Pasin Bilong Birua Long Lotu Long Jojia—Em Bai Pinis Long Wanem Taim?
KIRAP LONG NAISPELA NAMBIS bilong solwara Blaksi i go inap long ol maunten bilong Caucasus i gat ais long en, ples bilong kantri Jojia i nais tru. I gat ol bikbus, wara i ran, planti maunten, na ol ples daun i stap long dispela kantri long boda bilong Yurop na Esia. Biktaun bilong Jojia em Tbilisi, em wanpela biktaun we i gat ol nupela haus wantaim ol samting ol man i bin wokim long bipo bipo tru. Tasol nambawan gutpela samting bilong Jojia em ol manmeri bilong en, em ol i gat nem olsem ol i lain bilong pas gut long famili na mekim gut long ol narapela.
Kirap long bipo yet ol manmeri bilong Jojia i bin kisim hevi long ol lain i laik daunim ol. Ol lain bilong Rom, Persia, Bisantin, Arap, Turki, Mongol, Rasia, na sampela narapela kantri i bin kam pait long Jojia. Wanpela i skelim dispela samting na tok ol birua i bin bagarapim Tbilisi inap long 29 taim!a Maski ol i karim hevi, ol manmeri bilong Jojia i no bin lusim pasin bilong ol long laikim tumas laip, singsing, danis, na bilas, tasol tu, ol i holim yet gutnem olsem ol i lain bilong isi long ol narapela.
Tasol sori tru, dispela tok i no stret moa long olgeta manmeri bilong Jojia. Insait long laspela tupela yia, wanpela liklik lain bilong Jojia i bin bagarapim gutnem bilong kantri bilong ol long rot bilong paitim planti ol wanples bilong ol. Ol lain i kros tru na bung bung bilong paitim sampela gutpela man, meri, na pikinini, na tu, ol i paitim sampela man skin bilong ol i bagarap pinis na sampela lapun. Ol i yusim ol strongpela stik i gat nil na stik ain na paitim strong bodi bilong ol dispela manmeri na pikinini, na katim pes bilong ol, na brukim skin long het bilong ol. Bilong wanem ol i paitim nogut tru ol dispela gutpela manmeri bilong Jojia? Long wanem ol i Witnes Bilong Jehova—wanpela lain Kristen i bin stap long Jojia taim mama i no karim yet planti bilong ol dispela birua.
Kotim na Bihain Ol i Paitim
Maski lo bilong Jojia i tok ol man i stap fri long mekim lotu bilong ol, planti taim ol hetman i pulim nating olgeta buk na nius bilong ol Witnes Bilong Jehova. Long Epril 1999, ofis bilong kastoms i tok olsem ol Witnes i ken kisim ol nius bilong ol sapos ol i kisim tok orait pastaim long hetman bilong Misin Otodoks Bilong Jojia.b Long mun bihain, nem bilong Misin Otodoks i kamap gen—em long Isani-Samgori Distrik Kot bilong Jojia. Guram Sharadze em i nambatu bos bilong palamen na lida bilong wanpela pati bilong gavman ol i kolim “Jojia i Win!” Em i wokim kot pepa na tok gavman i no ken orait moa long ol koporesen ol Witnes Bilong Jehova i save mekim wok long en. Em i sutim tok long ol Witnes na tok ol i lain bilong daunim gavman na bagarapim man. Husat i sapotim tok bilong Sharadze? Long dispela kot pepa i gat wanpela pas bilong kuskus bilong wanpela lain bilong lotu (Catholicos-Patriarch of All Georgia).
Long Me 20, 1999, Jojia i wanbel long bihainim ol lo (European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) em sampela gavman bilong Yurop i bin kamapim bilong lukautim raits bilong ol man. Lo namba 10 i tok: “Olgeta man i gat rait long kamapim tingting bilong em yet. Rait bilong bilipim tok em i laikim, na bilong kisim na givim save na tingting long sampela narapela, na gavman i no ken pasim em, maski em bilong wanem kantri.” Yu ting dispela i bin stopim ol birua bilong ol Witnes long traim kirapim gavman long tambuim ol buk na nius bilong lotu? Nogat tru!
