Baibel i Tok Wanem?
Bilasim Skin—Yumi Mas Bihainim Gutpela Tingting
WANPELA meri bilong Frans i save raitim ol buk, em i tok: “Pasin bilong tingting tumas long skin i gutpela o nogat, em i pasim gutpela tingting.” Tru, insait long planti handet yia i kam inap long nau, gutpela tingting i no bosim planti samting ol manmeri i mekim bilong bilasim skin. Olsem: Bilong mekim bel bilong ol i liklik tru, ol meri bilong ol yia olsem 1800 samting, ol i pasim wanpela kain laplap long bel na ol i taitim nogut tru, na ol i gat hatwok long pulim win. Sampela i tok bel bilong ol i liklik tru olsem 32.5 sentimita. Sampela meri i bin taitim laplap strong tumas na bun bilong banis i sutim lewa bilong ol na ol i dai.
Gutpela tru dispela pasin i pinis, tasol dispela tingting i bin kirapim ol long mekim dispela samting, em i stap yet. Ol manmeri i save mekim yet ol samting long skin bilong ol bilong mekim i kamap narapela kain, maski i gat hatwok long mekim o dispela inap bagarapim ol. Olsem bipo long ol hap ol hambakman i save raun long en, i gat ol bisnis bilong wokim tatu o sutim hul long kain kain hap bilong bodi. Tasol long nau ol dispela kain bisnis i wok long kamap long ol hap olgeta manmeri i save raun long en. I no longtaim i go pinis na long Yunaitet Stets, bisnis bilong wokim tatu i wok long kamap bikpela moa, winim planti narapela bisnis.
Pasin bilong mekim ol narapela kain samting tru long skin i wok long kamap bikpela moa, na em samting planti ol yangpela i laikim. Na pasin bilong sutim hul long ol hap bilong bodi bilong pasim bilas—olsem susu, nus, tang, na hap bilong sem—dispela tu i wok long kamap bikpela. Tasol sampela i les long dispela pasin na ol i laik mekim sampela kain pasin i narapela kain olgeta, olsem kukim skin, o katim,a bilong wokim ol mak samting, o sutim samting i go aninit long skin bilong senisim tru mak bilong skin na kamapim baret samting.
Pasin Bilong Bipo Tru
Dispela pasin bilong senisim o bilasim sampela hap bilong skin i no nupela samting. Inap planti handet yia samting long sampela hap bilong Afrika, ol i katkatim skin bilong wokim ol makmak o wokim tatu bilong makim ol i bilong wanem wanem lain. Tasol long kantri ol man i bin bihainim dispela pasin, ol i no save laikim tumas long nau, na planti ol i no save wokim moa.
Long taim bilong ol man i bin raitim Baibel, i gat dispela pasin bilong wokim tatu o sutim hul long skin o katkatim skin. Planti taim em ol haiden i save mekim bilong bihainim bilip bilong ol. Olsem na Jehova i bin tambuim lain bilong em, em ol Juda, long bihainim dispela pasin bilong ol haiden. (Wok Pris 19:28) Ol Juda i stap olsem “lain manmeri bilong [Bikpela] yet,” na dispela i lukautim ol na ol i no insait long sampela pasin nogut bilong ol lotu giaman.—Lo 14:2.
Ol Kristen i Stap Fri
Lo Bilong Moses i no bosim ol Kristen, tasol kongrigesen Kristen i gat wok yet long bihainim as tingting bilong dispela lo. (Kolosi 2:14) Olsem na ol i ken bihainim stretpela pasin na makim ol bilas ol i laik pasim. (Galesia 5:1; 1 Timoti 2:9, 10) Tasol i no olsem i no gat samting i bosim ol Kristen long pasin bilong bilas.—1 Pita 2:16.
Long 1 Korin 6:12, Pol i tok: “Olgeta samting i orait long mi mekim. Dispela tok em i tru, tasol i no olgeta samting i save helpim yu long i stap gut.” Pol i save, pasin bilong ol Kristen long stap fri, i no makim olsem ol i ken mekim olgeta samting long laik bilong ol na ol i no gat wok long tingim laik bilong ol narapela. Pasin bilong laikim tru ol narapela i bin bosim ol samting Pol i mekim. (Galesia 5:13) Em i laik kirapim ol man na bai ol i ‘no ken lukautim ol samting bilong ol yet tasol. Nogat. Ol i mas lukautim ol samting bilong ol arapela manmeri.’ (Filipai 2:4) Pasin bilong Pol long daunim laik bilong em yet na tingim laik bilong narapela, dispela i olsem gutpela piksa tru bilong wanpela Kristen i gat tingting long mekim sampela kain pasin bilong bilasim skin.
