Gutaim na Gutpela Sindaun—Ol i Tingting Long Kamapim
“Jeneral-Asembli bilong Yunaitet Nesen i wanbel na pasim tok long makim yia 1986 i olsem Yia Bilong Gutaim long Olgeta Hap. Long 24 Oktoba 1985, taim Yunaitet Nesen i gat olsem 40 krismas, bai ol i wokim bikpela bung na tokaut long dispela samting.”
YU TING olsem wanem long dispela tok bilong Yunaitet Nesen? Yu bilipim na wetim gutpela samting i kamap? Planti man i pilim olsem dispela samting Yunaitet Nesen i mekim i no inap kamapim gutaim long olgeta hap bilong graun, tasol ol i ting yumi mas traim olgeta rot bilong kamapim gutaim. Olsem na ol i amamas long dispela “Yia Bilong Gutaim.”
I stret Yunaitet Nesen i mas mekim kain wok olsem, long wanem taim ol man i kamapim dispela oganaisesen ol i tok, wanpela wok bilong en em bilong kamapim pasin sekan na gutaim long graun. Long yia 1944 presiden bilong Amerika i tok: ‘Ol i bin kamapim dispela oganaisesen bilong . . . stretim rot bambai olgeta lain i laikim gutaim ol i ken wanbel long wankain laik na wankain strong bambai ol inap pasim ol lain i laik kirapim pait o ol i laik daunim narapela lain na bai ol i no ken kirapim pait. Olsem na taim dispela pait bilong nau i kirap, . . . mipela wok long stretim ol samting bambai gutaim na gutpela sindaun i ken i stap.’
Planti man i gat tingting long mekim gutpela wok olsem. Wanpela meri em i wok long Yunaitet Nesen inap 10-pela yia em i wokim wanpela buk (Defeat of an Ideal bilong Shirley Hazzard) na em i tok: “Bilong Yunaitet Nesen i ken kamap i mas i gat bikpela lain man ol i bilip tru olsem ol man inap mekim gutpela pasin na ol i bilip olsem ol gutpela samting ol i wetim i kamap em i no ken lus nating.”
Pepa i kolim wok bilong dispela nupela oganaisesen, ol rait bilong dispela pepa i helpim yumi long save long tingting bilong ol man i bin kamapim dispela oganaisesen. Pepa i tok: “Wok bilong Yunaitet Nesen em olsem: 1. Bilong helpim olgeta lain long i stap sekan na kisim gutpela sindaun. . . . 2. Bilong helpim olgeta lain long pren gut wantaim na sindaun gut wantaim, long wanem ol i tingim ol samting i stret olgeta man i mas kisim na ol i larim olgeta lain i bosim ol yet. . . . 3. Bilong kirapim olgeta lain long wok gut wantaim na stretim ol hevi i kamap long olgeta hap.” Ol i kamapim dispela oganaisesen bilong mekim gutpela wok, a?
Pastaim Yunaitet Nesen i mekim bikpela wok. Ol i toktok wantaim long sampela hevi bilong olgeta lain bilong graun. Na long 1948 ol i kolim ol samting i stret olgeta man i ken mekim o kisim (Universal Declaration of Human Rights). Na ol i kirapim bikpela wok bilong helpim ol man i stap rabis, na Long helpim ol man i hangre o i gat sik, na long helpim ol ranaweman. Ol i kolim mipela tu bilong bosim sampela wok long olgeta hap bilong graun, olsem lo bilong sip na balus bilong lukautim skin bilong ol man i raun long en, na lo bilong ol man i raun ol i mas kisim helt-setifiket bambai ol i no ken kisim sik bilong sampela hap i go long narapela hap, na ol i putim lo long pe bilong em long pos ofis, na sampela lo bilong redio.
Yunaitet Nesen i insait tru long wok long mekim i dai pait i kamap namel long India na Pakistan long 1947-1949. Long 1950 em i salim ami bilong en i go long Korea, na long 1960 em i salim ami i go long Kongo (nau ol i kolim Saier). Na ol ami bilongYunaitet Nesen bilong mekim i dai pait ol i stap yet long Saipras na long Midel-Is. Tru tumas, insait long 40 yia i go pinis, Yunaitet Nesen i bin mekim bikpela wok. Planti kantri ol i pilim bikpela wok Yunaitet Nesen i mekim na winim 150 kantri ol i salim deleget i go long hetkota bilong Yunaitet Nesen long Nu Yok, long Amerika.
Tasol yu ting Yunaitet Nesen i bin mekim tru dispela wok bilong em “bilong helpim olgeta lain long i stap sekan na kisim gutpela sindaun”? Na olsem wanem long dispela “Yia Bilong Gutaim”? Em bai mekim wanem bilong kamapim gutaim na gutpela sindaun long graun?