Long Jun 21, 1999, wanpela lain (Office of the Patriarch of All Georgia) i salim pas i go long het bilong ofis bilong kastoms, ol i strong long “i mas i gat tambu long wok bilong tilim ol buk na nius bilong lotu bilong ol narapela kantri.” Na tu, Giorgi Andriadze, mausman bilong Misin Otodoks Bilong Jojia, i tokaut olsem ol Witnes ol i lain nogut na gavman i mas tambuim ol. Ol man i bilipim ol dispela tok. Sampela lain i strong tumas long bihainim lotu na ol i bin kukim sampela ol buk na nius bilong ol Witnes long bipo, nau ol i kisim strongpela tingting olsem ol i ken paitim ol Witnes na ol bai i no inap kisim kot. Long Sande, Oktoba 17, 1999, ol i mekim gen sampela pasin birua long ol Witnes.
Ol Lain i Pait, Ol i No Kisim Strafe
Long dispela Sande, 120 Witnes samting long Tbilisi—man, meri, na pikinini—ol i stap long wanpela bung bilong lotu. Wantu wanpela pris em misin Otodoks i bin rausim, em Vasili Mkalavishvili, wantaim 200 bilong ol lain i bihainim em, ol i ran i kam insait long dispela ples bung.c Ol i raunim ol Witnes na paitim ol planti taim wantaim ol strongpela stik na kruse ain. Fopela man i holimpas wanpela Witnes long han na nek bilong em. Ol i pulim het bilong em i go daun na sevim gras long het, taim ol i mekim olsem ol narapela i tok bilas long Witnes hia i kisim sem. Taim ol man nogut i go pinis, i gat 16 Witnes i mas i go long haus sik. Tripela bun i bruk long banis bilong wanpela man. Narapela Witnes, em wanpela meri i gat 40 krismas, nem bilong em Phati, i tok: “Ol i kirap na bikmaus long mi, wanpela i yusim olgeta strong bilong em na paitim mi. Em i paitim pes bilong mi, na ai bilong mi. Mi traim mekim wok long han bilong haitim pes bilong mi. Blut i kapsait i go daun long han bilong mi.” Taim dispela man nogut i lusim Phati, ai bilong em long han kais i tudak. Long nau, ai bilong Phati i bagarap yet.
Dispela pasin birua nogut tru ol man hia i mekim i bin kamap long TV, na i kirapim Presiden Eduard Shevardnadze long tokaut long dispela samting. De bihain long pait em i tok: “Samting dispela lain i mekim i nogut na mi ting ol polis i mas kotim ol dispela lain.” Video ol i soim long TV i kamapim ples klia lida bilong dispela bikhet lain na ol narapela man i kam pait, olsem na em bai i no hatwok long kotim ol. Tasol, tupela yia bihain, i no gat wanpela bilong ol dispela lain i bin kisim kot.
Ol i Kisim Strong Moa Taim Ol i No Kisim Kot
Ol hetman bilong gavman na bilong lotu ol i no mekim wanpela samting, olsem na dispela i givim tingting long ol man nogut hia olsem i no gat tok long pasin bilong pait na bagarapim man. Ol i kisim strong taim ol i no kisim kot, olsem na ol i kirap mekim moa yet pasin bilong paitim, kikim, na stilim ol samting bilong ol Witnes Bilong Jehova, maski ol i stap long haus bilong ol yet, long rot, o long ples lotu. Namel long Oktoba 1999 na Ogas 2001, i gat ripot olsem winim 80 taim ol man i bin pait long ol Witnes, na winim 1,000 Witnes i kisim sampela bagarap. Maski ol samting i stap ples klia, long Februeri 9, 2001, wanpela loya bilong Tbilisi bilong kotim ol dispela man nogut i tokim ol niusman olsem “ol i wok yet” long skelim Vasili Mkalavishvili. Sori tru, taim mipela raitim dispela stori, ol hetman bilong Jojia i no pasim yet ol man i brukim lo na biruaim ol Witnes Bilong Jehova.—Lukim blok “Pasin Birua i Stap Yet.”
