Lukaut Long Muski Nogut!
“Lukaut gut long wokabaut bilong yupela. . . . Dispela taim nau yumi stap long en, em i taim nogut, olsem na yupela i mas lukaut, nogut dispela taim i lus nating.”—EFESUS 5:15, 16.
WANPELA meri i tok: “Musik . . . em i presen bilong God.” (Lulu Rumsey Wiley long buk Bible Music) Kirap long bipo yet ol manmeri i aninit long God ol i pilim olsem. Long rot bilong musik ol man i bin kamapim amamas na bel hevi na belhat na laik bilong ol. Musik i bikpela samting long taim bilong Baibel, na planti hap bilong Baibel i stori long musik.—Stat 4:21; KTH 18:22.
2 Nambawan gutpela wok ol i mekim long musik em bilong lotuim Jehova. Sampela gutpela tok tru bilong litimapim nem bilong God Jehova, pastaim ol i bin mekim olsem singsing. Devit i tok: “Bai mi mekim song na litimapim nem bilong God.” (Song 69:30) Taim ol i laik tingting na beten, ol i save wokim musik. Wanpela man bilong raitim Song i tok: “Long nait mi laik mekim song bilong tenkyu long [God], na mi beten long God.” (Song 42:8; 77:6) I gat bikpela lain bilong wokim musik long haus lotu bilong Jehova. (1 Stori 23:1-5; 2 Stori 29:25, 26) Sampela taim ol i save makim bikpela lain bilong wokim musik na singsing. Long taim ol i givim haus lotu long God, i gat 120 pris i winim biugel. (2 Stori 5:12, 13) I no gat buk samting i stori long nek bilong singsing na krai bilong musik i olsem wanem long kain taim olsem, tasol wanpela buk i tok: “I no hatwok long kisim save long musik bilong Tempel long taim bilong bikpela bung . . . Sapos i gat rot na wanpela inap i go bek na i stap long kain taim olsem, em i mas pilim olsem [musik] i gutpela tru na bai em i lotu long God.”a—The Music of the Bible.
Mekim Wok Nogut Long Musik
3 Tasol sampela taim ol i no mekim gutpela wok olsem long musik. Long Maunten Sainai ol i mekim wok long en bilong kirapim ol manmeri long lotuim bulmakau gol. (Kisim Bek 32:18) Long taim ol i spak o pamuk, i gat singsing na musik. (Song 69:12; Aisaia 23:15) Ol lain haiden i stap klostu long lain Israel, ol tu i save mekim wok nogut long dispela presen bilong God. Wanpela buk i tok: “Long Fonisia na Siria, planti musik ol i laikim tru em bilong lotuim god meri bilong kamapim pikinini, em Istar. Olsem na ol i mekim kain singsing olsem pastaim na bihain ol i mekim olkain pasin pamuk.” (The Interpreter’s Dictionary of the Bible) Ol Grik bilong bipo ol tu i save wokim musik bilong “ol danis i mekim bel i kirap.”
4 Tru tumas, musik i gat strong bilong kirapim o pulim o tanim tingting bilong man. Planti yia bipo wanpela man i tok: “Long dispela taim Musik i win tru long tanim tingting bilong ol man.” (John Stainer long buk The Music of the Bible) Long nau tu musik i wok strong long tingting bilong ol man. Olsem na ol yangpela i aninit long God i mas lukaut long musik nogut.
Was Gut
5 Sapos yu yangpela yu save pinis olsem musik i bikpela samting long planti yangpela, em musik “pop” o “rok.” Wanpela buk i tok, musik em i “hap kaikai bilong ol yangpela.” Sampela man i tok, long Amerika, insait long 6-pela yia paslain long taim yangpela i pinis long skul, em bai wok long harim rok-musik inap 4-pela aua long olgeta de! Em bikpela hap taim tumas, a? I no olsem i gat rong long mekim samting i save helpim yu long i stap belgut na amamas. Nogat. Jehova, em Man bilong wokim musik i mekim man i amamas, em i no laik bai ol yangpela i stap bel nogut na bel hevi. Em i tokim lain bilong em: “Yupela i mas belgut na amamas long olgeta gutpela samting Bikpela i mekim. Yupela olgeta . . . i mas amamas na singaut.” (Song 32:11) Baibel i tokim ol yangpela: “Yupela i mas amamas long taim yupela i yangpela yet.”—Saveman 11:9.
