Yu Ting God i Orait Long Yumi Givim Bel Long Samting Bilong Ol Santu?
I GAT planti samting bilong ol santu ol man i ting em i samting holi, olsem blut bilong “Santu Januarius,” em ol i tok i save kamap blut tru 3-pela taim long yia. Na Laplap bilong Turin, em ol man i tok i bin karamapim skin bilong Jisas taim em i dai. I gat sampela samting moa ol i holim na ol i tok em i bilong Jisas, olsem wanpela bokis kaikai ol i tok em i slip long en taim em i nupela pikinini (dispela i stap long wanpela haus lotu Katolik long Rom); na wanpela buk ol i tok em buk bilong em bilong lain long rit rait; na i gat planti nil tru, winim wan tausen, em ol i tok i bin pasim Jisas long diwai! Na i gat sampela het bilong man ol i tok em het bilong Jon Bilong Baptais; na long narapela narapela hap bilong Yurop i gat 4-pela bodi ol i tok em bodi bilong “Santa Lusia.”
Planti taun i gat nem olsem ples bilong ol samting bilong ol santu, na wanpela taun olsem em Trier, long Jemani. Wanpela bilong ol planti “singlis holi” i stap long dispela taun, em ol i tok em singlis bilong Jisas ol man i bin wokim long wanpela laplap tasol na ol i no bin samapim. Long biktaun Vatiken yet bilong Misin Katolik i gat wanpela haus ol i bungim planti samting bilong ol santu long en, winim wan tausen. Long haus lotu bilong “Santu Ursula” long biktaun Kolon long Jemani, ol i putim i stap planti tausen samting bilong ol santu. Long Itali i gat 2,468 ples holi i gat ol samting bilong ol santu long en! Na long ol narapela hap tu i gat planti ples olsem.
Ol man i ting, pasin bilong tingim ol santu wantaim ol samting bilong ol i holi, em i bin kamap long yia 350 samting bihain long Krais. Kirap long dispela taim bipo, ol man i laik helpim lotu bilong ol, o kisim mani, o helpim wanpela wok politik, na ol i bin wok long bungim planti samting moa bilong ol santu. Long nau i gat planti tausen samting olsem i stap. Namba 2 Bikpela Bung bilong Vatiken i bin tokaut gen olsem: “Em pasin bilong Misin long tingim ol santu i holi, na givim biknem long ol samting tru bilong ol na piksa bilong ol.” (Constitution “Sacrosanctum Concilium” sulla sacra Liturgia, long I Documenti del Concilio Vaticano II, 1980, Edizioni Paoline) Long yia 1983, Pop John Paul Namba 2 i kamapim buk i kolim ol lo bilong Misin (Codex Iuris Canonici) na wanpela lo (Canon 1190) i stori long “ol samting bilong ol santu, na ol narapela samting olsem, em planti man i save givim bel long en na tingim i samting holi.” Misin Angliken na ol misin Otodoks (bilong Rasia na Grik) ol tu i save givim biknem long ol samting bilong ol santu.
I gat planti tumas nil ol i tok i bin pasim Krais long diwai, na i gat planti het ol i tok em het bilong Jon Bilong Baptais, olsem na yumi save, planti samting ol man i ting em i samting bilong ol santu em i giaman tasol. Olsem: Ol saveman bilong saiens i kisim save olsem Laplap bilong Turin i bin i stap hamas yia na ol i kisim save olsem dispela laplap i no bilong taim bilong Krais. Bikpela tok pait i bin kamap long dispela long 1988, na wanpela man i save ripot long ol wok bilong Misin Katolik (Marco Tosatti) em i tok, ‘Sapos ol saveman i bihainim dispela pasin na skelim sampela samting moa em planti man i givim bel long en, ating ol bai kisim wanem save?’
Samting ol man i ting em i holi, sapos em i giaman tasol, orait man i gat gutpela tingting em i no laik givim biknem long en, a? Tasol yumi mas tingim dispela samting tasol na yumi sakim dispela pasin o olsem wanem?
Baibel i Tok Wanem?
Taim Baibel i stori long lain bilong God, em ol Israel bilong bipo, ol i wok kalabus long Isip, Baibel i no stori long ol i bin givim biknem long sampela samting ol i ting em i holi. Nogat. Tru, tumbuna bilong ol, em Jekop, em i dai long Isip, na bihain ol i kisim bodi bilong em i go long Kenan bilong planim long “hul i stap long graun Makpela.” Na pikinini man bilong em, em Josep, em tu i dai long Isip, na bihain ol i kisim ol bun bilong em i go planim long Kenan. (Stat 49:29-33; 50:1-14, 22-26; Kisim Bek 13:19) Tasol Baibel i no tok ol Israel i bin ting bun bilong tupela i samting holi. Nogat.