Ol polis i mekim wanem wok? Nius na ol video bilong ol samting i bin kamap i soim olsem ol polis i larim ol man i paitim ol Witnes, na ol yet i insait long dispela pait! Olsem: Long Septemba 8, 2000, long taun Zugdidi, 700 Witnes Bilong Jehova i stap isi na mekim wanpela kibung na sampela polis i holim ol strongpela stik ol i kam stopim dispela kibung. Ol man i lukim dispela samting i stori olsem ol polis i haitim pes bilong ol long laplap na “ol i paitim ol man i stap klostu long ol,” winim 50 Witnes ol i bin paitim. Papa bilong ples kibung i tingim yet pes bilong ol pikinini i pret nogut tru taim ol polis i pairapim gan nating, na em i tok: “Dispela i bagarapim tru bel bilong mi.” Ol polis i bin ranim ol man na kukim ples kibung. Tasol inap long nau, ol i no bin kisim strafe.
Dispela pasin nogut i no kamap wanpela taim tasol (lukim blok “Ol Polis Tu i Mekim”), olsem na long Me 7, 2001, i stret wanpela komiti bilong Yunaitet Nesen (United Nations Committee Against Torture) i tok olsem ol i tingting planti long “ol polis long Jojia i mekim yet sampela pasin bilong givim pen long man na bilong semim o strafim man; na i no gat pasin bilong tingim olgeta man na skelim hariap ol ripot bilong man i bagarapim narapela.”d Tru tumas, namba bilong ol ripot ol Witnes i givim long ol polis i winim 400, tasol i no gat wanpela bilong ol dispela ripot i kirapim ol polis long kotim ol man ol i save pinis ol i bin mekim rong! Olsem na man gavman bilong Jojia i makim bilong skelim rong bilong ol pablik sevent, em i tok: “Ol dispela lain em wok bilong ol long kirapim ol man long tingim raits bilong ol narapela man, ol yet i no larim man i mekim ol samting em i gat rait long mekim. Lain hia i tingim samting ol man i gat rait long mekim i stap olsem stori nating ol i raitim long pepa.”
Tok Bilong Sprim Kot i Paulim Tingting
Pasin bilong ol man na polis long brukim lo na paitim ol Witnes em i bikpela hevi, tasol narapela hevi tu i kamap. I no longtaim na Sprim Kot i mekim tok i paulim tingting bilong ol man long ol samting ol Witnes Bilong Jehova i gat rait long mekim.
Bai yumi skelim ol samting i bin kamap paslain long dispela. Man bilong politik em Guram Sharadze, em i bin wokim kot pepa na bai gavman i no ken orait long ol koporesen ol Witnes Bilong Jehova i save yusim bilong mekim ol wok bilong ol. Long Februeri 29, 2000, kot i rausim pepa bilong em. Tasol Sharadze i wokim apil na winim kot. Orait ol Witnes i wokim apil i go long Sprim Kot. Long Februeri 22, 2001, Sprim kot i tok ol Witnes i no winim kot, long wanem, i gat hevi long lo yet. Sprim Kot i tok Konstitiusen i makim olsem olgeta lotu i mas rejistaim lotu olsem gavman i makim, tasol inap long nau gavman i no kamapim wanpela lo i stori olsem wanem ol lotu inap mekim olsem. Kot i tok i no gat lo i bosim dispela samting, olsem na i no gat rot bilong ol Witnes Bilong Jehova long rejistaim lotu bilong ol. Tasol i gat 15 koporesen bilong ol narapela lotu ol i bin rejistaim long Jojia.