6 Tasol i gat gutpela as na yu mas was gut long musik yu laik harim. Long Efesus 5:15, 16 aposel Pol i tok: “Yupela i mas lukaut gut . . . [na] wokabaut olsem man i gat save. Nau yupela i gat taim bilong mekim pasin bilong God. Tasol dispela taim nau . . . em i taim nogut, olsem na yupela i mas lukaut, nogut dispela taim i lus nating.” Ating sampela yangpela i gat tok olsem wanpela yangpela meri, em i tok: “Taim papamama i yangpela ol i bin harim musik bilong taim bilong ol. Bilong wanem mipela i no ken harim musik bilong taim bilong mipela?” Ating i gat sampela samting nogut long sampela musik long taim bilong papamama. Sapos yumi skelim, bai yumi kirap nogut long planti tok bilong ol singsing i olsem tok bokis long maritpasin na tok hait bilong pamuk samting. Tasol ol singsing bilong nau i tokaut klia olgeta long ol dispela samting. Wanpela man bilong raitim ol buk i tok: “Ol pikinini long nau i harim kwik planti tok nogut, winim olgeta taim bipo.”
Rap-Musik—Musik Bilong Pasin Bikhet
7 Long nau planti yangpela i laikim rap-musik. Wanpela nius (Time) i tok, dispela kain musik i kamap olsem “musik tru long olgeta hap na i narapela kain olgeta.” Planti tru long Brasil, Yurop, Japan, Rasia, Amerika, ol i laikim. Dispela musik i pairap nating na i no gat singsing; ol i kolim tasol ol tok, na musik i pairap strong. Dispela strongpela pairap i as na planti man i laikim dispela kain musik na i kamap olsem bikpela bisnis. Wanpela yangpela meri bilong Japan i tok: “Rap-musik i kirapim bel bilong mi, na taim mi harim na mi danis, mi pilim olsem mi stap fri.”
8 Ol tok bilong dispela musik em olkain tok doti na tok bilas long God na ol tok nogut bilong rot—ating em narapela as na planti man i laikim. Ol singsing bilong rok-musik i stori nating long yangpela man i laikim yangpela meri, tasol rap-musik i gat strongpela tok. Sampela i no orait long pasin bilong mekim nogut long man, na birua long man bilong narapela skin, na polis i paitim nating man. Tasol ol i mekim stori long olkain tok doti yumi kirap nogut tru long en. Na i olsem ol i bikhet long olgeta lo bilong bipo long bilas na long pamuk samting. Olsem na rap-musik i gat pasin bilong en yet. Yumi inap luksave long ol lain i bihainim dispela pasin—ol i save mekim ol hambak pasin, na ol tok nogut bilong rot, na ol i pasim bikpela trasis olsem bilong kauboi, na bikpela su bilong spot i gat string ol i no pasim, na ol sen gol, na hat bilong beisbal, na aiglas tudak.
9 Long Efesus 5:10, Baibel i tok ol Kristen i mas wok long “kisim save long ol pasin Bikpela i save laikim.” Rap-musik i gat nem nogut, olsem na sapos yu insait long en yu ting yu mekim “pasin Bikpela i save laikim”? Yu ting yangpela Kristen i laik insait long wanpela kain pasin em sampela man bilong graun tu i no orait long en? Wanpela man i stori long wanpela bung bilong rap-musik olsem: “Ol lain bilong mekim singsing i resis long mekim ol man i kirap nogut long ol tok doti ol i mekim na ol tok nogut i gat sem. . . . Ol man na meri i danis long pletfom i makim olsem ol i mekim maritpasin.” Wanpela man i kamapim dispela bung i stori long nambawan lain bilong mekim singsing olsem: “Long olgeta tok i kamap long maus bilong ol, klostu olgeta i tok doti i gat sem.”
