Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g 4/06 p. 22-25
  • Wanpela Naispela Ailan Wesan

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Wanpela Naispela Ailan Wesan
  • Kirap!—2006
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ailan i Kamap Long Rot Bilong Ol Maunten
  • Ol Raunwara na Bikbus
  • Ol Samting Nogut i Bin Kamap Bipo
  • Wanpela Gutpela Ples Hait
  • Pastaim Em Wanpela Volkeno i Pairap—Nau Em Wanpela Gutpela Ailan
    Kirap!—2000
  • Autim “Gutnius” Long Ol Ailan Bilong Australia Long Hap Not
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2010
  • Ailan Nofok—Ples Kalabus i Kamap Paradais Bilong Ol Turis
    Kirap!—1992
  • Patmos—Ailan Bilong Ol Driman Bilong Kamapim Tok Hait
    Kirap!—2000
Lukim Moa
Kirap!—2006
g 4/06 p. 22-25

Wanpela Naispela Ailan Wesan

DISPELA STORI I KAM LONG AUSTRALIA

LONG 1770, wanpela man i save raun bilong painim ol nupela ples, Kepten James Cook bilong Inglan, em i raun long sip long nambis long hap is bilong Australia. Winim 150 kilomita long hap not bilong taun nau ol i kolim Brisbane, em i abrusim wanpela longpela ailan wesan. Long nau, inap 300,000 manmeri i save kam raun long dispela ailan long olgeta yia. Tasol Kepten Cook i no tingim tumas dispela ailan. Em yet na sampela narapela i ting em wanpela poin tasol, i no wanpela ailan. Sampela yia bihain, narapela man bilong raun, em Matthew Flinders, i go sua long dispela ailan. Em i tok: “Dispela ples i drai moa long olgeta narapela ples.”

Sapos Cook na Flinders i abrusim ol longpela, naispela nambis wesan na ol maunten wesan na i go moa, ol bai kisim narapela tingting tru. Ol bai lukim ol naispela bikbus, ol raunwara i klin tru, ol bikpela ston i gat kain kain kala wesan i stap long en, na planti handet kain kain animal. Nau ol i kolim dispela ailan Fraser Island, na em i nambawan bikpela ailan wesan long olgeta hap bilong graun. Ailan hia i narapela kain tru, olsem na long 1992 ol i putim dispela ailan long wanpela lista, em World Heritage List.a

Ailan i Kamap Long Rot Bilong Ol Maunten

Longpela bilong Fraser Island em 120 kilomita, na long sampela hap braitpela bilong en inap 25 kilomita. Bikpela bilong en inap 160,000 hekta. Ol traipela maunten wesan i winim mak bilong solwara inap 240 mita, na dispela i mekim na Fraser Island i nambawan bikpela ailan wesan long olgeta hap bilong graun. Wanem strong i bin kamapim dispela narapela kain ailan?

Yumi ken ting bikpela hap wesan i bin kamapim dispela ailan, em i kam long Great Dividing Range, em ol maunten i stap long hap is bilong Australia, kirap long hap not na i go olgeta long hap saut. Insait long bikpela haptaim, isi isi strongpela ren i rausim ol hap ston bilong ol dispela maunten na karim i go long ol wara, na bihain i go olgeta long solwara. Ol tait bilong solwara i brukbrukim ol dispela ston i kamap wesan, na isi isi tait i karim dispela wesan i go long hap not. Ol ston long as bilong solwara i pasim wesan na long dispela rot Fraser Island i kamap.

Kirap long dispela taim i kam inap long nau, solwara Pasifik i wok long tromoi nupela wesan i go long nambis. Bihain, win i karim wesan i go long namel bilong ailan na i kamapim ol maunten wesan. Long olgeta yia ol maunten wesan i go braitpela moa inap 1 mita na karamapim olgeta samting i stap aninit long en.

Ol Raunwara na Bikbus

Inap 40 raunwara i stap namel long ol maunten wesan long ailan. Sampela bilong ol dispela raunwara i stap antap long ol maunten wesan. Wanem samting i mekim na wara i no save lus? Ol lip na liklik han bilong diwai, em ol i sting pinis, ol i stap long as bilong wara na pasim wara.

Na sampela raunwara i kamap, long wanem, ol hul long maunten wesan i go daun tru inap long mak bilong wara insait long graun. Wara i save go insait long ol hul, na kamapim ol raunwara i klin tru.

Ol raunwara long dispela ailan i save pulap, long wanem, long olgeta yia 150 sentimita ren i save pundaun. Sampela wara bilong ren i save go insait long ol raunwara o wesan, na sampela wara bilong ren i save kamapim ol liklik wara em ol i save ron i go insait long solwara. Wanpela wara olsem inap karim 5 milion lita wara long olgeta aua i go insait long solwara Pasifik.

