Fopela Samting Bilong Katim Marit Em Yu Mas Save Long En
Taim ol i skelim pinis ol samting bilong haus i bagarap, papamama bilong haus inap mekim tupela samting—ol inap brukim haus o stretim haus.
OLSEM WANEM? Yu gat wankain tingting long marit bilong yu? Ating poroman bilong yu i mekim sampela samting na yu no bilip moa long em, o long olgeta taim i gat sampela hevi na dispela i pinisim amamas bilong yupela insait long marit. Sapos olsem, ating bai yu tokim yu yet olsem, ‘Pasin laikim i no stap moa namel long mipela’ o ‘Em i no poroman i stret long mi’ o ‘Mipela i no tingting gut taim mipela i marit.’ Ating yu tingting, ‘Mobeta mipela i katim marit.’
Paslain long mekim disisen long katim marit, yu mas tingting gut. Sapos yu katim marit, i no olsem long olgeta taim dispela bai stretim ol hevi bilong yu. Nogat. Planti taim sampela hevi bai pinis, tasol sampela narapela hevi bai kamap. Long buk The Good Enough Teen, saveman Brad Sachs, i tok: “Ol marit i ting olsem taim ol i katim marit, olgeta samting bai kamap gutpela gen—wantu ol hevi bilong marit bai pinis na sindaun bilong ol bai kamap gutpela na bai ol i stap bel isi. Tasol dispela kain samting i no inap kamap, wankain olsem i no gat wanpela marit i gutpela olgeta.” Olsem na em i bikpela samting long save gut long ol dispela samting na skelim gut pasin bilong katim marit.
Baibel na Katim Marit
Baibel i no tok pasin bilong katim marit i samting nating. Em i kamapim klia olsem God Jehova i ting em i pasin nogut tru sapos wanpela i rausim nating poroman marit, na ating em i gat tingting long kisim nupela poroman. (Malakai 2:13-16) Marit i pasim man na meri wantaim inap long taim ol i dai. (Matyu 19:6) Planti marit em ol i bin katim marit long ol liklik hevi, ol inap abrusim dispela pasin sapos tupela marit i strong moa long lusim rong bilong narapela narapela.—Matyu 18:21, 22.
Tasol yumi save tu olsem Baibel i orait long katim marit na marit gen sapos poroman i bin mekim pasin pamuk. (Matyu 19:9) Olsem na sapos yu kisim save olsem poroman bilong yu i bin mekim pasin pamuk, orait yu gat rait long katim marit. Ol narapela i no ken strong long yu mas bihainim tingting bilong ol, na dispela stori i no bilong tokim yu long samting yu mas mekim. Bihain yu yet bai karim hevi long ol samting yu mekim; olsem na yu yet i mas tingim ol samting yu bai mekim.—Galesia 6:5.
Tasol Baibel i tok: “Man i gat gutpela tingting, em i save was gut long ol pasin em i mekim.” (Sindaun 14:15) Olsem na maski i gat as na yu inap katim marit olsem Baibel i makim, em i gutpela sapos yu tingting gut long samting dispela pasin bai kamapim. (1 Korin 6:12) David, long Inglan, i tok: “Sampela i ting ol i mas makim kwik samting ol bai mekim. Tasol mi katim marit pinis, olsem na mi save olsem bikpela haptaim i mas lus bilong skelim gut ol samting.”a
Orait nau yumi ken stori long 4-pela bikpela samting yu mas skelim gut. Tingim, ol dispela manmeri em mipela i kamapim stori bilong ol, i no gat wanpela bilong ol i tok disisen ol i bin mekim i rong. Tasol tok bilong ol i kamapim klia sampela hevi i save kamap planti taim long ol mun na ol yia bihain long ol i katim marit.
1 Hevi Bilong Mani
Daniella, long Itali, em i bin marit inap 12-pela yia pinis taim em i kisim save olsem man bilong em i pamuk wantaim wanpela wanwok. Daniella i tok: “Taim mi kisim save long en, dispela meri i gat bel inap 6-pela mun pinis.”
