I Gat Rot Bilong Famili i Ken Stap Amamas?

1. Taim famili i pas gut wantaim, bilong wanem dispela em i bikpela samting long ol lain bilong graun?

PASIN bilong i stap olsem famili, em i bin i stap longtaim tru, na em i gat bikpela wok tru long sindaun bilong ol man. Kirap long bipo yet na i kam inap nau, taim ol famili bilong wanpela lain i pas gut wantaim, em nau, lain olgeta i pas gut wantaim. Famili em i nambawan samting bilong mekim bikpela long ol pikinini bambai ol i ken kamap man na meri i bikpela pinis na i gat gutpela tingting na save.

2-5. (a) Stori long bel isi bilong pikinini insait long famili i stap amamas. (b) Wanem ol hevi i kamap insait long sampela famili?

² Taim famili i stap amamas, em i olsem ples bilong i stap gut na i stap bel isi. Yumi ken tingim wanpela gutpela famili. Taim famili i kaikai wantaim long apinun, papamama i save sindaun wantaim ol pikinini na toktok long ol samting i bin kamap long dispela de. Bel bilong ol pikinini i kirap tru na ol i tokim papamama long ol samting i bin kamap long skul. Ol i kisim gutpela amamas na dispela i givim nupela strong long olgeta wantaim, na bai ol i redi long lusim haus long narapela de gen na go long wok o long skul.

³ Long ol famili i stap amamas, pikinini i save papa na mama bai lukautim em taim em i gat sik, na long nait tupela bai senis senis na was long em. Em i save, em inap i go long mama o papa na kamapim hevi bilong em long ol na bai ol i givim sampela gutpela tok long em na helpim em. Tru tumas, maski wanem ol hevi i kamap long graun, pikinini i stap bel isi.

⁴ Taim ol pikinini i go bikpela, ol i save marit na kamapim famili bilong ol yet. Wanpela savetok bilong ol Esia i tok: “Taim man i gat ol pikinini bilong em yet, em i pilim pinis olsem em i gat bikpela dinau long papamama bilong em.” Taim ol pikinini i bikpela pinis, ol i pilim tru gutpela pasin papamama i bin mekim long ol na ol i laikim tru papamama, na nau ol i wok strong bambai famili bilong ol yet i ken stap amamas. Na tu, ol i save lukautim papamama bilong ol, em ol i amamas long i stap wantaim ol liklik bubu.

⁵ Tasol ating yu tingting olsem: ‘Mi save laikim tru famili bilong mi, tasol em i no wankain olsem famili long dispela stori. Mi na poroman bilong mi i save mekim wok mani long ol narapela narapela aua na mi no lukim em planti taim. Mipela i save toktok tasol long ol hevi bilong mipela long mani.’ O ating yu tok, ‘Ol pikinini bilong mi na ol liklik bubu ol i sindaun long narapela taun, na mi no save lukim ol.’ Tru tumas, i gat sampela samting i mekim na i stap bilong planti famili i no gutpela olgeta, na ol i no inap senisim. Tasol maski ol i stap olsem, sampela famili ol i stap amamas. Olsem wanem ol inap i stap olsem? I gat rot bilong famili i ken i stap amamas? I gat. Bai yumi toktok long dispela rot, tasol pastaim yumi mas bekim wanpela bikpela askim.

FAMILI EM I WANEM SAMTING?

6. Long dispela buk bai yumi stori long wanem kain famili?

⁶ Long ol kantri long hap bilong Wes, klostu olgeta famili i gat papa, na mama, na ol pikinini. Planti lapun bubu i save sindaun long haus bilong ol yet i go inap long taim ol i no inap mekim moa. Ol i save bung wantaim ol lain i olsem hap famili bilong ol, tasol ol i no gat wok long helpim ol tumas. Long dispela buk bai yumi stori long dispela kain famili. Tasol i gat narapela kain famili i wok long kamap planti nau long dispela taim​—olsem famili i gat papa o mama tasol, na famili em papa o mama i maritim nupela poroman, na famili em papa na mama i no save sindaun wantaim.

7. Stori long ol wanblut bilong famili.

⁷ Long sampela lain, i gat ol wanblut i save sindaun wantaim famili, na sapos inap, ol lapun bubu tu i sindaun wantaim ol na ol pikinini bilong ol i save lukautim ol. Na ol i save pas gut wantaim ol narapela wanblut na ol i gat wok long helpim ol tu, olsem: Sampela taim ol wan wan bilong famili i save helpim ol brata susa o ol narapela wanblut long mani samting bilong helpim ol long lukautim ol pikinini bilong ol, na ol i helpim ol long mekim bikpela long ol pikinini, na baim skul bilong ol. Ol tok mipela bai kamapim long dispela buk i bilong helpim dispela kain famili tu.

