wanpela kantri i gat pait long en o long wanpela kantri em ol manmeri i stap isi long en.

OL SAMTING em “pasin bilong kilim man i dai” i save kamapim long nau em olsem: Planti manmeri i bel hevi tru, tingting planti, kalabus long ol drak, rausim bel, bagarapim skin bilong ol yet, kilim i dai ol yet, na kilim i dai planti manmeri. Profesa Michael Kearl bilong wanpela lain (Department of Sociology and Anthropology of Trinity University) long San Antonio, Teksas, Amerika, em i tok long pasin bilong stiaim tingting bilong ol man long ol samting bilong indai, olsem: “Long taim bilong yumi [1999] . . . ol man i ting ol samting bilong indai i wok long kamap wanpela samting i givim strong long as bilong ol samting bilong i stap bilong ol. Indai em i samting i save stiaim ol lotu bilong yumi, na tingting bilong ol man, na ol samting bilong wok politik, na ol piksa samting ol man i wokim, na pasin bilong ol dokta long mekim wok bilong ol. Em i save kirapim ol man long baim ol niuspepa na insurens, na em i givim tingting long ol program bilong televisen, na . . . em i givim strong long ol wok bisnis bilong yumi.” Nau yumi ken skelim sampela samting dispela pasin bilong kilim man i dai i save kamapim long taim bilong yumi.

Ol i Maketim Ol Gan

Pasin bilong salim ol gan samting long olgeta wan wan de i kamapim klia “pasin bilong kilim man i dai.” Ol i mekim wok long ol gan bilong kilim i dai ol soldia, tasol ol i save kilim i dai planti moa bilong ol man nating, olsem ol meri na pikinini i no gat asua. Long olgeta kain pait ol man i save mekim, pasin ol i mekim i olsem laip em i samting nating. Tru tumas, katres bilong gan bilong kilman i no gat bikpela pe bilong en, a?

Long sampela kantri ol man i no hatwok long baim ol gan, olsem na namba bilong ol man na namba bilong ol lain man ol i kilim i dai em i wok long i go bikpela. Bihain long ol i bin sutim sampela sumatin na tisa long wanpela haiskul long Litelton, Kolorado, ol man i kros, long wanem, long planti hap ol i save salim ol gan na ol yangpela i no hatwok long kisim ol. Namba bilong ol yangpela ol i save kilim i dai long Yunaitet Stets i bikpela tru​—⁠nius Newsweek i tok ol i save kilim i dai inap 40 yangpela long wanpela wik. Na klostu 90 pesen bilong ol, ol i bin sutim ol long gan. I olsem samting i kamap long Litelton i kamap inap 150 taim long olgeta yia!

Lain Bilong Kamapim Kain Kain Amamas

Ol piksa wokabaut i save mekim wok nogut long ol samting bilong indai. Olsem: Bikpela stori bilong sampela piksa wokabaut inap mekim na ol man i ting pasin pamuk, pasin bilong pait na bagarapim man, maketim drak, wok bilong ol lain raskol, ol dispela samting i no samting nogut, na ol i ting laip na stretpela pasin i no bikpela samting. Na i gat sampela piksa wokabaut i save stori long indai olsem em i wanpela gutpela samting. Ol i stori long laip bihain long taim man i dai pinis na long ol daiman i kam lukim ol man i stap laip, na dispela i mekim na ol man i ting indai em i samting nating.

Sampela program bilong televisen na musik i save kamapim wankain samting. Sampela nius i tok, ol dispela yangpela i bin kilim i dai ol man long Litelton, ol i laikim tru wanpela man bilong singsing, em i bin kisim biknem long pasin bilong em long “pasim klos i no kamapim klia olsem em i man o meri na em i bilas olsem em i lotu long Satan,” na em i save singsing long ol samting bilong “pasin bikhet na indai.”

Long Yunaitet Stets, ol i senisim pasin bilong ol long skelim na makim ol program bilong televisen​—⁠wanem program ol yangpela i ken lukim na wanem program nogat. Ol i mekim olsem bilong lukautim ol yangpela bambai ol i no ken lukim ol program nogut em ol inap bagarapim ol. Tasol dispela i no pasim ol long lukim ol program nogut. Jonathan Alter i raitim stori long nius Newsweek na em i tok, ‘dispela pasin bilong ol long makim ol program i mekim na ol pikinini i laikim moa yet ol dispela program nogut.’ Em i tok moa olsem, bilong semim ol lain i save wokim ol kain program olsem na ol i no ken stori tumas long pasin bilong pait na bagarapim man, Presiden Clinton i mas “toksave long ol manmeri long nem bilong olgeta dispela kampani (na bilong ol bikman bilong ol)” em ol i save wokim ol piksa wokabaut i stori long pasin bilong katim man long naip na long musik rap, na ol i save wokim tu ol pilai bilong kompiuta em ol pikinini inap “kilim i dai ol man long en.”