Ol Gutpela Lo Bilong Baibel Bilong Skelim
Wanpela samting God i tokim ol Kristen long mekim, em wok bilong autim tok na skulim ol narapela long gutnius bilong Kingdom. (Matyu 28:19, 20; Filipai 2:15) Ol Kristen i no laik mekim sampela pasin bilong bilasim skin o narapela samting i pulim tingting bilong wanpela man na em i no inap givim bel long harim tok bilong gutnius.—2 Korin 4:2.
Tru, sampela i save laikim dispela bilaspasin bilong tatu o sutim skin bilong pasim bilas, tasol man o meri Kristen i mas givim askim long em yet olsem: ‘Ol manmeri i stap long hap bilong mi ol bai i gat wanem tingting long pasin mi laik bihainim bilong bilasim skin? Olsem wanem? Ol bai i gat tingting olsem mi insait long wanpela lain i save bihainim pasin ol narapela man i save tingting planti long en? Maski bel bilong mi i no gat tok, pasin bilong mi long sutim hul long skin bilong pasim bilas o kisim wanpela tatu, dispela bai mekim wanem long ol narapela long kongrigesen? Olsem wanem? Bai ol i gat tingting olsem samting mi mekim i makim olsem mi bihainim ‘pasin bilong dispela graun’ o mi no “tingting gut na wokabaut stret,” olsem tingting bilong mi i paul?’—1 Korin 2:12; 10:29-32; Taitus 2:12.
Sampela pasin bilong putim ol mak samting long skin inap bagarapim man. Taim ol i wokim tatu long skin, sapos ol i mekim wok long nil i doti, dispela inap givim sik hepataitis long man o binatang jem [HIV] i kamapim sik AIDS. Na ol kala olsem pen ol i mekim wok long en inap kamapim sampela bagarap long skin. Hul ol i sutim long skin i no save drai hariap—em bai stap inap sampela mun, na ating pen bilong en bai i stap inap long taim sua i drai. Na tu pasin bilong sutim hul long skin inap bagarapim sampela liklik rop wailis, o kamapim sampela bikpela sik, o ol binatang bilong sik i go insait long blut, o planti blut i ken lus, o blut bai pas long wanpela hap. Na tu, taim man i kisim tatu o sutim wanpela hul long skin, i gat hatwok long rausim bihain. Bilong rausim wanpela tatu, man i mas tromoi bikpela mani na em bai kisim bikpela pen tu. Pasin bilong sutim hul long skin inap kamapim wanpela mak long skin i no inap tekewe.
Man i save long ol dispela hevi tasol em i laik mekim yet sampela pasin bilong bilasim skin, em samting bilong em yet. Tasol man i laik amamasim God, em bai save olsem pasin bilong kamap wanpela Kristen i makim olsem man i mas givim em yet long God. Bodi bilong yumi i olsem ofa yumi laik givim long God, bilong larim Em i makim ol wok bilong en. (Rom 12:1) Olsem na ol strongpela Kristen i no gat tingting olsem em bodi bilong ol yet tasol na ol i ken bagarapim long laik bilong ol. Na ol lain i winim mak bilong mekim ol wok bilong helpim kongrigesen, ol i gat nem olsem ol man bilong mekim ol samting long skel tasol na ol i save tingting stret na bihainim gutpela tingting.—1 Timoti 3:2, 3.
Pasin bilong kisim na bihainim ol gutpela tingting i kam long Baibel bai helpim ol Kristen long sakim ol pasin i narapela kain tru, na amamas bilong kisim pen na bagarapim skin, em pasin bilong ol manmeri bilong dispela graun, em ol i stap “ausait long laip bilong God.” (Efesus 4:18) Taim man i sakim ol dispela kain pasin, em i kamapim long ples klia olsem em i gat gutpela tingting.—Filipai 4:5.
[Futnot]
a Wok bilong ol dokta long katim skin bilong oraitim sik o stretim sampela hap bilong pes samting, dispela i narapela kain olgeta long pasin sampela yangpela i mekim—em planti bilong ol em ol meri—em ol i wok long katim o bagarapim nabaut skin bilong ol. Dispela inap makim olsem ol i gat bikpela hevi long tingting o sampela man i bin mekim nogut long ol, na dispela i mekim na tingting bilong ol i paul liklik, na ating ol i mas kisim sampela helpim long dokta.