Ol Yangpela i Laik Save . . .
I Gat Rong Long Prenim Narapela Long Pasin Hait?
Jessicaa i gat wanpela hevi. Dispela samting i kamap taim wanpela wanklas bilong em, nem bilong em Jeremy, i kirap laikim em. Jessica i tok: “Em i luk nais stret, na ol pren bilong mi i tok em i gat gutpela pasin. Sampela narapela meri i laik prenim em, tasol em i no laik. Em i laikim mi wanpela tasol.”
Bihain liklik Jeremy i askim Jessica long prenim em. Jessica i tok: “Mi tokim Jeremy olsem mi wanpela Witnes Bilong Jehova, olsem na papamama bai i no larim mi prenim wanpela mangi husat i no wanlotu bilong mi. Jeremy i kamapim wanpela tingting. Em i tok, ‘Yumi ken pren, tasol yu no ken tokim papamama bilong yu.’ ”
SAPOS wanpela mangi o meri yu laikim i mekim kain tok olsem long yu, bai yu mekim wanem? Ating bai yu kirap nogut long save olsem, pastaim Jessica i bihainim tingting bilong Jeremy. Jessica i tok: “Mi bilip olsem sapos mi prenim em, mi inap kirapim em long laikim Jehova.” Wanem samting i kamap? Bihain bai yumi stori long en. Pastaim bai yumi skelim olsem wanem wanpela yangpela Kristen i stap gutpela piksa olsem Jessica, inap insait long pasin bilong prenim narapela long pasin hait.
As na Sampela i Mekim
Sampela yangpela i save kirap prenim narapela taim ol i liklik yet. Susan, long Briten i tok: “Mi lukim ol pikinini i gat boipren na gelpren taim ol i gat 10-pela o 11-pela krismas!” Bilong wanem ol i gat laik tru long prenim narapela? Pasin bilong mangi long laikim meri na meri long laikim mangi na pasin bilong ol wanlain long pulim ol—dispela inap mekim na ol i laik prenim narapela. Lois, long Australia i tok: “Ol senis i wok long kamap insait long bodi bilong yu, na tu, olgeta wanskul i gat boipren na gelpren.”
Tasol bilong wanem sampela i prenim narapela long pasin hait? Jeffrey, long Briten i tok: “Ating ol i pret long tok papamama bilong ol bai mekim.” David, long Saut Afrika i gat wankain tingting, em i tok: “Ol i save olsem papamama bilong ol bai i no orait long ol i prenim narapela, olsem na ol i no tokim ol.” Wanpela yangpela meri long Australia nem bilong em Jane i kamapim narapela as na ol yangpela i pren long pasin hait. Em i tok: “Pasin bilong prenim narapela long pasin hait i rot bilong kamapim long ol narapela olsem yu bosim wokabaut bilong yu yet. Sapos yu pilim olsem papamama i no mekim pasin long yu olsem yu bikpela man o meri pinis, yu kirap mekim ol samting yu laik mekim na yu no tokim papamama long dispela samting. I no hatwok long haitim dispela samting.”
Tasol Baibel i tok long yu mas bihainim tok bilong papamama bilong yu. (Efesus 6:1) Na sapos papamama bilong yu i no laik yu prenim wanpela mangi o meri, i mas i gat as na ol i mekim olsem. Olsem, sapos papamama bilong yu ol i Witnes Bilong Jehova, ol i laik bai yu prenim wanpela wanlotu bilong yu—na taim yutupela inap long marit.b Tasol yu no ken kirap nogut sapos yu gat kain tingting olsem:
◼ Mi pilim olsem mi lus long kisim wanpela gutpela samting, long wanem, olgeta yangpela i gat boipren o gelpren, tasol mi no gat.
◼ Mi laikim wanpela husat i no wanlotu bilong mi.
◼ Mi gat laik long prenim wanpela wanlotu Kristen, maski mi yangpela tumas long marit.