Bikman bilong skelim wok bilong ol kot samting long Jojia, em Mikheil Saakashvili, em i mekim toktok long TV long samting Sprim Kot i pasim na em i tok: ‘I luk olsem tok kot i pasim i no stret olgeta. Mi no ting wok Sprim Kot i mekim long dispela samting i gutpela tumas.’ Zurab Adeishvili, em i siaman bilong wanpela komiti bilong palamen bilong skelim ol lo. Em i tokim wanpela lain bilong nius (Keston News Service) olsem em i “tingting planti” long tok kot i pasim, long wanem, “em bai kirapim sampela man i strong long lotu [Jojia Otodoks] bilong mipela long traim daunim ol liklik lotu.” Sori tru, truim bilong tok bilong Adeishvili i bin kamap. Sampela de tasol bihain long kot i kamapim tok ol i pasim, pasin bilong bagarapim ol Witnes Bilong Jehova i kirap gen. Long yia 2001, ol Witnes i bin kisim bagarap long han bilong ol man i bung bung wantaim, ol polis, na ol pris bilong Misin Otodoks. Pait i bin kamap long Februeri 27, Mas 5, Mas 6, Mas 27, Epril 1, Epril 7, Epril 29, Epril 30, Me 7, Me 20, Jun 8, Jun 17, Julai 11, Ogas 12, Septemba 28, na Septemba 30. Na pasin bilong pait i go yet.
Taim ol i kirap gen na mekim nogut long ol Witnes, Sprim Kot i mekim narakain samting na kamapim tok bilong kliaim tok ol i bin pasim long kot, ol i tok: “Sori tru, ol manmeri i kisim kranki tingting long as na Sprim Kot i tok nogat long rejistaim lotu bilong ol Witnes Bilong Jehova . . . Taim kot i no orait moa long ol Witnes long rejistaim lotu na mekim wok long wanpela koporesen gavman i orait long en, dispela i no pasim rait bilong ol long stap fri long tingting, bihainim maus bilong bel, na long mekim lotu. Pasin bilong ol long stap fri long senisim bilip bilong ol, maski wan wan i laik mekim o ol i pasim tok wantaim sampela narapela long mekim, o ol i laik mekim long ples klia o mekim olsem em i samting bilong ol yet, dispela pasin i no gat tambu long en. . . . Tok Kot i pasim i no tambuim rait bilong ol Witnes long kisim na autim tingting na save. Na i no tambuim rait bilong ol long bung wantaim na wokim ol gutpela miting.”
Planti Tausen Man Jojia i Tokaut Olsem Ol i No Laikim Dispela Pasin Birua
I luk olsem dispela tok bilong Sprim Kot i no bikpela samting long ol man i birua na pait long ol Witnes, tasol i gutpela long save olsem planti tausen manmeri bilong Jojia ol i no orait long dispela pasin birua. Kirap long Janueri 8, 2001, ol Witnes Bilong Jehova i askim ol man long sainim wanpela pepa sapos ol i wanbel long tok bilong en, dispela pepa i tokim ol hetman long lukautim ol Witnes na bai ol birua i no ken mekim nogut long ol, na long kotim ol man i bin insait long pasin bilong paitim nogut tru sampela man bilong Jojia. Insait long tupela wik i gat 133,375 manmeri bilong olgeta hap bilong Jojia ol i sainim dispela pepa. I gat 15,000 Witnes tasol long Jojia, olsem na ating bikpela lain bilong ol manmeri i bin sainim pepa i mas bilong Misin Otodoks Bilong Jojia. Tasol long Janueri 22, 2001, dispela pepa i lus. Wanem samting i bin kamap long en?
Long dispela de, long ofis bilong loya bilong gavman, Nana Devdariani, ol i wokim wanpela bung bilong ol niusman bilong kamapim long pablik dispela pepa em ol nem bilong ol man i bin sainim i stap long 14 buk. Taim ol i bung i stap, wantu Vasili Mkalavishvili na 10-pela narapela man ol i ran i kam insait long ofis na ol i laik kisim olgeta 14 buk. Meri bilong wanpela lain (Caucasian Institute for Peace and Democracy) i laik lukautim ol dispela buk, tasol ol i paitim em. Mkalavishvili i wok long autim ol tok nogut taim ol lain bilong em i pait na pulim 12-pela bilong ol dispela 14 buk long han bilong ol man i bin kamapim dispela bung, na ol i kisim ol buk na ranawe i go. Wanpela man bilong wok gavman bilong narapela kantri i lukim dispela samting na tok: “Maski mi lukim long ai bilong mi yet, mi hatwok long bilip olsem dispela samting i bin kamap!” Gutpela tru long Februeri 6, ol Witnes i kisim bek ol dispela buk i gat ol nem long en, na long Februeri 13, 2001, ol i givim long presiden bilong Jojia.