I gat planti wara long Fraser Island na dispela i mekim na ailan i grin tru. Ol bikbus i no save kamap long ol hap we i gat wesan tasol. Tasol long Fraser Island bikbus i save kamap long wesan​—⁠long olgeta hap bilong graun i no gat planti ailan olsem. Bipo ol diwai i planti tru long dispela bikbus, olsem na insait long 100 yia ol man i bin katim planti diwai bilong kisim timba. Ol man bilong katim ol diwai i bin laikim moa yet ol diwai blackbutt, kauri, na tallowwood. Wanpela man olsem i tok long 1929: “Ol man i raun bai lukim ol traipela diwai i sanap olsem wanpela banis. Longpela bilong ol dispela diwai inap olsem 45 mita . . . na bikpela bilong ol inap 2 i go 3 mita.” Ol i yusim sampela diwai, em satinay na turpentine, bilong wokim banis bilong Suez Canal. Tasol long nau, ol man i no save katim moa ol diwai long Fraser Island.

Ol Samting Nogut i Bin Kamap Bipo

Dispela ailan i kisim nem long wanpela samting nogut i bin kamap. Long 1836, Kepten James Fraser na meri bilong em, Eliza, ol i abrusim bagarap taim sip bilong ol (Stirling Castle) i bruk long solwara na tait i karim ol i kam sua long dispela ailan. Ating ol asples i bin kilim i dai Kepten Fraser, tasol Eliza i abrusim bagarap. Bilong tingim dispela samting nogut i bin kamap, ol i senisim nem bilong dispela ailan. Bipo ol i kolim Great Sandy Island na nau ol i kolim Fraser Island.

Hevi i bin painim tu ol asples. Bipo i gat 2,000 Aborijini i sindaun long Fraser Island. Ol man i tok, ol i skin tait na strong. Ol i bin kolim ples bilong ol K’gari, olsem Paradais. Wanpela stori tumbuna bilong ol Aborijini long olsem wanem dispela ailan i bin kamap, em i tok dispela ailan i nambawan naispela ples God i bin wokim. Tasol sori tru, ol sik bilong ol waitman i bin kilim i dai planti asples. Na tu, bihain long yia 1900 ol i bin kisim klostu olgeta Aborijini i stap yet long ailan na bringim ol i kam long bikples Australia.

Wanpela Gutpela Ples Hait

Long nau dispela ailan i wanpela gutpela ples bilong ol animal bilong bus. Wanpela animal planti man i save long en, em ol dingo​—⁠ol weldok bilong Australia. Ol i stap longwe long ol dok bilong bikples, olsem na long hap is bilong Australia ol dingo bilong Fraser Island i dingo tru tru, ol i no hapkas. Ol i luk olsem ol dok bilong ples, tasol ol i weldok, olsem na ol man i mas lukaut, nogut ol dingo i bagarapim ol.

Ol man i lukim olsem i gat 300 kain kain pisin long Fraser Island. Pisin Brahminy kite na ol tarangau bilong solwara i gat waitpela bel i save flai raun long ol nambis, na ol blupela pisin kingfisher i save flai raun long ol raunwara. Sampela pisin i save kam raun em ol Mongolian sand plover, ol i save kamapim ol pikinini bilong ol long Siberia na long taim bilong kol ol i save flai i go saut. Ol i save malolo liklik long Fraser Island na bihain ol i pinisim raun bilong ol. Na tu, winim 30,000 blakbokis, bikpela bilong ol i olsem bilong kotkot, ol i save kam long ailan bilong kaikai hani bilong plaua bilong diwai kumurere.

Solwara i raunim Fraser Island i gat planti pis, olsem ol hambek weil, ol i save lusim ples ais bilong Antaktik na go long Great Barrier Reef, we ol i save painim poroman na karim pikinini. Taim ol i go bek, ol weil i save wokim bikpela so. Ol i save kalap i go antap tru na kam daun paitim strong solwara,na dispela i mekim na wara i sut i go antap tru na ol man inap lukim longwe yet​—⁠man, em narapela kain samting tru bilong dispela ailan!

[Futnot]

a Lain United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization i save putim long World Heritage List ol ples i narapela kain tru long lukluk bilong en, na i gat ol narapela kain animal na plaua samting.

[Ol Mep long pes 22]

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

SOLWARA PASIFIK

Fraser Island

[Ol Piksa long pes 23]

Han sut, kirap long antap i go daun:

Maus bilong wara Kurrnung

I gat foti raunwara long Fraser Island

Narapela kain samting​—⁠bikbus i kamap long wesan

[Kredit Lain]

All photos: Courtesy of Tourism Queensland

[Ol Piksa long pes 24, 25]

Dingo na koala

[Kredit Lain]

Courtesy of Tourism Queensland

[Piksa long pes 24, 25]

“Seventy-Five Mile Beach” long Fraser Island, em i longpela nambis tru, winim longpela bilong planti narapela nambis

[Piksa long pes 25]

Tarangau bilong solwara i gat waitpela bel

[Piksa long pes 25]

Ol kukabara

[Piksa long pes 25]

Ol pelikan

[Piksa long pes 25]

Hambek weil, taim em i laik raun i go long Antaktika; em i malolo liklik long Fraser Island

[Ol Piksa Kredit Lain long pes 25]

Eagle: ©GBRMPA; all other photos except pelicans: Courtesy of Tourism Queensland

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim