Tru Gutaim i Laik Kamap o Olsem Wanem?
Long Mas 1989 wanpela nius bilong Amerika i tok: “Ating strong bilong banis [long Belin] bai pinis liklik long taim ol man bilong hap bilong Is na Wes i kirap long wok gut wantaim long planti samting moa, tasol planti yia i mas lus pastaim na bai banis i pundaun olgeta. Tupela kantri Jemani i no inap kamap wanpela kantri gen.”
Tasol inap olsem 250 de bihain—i no planti yia bihain—ol i kirap long brukim dispela banis. Na i no longtaim, inap olsem sampela wik tasol, na em i bruk olgeta na planti tausen liklik hap bilong en i kamap olsem bilas nating i stap long tebol bilong ol man long planti hap bilong graun.
PASIN BIRUA bipo i stap namel long hap bilong Is na Wes i laik pinis na ol man i ting, nau bai gutaim i kamap long olgeta hap bilong graun. Tru pait i kamap long hap bilong Galf long Midel-Is, tasol dispela i no daunim tingting bilong ol man long dispela gutpela samting ol i laik bai kamap, olsem pasin birua namel long Is na Wes i mas pinis olgeta, na bai nupela taim i kamap.
Senis i Kamap
Bihain long taim bilong namba 2 bikpela pait ol man i bin wok long bungim ol kantri long Yurop. Long 1951 ol kantri long hap bilong Wes long Yurop ol i bungim wok bisnis bilong ol long coal na ain. Na long 1957 planti kantri long Yurop i bungim ol wok bisnis bilong ol long maketim kaikai samting (European Common Market). Long 1987 ol 12-pela kantri insait long dispela lain (em inap olsem 342 milion manmeri) ol i tokaut olsem ol i laik wok strong i go na long 1992 bai ol i bungim pinis olgeta kain wok bisnis bilong ol. Nau ol samting i kamap i makim olsem ol i laik bungim wok gavman bilong ol tu. Bipo ol lain bilong Yurop i save bruk bruk na ol i birua na pait, tasol nau dispela gutpela senis i kamap!
Long dispela taim ol bikpela senis i kamap long ol gavman komyunis long hap bilong Is long Yurop, olsem na sampela man i ting bikpela senis tru inap kamap long 1992. Ol i ting ol dispela kantri bipo ol i komyunis, bai ol tu i laik bung wantaim ol narapela kantri long Yurop, na bai olgeta kantri long Yurop i kamap olsem wanpela kantri tasol.
Ating God i Helpim Dispela Wok?
Inap planti yia pinis ol gavman long hap bilong Is long Yurop i bin daunim ol lotu, na sampela lain bilong lotu i larim dispela samting i subim ol long sakim lo Kristen na go insait long ol wok politik. Wanpela nius bilong Jemani (Frankfurter Allgemeine Zeitung) i stori long dispela samting na i tok olsem: “Olgeta man i save long bikpela hap wok ol Kristen i bin mekim bilong kamapim ol dispela senis long hap bilong Is [long Jemani].” Na nius i tok moa olsem: “Yumi no ken ting hap wok ol [Kristen] i bin mekim em i samting nating.” Nius i stori moa na i tok: “Long kantri Polan lotu i bin wok long helpim ol manmeri, na misin i bin kamap olsem strongpela birua bilong gavman. Long kantri GDR [bipo ol i kolim Is Jemani] misin i bin tok orait na ol man i bikhet long gavman ol i mekim wok insait long ol haus lotu bilong bosim wok bilong ol. Long kantri Sekoslovakia, ol Kristen na ol lain i laik bai ol man inap vot bilong kamapim gavman ol i kalabus wantaim, na nau narapela i pilim tingting bilong narapela na ol i kirap long wok wantaim.” Long kantri Romenia tu, ol misin i stap olsem “gutpela wokboi” bilong gavman (bilong Ceauşescu), tasol taim gavman i tok long salim polis bilong holim wanpela pris (Laszlo Tökes), nau ol man i kirapim pait long gavman.
Misin Katolik tu i insait long dispela. Long Disemba 1989 nius Time i bin tok: “Tru Gorbachev i bin tok ol i mas larim ol dispela kantri i bihainim laik bilong ol yet, na wantu tasol, insait long sampela mun i go pinis, ol dispela kantri long hap bilong Is long Yurop ol i kamap fri, tasol yumi no ken lusim tingting olsem inap longtaim pinis Pop John Paul i bin wok long kamapim dispela senis. . . . Namel long 1980 na 1989 em i bin mekim planti tok na kamapim strong dispela tingting long bungim olgeta kantri long Yurop . . . i kamap wanpela kantri gen na bilip Kristen i mas kirapim ol long kamap wanbel olsem.” Olsem na taim pop i go long kantri Sekoslovakia long Epril 1990, em i tok em i laik bai dispela raun bilong em i ken opim dua bilong bungim ol lain bilong hap bilong Is na Wes. Em i tokaut olsem misin i tingting long putim wanpela bung bilong olgeta bisop bilong Yurop bambai ol i ken toktok wantaim long rot bilong kamapim dispela samting em i gat tingting long en, olsem em i laik bai “Yurop i stap wanbel long as bilong bilip Kristen bilong en.”
Bipo i gat tupela kantri Jemani, olsem Is Jemani na Wes Jemani, tasol nau dispela tupela kantri long Yurop i bung wantaim na i kamap wanpela kantri gen. Orait, olsem wanem? Bihain bai olgeta kantri long Yurop inap bung wantaim na kamap olsem wanpela kantri tasol? Na ating olgeta kantri long olgeta hap bilong graun inap mekim olsem? Ating Baibel yet i tok promis olsem? Sampela man i ting olsem, long wanem, ol misin i insait long dispela wok bilong bungim ol kantri. Long nau ol pris pasto long hap bilong Is na Wes ol i insait long ol wok politik bilong kamapim gutaim long graun. Olsem na ating klostu nau bai gutaim i kamap, a? Orait, nau yumi ken stori long dispela samting.
[Piksa/Mep long pes 4]
Haus lotu (Nikolai) bilong wanpela lotu Talatala long Laipsig—ol i bin mekim wok long en bilong pait long gavman bilong Jemani
Ol kantri bilong Yurop i wok bung wantaim (European Common Market)