10 Tasol long dispela bung ol i no wokim narapela kain rap-musik. Man i bosim haus bung i tok: “Musik yu harim hia em wankain olsem ol yangpela i baim long stua.” Winim 4,000 yangpela i go long dispela bung, na sori tru, sampela yangpela ol i tok ol i Witnes Bilong Jehova, ol tu i go! Sampela i no tingim gut olsem Satan, em “hetman bilong ol spirit nogut,” em i bosim “spirit [bikpela tingting] i wok yet insait long bel bilong ol man i save sakim tok bilong God.” (Efesus 2:2) Yu ting husat bai amamas sapos yu insait long rap-musik o bihainim pasin bilong en? Tru, ating sampela tok bilong ol singsing bilong rap-musik i no nogut tumas. Tasol yu ting i gutpela sapos yu kirap laikim wanpela kain musik i narapela kain olgeta long ol lo na pasin Kristen?
Hevi-Metal Musik—Sem, Pait, Lotuim Satan
11 Na planti man long nau i laikim kain musik ol i kolim “hevi-metal.” Em i pairap strong (olsem hard rock), tasol i no dispela tasol i nogut. Wanpela nius i tok: “Hevi-metal musik . . . i pairap strong na planti singsing bilong en i litimapim pasin bilong bel nogut na mekim nogut long man, na olkain pasin sem, na sampela taim pasin bilong lotuim Satan.” (The Journal of the American Medical Association) Long nem bilong sampela lain i wokim dispela musik i gat tok olsem “gip,” “ol gan,” “dai,” na dispela tu i makim em i musik nogut. Dispela musik i kamapim sampela kain musik i moa nogut (thrash metal o punk rock; death metal). Tok olsem “kaikai man” na “toksave long man i dai pinis” i stap long nem bilong ol lain i wokim dispela kain musik. Long planti kantri ol yangpela i no save long insait bilong ol dispela nem nogut, long wanem, ol i raitim long tok Inglis o narapela tok ples.
12 Planti taim hevi-metal musik i as na yangpela i kilim i dai em yet, o bel hevi, o kisim drak. Em inap kirapim man long pait na bagarapim man. Wanpela man bilong redio i kolim olsem “musik bilong kirapim yu long kilim papamama.” Planti papamama na polis i tingting planti, long wanem, pasin bilong lotuim Satan i insait long en. Wanpela man i skelim na em i tok, dispela kain musik tasol i pulim sampela yangpela na ol i insait long pasin bilong lotuim Satan. Na em i tok: “Ol i no save long samting ol i mekim.”
13 Tasol ol yangpela Kristen i “save pinis long tingting na pasin bilong [Satan].” (2 Korin 2:11) Ol i save yumi “pait long olgeta spirit nogut i stap antap.” (Efesus 6:12) Sapos long musik ol i laikim ol i bung wantaim ol spirit nogut, ol i mekim longlong pasin tru! (1 Korin 10:20, 21) Tasol sampela yangpela Kristen i laikim dispela kain musik. Sampela ol i hait na harim. Wanpela yangpela meri i tok: “Bipo mi save harim hevi-metal musik; sampela taim mi wok long harim klostu nait olgeta. Mi save baim ol nius bilong dispela kain musik na haitim long papamama long ol bokis bilong nupela su. Mi mekim ol tok giaman long papamama. Mi save Jehova i no amamas long mi.” Wanpela stori long nius Kirap! i stretim tingting bilong em. Tasol dispela kain musik i kalabusim yet hamas narapela yangpela?