Ating yu save pinis long tok papamama bilong yu bai mekim long ol dispela tok. Na yu save olsem tok bilong papamama bilong yu i stret. Tasol maski i olsem, ating yu gat wankain tingting olsem Manami long Japan, em i tok: “Klostu olgeta yangpela long skul i gat boipren o gelpren na dispela i mekim na mi gat tupela tingting olsem bai mi prenim wanpela mangi o nogat. Ol yangpela long nau, ol i ting ol i mas i gat wanpela boipren o gelpren.” Dispela i mekim na sampela i kirap prenim narapela na ol i no tokim papamama bilong ol. Olsem wanem ol i mekim olsem?
“Ol i Tokim Mipela Long No Ken Tokim Narapela”
Dispela tok “prenim narapela long pasin hait” i soim olsem man i mas mekim sampela pasin giaman. Sampela i save pren long pasin hait long rot bilong toktok long fon o Intenet. Long ai bilong ol narapela ol i olsem besti, tasol long ol E-meil, teks mesis, na toktok ol i mekim long fon i soim olsem tru tru ol i pren wantaim.
Caleb, long Naijiria i stori long narapela pasin giaman. Em i tok: “Sampela yangpela i save prenim narapela long pasin hait, ol i save mekim ol tok hait na yusim ol niknem taim ol i toktok wantaim ol pren na bai ol narapela i no ken save ol i toktok long wanem samting.” Narapela samting ol i save mekim, em ol i save stretim rot bilong sampela yangpela long bung wantaim na bai ol i ken bung wantaim boipren o gelpren bilong ol. James, long Briten i tok: “Wanpela taim ol i singautim mipela sampela long i go long wanpela hap. Taim mipela i go kamap, mipela i luksave olsem ol i bin singautim mipela na bai wanpela mangi na meri i ken bung wantaim. Ol i tokim mipela long no ken tokim narapela long dispela samting.”
Olsem James i tok, planti taim ol pren i save wok bung wantaim bilong helpim tupela yangpela long pren wantaim long pasin hait. Carol, long Skotlan i tok: “Ating wanpela pren i save long dispela samting, tasol em i no tokaut long en, long wanem, em i bihainim dispela pasin bilong no ken tokim narapela.”
Planti taim ol yangpela i save tok giaman long dispela samting. Beth long Kanada i tok: “Planti i save prenim narapela long pasin hait long rot bilong giamanim papamama long wanem hap ol i laik go long en.” Misaki, long Japan i tokaut olsem em i bin mekim olsem. Em i tok: “Mi mas tingting gut na kamapim sampela stori. Mi save tok giaman taim mi laik i go raun wantaim boipren bilong mi, tasol mi no save tok giaman long ol narapela samting. Mi laik bai papamama i ken trastim mi yet.”
Ol Hevi Bilong Dispela Pasin
Sapos yu tingting long prenim narapela long pasin hait—o sapos yu mekim olsem pinis—yu mas tingim ol dispela samting.
◼ Dispela pasin giaman bilong mi bai kamapim wanem samting? Yu ting klostu nau bai yu maritim dispela mangi o meri? Evan long Amerika i tok: “Pasin bilong prenim wanpela, tasol yu no gat tingting long maritim em, dispela pasin i olsem yu edvetaisim wanpela samting em yu no tingting long salim.” Sindaun 13:12 i tok: “Sapos man i ting long kisim wanpela samting na i wet nating longpela taim, bai em i bel hevi moa yet.” Olsem wanem? Yu laik bagarapim bel bilong wanpela em yu save laikim em?
◼ God Jehova i ting olsem wanem long pasin mi mekim? Baibel i tok “olgeta samting i op olgeta na i stap ples klia tru long ai bilong God. Na God tasol bai i skelim olgeta pasin yumi mekim.” (Hibru 4:13) Olsem na sapos yu haitim pasin bilong yu long prenim wanpela—o pasin bilong wanpela pren i mekim olsem—Jehova i save pinis long dispela samting. Na sapos yu giaman, orait i gat as na yu mas tingting planti. God Jehova i no laikim tru pasin bilong tok giaman. Baibel i tok pasin bilong “tok giaman” em i wanpela bilong ol pasin em Jehova i no laikim tru.—Sindaun 6:16-19.