OL FAMILI I GAT HEVI

8, 9. Wanem ol hevi i kamap long sampela kantri na dispela i soim yumi olsem pasin bilong famili i wok long senis?

⁸ Long nau ol senis i wok long kamap insait long ol famili​—tasol sori tru, dispela i no helpim famili. Long India planti meri marit i sindaun wantaim famili bilong man bilong ol, na meri hia i save mekim ol wok bilong haus na ol tambu bilong em i save bosim em. Tasol long nau sampela meri marit bilong India i save kisim wanpela wok mani. Tasol maski ol i go long wok, ol i mas mekim yet wok bilong haus. Long planti kantri i gat askim olsem: Taim yumi skelim wok ol narapela bilong famili i save mekim long haus, ol meri i mekim wok mani ol i mas mekim hamas wok long haus?

⁹ Long ol lain bilong Esia, ol famili i save pas strong wantaim ol wanblut bilong ol​—em pasin ol i bin kisim long ol tumbuna. Tasol long nau sampela pasin bilong hap bilong Wes i kam insait long ol dispela lain, olsem ol wan wan i save tingim i stap bilong ol yet, na tu, ol i gat ol hevi bilong mani. Olsem na pasin bilong ol famili long pas gut wantaim ol wanblut, em i no strong moa. Dispela i mekim na planti ol i ting wok bilong lukautim ol lapun bilong famili em i wanpela hevi ol i mas karim, na ol i no ting em i wok bilong ol o wanpela gutpela samting ol inap mekim. Sampela ol i save mekim nogut long ol lapun papamama. Tru tumas, long planti kantri long nau ol i no save lukautim gut ol lapun.

10, 11. Wanem ol samting i kamap na i soim yumi, long ol kantri bilong Yurop pasin bilong famili i wok long senis?

¹⁰ Pasin bilong katim marit i wok long go bikpela tru. Long Spen, i kam inap long yia 1990, wanpela long olgeta 8-pela marit i katim marit​—tasol inap 25 yia i go pinis, em i olsem wanpela long olgeta 100 tasol. Long Briten, ol ripot i tok namba bilong ol manmeri i katim marit em i go antap tru, winim olgeta narapela hap bilong Yurop (ol i ting, long olgeta 10-pela 10-pela marit, 4-pela bai bruk), na namba bilong ol famili i gat papa o mama tasol em i go antap hariap.

¹¹ Long Jemani i olsem planti ol i wok long lusim pasin bilong sindaun olsem famili. Namel long 1990 na 1995, inap 35 pesen bilong olgeta Jeman i save stap wanpis long haus, na long 31 pesen bilong ol famili, i gat tupela tasol i stap. Long Frans tu, long nau i no planti ol i save marit, na ol manmeri i marit, planti ol i save katim marit, na ol i no marit longtaim na ol i mekim olsem. Planti ol i laik sindaun nating wantaim na bai i no gat ol wok bilong marit ol i mas mekim. Na dispela pasin i go bikpela tu long ol narapela hap.

12. Taim ol senis i kamap insait long ol famili bilong nau, ol pikinini i kisim wanem ol hevi long dispela?

¹² Olsem wanem long ol pikinini? Long Amerika na long planti ol narapela kantri tu, planti pikinini i save kamap nating na mama i no marit, na sampela mama em ol yangpela meri i gat olsem 13 i go inap 19 krismas. Planti yangpela meri olsem, ol i save kamapim ol pikinini i gat ol narapela narapela papa. Ol ripot i kam long olgeta hap i stori long planti milion pikinini i no gat ples slip na ol i save raun nating long rot; planti ol i ranawe long famili bilong ol i bin mekim nogut long ol, o famili i bin rausim ol long haus, long wanem, ol i no inap lukautim ol moa long kaikai samting.

13. Wanem ol hevi i kamap long planti hap na ol famili i no stap amamas?

¹³ Tru tumas, bikpela hevi i painim ol famili. Na i no ol dispela hevi tasol olsem yumi bin stori long en. I gat planti hevi moa, olsem ol yangpela i bikhet, ol famili i mekim nogut long ol pikinini, ol man marit i paitim nogut poroman bilong ol, dring planti, na sampela hevi moa, olsem na planti famili i no stap amamas. Em nau, long planti pikinini na planti manmeri i bikpela pinis, famili i no ples bilong i stap bel isi.