Yu Kisim Kaikai Yu Planim
14 Yu no ken ting dispela kain musik i no inap pundaunim yu. Tru, sapos yu harim wanpela singsing, ating dispela i no inap kirapim yu long kilim man o mekim pasin pamuk. Tasol Galesia 6:8 i tok: “Man i bihainim ol laik bilong olpela bel bilong em yet, orait dispela pasin bilong olpela bel bai i kamapim kaikai nogut na em bai i bagarap olgeta.” Sapos yu wok long harim musik em i bilong dispela graun na olpela bel na ol spirit nogut, dispela inap nogutim yu. (Lukim Jems 3:15.) Wanpela profesa bilong musik (Joseph Stuessy) em i tok: “Olgeta kain musik inap mekim samting long bel na tingting, na long pasin bilong man. . . . Sapos man i tok, ‘Mi ken harim hevi-metal musik na dispela i no ken mekim samting long mi,’ em i kranki tru. Dispela i mekim narapela narapela samting long narapela narapela man long narapela narapela rot.”
15 Wanpela yangpela Kristen i tok: “Mi insait tru long dispela musik thrash metal, na pasin bilong mi i senis olgeta.” I no longtaim na ol spirit nogut i kirap putim hevi long em. Em i tok: “Bihain mi rausim olgeta kaset samting i gat dispela kain musik long en, na ol spirit nogut i lusim mi.” Narapela yangpela man i tok: “Musik mi harim bipo i stori long olkain marila na drak na pasin sem. Planti yangpela i tok, dispela i no mekim wanpela samting long ol, tasol em i mekim. Klostu mi lusim tok i tru.” Baibel i tok: “Sapos yu holim paia klostu long bros bilong yu, orait ating siot bilong yu i no inap paia, a?”—Sindaun 6:27.
Was Gut Oltaim
16 Pol i tokim ol Kristen long Efesus bipo: “Yupela i no ken wokabaut moa long pasin bilong ol haiden. Tingting bilong ol i paul olgeta, na save bilong ol i olsem tudak. Ol i no gat save tru, na bel bilong ol i pas, olsem na ol i stap ausait long laip bilong God.” (Efesus 4:17, 18) Dispela tok i sutim planti man i raitim o mekim ol singsing bilong nau, a? Ol kain kain musik bilong nau i kamapim pasin na tingting bilong Satan, em i “god bilong dispela graun.”—2 Korin 4:4.
17 Baibel i tok, long “taim bilong las de,” pasin bilong ol man nogut na ol man bilong giaman “bai i kamap nogut tru.” (2 Timoti 3:1, 13) Nau, winim olgeta taim bipo yu mas was gut long musik yu laik harim. Nem nogut i stap long skin bilong kaset samting em inap soim yu, em musik nogut. Jop 12:11 i tok: “Maus bilong yumi i save traim kaikai bilong painimaut kaikai i gutpela o i nogut. Olsem tasol yau bilong yumi i save harim ol toktok na yumi save skelim gut dispela tok.” Olsem tasol yu ken harim liklik hap musik na larim yau i skelim gut: Musik i mekim wanem long bel bilong yu? Em i kirapim pasin bilong hambak nabaut na spak? (Galesia 5:19-21) Olsem wanem long ol tok bilong singsing? I kirapim ol man long mekim pasin pamuk, na kisim drak, na mekim ol narapela rong em yumi “sem long toktok” long en? (Efesus 5:12) Baibel i tok, ‘i no inap ol manmeri bilong God i toktok long ol dispela kain pasin.’ (Efesus 5:3) Wanem kain piksa i stap long skin bilong kaset samting? Piksa bilong samting bilong ol spirit nogut o bilong mekim bel i kirap?