Tru tumas, taim yu prenim narapela long pasin hait hevi inap painim yu, tasol taim yu tokaut long en dispela bai lukautim yu. Olsem na yumi no kirap nogut taim sampela i prenim narapela long pasin hait ol i mekim pasin pamuk. Jane long Australia i stori long wanpela pren bilong em husat i prenim wanpela mangi long skul long pasin hait na em i giaman long bihainim stretpela pasin. Jane i tok: “Taim papa bilong em i kisim save olsem em i gat wanpela boipren, dispela yangpela meri i gat bel pinis.”
I gutpela yu toktok wantaim papamama bilong yu o wanpela strongpela Kristen i bikpela pinis long yu prenim narapela long pasin hait. Na sapos yu gat wanpela poroman em i prenim wanpela man o meri long pasin hait, orait yu mas tokaut long dispela samting na no ken haitim. (1 Timoti 5:22) Bai yu pilim olsem wanem sapos yu no tokaut na hevi i painim dispela pren bilong yu? Ating yu tu bai i gat asua long dispela samting, a? Tingim olsem wanpela pren bilong yu em i gat sik daiabitis na em i hait na kaikai kek samting. Na olsem wanem sapos yu kisim save long dispela samting, tasol pren bilong yu i strong long yu no ken tokim wanpela? Bai yu tingim wanem samting i bikpela samting—bai yu haitim pasin em pren bilong yu i mekim o tokaut long en na bai em i no ken kisim bagarap?
Dispela i wankain tu sapos yu save olsem wanpela poroman bilong yu i prenim wanpela mangi o meri long pasin hait. No ken wari olsem dispela bai bagarapim pasin pren bilong yupela! Bihain, sapos em i wanpela pren tru bilong yu, bai em i luksave olsem samting yu bin mekim i gutpela bilong helpim em.—Sindaun 27:6.
“Mi Save Long Samting Mi Mas Mekim”
Jessica, em yumi stori pinis long em, em i senisim tingting bilong em long prenim mangi long pasin hait, taim em i harim stori bilong narapela yangpela meri Kristen husat i mekim wankain pasin. Jessica i tok: “Taim mi kisim save olsem dispela yangpela meri i no moa prenim dispela mangi, mi save long samting mi mas mekim.” Yu ting em i isi long lusim dispela mangi? Nogat! Jessica i tok: “Mi bin laikim tru dispela mangi. Olsem na inap sampela wik mi bin krai.”
Tasol Jessica i save olsem em i laikim tru Jehova na maski em i bin lusim stretpela rot inap sotpela taim, em i laik tru long mekim samting i stret. Bihain em i no bel hevi moa. Jessica i tok: “Nau mi pas gut moa wantaim Jehova. Mi amamas tru olsem em i save givim ol tok em yumi mas kisim long taim stret!”
SAMTING BILONG TINGIM
◼ Lukim gen 3-pela tok i stap long strongpela rait long pes 25. Wanem tok i kamapim samting yu save pilim long sampela taim?
◼ Yu ken mekim wanem samting na bai yu no prenim narapela long pasin hait?
[Ol Futnot]
a Mipela i senisim sampela nem long dispela stori.
b Lukim stori “Young People Ask . . . When Can I Start Dating?” i stap long Awake! bilong Janueri 2007.
[Blok long pes 26]
Pasin Hait o Samting Bilong Yu Yet?
Tasol sampela taim pasin bilong prenim narapela na i no tokaut long en em i no pasin giaman. Ating wanpela yangpela man na meri i bikpela pinis ol i laik pren wantaim bilong save gut long narapela narapela, tasol inap sampela hap taim ol i no laik bai ol narapela i save long dispela. Yangpela man Thomas i tok, ating ol i mekim olsem, long wanem, “ol i no laik bai ol narapela i tok pilai long ol na askim ol olsem, ‘Wanem taim bai yutupela i marit?’ ”
Sapos ol narapela i putim presa long tupela long marit, dispela inap putim hevi long ol. (Song Bilong Solomon 2:7) Olsem na taim sampela i kirap pren wantaim, ol i no laik tokaut long dispela long ol narapela—tasol ol i was gut na ol i no stap tupela yet long wanpela hap. (Sindaun 10:19) Anna i gat 20 krismas, em i tok: “Dispela i opim rot long tupela long skelim sapos ol i gat laik long marit o nogat. Na sapos ol i gat laik, orait long dispela taim ol bai tokaut long ol narapela.”
