Namba Bilong Ol Famili i Gat Papa o Mama Tasol i Wok Long Go Bikpela
“Planti nait mi save beten long God na mi krai wantaim na mi tokim em: ‘Mi no save bai mi mekim wanem long tumora.’ ”—GLORIA, WANPELA MAMA WANPIS I GAT TRIPELA PIKININI.
LONG nau ol man i luksave olsem long planti hap i gat ol famili we papa o mama tasol i stap.a Pasin bilong sindaun olsem wanpela famili i gat man, meri, na ol pikinini i senis na ol nupela kain pasin i kamap, na ol saveman long planti hap bilong graun i laik save bilong wanem na i gat ol dispela senis.
Tupela profesa Simon Duncan na Rosalind Edwards i tok: “Isi isi ol senis i kamap long sindaun bilong famili na long pasin i stap namel long ol man na meri.” Bilong wanem i olsem? Sampela lain i skelim dispela samting i tok ol dispela samting i kamap long rot bilong ol manmeri long makim ol samting ol i laik mekim, em ol samting long sait bilong wok mani, pasin bilong ples, na long sindaun bilong ol.
Yumi ken skelim sampela bilong ol dispela senis, na ol samting ol manmeri i laik mekim. Ol hevi bilong wok na ol narapela samting i mekim bikpela samting long i stap bilong olgeta manmeri. Ol samting i kamap long graun i mekim bikpela samting long ol manmeri long olgeta wan wan de. Bipo ol i gat taim bilong mekim ol samting wantaim famili, tasol nau ol i mekim wok long dispela taim bilong lukim Intenet, TV, toktok long telefon, raun long ka, na tu olgeta taim ol i gat ol wok long mekim.
Ol hevi bilong mani tu i givim hevi long man. Bilong kisim ol samting ol i laikim, ol i mas i gat mani, olsem na planti papamama moa i wok mani. Planti manmeri long nau i no stap long wanpela hap tasol, dispela i mekim na sampela i go stap na mekim wok mani longwe long ol famili em ol i stap olsem helpim bilong ol na sampela taim ol i stap longwe long poroman marit bilong ol. Long sampela hap bilong graun, ol samting olsem ol piksa wokabaut, musik na ol kain kain amamas i mekim na ol samting i go nogut moa, na dispela i daunim wok bilong ol samting i helpim sindaun bilong ol man, olsem marit na famili i mekim.b
Ol Mama Wanpis Long Nau i Narapela Kain
Long planti kantri ol mama wanpis long nau i no wankain long ol mama wanpis long bipo em planti bilong ol i no bin marit na ol narapela i mas lukautim ol. Na ol meri singel i kamapim pikinini, em i no moa samting bilong sem long en, na ol man i gat nem i litimapim dispela pasin. Na tu, planti meri i kisim gutpela skul na ol inap lukautim gut ol yet, olsem na marit i no stap moa olsem samting ol i mas mekim paslain long ol i kisim pikinini.
Sampela mama wanpis, na moa yet ol bikpela pikinini bilong ol papamama i bin brukim marit, ol i no laik marit, long wanem, ol i no laik bai pikinini bilong ol i karim hevi bilong lukim papa i lusim famili. Sampela narapela meri i kamap mama wanpis, long wanem, man i lusim ol, tasol em i no long laik bilong ol dispela meri long stap olsem. Wanpela lain (Joseph Rowntree Foundation of Britain) i tok: “Pasin bilong stap olsem papa o mama wanpis i no makim olsem man i tingim em yet tasol na stap olsem, nogat, na i no olsem ol famili bilong papa o mama wanpis i no save lukautim na skulim ol pikinini, nogat.”