Daniella i seperet long man bilong em inap sampela haptaim, na bihain em i mekim disisen long katim marit. Em i tok: “Mi traim long helpim marit bilong mi long i stap gut, tasol man bilong mi i wok yet long pamuk.” Daniella i ting em i bin mekim rait disisen. Tasol em i tok: “Taim mipela i seperet, mi kisim bikpela hevi long mani. Sampela taim mi no gat kaikai long nait. Mi dring wanpela kap susu tasol.”
Maria long Spen, i gat wankain hevi. Em i tok: “Man bilong mi bilong bipo em i no save givim mani long mipela, na mi mas wok strong tru long bekim ol dinau bilong mipela. Na tu, mi mas lusim gutpela haus bilong mipela na muv i go long liklik flet long wanpela hap i no seif.”
Olsem ol dispela stori i kamapim, taim man na meri i katim marit, planti taim dispela i save givim bikpela hevi bilong mani long ol meri. Wanpela wok painimaut long Yurop, em ol i bin mekim inap 7-pela yia, i kamapim olsem taim man na meri i katim marit, man i save kisim 11 pesen moa mani, na mani em meri i kisim i go daun inap 17 pesen. Mieke Jansen, em meri husat i go pas long dispela wok painimaut, i tok: “I hatwok long sampela meri, long wanem, ol i mas lukautim ol pikinini, painim wanpela wok mani, na ol i mas karim hevi bilong tingting na bel i bagarap long divos.” Nius Daily Telegraph bilong London i tok, sampela loya i tok ol dispela samting “i mas kirapim ol manmeri long tingting gut olsem ol bai katim marit o nogat.”
Samting inap kamap: Sapos yu katim marit, ating yu no inap kisim bikpela mani olsem long bipo. Na tu, ating yu mas i go sindaun long narapela haus samting. Sapos kot i tok yu bai lukautim ol pikinini, ating bai i hatwok long lukautim yu yet na lukautim gut ol pikinini long ol samting ol i mas kisim.—1 Timoti 5:8.
2 Lukautim Ol Pikinini
Jane, wanpela meri long Inglan, i tok: “Mi kirap nogut tru taim man bilong mi i mekim pasin pamuk. Na tu, bel bilong mi i bagarap tru taim mi tingim olsem em i lusim mipela.” Jane i katim marit wantaim man bilong em. Em i tingting yet olsem em i mekim gutpela disisen, tasol em i tok: “Wanpela hatwok mi bin kisim em mi mas i stap olsem mama na papa bilong lukautim ol pikinini. Mi yet i mas mekim olgeta disisen.”
Wankain samting i painim Graciela long Spen, em wanpela mama i bin katim marit. Em i tok: “Kot i tok mi wanpela tasol i ken lukautim pikinini man bilong mi i gat 16 krismas. Tasol taim ol yangpela i gat dispela kain krismas, dispela haptaim i gat hatwok bilong en, na mi no bin redi gut long mi wanpela i mas lukautim em. Mi krai long san na long nait. Mi pilim olsem mi no mekim gut wok mama.”
Ol marit we kot i tok tupela wantaim i ken lukautim ol pikinini, ol i gat wanpela hevi moa—ol i mas toktok wantaim poroman marit bilong ol bilong bipo long wanem taim poroman i ken lukim pikinini, mani bilong lukautim pikinini, na pasin bilong stretim pikinini. Christine, wanpela mama i bin katim marit na i stap long Amerika, em i tok: “I no isi long stretim ol samting wantaim poroman bilong yu bilong bipo. Tingting na bel i no stap isi, na sapos yu no was gut, yu inap yusim ol pikinini long kisim ol samting bilong inapim laik bilong yu.”
Samting inap kamap: Samting kot i makim bilong lukautim ol pikinini, ating yu yet i no amamas long en. Sapos kot i tok yutupela wantaim i ken lukautim ol pikinini, ating poroman marit bilong yu bilong bipo bai i no gat gutpela tingting long ol samting olsem taim bilong lukim pikinini, helpim yu long mani.
3 Samting Divos i Mekim Long Yu
Mark, em bilong Inglan, na inap sampela taim meri bilong em i bin mekim pasin pamuk. Em i tok: “Taim meri i pamuk long namba tu taim, mi pilim olsem mi no inap karim dispela hevi sapos em i mekim gen.” Mark i katim marit, tasol em i pilim olsem em i laikim yet meri. Em i tok: “Taim ol man i kamapim sampela tok nogut long em, ol i ting ol i helpim mi, tasol i no olsem. Pasin bilong laikim poroman inap i stap longpela taim.”