“Olgeta Pasin Bilong Mekim Nogut Long Narapela . . . Bai i Gat Kot”
Ol Witnes Bilong Jehova long Jojia na bilong olgeta hap bilong graun ol i wetim presiden bilong Jojia long bihainim ol tok i stap long pepa ol man i sainim. Planti taim bipo Presiden Shevardnadze i bin tokaut olsem em i no orait long pasin bilong mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Olsem: Long Oktoba 18, 1999, presiden i bin stori long ol dispela pasin bilong paitim ol Witnes i olsem pasin bilong “wok bung wantaim bilong bagarapim lain” na “i no ken stap.” Long Oktoba 20, 2000, Presiden Shevardnadze i raitim pas i go long wanpela bilong Gavening Bodi bilong ol Witnes Bilong Jehova na em i tok: “Mipela bai wok strong long pinisim dispela pasin nogut.” Em i tok moa olsem: “Mi laik bai yu save olsem ol hetman bilong Jojia bai givim bel long strong long ol man i mas tingim ol samting ol narapela man i gat rait long mekim, na rait bilong ol man long i stap fri long bihainim maus bilong bel.” Long Novemba 2, 2000, Presiden Shevardnadze i salim pas i go long wanpela lain (Commission on Security and Cooperation in Europe), na kamapim gen kain tok olsem: “Dispela bikpela tok [namba ol liklik lotu inap holim long Jojia] i bikpela samting tru long ol manmeri bilong mipela na long gavman.” Em i tok promis olsem: “Olgeta pasin bilong givim hevi o paitim narapela bai i gat kot long en, na lo bai kotim olgeta man i gat asua.”
Ol manmeri long Yurop na long sampela narapela hap bilong graun ol i tingting planti long dispela samting na ol i laik lukim truim bilong dispela strongpela tok bilong Presiden Shevardnadze. Ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap bai beten olgeta taim bilong helpim ol wanbilip bilong ol long Jojia taim ol dispela strongpela Witnes i wok yet long lotuim Jehova maski ol man i birua nogut tru long ol.—Song 109:3, 4; Sindaun 15:29.
[Ol Futnot]
a Bilong kisim sampela save moa long Jojia, lukim stori “Jojia—Ol Pasin Bilong Bipo i Stap Yet,” long Kirap! bilong Februeri 8, 1998.
b Tasol long 2001, dipatmen bilong kastoms i lusim pasin bilong pulim ol buk na nius bilong ol Witnes Bilong Jehova.
c Vasili Mkalavishvili i raus long Misin Otodoks Bilong Jojia (GOC) long 1995 samting, taim em i bin sutim tok long misin hia, long wanem, ol i insait long Bikpela Bung Bilong Ol Misin (WCC). (Bihain, lotu GOC i bin lusim lain WCC.) Bihain Mkalavishvili i bin joinim wanpela lotu i sakim sampela tingting bilong Misin Otodoks.
d Jojia i wanpela bilong 123 narapela narapela kantri i wanbel long tok bilong Yunaitet Nesen bilong sakim pasin bilong givim pen long man na ol narapela pasin nogut tru bilong semim o strafim man. Dispela i makim olsem Jojia i mas “tambuim pasin bilong givim pen long man.”
[Rait long pes 28]
“Olgeta pasin bilong givim hevi o paitim narapela bai i gat kot long en, na lo bai kotim olgeta man i gat asua.”—Presiden bilong Jojia, Eduard Shevardnadze, Novemba 2, 2000
[Rait long pes 28]
“Mipela i laik bai dispela pasin [bilong pait long ol liklik lotu] i pinis na olgeta lain bilong lotu long Jojia bai i stap fri long bihainim lotu bilong ol.”—David Soumbadze, bikman bilong Embasi bilong Jojia long Washington, D.C., Yunaitet Stets, Julai 3, 2001
[Blok/Piksa long pes 24]
PASIN BIRUA I STAP YET
Ol hetman bilong Jojia i no mekim wok bilong ol long kotim ol man i paitim ol Witnes Bilong Jehova, dispela i mekim na ol Witnes i kisim sampela hevi moa long han bilong ol birua.