Tasol i gat planti ol famili i gat papa o mama tasol i stap, na dispela em i samting bilong tingting planti long en, long wanem, nogut ol mama wanpis wantaim ol pikinini bilong ol i bel hevi, o ol i no gat mani, o ol i no gat rot bilong kisim ol samting olsem ol narapela. Sampela manmeri inap tingting planti, nogut papa o mama wanpis i no inap mekim bikpela long ol pikinini. Wanem sampela bikpela hevi i wok long painim ol famili i gat papa o mama tasol? Olsem wanem papa o mama wanpis Kristen em inap karim hevi bilong mekim bikpela long ol pikinini?
[Ol Futnot]
a Ol saveman i tok namba bilong ol mama wanpis i ‘bikpela tru winim namba bilong ol papa wanpis.’ Olsem na dispela Kirap! i stori planti long ol mama wanpis. Tasol ol stiatok bilong dispela stori i stret tu long ol papa wanpis.
b Bilong save gut long ol hatwok bilong mekim wok mama, lukim Awake! “Motherhood—Does It Take a Superwoman?” bilong April 8, 2002.
[Blok/Mep long pes 16, 17]
PAPA O MAMA WANPIS—EM PASIN I GO BIKPELA LONG PLANTI KANTRI
Yunaitet Stets: “Long 1970, i bin i gat 3 milion ol mama wanpis, na i kam inap long yia 2000 dispela namba i bin go bikpela tru inap 10 milion, na long wankain taim i bin i gat 393,000 ol papa wanpis na namba bilong ol i bin go bikpela tru inap 2 milion.”—Lain U.S. Census Bureau.
Meksiko: Olsem niuspepa La Jornada i tok, 27 pesen bilong ol meri i stap long kantri na i gat bel em ol meri i yangpela tru.
Aialan: Namba bilong ol famili i gat papa o mama tasol i go bikpela. Long 1981 i gat 5.7 pesen tasol i stap, tasol long 1991 i gat 7.9 pesen. “Pasin bilong brukim marit i stap yet olsem bikpela samting i mekim na i gat ol mama wanpis.”—Single Mothers in an International Context, 1997.
Briten: “Namba bilong ol famili i gat papa o mama tasol i go bikpela tru inap 25 pesen, em namba wan taim samting olsem i kamap, dispela i soim olsem namba bilong ol mama i no bin marit na namba bilong ol manmeri i bin katim marit i go bikpela insait long 30 yia i go pinis.”—The Times, London, March 2, 2000.
Frans: “Kirap long 1978 samting i kam inap long nau, namba bilong ol famili i gat papa o mama tasol i go bikpela winim 50 pesen.”—Single Mothers in an International Context, 1997.
Jemani: “Insait long 20 yia i go pinis, namba bilong ol papa o mama wanpis i go bikpela olsem dabol. Klostu olgeta famili em papa na mama i no save stap wantaim . . . em ol famili em mama i stap olsem het bilong en.”—Single Mothers in an International Context, 1997.
Grik: “Kirap long 1980, namba bilong ol meri i no marit na i gat pikinini long kantri [Grik] i go bikpela inap 29.8 pesen. Na olsem nius bilong Yuropian Yunion i kamapim, long 1997 namba bilong ol pikinini em papamama bilong ol i no marit em 3.3 pesen, tasol long 1980 em bin olsem 1.1 pesen tasol.”—niuspepa, Ta Nea, Athens, Septemba 4, 1998.
Japan: ‘Kirap long 1970 samting, namba bilong ol famili em mama wanpela tasol i stap i bin go bikpela tru.’ Long 1997, 17 pesen bilong olgeta famili i gat ol mama wanpis i go pas long lukautim.—Single Mothers in an International Context, 1997; The World’s Women 2000: Trends and Statistics.
Australia: Wanpela long olgeta 4-pela 4-pela pikinini i save stap wantaim wanpela papa o mama tru bilong ol. As bilong dispela em marit bilong papamama i bruk o tupela poroman i no laik stap moa wantaim. Ol man i bin skelim ol samting na ol i ting olsem namba bilong famili i gat papa o mama tasol bai i go bikpela namel long 30 pesen na 66 pesen insait long 25 yia samting.—Lain Australian Bureau of Statistics.