David, em pastaim yumi stori long em, bel bilong em tu i bagarap tru taim em i kisim save olsem meri bilong em i pamuk wantaim narapela man. Em i tok: “Mi no inap bilipim dispela. Mi gat laik tru long stap wantaim em na ol pikinini bilong mipela inap long olgeta de mi stap laip.” David i katim marit, tasol dispela i mekim na em i tingting planti long samting bai painim em long bihain. Em i tok: “Mi tingting planti olsem bai i gat wanpela i ken laikim mi, o dispela samting inap painim mi gen sapos mi marit gen. Mi pret, nogut dispela i kamap gen.”
Taim yu katim marit pinis, yu mas save olsem bel na tingting bilong yu i no inap i stap isi. Olsem: Ating yu laikim yet dispela man o meri em yutupela i bin i stap olsem wanpela bodi. (Stat 2:24) Tasol tu, yu inap bel hevi long ol samting i bin kamap. Graciela, pastaim yumi stori long em, i tok: “Maski yu katim marit inap sampela yia i go pinis, ating yu pilim yet olsem tingting bilong yu i paul, yu sem, na yu no gat helpim. Yu tingim planti gutpela samting i bin kamap insait long marit bilong yu, na yu ting: ‘Em i save tokim mi olsem em i no inap i stap gut sapos mi no stap wantaim em. Ating em i bin giamanim mi long olgeta taim. Bilong wanem dispela samting i bin kamap?’ ”
Samting inap kamap: Ating yu kros na bel hevi long ol pasin nogut em poroman i bin mekim long yu. Sampela taim, yu pilim olsem yu wanpis tru.—Sindaun 14:29; 18:1.
4 Samting Divos i Mekim Long Ol Pikinini
José, wanpela papa long Spen i bin katim marit, em i tok: “Bel bilong mi i bin bagarap tru taim mi painimaut olsem man i stap wantaim meri bilong mi em man bilong susa bilong mi. Mi laik i dai tasol.” José i lukim olsem tupela pikinini man bilong em—ol i gat 2-pela na 4-pela krismas—bel bilong ol tu i bagarap stret long samting mama bilong ol i bin mekim. Em i tok: “Ol i no kliagut gut long samting i bin kamap. Ol i no save bilong wanem mama i stap wantaim ankol bilong ol, na bilong wanem mipela i mas i go stap wantaim susa na mama bilong mi. Taim mi laik i go long wanpela hap, ol i save askim mi, ‘Wanem taim bai yu kam bek long haus?’ o ol bai tok, ‘Papa, no ken lusim mipela!’ ”
Planti taim ol manmeri i no save tingim ol pikinini taim ol i katim marit. Tasol olsem wanem sapos tupela marit i no stap gut wantaim? Sapos olsem, yu ting em bai “i gutpela moa long ol pikinini” sapos tupela i katim marit? Long nau, ol man i tingting planti long dispela samting—na moa yet sapos i no gat ol bikpela hevi insait long marit. Buk The Unexpected Legacy of Divorce i tok: “Planti manmeri em ol i no amamas liklik insait long marit bilong ol, ating ol bai kirap nogut long save olsem ol pikinini bilong ol i amamas. Ol i no wari sapos Mama na Papa i no stap wanbel, bikpela samting em famili i stap wantaim.”
Tru, planti taim ol pikinini i luksave olsem papamama i gat hevi, na ol hevi insait long marit inap nogutim tingting na bel bilong ol pikinini. Tasol i no stret long kisim tingting olsem pasin bilong katim marit bai helpim tru ol pikinini. Nogat. Long buk The Case for Marriage, Linda J. Waite na Maggie Gallagher, i tok: “I luk olsem marit i gutpela rot bilong helpim ol papamama long stretim gut ol pikinini na ol pikinini i ken bihainim tok, maski papamama i no stap gut wantaim.”
Samting inap kamap: Pasin bilong katim marit inap bagarapim tru bel bilong ol pikinini bilong yu, na moa yet sapos yu no kirapim ol long stap gut wantaim poroman marit bilong yu bilong bipo.—Lukim blok “Mi Stap Namel Long Papamama.”