Na tingim profet Moses. God i givim wok long Moses na inap 40 yia em i stap hetman bilong ol Israel. Taim em i gat 120 krismas, em i go antap long Maunten Nebo na lukim olgeta hap bilong Graun Bilong Promis, na em i dai. Maikel, em namba wan ensel, i pait long toktok wantaim Satan long husat bai i kisim bodi bilong Moses. Ating Satan i laik kisim bambai em inap kirapim ol Israel long lotuim bun samting bilong Moses, tasol ensel i pasim rot bilong Satan. (Jut 9) Ol Israel i krai sori long Moses, tasol ol i no kisim ol bun samting bilong em na tingim i olsem samting i holi. Ol i no inap mekim olsem, long wanem, God yet i planim bodi bilong Moses na i no gat wanpela man i save matmat bilong em i stap we.—Lo 34:1-8.
Sampela man i save kolim tok bilong 2 King 13:21 bilong helpim dispela pasin bilong tingim samting bilong ol santu i holi. Dispela ves i tok: “Wanpela taim ol sampela Israel i laik planim bodi bilong wanpela man. Tasol ol i lukim sampela Moap i kam, olsem na kwiktaim ol i tromoi bodi bilong dispela man long hul ol bun bilong Elisa i stap long en, na ol i ranawe. Taim bodi bilong dispela man i go pas long ol bun bilong Elisa, orait laip i kam bek gen long bodi bilong dispela man, na em i kirap.” Dispela mirakel i kamap long rot bilong ol bun bilong wanpela profet bilong God. Tasol taim dispela mirakel i kamap, profet Elisa i dai pinis. (Saveman 9:5, 10) Olsem na dispela mirakel i kamap long strong bilong Jehova—long rot bilong spirit holi. Na Baibel i no tok ol man i ting ol bun bilong Elisa i samting holi. Nogat.
Sampela misin i tingim tok bilong Aposel 19:11, 12 na ol i tok, i stret ol man i givim bel long bun samting bilong ol santu na tingim i olsem samting i holi. Dispela tupela ves i tok: “Long han bilong Pol, God i wokim ol . . . mirakel. Ol manmeri i save putim ol hankisip na ol hap laplap samting long skin bilong Pol, na bihain ol i kisim ol dispela samting i go givim long ol sikman. Ol sikman i kisim, na sik bilong ol i pinis, na ol spirit nogut i lusim ol na i go.” Tasol Baibel i no tok Pol i wokim ol dispela mirakel. Nogat. God i wokim long han bilong Pol. Pol i no save wokim ol mirakel long strong bilong em yet, na em i no save larim ol man i litimapim nem bilong em yet.—Aposel 14:8-18.
I No Stret Wantaim Tok Bilong Baibel
Pasin bilong givim bel long bun samting bilong ol santu, em i no stret wantaim sampela tok Baibel i lainim yumi long en. Olsem: Wanpela bilip i as bilong dispela pasin em dispela bilip olsem ol man i gat tewel, na taim ol i dai, tewel i stap laip yet. Planti milion manmeri i givim bel long lotu ol i bilip olsem ol man na meri em misin i makim ol i “santu” na lain bilong misin i tingim ol i holi, tewel bilong olgeta dispela “santu” i stap laip long heven. Ol i save beten long ol dispela “santu.” Ol i save beten askim ol long lukautim ol o long askim God long helpim ol. Wanpela buk bilong lotu i tok, ol Katolik i ting ol bun samting bilong santu “i gat strong bilong Santu long askim God long helpim ol man.”
Tasol Baibel i no tok, ol man i gat tewel na tewel inap lusim bodi na bilong en yet i stap laip. Nogat. Baibel i tok: “Bikpela i kisim graun na em i wokim man long en. Na em i winim win bilong laip i go insait long nus bilong man, na man i kisim laip.” (Stat 2:7) Em nau, Baibel i no tok God i putim tewel insait long skin bilong man—God i givim laip long man. Olsem na taim man i dai, Baibel i tok laip bilong em i pinis na em i go bek gen long graun. (Stat 3:19) I no gat wanpela hap bilong em, olsem tewel, i stap laip yet long heven samting. Na dispela tok i stret long olgeta man.
Na yumi mas klia long pasin bilong givim bel long ol “santu,” long wanem, God i no givim strong long ol bilong askim Em long helpim ol man. God i makim wanpela man tasol bilong mekim dispela wok, em Krais Jisas. Aposel Pol i tok: “Krais Jisas i bin i dai, na em i kirap bek tu. Na nau em i stap long han sut bilong God, na em i save askim God long helpim yumi.”—Rom 8:34; lukim tu Jon 14:6, 14.