Olsem: Long Janueri 22, 2001, long hap bilong Svanetis Ubani bilong Tbilisi, pris bilong misin Otodoks long bipo, Vasili Mkalavishvili na ol man nogut bilong em ol i bagarapim wanpela bung bilong lotu i gat 70 Witnes long en. Ol man i mekim nogut long ol Witnes, ol i kikim ol, paitim ol long han, na paitim ol wantaim ol kruse ain na diwai. Wanpela man i yusim wanpela bikpela diwai kros bilong paitim het bilong wanpela Witnes strong tru na han bilong kruse i bruk. Ol i pulim sampela Witnes i go insait long rum i tudak we ol man i paitim ol. Ol i subim ol lapun Witnes long ran namel long tupela lain man i sanap na brukim han na paitim ol na yusim kruse bilong paitim ol. Tupela man i ranim wanpela boi i gat 14 krismas na ol i paitim na kikim dispela yangpela i no gat strong long sakim ol. Wanpela man i gat 30 krismas, em i go long wanpela boi i gat 12-pela krismas na yusim wanpela traipela Baibel Jojia bilong paitim strong tru het bilong pikinini hia. Wanpela Witnes i ran i go ausait bilong ringim polis, tasol ol man i kisim em. Ol dispela man nogut i paitim pes bilong em inap long blut i pulap long maus na em i stat long traut. Bihain ol man nogut i lusim dispela hap. Inap long nau ol man i mekim ol dispela pasin nogut, ol i no kisim kot.
Long Epril 30, 2001, ol lain i bihainim Mkalavishvili i bagarapim gen miting bilong lotu bilong dispela kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova. Ol man nogut i pulim ol Witnes i kam ausait na paitim ol long ol hap diwai i gat ol nil. Ol nil hia i brukim skin long han sut, han na lek long han kais, na long pes long han kais bilong wanpela Witnes, nem bilong em Tamaz. Ol i mas kisim faipela tret bilong samapim bikpela kat long het bilong Tamaz. Na tu, ol man i bagarapim dispela haus em miting i bin kamap long en, ol i brukim ol sia samting, ol masin samting i wok long pawa, na ol windo. Ol i kukim olgeta buk na nius bilong ol Witnes long wanpela traipela paia. Long Jun 7, 2001, wanpela lain (Human Rights Watch) ol i askim wanpela bikman bilong gavman (Minister of Internal Affairs), em Kakha Targamadze, na narapela bikman (Prosecutor General), em Gia Mepharishvili, long ol i bin mekim wanem bilong stretim rot bilong kotim ol man i gat asua long ol pait i bin kamap long dispela taim na paslain liklik long dispela. Inap long nau i no gat wanpela bilong ol dispela man i kam pait i kisim kot.
[Blok long pes 25]
OL POLIS TU I MEKIM
Long Septemba 16, 2000, polis bilong taun Marneuli ol i wokim rot-blok na pasim 19 bas i karim ol Witnes Bilong Jehova long ol i no ken i go long ples kibung. Long wanpela rot-blok, ol man i tromoi ston long ol bas i karim ol Witnes, na wanpela ston i paitim het bilong wanpela pasindia. Ol i bin pulim sampela Witnes i kam ausait long bas na paitim ol taim ol i hansapim ol narapela pasindia. Long wankain taim ol polis i no pasim ol bas i pulap long ol man i bihainim Mkalavishvili, em ol i strong long i go bagarapim ples kibung. Ol man hia i bin kukim planti ol buk na nius olsem wan na hap ton. Ol polis long dispela hap ol tu i paitim ol Witnes.
Wanpela nius lain (Caucasus Press) i kamapim stori olsem wanpela dipatmen bilong gavman (Ministry of Internal Affairs) bai skelim dispela pasin nogut na ol bai mekim “ol samting i stret.” Ol man i skelim dispela samting i gat as tru bilong sasim ol man i mekim rong. Konstitiusen bilong Jojia, Lo Namba 25, i tok olgeta man i gat rait long bung wantaim long pablik ples. Tasol i no gat wanpela bilong ol dispela man i pait i kisim kot. Faipela mun bihain long pait, nius lain (Keston News Service) i stori olsem loya bilong Guram Sharadze, em lida bilong dispela pati bilong gavman ol i kolim “Jojia i Win!,” em i tokaut olsem Sharadze i bin grisim ol hetman long Marneuli na Zugdidi long stopim ol Witnes Bilong Jehova long wokim tupela kibung bilong ol.
[Blok long pes 25]
KONSTITIUSEN BILONG JOJIA I TOK OL MAN I MAS I GAT LAIN BILONG LUKAUTIM OL
Konstitiusen bilong Jojia long Ogas 24, 1995, i tok ol man i mas i stap fri long bihainim lotu na i mas i gat lain bilong lukautim ol na bai ol man i no ken bagarapim ol, olsem tok hia i kamapim:
Lo Namba 17 — (1) No ken daunim man na mekim olsem em i no gat nem. (2) Pasin bilong givim pen, nogutim man, o pasin bilong daunim em o givim strafe long em i tambu.
Lo Namba 19 — (1) Olgeta man i gat rait long stap fri long autim tingting bilong ol, tingim samting ol i laik tingim, bihainim maus bilong bel, lotu na bilip. (2) I tambu long birua long man, long wanem, em i gat narapela tingting, bilip, o lotu.
Lo Namba 24 — (1) Olgeta man i gat rait long kisim na autim sampela save, na long kamapim na autim tingting bilong ol long rot bilong toktok, raitim long pepa, o long sampela narapela rot.
Lo Namba 25 — (1) Olgeta man i gat rait long bung wantaim sapos ol i no holim samting bilong pait, ol i ken bung insait long haus o long ausait na ol i no gat wok long kisim tok orait pastaim, i tambu tasol long ol polis, ami, na lain i wok sekiuriti long mekim olsem.
[Blok long pes 26]
OL MAN I SKELIM I STAP
Ol man bilong ol narapela hap i gat wanem tingting long Jojia i no stopim ol man long mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova?
Gavman bilong Yunaitet Stets na Briten ol i wanbel na kamapim tok olsem: “Ol man i bin kam na bagarapim wanpela bung bilong ol Witnes Bilong Jehova, ol i paitim na givim pen long bikpela lain manmeri na ol i pasim rot bilong sampela narapela long kam long miting. Embasi bilong Yunaitet Stets na Briten i tingting planti tru long dispela samting na sampela narapela pasin i no longtaim ol man i bin mekim bilong pasim ol man long bihainim raits bilong ol long i stap fri long mekim lotu long Jojia . . . Mipela laik tokim Gavman bilong Jojia long skelim ol dispela samting i bin kamap na wok strong long stretim rot na bai i gat pasin bilong rispek long raits bilong olgeta man long lotu.”
Siameri bilong wanpela lain (Delegation to the European Union-Georgia Parliamentary Cooperation Committee) Ursula Schleicher, i tok: “Mi mekim wok olsem mausmeri bilong lain bilong mi na tok olsem mi tingting planti long samting i no longtaim i bin kamap na i insait long dispela pasin bilong paitim sampela niusman, ol man i tingim raits bilong ol narapela, na ol Witnes Bilong Jehova . . . Mi tingim dispela i olsem pasin birua i laik bagarapim pasin bilong ol man long stap fri long mekim ol samting ol i gat rait long mekim, em ol raits Gavman Jojia i mas tingim, long wanem, ol i wanbel long bihainim ol lo ol man i bin kamapim long wanpela bikpela bung bilong ol gavman bilong Yurop (European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms).”