14. (a) Sampela i tok i gat wanem as bilong ol hevi i kamap insait long ol famili? (b) Wanpela loya long taim bilong ol aposel em i bin stori olsem wanem long ol lain bilong nau? Ol samting i kamap bilong truim tok bilong em, dispela i mekim wanem long i stap bilong ol famili?

¹⁴ Bilong wanem i gat bikpela hevi i painim ol famili? Sampela i tok, as bilong en, em ol meri i save go mekim wok mani. Na sampela i tok, as bilong dispela hevi em ol manmeri i lusim pinis stretpela pasin. Na ol i kolim sampela as moa bilong en. Klostu 2 tausen yia i go pinis, wanpela loya i gat nem em i tok profet olsem planti hevi bai painim ol famili. Em i tok: “Long taim bilong las de planti hevi nogut tru bai i kamap. Ol man bai i laikim ol yet tasol, na ol bai i laikim tumas long kisim mani. Ol bai i litimapim nem bilong ol yet na hambak nabaut, na ol bai i tok kros na tok nogut long ol arapela. Ol bai i sakim tok bilong papamama, na ol bai i no tok tenkyu long ol manmeri i mekim gutpela pasin long ol. Ol bai i givim baksait long ol pasin bilong God. Ol bai i no save long pasin bilong i stap pren bilong ol arapela, na taim ol i kros, bai i no gat rot bilong pinisim kros bilong ol. Ol bai i tok nogut long ol arapela. Ol bai i no bosim laik bilong bodi bilong ol, na ol bai i pait na bagarapim ol man nabaut. Ol bai i birua long olgeta gutpela pasin. Ol bai i mekim nogut long ol pren bilong ol yet, na ol bai i bihainim kwik olgeta kranki tingting bilong ol yet. Ol bai i tingim ol yet i bikpela man tru. Ol bai i laikim tumas ol . . . amamas bilong dispela graun, na ol bai i no laikim God.” (2 Timoti 3:​1-4) I no gat wanpela man bai tok, ol dispela tok i no kamap tru long nau, a? Ol dispela hevi i wok long kamap long graun, olsem na bikpela hevi i painim planti famili.

ROT BILONG FAMILI I KEN STAP AMAMAS

15-17. Long dispela buk, bai mipela i kamapim tok bilong wanem buk i soim yumi long rot bilong famili i ken i stap amamas?

¹⁵ Planti man i save kamapim ol tok long olsem wanem famili i ken i stap amamas. Long hap bilong Wes i gat planti buk na nius moa yet i stori long ol samting bilong helpim famili. Tasol ol tok ol man i save mekim i pait wantaim, na ol tok ol i givim long ol famili long nau na ol i ting i stret, ating bihain bai ol i ting olsem em i no inap wok gut.

¹⁶ Orait yumi inap painim we sampela tok bilong stiaim gut famili na yumi inap bilip tru long en? Bai yu orait long lukim wanpela buk ol i bin raitim inap olsem 1,900 yia i go pinis? O bai yu ting wanpela buk olsem em i olpela pinis na ol tok bilong en i no inap helpim ol famili bilong nau? Yumi ken tok stret olsem rot tru bilong famili i ken i stap amamas, em i stap long wanpela buk olsem.

¹⁷ Dispela buk em Baibel. I gat planti samting i kamapim klia olsem God yet i bin kamapim ol tok bilong en. Long Baibel i gat wanpela tok olsem: “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God. Na dispela tok em i gutpela samting tru bilong skulim yumi long tok tru na bilong stretim ol manmeri tingting bilong ol i no stret na bilong stretim wokabaut bilong yumi na bilong skulim yumi long ol pasin i stret long ai bilong God.” (2 Timoti 3:16) Long dispela buk mipela i laik kirapim yu long tingim Baibel em inap helpim yu long tingting stret taim yu wok long stretim ol kain hevi i save painim ol famili long nau.