I gat narapela as na yumi mas klia long pasin bilong givim bel long ol “santu,” em olsem: Baibel i tok yumi no ken lotuim ol god giaman. Wanpela bilong ol Tenpela Lo God i bin givim long ol Israel i tok: “Yupela i no ken wokim wanpela giaman god, na yupela . . . i no ken brukim skru long wanpela giaman god o piksa na lotuim em, long wanem, mi Bikpela, mi God bilong yupela, na mi no inap larim wanpela giaman god i senisim mi. Nogat tru.” (Kisim Bek 20:4, 5) Planti handet yia bihain, aposel Pol i tokim ol Kristen: “Yupela i mas i stap longwe long pasin bilong lotu long ol giaman god.” (1 Korin 10:14) Na aposel Jon tu i tok: “Yupela i mas i stap longwe long olgeta giaman god.”—1 Jon 5:21.
Olsem na Baibel i no helpim dispela pasin bilong litimapim ol man em misin i makim ol i “santu” na ting ol bun samting bilong ol i holi. Tasol sampela man, taim ol i mekim lotu ol i laik bai i gat sampela samting ol i ken lukim o holim, em samting ol i ting em i holi. Ol inap lukim ol bun samting bilong ol santu na ol i ting em hap bilong “sen” i pasim ol samting long graun wantaim ol samting long heven. Tasol tingim dispela samting:
Taim man i mekim lotu, sapos em i lukim o holim bun samting em ol man i ting em i holi, dispela man i no bihainim pasin bilong lotu em God i laikim. Jisas i tok: “Taim i laik kamap, na nau i kamap pinis, na olgeta man i laik lotu tru bai ol i lotu long Papa long [spirit bilong ol yet]a na long pasin i tru. Na Papa i laikim tumas bai ol kain man olsem i mas lotu long em. God em i Spirit. Na ol man i lotu long em, ol i mas lotu long [spirit bilong ol yet] na long pasin i tru.” (Jon 4:23, 24) God Jehova em i “Spirit” na ol man i no inap lukim em. Bilong lotuim em ‘long spirit bilong yumi yet,’ i olsem long bel bilong yumi yet yumi laikim em tumas na bilip tru long em na dispela i kirapim yumi long mekim wok bilong em. (Matyu 22:37-40; Galesia 2:16) Na bilong lotuim em long “pasin i tru,” yumi no ken givim bel long ol bun samting bilong ol “santu” na ting ol dispela samting i holi. Yumi mas sakim olgeta samting bilong lotu giaman, na yumi mas wok long kisim save long laik bilong God long rot bilong Baibel, na yumi mas bihainim.
Olsem na saveman James Bentley i tokaut olsem ‘ol Hibru bilong bipo i no save givim bel long sampela bun samting na ting em i samting holi.’ Na em i tok tu, insait long 400 yia namel long taim Stiven i dai na Lusian i kamautim ol bun bilong em long matmat, ol Kristen i senisim tru tingting bilong ol long ol bun samting em ol man i ting i holi. Long yia 450 samting bihain long Krais, ol man i gat nem Kristen tasol ol i lusim pinis bilip tru, ol i no bihainim moa tok klia bilong Baibel long pasin bilong lotuim god giaman, na ol samting tru i painim man taim em i dai, na wok bilong Krais Jisas, em wanpela tasol i man bilong “askim God long helpim yumi.”—Rom 8:34; Saveman 9:5; Jon 11:11-14.
Sapos yumi laik lotuim God long pasin em i laikim, yumi mas klia long olgeta pasin i olsem pasin bilong lotuim god giaman. Yumi no ken lotuim bun samting bilong “santu” o lotuim wanpela samting God i bin wokim. Yumi mas lotuim God Jehova wanpela tasol, em Man bilong wokim olgeta samting, na bai em i amamas long ol samting yumi mekim bilong lotuim em. (Rom 1:24, 25; Kamapim Tok Hait 19:10) Na tu yumi mas kisim stretpela save long ol tok bilong Baibel na kisim strongpela bilip. (Rom 10:17; Hibru 11:6) Na sapos yumi bihainim pasin tru bilong lotuim God, bai yumi bihainim olgeta tok bilong Baibel i kamapim klia olsem God i no orait long pasin bilong givim bel long samting bilong ol santu.
[Futnot]
a Lukim liklik tok daunbilo long Baibel Pisin.
[Piksa long pes 5]
Long rot bilong ol bun bilong Elisa wanpela man i kirap bek, tasol ol man i no bin ting bun bilong Elisa i samting holi