Tasol i no stret long prenim narapela na yu no tokim ol lain i mas save long dispela, olsem papamama bilong yu na papamama bilong man o meri yu prenim. Sapos yu no inap tokim ol narapela olsem yu gat wanpela boipren o gelpren, orait askim yu yet i gat wanem as na yu no inap mekim olsem. Olsem wanem? Samting yu mekim i wankain olsem Jessica em yumi bin stori long em long kirap bilong dispela stori? Yu save olsem i gat as na papamama bilong yu bai i no inap orait long yu prenim wanpela man o meri?
[Blok long pes 27]
TOK I GO LONG PAPAMAMA
Taim yu ritim pinis stori i kamap paslain long dispela, ating yu tingting olsem, ‘Pikinini man o pikinini meri bilong mi bai prenim narapela long pasin hait o nogat?’ Ritim tok sampela yangpela i tokim Kirap! long wanem as na sampela inap tingting long prenim narapela long pasin hait, na skelim gut ol askim i stap wantaim.
◼ “Sampela yangpela ol i no stap bel isi insait long famili, olsem na ol i prenim wanpela mangi o meri na bai em i mekim gut bel bilong ol.”—Wendy.
Yupela ol papa na mama, yupela i ken mekim wanem bilong lukautim ol pikinini long ol samting bilong bel na tingting? Yupela inap mekim gut moa dispela wok bilong yupela? Sapos olsem, yupela inap mekim wanem?
◼ “Taim mi gat 14 krismas, wanpela sumatin i kam long narapela kantri i askim mi long kamap gelpren bilong em. Mi orait long mekim olsem. Mi ting em bai nais sapos wanpela mangi i holimpasim mi.”—Diane.
Sapos Diane em i pikinini meri bilong yu, bai yu mekim wanem?
◼ “Mobail fon i mekim na i isi long prenim narapela long pasin hait. Ol papamama i no save long wanem samting i wok long kamap!”—Annette.
Yu ken mekim wanem ol samting long pasin bilong pikinini bilong yu long yusim mobail fon?
◼ “Taim papamama i no putim ai long ol samting ol pikinini i mekim na ol i mekim wantaim husat, i no hatwok long ol pikinini i prenim narapela long pasin hait.”—Thomas.
I gat sampela rot we yu ken mekim ol samting wantaim pikinini bilong yu na long wankain taim yu no pasim em tumas?
◼ “Planti taim ol papamama i no save stap long haus taim ol pikinini i stap. O ol i trastim ol pikinini bilong ol na larim ol i go long kain kain hap wantaim ol narapela.”—Nicholas.
Skelim gut ol poroman bilong ol pikinini bilong yu. Olsem wanem? Yu save tru long ol samting ol i save mekim taim ol i stap wantaim?
◼ “Ol pikinini inap prenim narapela long pasin hait, taim papamama i putim planti lo na pasim pikinini tumas.”—Paul.
Olsem wanem yu ken “isi” long ol, tasol yu no lusim ol lo na stiatok bilong Baibel?—Filipai 4:5.
◼ “Long taim mi yangpela, mi pilim olsem mi samting nating na mi laik bai wanpela i mekim gut long mi. Mi kirap salim E-meil long wanpela mangi i stap long wanpela kongrigesen i stap klostu long mipela na mi kirap laikim em tru. Em i mekim na mi pilim olsem mi spesel stret.”—Linda.
Yu inap tingim sampela gutpela rot em papamama i ken bihainim bilong helpim Linda insait long famili yet?
I gutpela yu mekim wok long dispela stori bilong toktok wantaim pikinini man o pikinini meri bilong yu. Nambawan gutpela rot bilong pasim yangpela long mekim samting long pasin hait em long toktok gut wantaim ol. Tru, yu mas lusim taim bilong luksave long ol samting pikinini bilong yu i mas kisim helpim long en, tasol yu no ken les kwik, hatwok bilong yu bai karim gutpela kaikai.—Sindaun 20:5.