Dispela stori i kamapim 4-pela samting i gutpela long yu skelim sapos yu tingting long katim marit. Olsem mipela i stori pinis, sapos poroman bilong yu i bin pamuk, em samting bilong yu long mekim disisen. Maski yu makim wanem samting long mekim, yu mas tingim ol hevi inap kamap. Kisim save long ol hevi em ol inap painim yu, na redi long karim ol dispela hevi.
Taim yu skelim pinis dispela samting, ating yu pilim olsem i gutpela moa long lukautim gut marit bilong yu na marit i ken kamap gutpela moa. Tasol tru yumi inap mekim olsem?
[Futnot]
a Mipela i senisim ol nem long dispela stori.
[Blok long pes 6]
‘RAIT BILONG OLGETA PIKININI’
“Taim mi gat 5-pela krismas, papa bilong mi i pamuk wantaim seketeri bilong em, na papamama bilong mi i katim marit. Bilong lukautim mi long ol samting bilong skin, ol i mekim ‘stret’ ol samting wantaim save bilong ol man long dispela taim. Ol i tokim mi olsem narapela i no laikim moa narapela, tasol ol i laikim mi, na bihain long taim papa i go stap long flet bilong em long narapela hap bilong taun, tupela wantaim i wok yet long lukautim mi.
“Tupela yia bihain mama bilong mi i marit gen, na mipela i go sindaun long narapela kantri. Bihain long dispela, mi lukim papa bilong mi wan wan taim tasol. Insait long 9-pela yia i go pinis, mi lukim em wanpela taim tasol. Em i no lukim mi tumas insait long ol yia mi go bikpela, na em i no save long 3-pela pikinini bilong mi—em ol tumbuna bilong em—em i save long ol long rot bilong ol pas na poto tasol em mi save salim i go long em. Ol pikinini bilong mi i no save long bubu bilong ol.
“Mi wanpela pikinini i kamap bikpela insait long wanpela famili we papa na mama i katim marit, na mi no gat sampela bagarap ol man i ken lukim. Tasol insait long bel bilong mi, mi gat kros, bel hevi, mi no bilip tumas long mi yet, na mi no save bilong wanem i olsem. Mi no trastim ol man. Taim mi gat 30 krismas samting, wanpela gutpela pren i helpim mi long save long as bilong kros bilong mi na mi kirap long lusim dispela pasin.
“Papamama bilong mi i katim marit, na dispela i tekewe rait bilong mi olsem bilong olgeta pikinini—ol pikinini i gat rait long ol i pilim olsem ol i stap gut na papamama i lukautim ol. Ol samting bilong dispela graun i stap nogut na yumi inap pret long en, tasol mi ting famili i olsem wanpela banis bilong lukautim yumi, na ol pikinini inap pilim olsem papamama i lukautim gut ol na mekim gut bel bilong ol. Taim ol man i bagarapim famili, dispela banis tu bai bagarap.”—Diane.
[Blok long pes 7]
“MI STAP NAMEL LONG PAPAMAMA”
“Papamama bilong mi i bin katim marit taim mi gat 12-pela krismas. Mi amamas long dispela. Famili i stap bel isi moa; mi no harim moa ol tok pait bilong tupela. Tasol mi gat tupela tingting.
“Taim papamama i katim marit pinis, mi laik i stap gut long tupela wantaim, na mi traim hat long mekim wankain pasin long tupela. Tasol maski mi mekim wanem, long olgeta taim mi pilim olsem mi stap namel long papamama. Papa bilong mi i tokim mi olsem em i ting mama bai traim long pulim mi na mi no ken stap gut long papa. Olsem na long olgeta taim mi mas tokim em olsem mama i no traim long mekim olsem. Bel bilong mama bilong mi tu i no stap isi. Em i tok em i pret olsem mi wok long harim ol tok nogut papa i mekim long em. Mi bin pilim olsem mi no laik toktok moa wantaim papa na mama long ol hevi bilong mi, long wanem, mi no laik bagarapim bel bilong ol. Olsem na kirap long taim mi gat 12-pela krismas na i kam inap long nau, mi no kamapim moa tingting i stap long bel bilong mi long pasin bilong ol long katim marit.”—Sandra.