Wanpela lain (U.S. Commission on Security and Cooperation in Europe) i salim pas long Presiden Shevardnadze i stori long pasin nogut ol man i mekim long ol Witnes Bilong Jehova, na i tok: “Ol samting i wok long kamap i nogut tru na i kirapim mipela long ting olsem gavman bilong Jojia i no gat strong bilong daunim. Sapos gavman i no mekim wanpela samting long ol man i laik pait long ol liklik lotu, dispela bai strongim ol man hia long bihainim moa yet pasin birua. Yu stap olsem hetman bilong gavman, olsem na mipela laik bai yu stap olsem gutpela piksa bilong ol manmeri na ol hetman bilong Jojia na tokim ol long tupela bikpela samting: maski man i ting wanem long ol narapela lotu, i tambu tru long mekim wanpela pasin birua long ol man i bihainim dispela lotu; na ol man i insait long pait olsem—na moa yet ol polis i helpim ol man i pait o ol yet i insait long ol dispela pasin nogut—ol bai kisim bikpela kot.” I gat 7-pela bikman bilong gavman bilong Amerika i sainim dispela pas.
Siaman bilong wanpela lain (Commission on Security and Cooperation in Europe) em bikman bilong gavman bilong Amerika, Christopher H. Smith, em i tok: “Bilong wanem Jojia i no helpim ol lotu long i stap fri na lukautim raits bilong ol man olsem ol i bin tok long mekim? . . . Pasin bilong kukim ol buk na nius i no stret liklik long tok ol man i pasim long Kontrak bilong Helsinki na i kirapim sampela bilong mipela long tingim dispela pasin bilong kukim ol buk i bin kamap long taim bilong ol Natsi.”
Bikmeri bilong wanpela lain (Executive Director of Europe and Central Asia Division of Human Rights Watch) i tok: “Lain bilong tingim raits bilong ol man (Human Rights Watch) ol i tingting planti olsem nogut sampela pait moa bai kamap, long wanem, gavman bilong Jojia i no kotim ol man i gat asua long pasin bilong pait long ol liklik lotu. Mipela strong long kirapim yu long tokaut wantu olsem ol man i mas lusim dispela pasin na yupela mas kotim ol man i gat asua.”
Olgeta i lukluk long yupela. Olsem wanem? Bai Jojia i bihainim ol tok ol i bin pasim pinis wantaim ol narapela kantri? Gutnem bilong Jojia i stap long kot.
[Blok long pes 27]
APIL I GO LONG YUROPIAN KOT
Long Jun 29, 2001, ol Witnes Bilong Jehova i wokim kot pepa bilong kisim helpim long Yuropian Kot ov Human Raits, pepa hia i tok i no stret olsem inap long nau ol polis bilong Jojia i no mekim wanpela samting bilong kotim ol dispela man i mekim rong. Sampela de bihain, long Julai 2, 2001, Yuropian Kot i kamapim tingting bilong ol. Kuskus bilong kot i tok olsem namba wan hetman bilong kot i ting olsem dispela kot kes “i mas stap olsem namba wan long lista bilong ol.”
[Mep long pes 22]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
RASIA
JOJIA
SOLWARA BLAKSI
TURKI
[Piksa long pes 22]
ME 13, 2001-Haus bilong famili bilong Shamoyan i lus taim wanpela man i kukim long paia
[Piksa long pes 22]
JUN 17, 2001-Ol man i paitim Giorgi Baghishvili nogut tru taim em i stap long wanpela miting bilong ol Witnes Bilong Jehova
[Piksa long pes 23]
JULAI 11, 2001-Ol man i yusim wanpela strongpela stik na paitim David Salaridze long het na baksait na banis bilong em taim em i stap long wanpela miting bilong ol Witnes Bilong Jehova
[Piksa long pes 27]
JUN 28, 2000-Ol man i wokim paia na kukim bakstua bilong ol buk na nius bilong ol Witnes Bilong Jehova long Tbilisi
[Piksa long pes 27]
OGAS 16, 2000-Long haus kot bilong Gldani-Nadzaladevi, wanpela man i sapotim Vasili Mkalavishvili i paitim wanpela Witnes bilong Kanada, em Warren Shewfelt
[Piksa Kredit Lain long pes 28]
AP Photo/Shakh Aivazov