18. Bilong wanem i stret yumi ken bilip olsem Baibel i gat ol gutpela tok bilong helpim ol marit?

¹⁸ Sapos yu tingting olsem Baibel i no inap helpim ol famili long i stap amamas, orait tingim dispela samting: Man i bin kamapim Baibel em i As bilong marit. (Stat 2:​18-25) Baibel i tok, nem bilong em, Jehova. (Song 83:18, NW ) Em i Man bilong wokim olgeta samting na em i “Papa bilong olgeta lain [olsem famili] . . . na em yet i givim nem long olgeta dispela lain.” (Efesus 3:​14, 15) Kirap long taim ol man i kamap nupela yet, Jehova i bin wok long lukim i stap bilong famili. Em i save long ol hevi inap kamap na em i bin givim sampela gutpela tok long ol famili bambai ol i ken stretim ol dispela hevi. Kirap long bipo yet na i kam inap nau, ol man i bihainim tru ol lo bilong Baibel insait long famili ol i bin i stap amamas moa, winim ol narapela.

19-21. Wanem ol stori bilong nau i kamapim klia strong bilong Baibel long stretim hevi bilong ol marit?

¹⁹ Olsem: Wanpela meri marit long Indonisia em i meri bilong pilai laki. Inap planti yia em i no lukautim gut 3-pela pikinini bilong em, na oltaim em i save tok pait wantaim man bilong em. Bihain em i kirap stadi long Baibel. Isi isi em i bilip long ol tok bilong Baibel. Taim em i bihainim ol tok bilong en, em i kamap gutpela meri marit. Ol samting em i mekim bilong senisim pasin bilong em, dispela i kamapim amamas long olgeta insait long famili bilong em.

²⁰ Wanpela meri marit long Spen i tok: “Mitupela i marit inap wanpela yia tasol na nau sampela bikpela hevi i kamap namel long mitupela.” Em wantaim man bilong em i no gat wankain laik long ol samting, na ol i no save toktok wantaim​—taim ol i tok pait, long dispela taim tasol tupela i toktok. Maski ol i gat wanpela liklik pikinini meri, ol i pasim tok long go long kot na brukim marit. Tasol taim dispela samting i no kamap yet, sampela i tokim tupela long skelim ol tok bilong Baibel. Tupela i stadi long ol tok Baibel i givim long ol man na meri marit, na ol i kirap bihainim ol dispela tok. I no longtaim na tupela inap toktok gut wantaim, na liklik famili bilong ol i stap wanbel na amamas.

²¹ Baibel i save helpim ol lapun tu. Yumi ken tingim stori bilong tupela marit bilong Japan. Man i save belhat kwik, na sampela taim em i save paitim meri bilong em. Pastaim ol pikinini meri bilong tupela i kirap stadi long Baibel, maski papamama i strong long pasim ol. Orait bihain papa i kirap na bung wantaim ol pikinini meri bilong em long stadi, tasol meri bilong em i nolaik yet long ol i mekim olsem. Orait insait long sampela yia bihain em i lukim gutpela samting ol lo bilong Baibel i mekim long famili bilong em. Ol pikinini meri i lukautim em gut, na man bilong em i mekim pasin isi. Meri i lukim pasin bilong ol i senis olsem, na dispela i kirapim em long skelim ol tok bilong Baibel, na nau dispela tok i mekim wankain gutpela samting long em. Planti taim dispela lapun meri i tok: “Mitupela i kamap olsem tupela marit tru.”

22, 23. Olsem wanem Baibel i save helpim ol manmeri bilong olgeta lain long painim amamas insait long famili?

²² Ol dispela manmeri na planti planti moa ol i lain pinis long rot bilong famili i ken i stap amamas. Ol i bin kisim ol tok bilong Baibel na ol i bihainim. Tru, ol i stap long dispela graun i gat pait, pasin pamuk, na ol hevi bilong mani. Na tu, ol i no gutpela olgeta, tasol ol i kisim amamas long mekim laik bilong dispela Man em i As bilong marit. Olsem Baibel i tok, God Jehova em i Man bilong “skulim yupela na soim yupela long ol stretpela pasin yupela i mas bihainim na bai yupela i stap gut.”​—Aisaia 48:17.

²³ Maski ol i raitim pinis Baibel klostu olsem tu tausen yia i go pinis, ol tok bilong en i save helpim tru ol manmeri bilong nau. Na tu, ol i bin raitim bilong helpim olgeta man. Baibel i no wanpela buk bilong ol Amerika o bilong ol lain bilong Wes, nogat. “Long wanpela tumbuna tasol [Jehova] i bin mekim olgeta lain manmeri i kamap,” na Em i save long pasin i stap long skin bilong ol man bilong olgeta hap. (Aposel 17:26) Ol lo bilong Baibel i save helpim olgeta man. Sapos yu bihainim ol dispela lo, bai yu tu yu kisim save long rot bilong famili i ken i stap amamas.