18 Ating yu mas senisim sampela kain musik yu amamas long harim. Sapos yu holim ol plet singsing, o kaset (bilong lukim o harim), o disk singsing i gat samting bilong pasin sem o ol spirit nogut long en, kwiktaim yu mas rausim. (Lukim Aposel 19:19.) I no olsem yu no ken harim musik; sampela musik na singsing bilong nau i gutpela liklik. Sampela yangpela i lain long laikim kain kain musik, olsem musik bilong bipo na “fok” (folk) na jas (jazz), na nau ol i amamas long harim. Musik long ol kaset bilong Ol Singsing Bilong Kingdom i bin helpim planti yangpela long amamas long harim gutpela musik.
19 Musik em i presen bilong God. Tasol planti ol i givim bel tumas long en. Ol i olsem ol Israel long bipo—ol i save tumas long “ol kain kain musik long gita na mambu na kundu . . . Tasol ol samting Bikpela i wok long mekim, em [ol] i no gat save long en.” (Aisaia 5:12) Yu no ken givim bel tumas long musik; yu mas i gat bikpela tingting long mekim wok bilong Jehova. Skelim gut na was gut long musik yu laik harim. Olsem bai yu mekim gutpela wok—i no wok nogut—long dispela presen bilong God.
[Ol Futnot]
a Lain Israel i win tru long wokim musik. Wanpela piksa ol Asiria i katim long ston i makim King Senakerip i singaut long takis long King Hesekia na em i laik kisim sampela Israel i gat save long wokim musik. Wanpela buk i tok, dispela “i narapela kain tru.”—Grove’s Dictionary of Music and Musicians.
Yu Tingim Yet?
◻ Olsem wanem yumi ken tok, musik em i presen bilong God?
◻ Long bipo ol i mekim wanem wok nogut long musik?
◻ Musik olsem “rap” na “hevi-metal” inap bagarapim ol yangpela Kristen olsem wanem?
◻ Olsem wanem ol yangpela Kristen i ken was gut long musik ol i laik harim?
[Askim Bilong Stadi]
1. Olsem wanem na yumi ken tok musik “em i presen bilong God”?
2. Long taim bilong Baibel ol i mekim wanem wok long musik bilong litimapim nem bilong Jehova?
3, 4. Lain bilong God na ol lain haiden i stap klostu, ol i mekim wanem wok nogut long musik?
5. (a) Olsem wanem yumi ken tok, musik i bikpela samting long planti yangpela? (b) God i laik bai ol yangpela i amamas o nogat?
6. (a) Bilong wanem ol yangpela i mas was gut long musik ol i laik harim? (b) Olsem wanem na planti musik na singsing bilong nau i moa nogut, winim bilong bipo?
7, 8. (a) Rap-musik em wanem kain musik? I gat wanem as na planti man i laikim? (b) Olsem wanem yumi inap luksave long man o meri i bihainim pasin bilong rap-musik?
9, 10. (a) Sapos ol yangpela i laik save rap-musik na pasin bilong en em “pasin Bikpela i save laikim” o nogat, ol i mas skelim wanem samting? (b) Sampela yangpela Kristen i no tingim gut wanem samting?
11, 12. Hevi-metal musik i wanem kain musik? I gat wanem ol samting nogut bilong en?
13. Sapos yu insait long hevi-metal musik, dispela inap bagarapim yu olsem wanem?
14, 15. Olsem wanem yumi ken save tru, sapos yumi harim musik nogut, dispela inap nogutim yumi? Stori long dispela.
16. Olsem wanem long ol man bilong raitim na mekim ol singsing bilong nau?
17. Olsem wanem ol yangpela i ken skelim gut musik?
18. (a) Sampela yangpela i mas mekim wanem senis long musik ol i save harim? (b) Olsem wanem ol yangpela i ken lain long laikim gutpela musik?
19. Bilong wanem i bikpela samting yumi no ken givim bel tumas long musik?
[Piksa long pes 23]
Long taim bilong Baibel, planti taim ol i mekim wok long musik bilong litimapim nem bilong Jehova