Ol Video-Gem na Intenet i Stori Long Indai

Long wanpela buk (The Deathmatch Manifesto) Robert Waring i skelim pasin bilong planti yangpela long laikim ol pilai i gat pasin bilong resis long kilim man i dai.a Mista Waring i ting long nau planti ol i save insait long dispela kain pilai. Ol dispela pilai nogut i save skulim tru ol yangpela long kilim man i dai na ol i no givim gutpela save long ol. Waring i tok: “Taim man i ken pilai wantaim wanpela man maski em i stap long wanem wanem hap, na em i ken soim save bilong em, em bai pilim olsem dispela em i gutpela samting tru. Na dispela samting inap pulim man long givim bel tru long ol dispela pilai.” Ol piksa bilong ol dispela pilai i olsem samting tru tru, na dispela i save kalabusim ol yangpela long ol dispela pilai bilong kilim man i dai. Sampela ol i no inap mekim ol pilai long Intenet, tasol ol i save baim ol video-gem ol i ken mekim wok long en long rot bilong televisen. Sampela narapela ol i go long ol stua bilong rentim ol masin bilong pilai long ol video-gem na i olsem ol i pait tru wantaim ol narapela i go inap long ol i dai.

Ol i save makim wanem pilai i stret long krismas bilong ol yangpela, tasol dispela i no bosim ol yangpela. Eddie i gat 14 krismas na em i bilong Yunaitet Stets, em i tok: “Ol man i save tok yu yangpela tumas, tasol ol i no pasim yu long baim [dispela pilai].” Em i laikim wanpela pilai i gat pasin bilong sutim ol man long gan i go i go. Papamama bilong em ol i save long dispela samting na ol i no laikim dispela pilai, tasol ol i no save sekim em tumas olsem em i mekim dispela pilai o nogat. Wanpela yangpela i tok: “Ol manmeri long taim bilong yumi ol i no save ting pasin bilong pait na bagarapim man i samting nogut, olsem ol lain bilong bipo ol i bin ting. Long nau televisen i save skulim ol pikinini, winim pasin bilong ol papamama long skulim ol, na televisen i kamapim ol program i stori long pasin pait em ol pikinini i gat laik long lukim.” John Leland i raitim stori long nius Newsweek, na em i tok: “Long nau inap 11 milion yangpela [long Yunaitet Stets] ol i gat rot na ol i ken insait long Intenet, olsem na ol yangpela i save lusim bikpela hap taim moa long wanpela ples em planti papamama i no inap insait long en.”

Pasin Bilong Ol Man i Kamapim Indai

Olsem wanem long pasin bilong ol man i no insait long ol dispela kain pilai nogut o ol i no save lukim ol piksa wokabaut i stori long pasin bilong pait na bagarapim man? Tru, yumi no save pait wantaim ol narapela kain samting i go inap long yumi dai, tasol pasin bilong planti manmeri inap bagarapim ol yet. Olsem: Maski wanpela bilong famili, na lain bilong helt na ol narapela lain i save toksave long ol samting nogut pasin bilong smok na kisim ol drak i save kamapim, planti manmeri moa i insait long ol dispela pasin. Planti taim ol dispela pasin i mekim na ol man i dai taim ol i yangpela yet. Ol manmeri i tingting planti, na ol i no gat wanpela gutpela samting bilong wetim i kamap, na ol i sot long ol samting bilong spirit. Bilong kisim bikpela winmani moa, ol bikpela bisnis na ol man i maketim ol drak ol i save mekim wok long ol dispela hevi bilong ol man.

Husat i As Bilong Ol Dispela Samting?

Olsem wanem? Baibel i stori long indai olsem em i wanpela gutpela samting bilong kisim amamas long en? I stret yumi mekim ol pasin ol inap bagarapim laip bilong yumi? Nogat. Long ol trupela Kristen, olsem long aposel Pol tu, indai em i wanpela “birua.” (1 Korin 15:26) Ol Kristen i no ting indai em i wanpela gutpela samting o samting bilong amamas, nogat; ol i ting em i samting i bagarapim sindaun bilong man, em i samting sin na pasin bilong bikhet long God i bin kamapim. (Rom 5:12; 6:23) Indai em i no wanpela samting bilong laik bilong God long pastaim.

Baibel i tok, Satan “i gat strong bilong mekim ol manmeri i dai.” Em i “man bilong kilim ol man i dai.” Tasol Baibel i no kolim em olsem, long wanem, em i save kilim tru ol man, nogat; Baibel i kolim em olsem, long wanem, em i save giamanim ol man, na pulim ol long mekim sin, na em i kirapim ol long mekim pasin i save bagarapim ol na kilim ol i dai, na em i save kirapim bel na tingting bilong ol man, meri, na pikinini tu long tingting olsem ol i laik kilim i dai ol narapela. (Hibru 2:​14, 15; Jon 8:44; 2 Korin 11:3; Jems 4:​1, 2) Tasol bilong wanem ol yangpela ol i nambawan lain Satan i laik pulim? Yumi ken mekim wanem bilong helpim ol?

[Futnot]

[Piksa long pes 7]

“Ol manmeri long taim bilong yumi ol i no save ting pasin bilong pait na bagarapim man i samting nogut, olsem ol lain bilong bipo ol i bin ting”